|
2006
|
|
|
Soziolinguistika modu zabalean ulertuz aipa daitezkeenak dira, adibidez: Hezkuntza Zientzien titulazioan Hizkuntzaren Peda� gog� a, edo Psikologia titulazioan Eleaniztasunaren Psikologia eta Gizarte Psikologia eta Hizkuntza izenekoak(
|
azken
hau Ingu ma datu basean bakarrik jasotzen da). Gradu osteko mailan ezer ez dago.
|
|
|
1) arautu gabeko irakaskuntza: mintegiak, jardunaldiak, masterrak eta graduondokoak, eta doktoretza ikastaroak(
|
azken
hauek ere atal honetan sartzen ditu artikuluaren egileak).
|
|
|
% 10 Lan bat egitea (Landa laneko Metodologia, material bilketa, materialen tratamendua eta analisia): % 30
|
Azken
azterketa (Derrigorrezkoa da, indarrean dagoen legediaren arabera): % 50
|
|
|
Oso argi antzeman daiteke aurreneko urte horretan euskaldungoan multzo horrek zuen pisua, tontor itxura hartzen duen lerromakur hori; era berean oso argi beha daiteke ere nola multzo horrek bereari eutsiz, batetik, eragin erlatiboa galdu duen gazteenen mesederako eta, bestetik, desagertze zorian dagoen zaharrenen multzoa irentsia izateko.
|
Azken
honek, zaharrenen multzoak, oraindik oso proportzio esanguratsua agertzen du, baina, tamalez, adinaren poderioz ez du gizartean behar adinako eraginik. Agian euskaltzaleok aurkitu genuke bide bat hiztun horiek hizkuntz berreskurapen prozesuan eraginkorragoak izan daitezen.
|
|
|
|
Azken
buru Zentsu eta Udal Errolden helburuetariko bat, besteak beste, gizarte errealitateari labelak ezartzean datza. Horrela iharduera politikoa zenbait eremutan ebaluagarria suerta daiteke; hau da, Zentsu eta Udal Erroldetatik ateratako informazioa gizartearen hainbait parametro aldaketaren berri emateaz gain aldaketak sortarazteko diseinatutako plangitzen ebaluaketarako balio du.
|
|
|
Baina, jakina, bata gaztetzeak bestea zahartzea dakar ukipen egoera zio. Dena den gertaera hori, III. Taulan beha daitekeena, puztuta dago ia euskaldunak, beti gazteak, erdaldungotik atereak izanik,
|
azken
hiztun talde horri batezbesteko adina nabarmenki igo arazten diotelako. Aipatutako hau aztertzen dugun prozesuaren beste ezaugarri bat baino ez bada ere, gure ustez oso kontutan hartu beharrekoa da.
|
|
|
|
Azken
buru hazkuntzaren gehikuntza hiru osagaiz azal daiteke, parentesi artean zein bere aldetik isolatu ditugunak alegia. Aurreko bi ekuazioen arteko urratsan Xi ren batukariak desagertzen direlarik gainontzeko batukinak adin tarteen arabera berrantolatu ditugu.
|
|
|
Badirudi zonalde euskaldunetan eta euskararen aldekoa denean balio dezakeela, aitzitik, gainontzeko kasuetan ez.
|
Azkenik
D, benetako eredu euskalduntzailearen, eta honen baliokideak diren ereduen hazkuntza oso aberasgarria da, baina etengabekoa izanik ere oso motela dela iruditzen zaigu.
|
|
|
|
Azken
buru, egungo hezkuntza sistemaren diseinuak bere baitan gordea dauka urratutako bidea atzera ibiltzeko aukera.
|
|
|
Deustuko Unibertsitateko Euskal Filologoaren profilaren arabera, Eus� kal filologoak gai izan behar du egoera ezberdinetan, bai ahoz bai idatziz, modu egokian eta eraginkorrean komunikatzeko; hizkuntza eta literatura auzitan irizpide argiak izateko; euskal hizkuntza eta literatura, ikaslearen ezaugarrien arabera, irakasteko; eta euskara normaltzeko prozesuetan iritzi profesionalak emateko. Soziolinguistika irakasgaiaren bitartez,
|
azken
soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 43 gaitasuna lantzen da. Horretarako, euskara normaltzeko prozesuetan iritzi profesionalak emateko gai izan dadin, euskararen egoera ondo ezagutu du, soziolinguistikaren printzipio eta metodologiez jantzita egon du eta aniztasunari begira errespetuz eta tolerantziaz jokatu du.
|
|
|
Ixiar Basterretxea (Etxebarria 2000, adibidez), Rosa Miren Pagola, eta Itziar Turrez (Gonzalez 1999, Molina 2001) irakasleen zuzendaritzapean soziolinguistika lanak burutu dira urteetan zehar.
|
Azken
urteetan beste ikerketa batzuetan, nahiz eta soziolinguistikari buruz propio egindako lanak ez izan, aldagai sozialak kontuan izan dituzte azter eremua mugatzeko orduan (esate baterako, Iribar eta Turrez 2001).
|
|
|
Ikerketa ildoak soziolinguistikaren gai batzuk biltzen ditu(
|
azken
bost urteko lanak baino ez dira aipatuko):
|
|
|
|
Azken
hamarkadetan, soziolinguistikak garapen nabarmena ezagutu du frantzian, berrikuntza teoriko eta metodologoak ekarriz, argitaratzen diren liburu zein artikulu anitzek joera hori erakusten dutelarik. Labov ek dio linguistika orokorraren barruan sartu daitekela, Saussure n planteamenduak kritikatuz.
|
|
|
Hizkuntza komunitatea hizkuntza hamankomun bat erabiltzen duten pertsona multzo batek osatzen du. Horrek ez du esan nahi hizkuntzaren itxura berdinak erabiltzen dituztenik, baizik eta hizkuntzaren erabileraren inguruan arau berdinak partekatzen dituztela,
|
azken
hauek oso antzekoak bezain egonkorrak baitira.
|
|
|
Legedi gehiena, erregimen zahar eta iraultza garaikoa ala gerra ostekoa da. Nahiz eta politikak ez diren gelditu iraultza frantsesetik IV. Errepublikaraino, Estadu botereak zuzenbidea gutxi erabili du";
|
azken
urteetan, legearen erabilera garatu bada ere.
|
|
|
Gogora dezagun,
|
azken
hamarkadetan, soziolinguistikak garapen nabarmena ezagutu du Frantzian, berrikuntza teoriko eta metodologoak ekarriz, argitaratzen diren liburu zein artikulu anitzek joera hori erakusten dutelarik. Funtsean, soziolinguistika 13 eskoletan banatzen da, Rouen go eskolako linguistika sozialetik eta dialektologiatik, Bourdieu k inspiratu duen erreferentzien teoriara, eskola okzitandarretik igaroz.
|
|
|
|
Azken
hamarkadetan, soziolinguistikak garapen nabarmena ezagutu du frantzian, berrikuntza teoriko eta metodologoak ekarriz, argitaratzen diren liburu zein artikulu anitzek joera hori erakusten dutelarik. Labovek dio linguistika orokorraren barruan sartu daitekela, Saussure n planteamenduak kritikatuz.
|
|
|
Hizkuntza komunitatea hizkuntza hamankomun bat erabiltzen duten pertsona multzo batek osatzen du. Horrek ez du esan nahi hizkuntzaren itxura berdinak erabiltzen dituztenik, baizik eta hizkuntzaren erabileraren inguruan arau berdinak partekatzen dituztela,
|
azken
hauek oso antzekoak bezain egonkorrak baitira. Bourdieu k, bere aldetik, hizkuntza komunitatea definitzen du merkatu bat gisa non, hizkuntza pratikak ebaluatuak izateaz gain, indar harreman sinbolikoak gauzatzen diren.
|
|
|
Mintegiak euskal ikasketetan gai oso ezberdinen gaineko formazioa eskain dezake, modu errazean, eta irakasle guztiak bertan izateko behar barik. zabalkuntza aipatu behar da. Gerora begira, irakasgaia gaurkotzen den heinean
|
azken
lanen berri ere emango da eta horiek zabaltzeko ere balioko du.
|
|
2007
|
|
|
HEAk gizartean daukan ulermen falta, hau da, oraindik ere ez garela gai izan geure ingurukoei behar den moduan ulertarazteko haurrak euskalduntzea ezinbestekoa bada ere (eta bada, jakina!), euren guraso eta enparauak euskaldundu ezean, euskara bigarren mailako hizkuntza izango dela betiko.
|
Azken
arrazoi hau" prestigio" faltarekin ere lotu beharra dago. Euskara beharrezko ez zaigun bitartean, gizarte mailan" prestigiatua" ez dagoen bitartean, zaila da benetan, pertsona helduak egin behar duen saiakera hori egitera bultzatzea.
|
|
|
Asko kostata lortu ditugu nolabaiteko baldintza minimoak profesionaltasunera salto egiteko, eta horrek arrisku batzuk ekar baditzake ere, duda barik, hainbat abantaila dakartza: honetara dedikatu ahal izateak honetan indar gehiago jartzea dakar
|
azken
finean.
|
|
|
|
Azken
indar-gune bat, eremuaren zabaltasuna da; guk Euskal Herri osoa dugu euskalduntzeko. Bezero potentziala eta mundua hor daukagu, eta hori indar-gune garrantzitsua da.
|
|
|
HEA bidegurutze batean dagoela uste dut benetan, zalantzak eta galderak hamaika ditugula, nora joko dugun eta zelan egingo dugun zehazki plazaratzea falta zaigula...
|
Azken
batean, etorkizuna ez dugula samurra. Baina honako hau ere esan beharra dago:
|
|
|
|
Azken
30 urteotan euskararen egoera asko aldatu da. Euskara ikasi dutenen kopuruak nabarmen egin du gora; erabilera, ordea, ez da nahi bestekoa.
|
|
|
Izan ere, lehiakideak garela ahaztu gabe, komunean ditugun beharrak identifikatu behar ditugu eta horiei erantzuna emateko lankidetza bideak jorratu behar ditugu. Nabarmena da
|
azken
urteotan euskaltegiok elkarlanean egindako lana fruituak ematen ari dela, hor dago Kultura Sailarekin izandako negoziazioen emaitza ona. Dena dela, atzera begiratzeak ematen duen poza alde batera utzi gabe, ezin dugu ahaztu oraindik ere lan handia dagoela egiteko HEA guztiz normalizatutako arloa izatera hel dadin:
|
|
|
Horretarako lan baldintzak hobetu behar direla oso argi dago, baina horrekin batera formazioan, irakaskuntzako materialetan, baliabide teknologikoetan eta beste arlo batzuetan asko inbertitu behar da.
|
Azken
finean, giza baliabideen asebetetasuna gora egiten duen neurrian lortuko dugu behin behinekotasunetik behin betikora pasatzera.
|
|
|
Ikas prozesua azkartu behar da. EGA ez da
|
azken
helburua eta tarteko mailak behar dira. Azken hiru urteetan, tarteko mailak egiaztatzeko bideak jarri dira, baina asko dago hobetzeko, mailak homologatzea adibidez.
|
|
|
EGA ez da azken helburua eta tarteko mailak behar dira.
|
Azken
hiru urteetan, tarteko mailak egiaztatzeko bideak jarri dira, baina asko dago hobetzeko, mailak homologatzea adibidez.
|
|
|
Nabarmena da
|
azken
urteotan euskaltegiok elkarlanean egindako lana fruituak ematen ari dela, hor dago Kultura Sailarekin izandako negoziazioen emaitza ona. Dena dela, atzera begiratzeak ematen duen poza alde batera utzi gabe, ezin dugu ahaztu oraindik ere lan handia dagoela egiteko HEA guztiz normalizatutako arloa izatera hel dadin:
|
|
|
Ikas prozesua azkartu behar da. EGA ez da
|
azken
helburua eta tarteko mailak behar dira. Azken hiru urteetan, tarteko mailak egiaztatzeko bideak jarri dira, baina asko dago hobetzeko, mailak homologatzea adibidez.
|
|
|
EGA ez da azken helburua eta tarteko mailak behar dira.
|
Azken
hiru urteetan, tarteko mailak egiaztatzeko bideak jarri dira, baina asko dago hobetzeko, mailak homologatzea adibidez.
|
|
|
Alfabetatze Batzordearen sorrera bere osotasunean ulertzeko, Euskal Herriko orduko politika eta gizarte egoerari buruz aipamen bat egin beharra dago eta uste dut merezi duela batzordearen sorreraren inguruan, sortzaile nagusienetako batek, Rikardo Arregik, euskal gizartearen eta politikaren egoeraz egindako azterketa aipatzea. 60ko hamarkadaren
|
azken
urteak dira:
|
|
|
Urte hori ezkeroztik, behar bada, pixka bat lehentxoagotik euskal adimena eta euskal sentipena berritu egiten da, bere baitan zartada bat sentitzen du eta ordu ezkeroztik gertaera hau belaun berri baten esnatzea, kontuan hartu gabe ez dago soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 39 aztertzerik ez euskal kultura, ez euskal politika, ezta ere euskaldunen artean dabiltzan ideologiak. Hau da
|
azken
urteotako gertakarik bortitzena. Gure histori gertuaren azalpenik ikusgarriena".
|
|
|
Helduen alfabetatze euskalduntzearen egoera azaltzera emateko, amaitua den
|
azken
ikasturtea hartu da oinarri, sektorearen ezaugarrietako bat baita hasi edo bukatu ahal izateko aukera eskaintzen zaionez ikasleari, ikasturtea amaitu arte ezin delako behin betiko argazkia osatu.
|
|
|
2003az geroztik, helduen alfabetatze eta euskalduntzerako ikastetxeez ari garelarik, euskaltegiak ez ezik, euskaltegiak eta autoikaskuntzarako zentroak aipatu behar dira.
|
Azken
hauek, euskaltegi izan gabe, beste hizkuntza batzuk irakasteaz gain, autoikaskuntzarako sistema bitartez euskara ere irakasten duten zentroak dira.
|
|
|
Eta ikasle orduak, ikasle bakoitza ikasle izan den bitartean emandako orduen batura da. Erreferentziazko
|
azken
bi ikasturteetan, ikasle bakoitzaren hasieraeta amaiera egunak zehazten direnez, gai honen jarraipen zehatza egin daiteke. Baina ez horrela 1995, eta horregatik ez da datu hau zehazten.
|
|
|
Nafarroan mantendu egin da edo beheranzko joera izan da
|
azken
hiru urte hauetan.
|
|
|
|
Azken
bost urteetan jaitsiera pixkanaka gertatzen ari bada ere aipagarria da 1998ko urrian 1600 ikaslek eman zutela izena geurean eta, orain, urte guztiko datuak kontuan izanda ere, ez gara kopuru horietara ailegatzen.
|
|
|
|
Azken
urteetan Nafarroan helduen euskalduntzean beherako joera dugu, gero eta ikasle gutxiago dugu. Milaka eta milaka erdaldun huts izanik nola liteke jende gehiago ez etortzea euskara ikastera?
|
|
|
Ikasle hauetaz landa, autoikaskuntzan badira 15 eta euskaltegietatik kanpo ematen diren eskoletakoak 50 inguru aurten. Lan munduan sarrera txiki bat egin dugu,
|
azken
hiru urte hauetan bost lantegitan hasi baikara klaseak ematen. Astean 2 edo 4 ordukoak izaten dira, ordea, eskola hauek, beraz, euskalduntzeari begira ez oso eraginkorrak.
|
|
|
|
Azken
urteetan Nafarroan helduen euskalduntzean beherako joera dugu, gero eta ikasle gutxiago dugu.
|
|
|
Lesaka), Iruñean, Barañainen, Atarrabian, Eguesen, Zarrakaztelun, eta Vianan eta Mendabian.
|
Azken
bi hauek Arabako Errioxako euskaltegiaren barnean.
|
|
|
Ikasle hauetaz landa, autoikaskuntzan badira 15 eta euskaltegietatik kanpo ematen diren eskoletakoak 50 inguru aurten. Lan munduan sarrera txiki bat egin dugu,
|
azken
hiru urte hauetan bost lantegitan hasi baikara klaseak ematen. Astean 2 edo 4 ordukoak izaten dira, ordea, eskola hauek, beraz, euskalduntzeari begira ez oso eraginkorrak.
|
|
|
Ondoko urteetan Euskal Herri 2010 deituriko gogoetatik ateratako Lurralde Antolaketa Eskeman hizkuntza kapitulua idatzi zen, helduei euskalduntze alfabetatze alorra sustatzeko helburua barne.
|
Azkenik
2001ean Iparraldea gobernatzen duten Erakunde guztiek (Estatua, Akitania, Departamendua) AEKrekin hitzarmena izenpetu zuten, bere lanaren garrantzia ezagutuz eta zazpi urteko dirulaguntza segurtatuz.
|
|
|
|
Azken
urteetan, agintarien aldetik HEAren garrantzia estrategikoa gero eta onartuagoa dela erran daiteke. Herriko etxe nahiz Departamenduko langileei lan denboran euskara ikasteko parada eskainia izan zitzaien eta 2006ko hondarrean lehen aldikoz Iparraldean, erakunde publikoek, Euskararen Erakunde Publikoan bildurik, plazaratu duten hizkuntza politika egitasmoan HEA alorrari bere leku osoa aitortzen diote.
|
|
|
|
Azken
urteetan, agintarien aldetik HEAren garrantzia estrategikoa gero eta onartuagoa dela erran daiteke. Herriko etxe nahiz
|
|
|
Gehienetan lantegi bateko ikasleak dira edota lanbide berdina duten pertsonak. Lehenago ere hainbat esperientzia batzuk izan baziren ere, arlo hori iraunkortu da
|
azken
urte hauetan, euskararen presentzia jendarteko zenbait alorretan hedatu arau. Hala nola, 2002tik Euskal Konfederazioak Herriko Etxeei proposaturiko hitzarmenaren ildotik euskararen presentzia bermatzen hasi da herri administrazioan eta ondorioz bertako langileen formakuntza garatzen.
|
|
|
Galdeari erantzuteko irakasle bat kontratatu dute eta AEKrekin ere hitzarmen bat izenpetu.
|
Azkenik
enpresa pribatuen alorrean ere eskaerak sortzen ari dira. Hona hemen 2006an ematen ziren taldeak:
|
|
|
EAEn, irakasleen zenbatekoa ikasle kopuruaren araberakoa izaten da. Horrela, 1609 irakasle aritu dira, batez beste,
|
azken
bederatzi ikasturtetan. Euskara irakasleria aski talde egonkorra da, gero eta esperientzia handiagokoa.
|
|
|
Larreak 1900.etik 1986.era bitartean euskara ikasteko egindako 165 metodo ezberdin zenbatu zituen (2003), horietatik 138
|
azken
berrogeita hamar urteetan argitaratuak(), eta, gramatika itzulpenezko metodoen nagusitasuna nabaria da horietan. Ez da harritzekoa.
|
|
|
Euskara helduei irakasteko metodologiak, oro har, bi zutabe nagusi izan ditu
|
azken
25 urteotan: bata aurrerabide gramatikala gramatikako egiturak errazenetik zailenera sailkatuta, ariketak..., eta bestea, euskaraz komunikatzeko ahalmena, batez ere aho belarrizko trebetasunak, lantzeko joera gero eta handiagoa.
|
|
|
1975eko otsailean berrogeiren bat irakasle Arrasaten bildu ziren eta bilera hura giltzarri gertatu zen gau eskolen mugimenduaren sorreran (Odriozola, 1976). Eraketa gaiak jorratu zituzten eta, irakasleei dagokieEuskara helduei irakasteko metodologiak, oro har, bi zutabe nagusi izan ditu
|
azken
25 urteotan: bata aurrerabide gramatikala gramatikako egiturak errazenetik zailenera sailkatuta, ariketak..., eta bestea, euskaraz komunikatzeko ahalmena, batez ere ahobelarrizko trebetasunak, lantzeko joera gero eta handiagoa.
|
|
|
|
Azken
hamarkadan euskara normalizatzeko plangintzak agertu dira indarrez. Gure ustez, hementxe dago, hain zuzen ere, gure motibazio arazoei eta ikas prozesuari norabide berria emateko aukera.
|
|
|
Hauen deskribatzaileen ondoren, bakoitzaren bitartez burutu ohi diren hizkuntz jardueren eskala mailakatuak ematen ditu eta hauetan lor daitezkeen helburu ezberdinak deskribatu.
|
Azkenik
jarduera hauek burutzeko erabili beharreko estrategiak bereizten ditu. Hauei guztiei, jakina, guk geuk ikasleekin batera identifikatzen ditugun jarduerak gehitu genizkieke, tokian tokiko beharretara egokituz.
|
|
|
|
Azken
urte hauetan hala administrazioan nola euskalgintzan nolabaiteko kezka sortu da euskararen erabileraren inguruan. Garai batean zegoen ustea eta desioa (ezagutzak erabilera ekarriko zuela) ez zela zuzena ikusi da:
|
|
|
Urtetik urtera egitasmoen eta partaideen kopurua hazten joan da, modu progresiboan. Baina
|
azken
urteotan izan dute hazkunde nabarmenena egitasmoek (azken hiru urteetan egitasmo eta partaide kopuruak bikoiztu egin dira). Datu hauek argi adierazten digute jendearen gustuko programak direla hauek, motibazio ezberdinetatik abiatuta mintzapraktika egitasmoetara gero eta gehiago hurbiltzen baitira.
|
|
|
Urtetik urtera egitasmoen eta partaideen kopurua hazten joan da, modu progresiboan. Baina azken urteotan izan dute hazkunde nabarmenena egitasmoek(
|
azken
hiru urteetan egitasmo eta partaide kopuruak bikoiztu egin dira). Datu hauek argi adierazten digute jendearen gustuko programak direla hauek, motibazio ezberdinetatik abiatuta mintzapraktika egitasmoetara gero eta gehiago hurbiltzen baitira.
|
|
|
Urtetik urtera egitasmoen eta partaideen kopurua hazten joan da, modu progresiboan. Baina
|
azken
urteotan izan dute hazkunde nabarmenena egitasmoek (azken hiru urteetan egitasmo eta partaide kopuruak bikoiztu egin dira). Datu hauek argi adierazten digute jendearen gustuko programak direla hauek, motibazio ezberdinetatik abiatuta mintzapraktika egitasmoetara gero eta gehiago hurbiltzen baitira. tesian hizkuntzaren ikas prozesuan parte hartzen duten hiru elementuak ezagutza, motibazioa eta erabilera direla azaltzen da.
|
|
|
Urtetik urtera egitasmoen eta partaideen kopurua hazten joan da, modu progresiboan. Baina azken urteotan izan dute hazkunde nabarmenena egitasmoek(
|
azken
hiru urteetan egitasmo eta partaide kopuruak bikoiztu egin dira). Datu hauek argi adierazten digute jendearen gustuko programak direla hauek, motibazio ezberdinetatik abiatuta mintzapraktika egitasmoetara gero eta gehiago hurbiltzen baitira. tesian hizkuntzaren ikas prozesuan parte hartzen duten hiru elementuak ezagutza, motibazioa eta erabilera direla azaltzen da.
|
|
|
euskara ikasten ari direnak, euskara inoiz ikasita ere erabili ez izanagatik abilezia galdu dutenak, inguruan hitz egiteko aukerarik ez dutenak edota hirira iritsi berriak direnak,... eta gure ustez horiengana guztiengana iristeko modua hau izan daiteke: sare berriak eskaintzea, harreman sare ez formaletan eragitea, zaletasunen inguruko erabilera guneak eratzea,...
|
azken
batean euskaraz bizitzeko aukerak ugaritzea.
|
|
|
Edozelan ere, ikasle askorentzat euskara hobetzeko ez ezik, hizkuntza eta haren inguruko munduarekin identifikazio positiboa eta harreman sareak sustatzeko balio izan diete urteetan. HEAren munduan eta euskalgintzan, oro har, hasiera batean behintzat, oso serio hartu izan ez baziren ere,
|
azken
urteotan aldaketa sumatu da, eta badirudi HEAko eta euskalgintzako gainerako erakundeek zein erakunde publikoek euren balioaz ohartu eta sustapen serioagoa garatzeari ekin diotela.
|
|
|
Edozelan ere, ikasle askorentzat euskara hobetzeko ez ezik, hizkuntza eta haren inguruko munduarekin identifikazio positiboa eta harreman sareak sustatzeko balio izan diete urteetan. HEAren munduan eta euskalgintzan, oro har, hasiera batean behintzat, oso serio hartu izan ez baziren ere,
|
azken
urteotan aldaketa sumatu da, eta badirudi HEAko eta euskalgintzako gainerako erakundeek zein erakunde publikoek euren
|
|
|
|
Azken
puntu honek eskola jardunean zentratuko gaitu. HEAren aktibitate zentrala.
|
|
|
Ez dugu orain emango helduen euskalduntzearen bilakaeraren eta aukera metodologikoaren berri. Era batera edo bestera eta arrakasta gehiago edo gutxiagorekin, ahalegina egin da betidanik jarduera didaktikoa hobetzeko,
|
azken
ekarpenak integratzeko eta, azken baten, emaitzak hobetzen lagun dezaketen bideak bilatzeko. Hizkuntzaren normalizazioa jardun pedagogikoan integratzeko esperientzietan zentratuko gara.
|
|
|
Ez dugu orain emango helduen euskalduntzearen bilakaeraren eta aukera metodologikoaren berri. Era batera edo bestera eta arrakasta gehiago edo gutxiagorekin, ahalegina egin da betidanik jarduera didaktikoa hobetzeko, azken ekarpenak integratzeko eta,
|
azken
baten, emaitzak hobetzen lagun dezaketen bideak bilatzeko. Hizkuntzaren normalizazioa jardun pedagogikoan integratzeko esperientzietan zentratuko gara.
|
|
|
XIX mendearen
|
azken
aldean euskara beste motibo bategatik ikasi zuten batzuk agertu ziren. " Gure hizkuntza delako eta gorde egin behar dugulako" edo horrelako zerbait erantzungo zuten orduan ikasteko motibazioaren inguruko inkesta batean Campionek edo Aranak adibidez.
|
|
|
1999n HABEk Helduen Euskalduntzerako Oinarrizko Kurrikulua plazaratu zuen. Oinarrizko curriculum honek
|
azken
urteetako ekarpen pedagogikoak jasota helduen euskalduntzeari marko berria ezarri nahi izan zion. Legezko dokumentua izanda, epe baten barruan EAEko euskaltegi guztiek haren gainean euren Euskaltegiko Kurrikulu Proiektua (EKP) eraiki behar izan zuten.
|
|
|
Neurri batean, euskaltegi edo sare bakoitzaren esku gera daiteke honen garapena. Ez ditugu EKP guztiak ezagutzen, eta ez dakigu berorietan estrategia zehatzagorik planteatzen denentz, baliteke, baina plazara behintzat albiste gutxi heldu da
|
azken
urteotan.
|
|
|
Neurri batean, euskaltegi edo sare bakoitzaren esku gera daiteke honen garapena. Ez ditugu EKP guztiak ezagutzen, eta ez dakigu berorietan estrategia zehatzagorik planteatzen denentz, baliteke, baina plazara behintzat albiste gutxi heldu da
|
azken
urteotan.
|
|
|
Baliteke alferrikako galdera dela pentsatzea, baina nago gutariko askori ez litzaigukeela erraza egingo azalpen argia ematea. Zer esan nahi da
|
azken
batean. Curriculumetan hizkuntza zer den ondo definitzen saiatzen garen modura, geure hizkuntza nola egotea nahi dugun ere zehazten saiatu dugula.
|
|
|
Euskalgintzan daukagun funtzioa helduak euskara erabiltzeko trebatzearekin dago lotuta eta horren profesionalak gara
|
azken
baten, lanari beraz marko horretan eman behar diogu zentzua lehenengo eta behin, gogoz eta ilusioz bada hobeto, baina geure lanean integratzeko ahaleginarekin.
|
|
|
eragiteko erak ugari dira, baina inportantea da" eragingarriena" den bidea bilatzea. Eragingarria
|
azken
helburua ondoen betetzen duena bada, lehenengo eta behin lortu nahi den helburua ezartzea komeni da. Eta normalizazioaz ari bagara eta horri begira jardun behar badugu, jardunaren antolaketan isla eduki behar du.
|
|
|
euskara eta gaztelera (hegoaldean) eta frantsesa (iparraldean) ez ezik, beste hizkuntzak ere jaso ditugu atal berezi batean. Izan ere,
|
azken
urte horietan Euskal Herriak jaso duen immigrazio berriak errealitate soziologikoa aldatu du neurri batean eta herritar berri horien etorrerak egoera soziolinguistikoan zer nolako aldaketak eragin dituen jakin nahi izan dugu. Noski, immigrazio berri horren eragina ez da Euskal Herriko hizkuntzen aniztasunean bakarrik gertatu.
|
|
|
Hipotesiak plazaratzeko Euskal Herriaren bilakaera soziolinguistikoa euskararen ezagutzari dagokionez hartu behar da kontuan. Hegoaldean, irakaskuntzari esker, haurren eta gazteen artean euskararen ezagutza handitu egin da
|
azken
bost urte horietan, bereziki ingurune erdaldunenetan. Adinekoen eta helduen arteko ezberdintasunak aldiz, murrizten doaz euskararen ezagutzari dagokionez, alde batetik, gazte euskaldunak sartzen ari direlako helduen adin taldean eta bestetik heldu erdaldun zaharrenak adinekoen multzoaren zati gero eta handiago bat suposatzen dutelako eta adinekoen taldean ziren euskaldunak, batzuk ia elebakarrak, apurka apurka desagertzen doazelako.
|
|
|
Hastapena zen, bide berritzailea, metodologia aitzindaria, beste inon egiten ez zena eta hemen nahiz atzerrian ikusmira handia piztu zuena. Gero, Soziolinguistika Institutuak hartu zuen lekukoa eta
|
azken
Neurketa hau Soziolinguistika Klusterraren ardurapean burutu da. Erabilitako metodologiaren baliozkotasuna berretsi egin da edizioz edizio.
|
|
|
Aldiz, adin talde ezberdinekoen artean hiru egoera zehaztu dira: haurren presentziarik gabeko elkarrizketak (fitxako" haurrik ez" kategoria), haurrak presente egon baina parte hartzen ez duten elkarrizketak(" haurrak ez dira mintzakide"), eta
|
azkena
, haurrak presente egon eta parte hartzen dutenak(" haurrak mintzakide").
|
|
|
Iparraldean berriz, galera prozesua bizkortu egin da
|
azken
neurketa honetan. Jaitsiera garrantzitsu hau dela medio, eta neurketa hauek egiten hasiz geroztik, estrainekoz da Iparraldea euskara gutxien entzuten den lurralde eremua, Arabaren atzetik.
|
|
|
Izan ere, aurreko 4 neurketaldietan %3 arteko proportzioak lortu ondoren,
|
azken
neurketa honetan Arabak %4, 7ko proportzioa lortu baitu, %20an emendatuz aurreko neurketetan lorturiko erabilera proportziorik altuena. 2001eko datuez Iñaki Martinez de Lunak eginiko irakurketaren muina aldatu ez bada ere, seguruenik, beste bizipoz batez irakurriko ditu 2006koak.7
|
|
|
1989ko %9, 8tik, 2006ko %8, 5era. Arduraz jarraitu beharreko datua da,
|
azken
hau ere.
|
|
|
Salbuespen bakarra hiribururik euskalduneneko (Donostia) adin tarterik zaharrenean aurkitu dugu. Gizonezkoek emakumezkoek baino euskara gehiago egiten zuten garaiko
|
azken
arrastoa, agian?
|
|
|
Salbuespen bakarra hiribururik euskalduneneko (Donostia) adin tarterik zaharrenean aurkitu dugu. Gizonezkoek emakumezkoek baino euskara gehiago egiten zuten garaiko
|
azken
arrastoa, agian?
|
|
|
Hipotesia bete egin da, beraz,
|
azken
bi neurketei dagokienez.
|
|
|
1993tik honantzako bidea aztertuz gero, berriz, tarteko tipologietan lortu da hobekuntzarik nabariena. Gaitasun maila %25 den eremuan %13tik %20ra eta %50 %36tik %41era igoz(
|
azken
3 neurketetako aldea txikia delarik).
|
|
|
Gure bilakaera sozio-linguistikoaren diagnosi zehatza egin ahal izateko, era askotako datuak erabili behar ditugu eta faktore eta aldagai askori erreparatu. Baina, kale erabileraren neurketetatik lortutakoek kualitatiboki guztiz garrantzitsua den informazioa eskaintzen digute;
|
azken
batean, hizkuntza normalizazio prozesuaren arrakasta mailaren indizerik fidagarrienetako bat, hiztunek hizkuntzaz egiten duten erabilera baita, eta soziolinguistikaren teoria nagusi guztiak bat datoz esatean, hiztunen arteko harreman ohikoenak eta gertuenak direla hizkuntzaren bizi indarraren islarik garbiena.
|
|
|
Gure bilakaera soziolinguistikoaren diagnosi zehatza egin ahal izateko, era askotako datuak erabili behar ditugu eta faktore eta aldagai askori erreparatu. Baina, kaleerabileraren neurketetatik lortutakoek kualitatiboki guztiz garrantzitsua den informazioa eskaintzen digute;
|
azken
batean, hizkuntza normalizazioprozesuaren arrakastamailaren indizerik fidagarrienetako bat, hiztunek hizkuntzaz egiten duten erabilera baita, eta soziolinguistikaren teoria nagusi guztiak bat datoz esatean, hiztunen arteko harreman ohikoenak eta gertuenak direla hizkuntzaren biziindarraren islarik garbiena.
|
|
|
2006ko euskararen kaleerabileraren emaitza orokorra %14, 2koa izan da eta beraz, 0,7ko hobekuntza izan dugu 5 urteotan. Emaitza, egindako aurreikuspenen barruan kokatu da; eta
|
azken
urteotako bilakaeraren jarraipena dela esan genezake.
|
|
|
2006ko euskararen kale erabileraren emaitza orokorra %14, 2koa izan da eta beraz, 0,7ko hobekuntza izan dugu 5 urteotan. Emaitza, egindako aurreikuspenen barruan kokatu da; eta
|
azken
urteotako bilakaeraren jarraipena dela esan genezake.
|
|
|
Datu hauek erakusten diguten errealitatea gordina da,
|
azken
batean erabileraren hobekuntza nabarmena Gipuzkoara mugatzen delako: 89ko %23tik %33ra.
|
|
|
•
|
Azken
neurketaldiak hazkunde erritmoa bizitu egin du, nahiz eta ez iritsi lehen 3 neurketaldien arteko hazkunde erritmoetara.
|
|
|
Datu hauek erakusten diguten errealitatea gordina da,
|
azken
batean erabileraren hobekuntza nabarmena Gipuzkoara mugatzen delako: 89ko %23tik %33ra.
|
|
|
Bizkaiko datua izan da, ezpairik gabe, harrigarriena. Aurreko neurketetan soma zitekeen hobekuntza prozesu motela," egoera egonkor" bihurtu du
|
azken
neurketaldiko atzerakada txikiak. 97tik 2006ra 3itarteko 4 neurketaldiak %10 arteko proportzioetan kokatu dira.
|
|
|
97tik 2006ra 3itarteko 4 neurketaldiak %10 arteko proportzioetan kokatu dira. Atzerakadarik egon denik ezin esan genezake, baina garbi ondoriozta genezake
|
azken
hamarkada honetan aurrerapen nabarmenik ere ez dela izan.
|
|
|
1989tik 2006ra bitarteko euskararen kale erabilerak gorabehera nahaspilatsuak erakusten ditu, Araban zein Gasteizen. Alegia, Lurralde Historiko horretan, lehenengo hamarkadaren egoera egonkorrari 2001eko jaitsierak darraio eta
|
azken
datu honi 2006ko neurrigabeko gorakadak. soziolinguistika klusterra soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 61
|
|
|
1989tik 2006ra bitarteko euskararen kaleerabilerak gorabehera nahaspilatsuak erakusten ditu, Araban zein Gasteizen. Alegia, Lurralde Historiko horretan, lehenengo hamarkadaren egoera egonkorrari 2001eko jaitsierak darraio eta
|
azken
datu honi 2006ko neurrigabeko gorakadak.
|
|
|
Horrek ez gaitu harritu behar, inondik inora, izan ere, Araba eta Gasteizen gertatzen den bezala, gehienbat erdaraz bizi den gizarte bateko harreman sareak euskalduntzea zeregin motela bezain lan zama mardula da. Eta solasaldiak,
|
azken
buruan, hiztun bakanduengan ez, baizik eta harreman sareetan gauzatzen dira. Euskaldunen proportzioa handiagoa den lekuetan, aldiz, euskarazko harreman sareak badaude dagoeneko eta horiek dira belaunaldi euskaldun berrien babes eta euskarri.
|
|
|
|
Azken
buruan, esan dezagun gorantz, bai, baina geldoki ari dela mugitzen euskararen kale erabilera Araban eta Gasteizen, hizkuntza egoera aldatzearen kontrako inertzia Lurralde Historikoan oraindik astunagoa izanik bere hiriburukoa baino.
|
|
|
Eta solasaldiak,
|
azken
buruan, hiztun bakanduengan ez, baizik eta harreman sareetan gauzatzen dira. Euskaldunen proportzioa handiagoa den lekuetan, aldiz, euskarazko harreman sareak badaude dagoeneko eta horiek dira belaunaldi euskaldun berrien babes eta euskarri.
|
|
|
Izan ere,
|
azken
urteotan adineko kategoriara iristen ari den belaunaldia aurrekoak baino erdaldunagoa da Arabako eskualde batzuetan (Hego Euskal Herrian bezala, oro har), ordura artekoa baino. Hau da, herri eta eskualde askotan euskararen altxorra galtzen joan da belaunaldiz belaunaldi, orain adineko kategoriara iristen ari den belaunaldiarengan joera horrek hondoa jo duen arte; hau da, Arabako lur gehienetan eta Gasteizen, euskaldunak ia desagertuta egon arte.
|
|
|
|
AZKEN
ONDORIOAK
|
|
|
Beste muturrean, hots, haurrik tartean egon ezean, helduen arteko erabilera apalagoa da (%2, 6) harreman horietan haurren bat tartean dagoZalantza izpirik ez dugu heldu haurren arteko erabilera altuago horren atzean dagoena zer den:
|
azken
hamarkadetan, euskara ondorengotaratzeko
|