|
2002
|
|
|
Gutxi, ezbairik gabe. Ondoko lerroetan ikusiko dugun modura, euskal kritika akademikoak
|
azken
hamarkadetan bilakaera azkarra izan duen arren, edo kritika publikoak lortu duen hedapena inoiz ezagutu duguna baino zabalagoa izanik ere, bien arteko etena edo komunikaziorik eza handituz joan da. Alegia, kritika mota bakoitzak bere zirkuitu bereziak dituela aitortu beharrean gaudela eta gutxitan egiten direla azterketa hutsaz edo promozio hutsaz haraindiko hurbilpenak.
|
|
|
Halaber, euskal esportazioen bizkortasunak Hego Euskal Herriko ekonomiaren esportazio joera areagotzea ekarri du. 13.2 taulan ikus daiteke joera horren
|
azken
hamarkadetako bilakaera. 1980ko bigarren erdian esportazio joeraren beheraldia jazo zen, BPGaren ia %20 esportatu baitzen 1985an eta %18, 4 1990ean.Alabaina, 1993ko bihurgunearen ostean, esportazio joerak egundoko susperraldiaeduki zuen, 1996an euskal esportazioak produktuaren %28, 1 ordezkatzerainoiritsiz eta hiru urte beranduago %32, 2ra helduz.
|
|
|
Nafarroako kanpo merkataritzaren norabide geografikoaren
|
azken
hamarkadako bilakaerak ez du ekarpen berririk eskaintzen. 2000 urterako eginiko antzekoargazkia erakusten du 1990 urteak.
|
|
2003
|
|
|
Klima berez aldatu denean, modukontrolatuan izan da. Baina klimaren
|
azken
hamarkadetako bilakaeran, berezkoaldaketari gizakiek sortua gehitu zaio, azken horrek naturak dituen berezkokontrolbideak atzekoz aurrera jarri dituela. Horren ondorioz, azkartu egin diranaturako prozesuak.
|
|
2008
|
|
|
Ez gara arituko orain E. Baxoken biografiari iruzkina egiten. Iparraldeko euskalduntasunaren
|
azken
hamarkadetako bilakaerari bere bizitzaren historia nola lotzen zaion ikusteko hor ditugu hainbat datu: kasu batzuetan euskararen erakundetzea bultzatuz, eta, besteetan, erakundeen bitartez euskararen aldeko plangintzetan, ekintzetan eta ikerketetan parte hartuz; erakunde publikoetan gehienetan, baina baita erakunde sozialetan ere, beti modu aberatsean euskararen alde lanean aurkituko dugu Baxok.
|
|
|
Egindako lanari esker euskal herritarren euskararen aldeko jarrerak
|
azken
hamarkadetan bilakaera baikorra izan duela ukaezina da. Gehiengo zabalaren jarrera euskararen aldekoa da, euskararen zabalkundea eta normalizazioa lortzearen aldekoa.
|
|
2009
|
|
|
• Egindako lanari esker euskal herritarren euskararen aldeko jarrerak
|
azken
hamarkadetan bilakaera baikorra izan duela ukaezina da. Gehiengo zabalaren jarrera euskararen aldekoa da, euskararen zabalkundea eta normalizazioa lortzearen aldekoa.
|
|
2011
|
|
|
Boladak bolada, erregulartasunak ematen eta kentzen duelako zortzi hilabeteko lehiaketa luze batean. Baskonia hirugarren da, arabarren postu naturala haien
|
azken
hamarkadako bilakaera ikusita. Atzerago dago Lagun Aro, 11 postuan, baina nabarmen hobetu dezake postu hori garaipen pare bat lotzen badu.
|
|
|
Euskal Herriaren
|
azken
hamarkadetako bilakaera oso baikorra izan da arlo askotan, asko hobetu delako gure bizitza, ez bakarrik materialki, kulturalki ere bai?, baina gure adinekook ardo mindu asko edan behar izan dugu, oso egoera gogorrak bizi behar izan ditugu, oso zailak. Batasunaren, kidetasunaren, solidaritatearen aldeko aldarrikapenak ezagutu nituen nik hogei urte nituela, eta gero beti ikusi izan dut dena dela puskaketa, haustura, krisia.
|
|
2012
|
|
|
EAEko aditu euskaldunak eta erdaldunak elkarrizketatzea erabaki genuen, eta hala egin dugu, baina espero ez genuen eta aipatzea merezi duen errealitate batekin egin dugu topo elkarrizketatuen hizkuntza curriculumari eta erabilera ohiturei dagokionez. Errealitate konplexu bat agertu da nabarmen elkarrizketak egiterakoan, EAEko egoera soziolinguistikoaren eta haren
|
azken
hamarkadetako bilakaera konplexuaren isla esanguratsutzat har daitekeena. Izan ere, gasteiztarra eta euskalduna da Iñaki Mart� nez de Luna, 18 urte zituela hasi zen euskara ikasten eta euskaraz bizi da nagusiki; donostiarra eta guztiz erdalduna da José Ignacio Esnaola, baina euskaraz ikasten dute haren semeek; erdalduna da baina guraso euskaldunak zituen Maitena Etxebarria bilbotarrak, eta euskaldunak ditu seme alabak; Gipuzkoako zonalde oso euskaldun batekoa (Hernanikoa) eta euskalduna izanagatik, bere bizitza pertsonalean batez ere gazteleraz aritzen da Oihana Etxebarria; gasteiztarra da Gerardo Armentia, eta orain hasi da euskararen errealitateaz jabetzen Bizkaian bizi denetik (Otxandion); Bilbon jaiotakoa da Gemma Sanginés baina urteak daramatza Valentzian, eta han bizi denetik ikasi ditu katalana eta euskara; euskalduna da eta Gipuzkoako herri euskaldun petopeto batean (Orion) bizi da Iñaki Manterola, baina bere bizitza pertsonalean oso gutxi erabiltzen du euskara...
|
|
2013
|
|
|
euskararekiko hedabideen (prentsa, batez ere) informazioa eta balorazioaren eragina, nagusiki pertsonetan, komunikazio teorian diskurtsoak duten garrantzia. Aberatsa ere lan teoriko eta enpirikoak lotzen dituelako, aurretik jadanik ditugun zenbait adituen ikerketak erabiliz, hautemateak+ iritziak+... aztertuz,
|
azken
hamarkadako bilakaera eta eguneko egoera nolakoa den adieraziz, halako" estado de la cuestión" modukoa eskainiz, benetan eskertzekoa dena, beti ere gerora begira erakargarria izango den Framing Berri bat eraikitzeko asmoarekin. Horrela eginez, bereizten ditu orain arte komunikazioan erabili diren, edo ditugun, bi diskurtso eredu nagusiak:
|
|
2017
|
|
|
–Azaroaren 17ko zita honetan Araban gertatzen ari den hizkuntza aldaketaren dimentsioa eta ezaugarriak izango dira hizpide aurreratu du Martinez de lunak. Hasteko, euskararen egungo egoera eta
|
azken
hamarkadetako bilakaera aztertuko da, gertatzen ari dena datu zehatzen argitan ikusiz. Estatistikatik harago, zenbait erakundetako euskal teknikariek hartuko dute hitza ondoren.
|
|
2019
|
|
|
Baina, euskara bidegurutzean dagoela eta ziklo aldaketa baten erdian gaudela esan baldin badugu, orain arte aipaturiko arrazoiez gain, hizkuntzarekin zerikusia duten aspektuek hala iradokita defendatu dugu. Euskararen eta hizkuntza komunitatearen
|
azken
hamarkadetako bilakaerarekin zerikusi zuzena duten gertaerak eta aldaketak izan ditugu, batez ere, gogoan. Nabarmenenetako batzuk aipa ditzagun.
|
|
2020
|
|
|
|
Azken
hamarkadako bilakaeran ikus daiteke aipatutako desoreka hori. Sortutako aberastasunaren geroz eta zati txikiagoa jasotzen dute soldatek:
|
|
2021
|
|
|
Eta lehen eskuko bizipenei eman zaie lehentasuna. Horrenbestez,
|
azken
hamarkadetako bilakaera da nagusiki jorratu dena.
|
|
|
– Esan bezala,
|
azken
hamarkadetako bilakaerak produkzio masiboa ekarri du bertso mundura, eta hedabide klasikoek, prentsak, irratiak eta telebistak ezin diete erreparatu bertsolari guztiei, bertso saio denei eta hibridazio askotarikoei. Internetek, bere edukiera mugagabearekin, ez du horrelako arazorik.
|
|
2022
|
|
|
|
Azken
hamarkadako bilakaera argigarria da Nogueraren eskema ulertzeko; erabakitzeko eskubidearen aldeko dinamika gai izan da une jakin batzuetan Euskal Herriaren burujabetzaren aldeko borondate politiko bat adierazteko: 2014ko maiatzaren 29an Eusko Legebiltzarrak autodeterminazioaren aldeko adierazpen bat onartuta, eta 2017ko uztailean estatus berriaren oinarri eta printzipioak ezarrita; lehena, Gure Esku Dago k 150.000 bat herritarrez osatutako giza katea egin baino egun batzuk lehenago, eta bigarrena, dinamika berak 175.000 lagun inguruko giza katea egin eta aste gutxira.
|
|
|
|
Azken
hamarkadetako bilakaera politikoak eremu politikora mugatutako erabakiak eremu ekonomikora lekualdatzea ahalbidetu du. Egoera honek, nire ustez, demokrazian sakontzeko beharrezko dugun prestakuntzari oztopoak jartzen dizkio, besteak beste.
|
|
|
Eustatek euskararen ezagutzaren
|
azken
hamarkadako bilakaera aztertu du. Araban 7,1 puntu handitu da euskaldunen proportzioa.
|
|
2023
|
|
|
7
|
Azken
hamarkadetako bilakaera: urritasunetik desagertzera
|