|
2000
|
|
|
Parada ona zen isolamenduaren teoriara (kanpotik erasotzeko, etxean mito ustelak sortzeko) kondenatu nahi gaituztenei erantzuteko. Endogamiaz salatzen gaituztenean erakutsi beharreko adibide duinak baditugu
|
azken
ehun urteotan.
|
|
2001
|
|
|
Baina, hala ere, ez daukat batere argi, korronte inst rumentalizatzaile horren izenean, edozer gauza onar daitekeen. Edo bestela esanda, niri asko gustatuko litzaidake, esate baterako, aeronautikak
|
azken
ehun urteetan izan dituen aurrerapausoak erakutsiko lituzkeen erakusketa bat; Wright anaien lehen abioi hartatik Concordera eta radarr arentzat ikustezinak diren abioietara kontzeptu estetikoak nola aldatuz joan diren ikustea, politak iruditzen baitzaizkit abioiak. Baina ez dakit horretarako dagoen Guggenheim Bilbao museoa.
|
|
2002
|
|
|
Nafarzaletasuna baldin bada jelkideen bizkaitarrismoari kontra egitea, nik ez daukat EAJ eta Sabino Arana urkatu beharrik. Badirudi
|
azken
ehun urteotako historiaren gainetik pasa behar dugula orain. Ez nago ados, bada.
|
|
|
Britainiar batek amorrua harrapatu du saguzar batek hozka egin ondoren.
|
Azken
ehun urteotan Erresuma Batuan mota horretako lehen kasua izan da, eta atzo baieztatu zuen Taysideko (Eskozia) Osasun Zerbitzuak. David McRae 56 urtekoa da eta saguzarren zale den kontserbazionistak “Lyssavirus europar amorrua” du.
|
|
2004
|
|
|
Ibarretxe Plana
|
azken
ehun urteotako iruzur politikorik handiena izan liteke. Zeren alderdi nazionalisten diskurtsoa entzun duten herritarretatik oso gutxik ulertu dute zuk diozuna.
|
|
2005
|
|
|
«Uste dugu kataratak saihestu edo zuzendu egin daitezkeela antioxidatzaile ugari dituen dieta baten bidez». Erradikal askeen ekintza organismo osasuntsu baten biologiaren parte da; hala ere,
|
azken
ehun urteetan gure bizimoduan izan diren aldaketek, ohitura toxiko, sedentarismo gehiegirekin eta dietan gantz gehiago eta gehiago metatuz, erradikal askeen ugaltze deletereo bat eragiten dute, eta horrek zelulen osasuna oztopatu eta organo eta ehunen zahartzea eragiten du.
|
|
2006
|
|
|
«Gosea eta desnutrizioa desagerrarazteko ahaleginetan funtsezko tresnatzat» hartzen da Tratatuaren Organo Zuzentzailea Madrilen bildu berria da, ekainaren 12tik 16ra, esparru nazionalean betetzea bermatuko duten beharrezko mekanismoak aztertzeko, dela arauak eginez, dela berariazko programen bidez. Arduradunen esanetan, hitzarmen honen helburua da nekazariei ingurumen estresari, gaixotasunei eta izurriei aurre egiten dieten barietate berriak eskaintzea, bai eta zientzialariei eta ikerketako zentro nazional eta nazioartekoei ere, aniztasun genetikoa izateko aukera gehiago izatea. Higadura genetikoa
|
Azken
ehun urteetan, nekazaritzako laboreen dibertsitate genetikoaren hiru laurden inguru galdu dira. Higadura genetikoa hainbat laboretan gauzatzen da.
|
|
|
Bere izekok beti aurkitzen du iraganeko istorioren bat oraina azaltzeko. Edozein gertakizunen aurrean iraganeko pasadizo bat kontatu eta entzuleari iruditzen zaio mundua ez dela ezertan aldatu
|
azken
ehun urteetan.
|
|
2007
|
|
|
Baina zer gertatuko litzateke erosleek arkitektura modernoa neurrizko prezioan izango balute? Gure bizimodua ikaragarri aldatu da
|
azken
ehun urteotan. Eta pentsatzekoa da arkitekturaren inguruko gustuak ere aldatu direla.
|
|
2008
|
|
|
Azken inkestan berriz, inkestatuek beren seme alabei transmititu dioten hizkuntzari buruz galdetu zaie. Beraz, gutxi gorabehera
|
azken
ehun urteotan, eta bereziki azken hamar urteotan, Euskal Herrian euskara nola transmititu den jakiteko modua dago.
|
|
|
Idahoko euskaldunek, Estatu Batuetan, sarritan esandakoa da bertako hiru euskal belaunaldietako bakoitzak garaian garaiko erantzun diferentea eman izan diela
|
azken
ehun urteotan beti bera izan duten gaiari. Belaunaldi bakoitza egoera eta testuinguru desberdin batetik abiatu da eta horrek erantzun diferente bat eman arazi dio galdera berari:
|
|
|
Txanpon bilduma harrigarria zen, Billy Bonesena adinakoa moldeen aniztasunaren aldetik, baina haren aldean hain zen handia eta askotarikoa non nik uste sekula ez dudala haiek sailkatzerakoan hainbat gozatu. Baziren han txanpon ingelesak, frantziarrak, espainiarrak, portugaldarrak, georgeak eta luisak, dobloiak eta bigineakoak eta moidoreak* eta zekiak*, Europan
|
azken
ehun urteetan izandako errege guztien erretratuak, soka muturrak edo armiarma sare puskak ziruditen irudiez estanpaturiko Ekialdeko txanpon bitxiak, txanpon borobilak eta txanpon koadratuak, eta erditik zulatutako txanponak, lepotik zintzilik eramateko balira bezala. Nik uste munduko txanpon mota guztiek bazutela bilduma hartan tokia; eta kopuruari zegokionez, ziur nago udazkeneko hostoak hainbat bazirela, hainbeste non bizkarreko mina jarri baitzitzaidan makurtuta egoteagatik, eta hatzetakoa sailkatze lanagatik.
|
|
|
CONSUMER EROSKI Datu horiek Iberiar Penintsula eta Balear Uharteak hartzen dituzten hogei estazio meteorologikotakoak dira, eta 1850az geroztik erregistratu dira. Datu horien arabera, Espainiako beroketak planetaren batez besteko orokorra bikoizten du ia; izan ere,
|
azken
ehun urteotan 0,74 graduko aldaketa izan da, Klima Aldaketari buruzko Gobernuarteko Panelaren (IPCC) datuen arabera. Baina negatiboena da tenperatura igoera hori ez dela uniformeki banatzen urte osoan.
|
|
|
Hauteskundeak iragan eta gero ziurtatu du EAJk betiko ildotik jarraituko duela. «EAJ
|
azken
ehun urteetan izan dena izanen da. Euskal gizartearen aldaketa tresna bat».
|
|
|
Mendizaletasunak sustrai sakonak ditu Tolosan.
|
Azken
ehun urteotan eskiarekin lotura berezia izan du herriak, eta Alpino Uzturrek ez die izkin egin eskiari, ez eta mendiari lotutako gainerako jarduerei ere. Elkartearen barruan, mendizaletasunaren adar guztiak jorratzeko saioa egin eta egiten dute:
|
|
|
Ikustekoa izango litzateke gaur egun bizi izan balitz nolakoa izan zitekeen Vienako jakintsuaren jarrera. Izan ere,
|
azken
ehun urtetan iraultza bat gertatu da garunari buruzko ezagueran. Ramon y Cajalen lan eskergak garunaren intimitatea agerian jarri du mikroskopiaren laguntzaz, eta nerbio ehunaren konplexitate miresgarrian sartzeko ateak ireki dizkigu; zelula horien funtzionamendu elektrokimikoa ezagutzen dugu; animaliekin egindako esperimentazioak egitura zerebral desberdinen eginkizuna ulertzen lagundu digu; psikofarmako berriak aurkitu dira eta bere ekintza modua deskribatua izan da; neuropsikologiak, garuneko lesioek gure gogoaren atal desberdinetan izan ditzaketen ondorioak erakusten dituzten kasu ugari aztertu eta publikatu ditu, horien artean hain ezagunak egin diren Oliver Sacks en liburuak.
|
|
2009
|
|
|
80ko hamarkadan
|
azken
ehun urteotako 4 urterik beroenak bizi izan ditugu.
|
|
|
Eiger mendiaren iparraldeko hormak ez du inor hotzepel uzten. Suitzako Alpeen bihotzean dago Eiger mendia (3.970), eta
|
azken
ehun urteetako eskalada eta tragedia sonatuenetako hainbat ia bi mila metroko hormatzar horretan gertatu dira. Robert Jasper suitzarrak eta Roger Schaeli alemaniarrak zailtasunean beste urrats bat egin dute berriki Eigerren, ipar hormako Superdiretissima edo Japoniarren bidea era askean eskalatuta.
|
|
|
Francoren diktaduraren osteko trantsizio garaian eta Gipuzkoako herri ez txiki ez handi batean gaude:
|
azken
ehun urtean bertako mutiko gehienak hezi dituen kolegio erlijiosoa ateak ixtera doa egoera politiko berriak behartuta. Fraideak minduta daude, baina egoera politikoarekin bainoago, herritarrekin:
|
|
|
Egunero zekuskien itzalak, ongizatearen eta perfekzio sozialaren ikurrak zirela bazekien, ez zela beste aukerarik, bestelako helbururik, lorpen seguruagorik. Sigma Aturrira tuka ari zen,
|
azken
ehun urteotan parler en basque et cracher par terre debekatua zelako:
|
|
2010
|
|
|
Arrabotsen kontzertuaren ostean Eskoziako Session A9 taldeak hartuko du lekukoa. Antolatzaileek
|
azken
ehun urteetako talderik onena dela diote. Atsedenaldian, 23:15 inguruan, Zilarrezko Alboka saria banatuko da.
|
|
|
Hori da Turkuko Unibertsitateko Odontologia Institutuak Finlandian egindako berrikusketaren kasua. Azterketa horren arabera, elikagai gogorren kontsumoa
|
azken
ehun urteetatik bigunagoetara aldatzeak eragin erabakigarria du garezurraren eta garunaren egituran eta morfologian eta ahoaren osasunean. Adin bat elikagai bakoitzarentzat Ezinbestekoa da lehenengo haurtzaroan mastekatzeak duen garrantzia azpimarratzea.
|
|
|
itsas txakur fraidea, apo balearra, El Hierro musker erraldoia, animalien arteko katamotz iberiko hori, landare espezieen arteko gorostia edo txakurtegia, edo arrainen arteko agorraldia.
|
Azken
ehun urteetan, 17 animalia espezie eta azpiespezie eta 24 landare espezie desagertu dira Espainian. Ecologistas en Acción ek dioenez, azken ehun urteotan Espainian desagertu egin dira 17 animalia espezie eta azpiespezie eta 24 landare espezie, eta horietatik 15 endemismoak ziren.
|
|
|
Azken ehun urteetan, 17 animalia espezie eta azpiespezie eta 24 landare espezie desagertu dira Espainian. Ecologistas en Acción ek dioenez,
|
azken
ehun urteotan Espainian desagertu egin dira 17 animalia espezie eta azpiespezie eta 24 landare espezie, eta horietatik 15 endemismoak ziren. Gogoan izan behar da Mediterraneoko eskualdea, Espainia, mundu osoan dauden 25 biodibertsitate puntu beroetako bat dela (“hotspots”).
|
|
2011
|
|
|
Bistan dago ez garela, oro har, gero eta konpartimentazio territorial eta soziokultural handiagoan bizi, justu alderantziz baizik. konpartimentazio territoriala aspaldi hasi zen pitzatzen eta, Caro Barojak orain dela 60 urte pasa esaten zuenez (Caro Baroja: 1949), nabarmen ahuldua zen
|
azken
ehun urtean. ordutik hona fenomeno hori, ezer egitekotan, indartu egin da: ikus azken mende laurdenean zer gertatu den euskal arnasguneetan173:
|
|
|
Konpartimentazi o territoriala aspaldi hasi zen pitzatzen eta, Caro Barojak orain dela 60 urte pasa esaten zuenez (Caro Baroja: 1949), nabarmen ahuldua zen
|
azken
ehun urtean. Ordutik hona fenomeno hori, ezer egitekotan, indartu egin da. esan nahi du hizkuntza ukipenak edo hizkuntza kontaktuak uriel weinreich en 1953ko azalpen ezagunetik hona178 kontaktu horrek baditu bere sorburuak eta bere ondorioak. ondorioei dagokienez ezagunak dira, oro har, hiru emaitza nagusi:
|
|
|
Aracilen arabera, hezitzaileek, hizkuntza pairatzen dugun arazotzat eduki beharrean, ulertu beharreko gaitzat hartzen saiatu lukete. hezkuntzan soziolinguistika lantzeko egiten ziren" kulturaeta jolas jarduerak" eskasegiak iruditzen zitzaizkion. Bestalde, hitzarekiko interesa, hezkuntza eramaile den aldetik, eta hizkuntza, ikasgai oinarrizkoagoa den aldetik, lotzea berebizikoa zela pentsatzen zuen. egilearen esanetan, hizkuntza erabileraren garrantzia ikusteko nahitaezkoa zen bi gai kontuan izatea; ez bakarrik hizkuntza erabiltzeko modua (kontu horrek
|
azken
ehun urteotako hizkuntzaren defendatzaileak itsutu ditu), baita hizkuntza erabiltzea bera ere, bere izatean eta izate horren baldintzetan, egituraz eta funtsaz gramatikariak arduratzen baitziren. hain zuzen ere, bere ustez, hizkuntza deskribatu baino gehiago kokatu egin behar zen; hau da, erabilera eremuetan, bai lurraldeari eta bai gizarteari dagokionez, hizkuntza jakin bat badagoen edo ez dagoe... Adibide bat jartzearren, Nova Cançó katalanaren iraultza soziolinguistikoa modu berezi batean aztertu beharreko fenomenoetariko bat izango litzateke.
|
|
|
Hirietan bizitzeko aukera egin dugu gizakiok
|
azken
ehun urteotan. Azkeneko berrogei urteetan, munduko populazioa bikoiztu egin da; hirietan bizi direnen kopurua, berriz, bost aldiz handitu da.
|
|
|
Zerrenda Gorriak adierazten du EBn dagoela landare baskular mehatxatu gehien eta% 28 arrisku handieneko kategorietan dauden ornodunak dituela. Ekologistak Martxan taldeak dioenez,
|
azken
ehun urteetan desagertu egin dira, 17 animalia espezie eta subespezie eta 24 landare espezie, horietatik 15 endemismoak. NBEk mehatxu nagusi gisa aipatzen ditu deforestazioa, habitataren aldaketak eta lurren degradazioa, klima aldaketaren ondorioak edo espezie exotiko inbaditzaileen hedapena.
|
|
|
Seguruenik Euskal Herri osoan hedatua zegoen paisai baten azken aztarna da, oso paisai berezia.
|
Azken
ehun urteetan moarraketaren kultura hori galtzen ari zen, egurra gero eta gutxiago egiten zen, ikatza ez da egiten… Zuhaitz hauek asko haunditzen ari ziren, bolumen eta pisu handia hartzen, adarrak loditzen… eta ondorioz ekaitzek gehiago eragiten zieten, adarrak hautsiz edo zuhaitza bera botaz. Epe ertain luze batean paisai hau galtzeko arriskua zegoen eta beste aldetik, kultura bera arriskuan zegoen:
|
|
|
Platonovek Anna Petrovnari esandako hitz haiek, erdi egia, erdi desenkusa merke, koldarkeriaz eta ausardia faltaz blaituak egiaz beste, zenbat aldiz ez ote ziren errepikatu lur azalean, Txekhov hil ondotik ere,
|
azken
ehun urteotan. Fikziozko drametan jaiotako hitzak dira, ala bizitzari maileguan hartu eta draman txertatuak?
|
|
2012
|
|
|
" Gazteek nondik gatozen jakinda, nora doazen jakingo dute liburua irakurri", adierazi zuen. "
|
Azken
ehun urteetan Azkoitian abertzaletasunak izan duen bilakaera aztertzea" izan dela helburua jakinarazi dute EAJtik. Azkoitian Iratzar zein Izki dendetan, eta Azpeitian Iratzarren egongo da salgai liburua, 20 euroren truke.
|
|
|
" Gazteek nondik gatozen jakinda, nora doazen jakingo dute liburua irakurri", adierazi zuen. "
|
Azken
ehun urteetan Azkoitian abertzaletasunak izan duen bilakaera aztertzea" izan dela helburua jakinarazi dute EAJtik. Azkoitian Iratzar zein Izki dendetan, eta Azpeitian Iratzarren egongo da salgai liburua, 20 euroren truke.
|
|
|
Zergatik izan zuen gripe epidemiak inpaktu txikiagoa Europan, munduko beste eskualde batzuetan baino? Batetik, 50 urtetik gorako populazioak bazuelako birus berriaren aurrean nolabaiteko immunitatea,
|
azken
ehun urteotan izandako beste birus batzuei esker. Bestetik, Europa azkenetakoa izan zelako lurralde industrializatuetan izurritea jasaten; horri esker beste herrialde batzuetan izandako esperientziaz baliatu eta pandemiarako prestatutako protokoloak berraztertzeko aukera izan zuen.
|
|
|
Historia modernoa izan zen batez ere atsekabetu ninduena. Zeren eta, zorrotz aztertu ondoren
|
azken
ehun urteetan printzeen gorteetan egondako izen handiko pertsona guztiak, prostituituriko idazleek mundua nola nahastu duten konturatu nintzen, gerretako balentriarik handienak doilorrei leporatuz, aholkurik zuhurrenak zentzugabeei, zintzotasuna lausengariei, Erromako bertutea beren herriari traizio egindakoei, pietatea ateoei, kastitatea sodomitei, egiatasuna salatariei.... Nola pertsona errugabe eta bikain asko izan den heriotzara edo deserriratzera kondenatua, ministro handiek eragindako epaileen ustelkerian eta alderdien maltzurkerian oinarrituta.
|
|
|
Deituriko pertsona bakoitzak munduan ibili zen garaiko itxura berbera zuenez, gogoeta tristeak eragiten zizkidan
|
azken
ehun urteotan giza espeziea gure artean nola endekatu den ikusteak. Sifiliak bere ondorio eta mota guztiez nola aldarazi dituen ingeles aurpegieraren ezaugarri guztiak:
|
|
|
Gure kirolak eta denbora pasak ere ez nituen ahaztu, ezta nire sorterriaren oho rerako izan zitekeela iruditzen zitzaidan beste xehetasunik ere. Eta
|
azken
ehun urteetan edo, Ingalaterran jazotako gertaera eta arazoen aipamen historiko laburra eginez amaitu nuen dena.
|
|
|
Eta ez naiz bakarra. Munduan zehar
|
azken
ehun urteotan narrastienganako zaletasunak gora egin du, eta, ondorioz, antzina etxe abereekin gertatu zen bezala, oraintsu arte basati hutsak ziren espezie asko otzandu eta etxekotu dira. Giza hautapenaren eraginez, gainera, kolore eta irudi aldetik ere, basokoak baino animalia ikusgarriagoak lortu dira, eta horien hazkuntzaz gero eta bibliografia ugariago publikatzen da.
|
|
|
Hegoaldean behintzat, galdegaiaren legea erabili ohi da hitz ordena erabakitzeko orduan. Eta horri jarraiki eratu da,
|
azken
ehun urteotan, prosa tradizio jakin bat. Eta arrakasta izan du didaktikan ere.
|
|
|
Harritu egin naiz, esate baterako, Fuster doktoreari irakurri diodanean zer nolako kalteak dakartzan bizimodu estresatua eramateak, zer nolako ondorio penagarriak dauzkan horrela ibiltzeak. Berak dio, bihotzeko okerretan aditua izanik, infartua oso gaitz modernoa dela, eta bitxia dela egiaztatzea duela bostehun urte infartua ez zela existitzen, soilik
|
azken
ehun urte hauetan zabaldu dela ziztu batean. Urte askoan gizarte maila guztiak gertutik ezagutu ondoren, jendearen egoera ezberdinenak ikusi eta gero, Fuster doktorea ausartzen da errezeta modukoa ematen ondo bizi gaitezen, bere ustez zoriontasuna hiru premisa hauetan oinarritzen baita:
|
|
|
Giza Eskubideen Deklarazio Unibertsalaren 7 artikuluak dio denok garela igualak legearen aurrean eta denok dugula Deklarazio hau urratuko duen edozein diskriminazioren kontra babes iguala izateko eskubidea.
|
Azken
ehun urteak izan omen dira Historian emandako anker eta odoltsuenak. Hori horrela izanik inoiz baino gehiago behar dugu justizia.
|
|
|
Txostena bera baino izenburu luzeagoa jartzea, hori bai, hori ezinbestekoa zen: Ingurugiroa babesteko hitzarmen internazional aldeaniztunak aplikatzeko eta betetzeko kontrol mekanismoak eta hauen bilakaera
|
azken
ehun urteetan. Horratx defendatu nuen tesi lana.
|
|
2013
|
|
|
XIX. mendean, gerla bat izan zen, ez biziki luzea,
|
azken
ehun urteetan biziki gutxi aipatua eta memoria kolektibotik franko ezabatua. Gogoan ditugun gerlak 1914an lehertu zena eta Bigarren Mundu Gerra dira.
|
|
|
Horrez gain, beste hainbat ekarpen ere eskainiko ditu, Eskualduna astekariaren egituraz, historiaz eta hango idazleez bereziki.
|
Azken
ehun urteetako Ipar Euskal Herriko euskal gizartea ulertzeko garai inportante baten alde bat xeheki aztertzen du ikerlan honek.
|
|
|
Aurrerago, behar beharrezkoa izan zen biztanleriari buruzko datuetatik emaitza fidagarriak orokortzeko zoriarekin lotutako tekniketan sakontzea. Eta, zer esanik ez,
|
azken
ehun urteetan izandako aldaketa. XX. mendetik aurrera, estatistika modernoaren garapenarekin, eta baliabide teknologikoen aurrerapenarekin, estatistika bizitzako alor guztietara hedatu da eta adar berriak sortu dira, besteak beste, ekonometria eta ikerketa operatiboa.
|
|
|
Eskoriatzako EAJk urteurren borobil bat baino gehiago ospatu nahi du. Horregatik urrian,
|
azken
ehun urte hauetan partiduak eta herriak izandako bilakaera erakutsiko dute. Ospakizuna" herritarrekin bat ospatzeko festa" aurkeztu dute eta Eskoriatzako herriari bertan parte hartzeko gonbita luzatu nahi izan diote.
|
|
|
Chumash gehienak misioen sisteman sartuta zeuden. Beste indio herri askoren kasuan bezala, haien populazioak jaitsiera dramatikoa pairatua zuen
|
azken
ehun urteetan, eta, geratzen ziren milaka gutxien artean, bertako tradizioei eusteko mugimendua sortu zen XIX. mendearen lehenengo hamarkadetan. Tentsioak nabariak ziren, eta matxinada zurrumurruak behin baino gehiagotan heldu ziren Santa Barbarako presidioko Jose de la Guerra y Noriega komandantearengana.
|
|
2014
|
|
|
Bertan bilakatu zen Greco. El griego de Toledo izeneko erakusketa inauguratuko dute martxoan Toledon, eta
|
azken
ehun urteetan ikusgai egon ez diren hainbat pieza erakutsiko dituzte bertan. Berpizkundeko artista nagusietariko bat bilakatu zen Teotokopoulos.
|
|
|
Manierismotik gertu, ezagunak dira haren erretratu luzatu eta bihurriak. Bazterreko artistatzat jo zuten luzez arteari buruzko historiagileek, baina
|
azken
ehun urteetan erreferentziazko bihurtu da haren izena garaiari buruzko edozein testutan. Julio Cortazar Urteurren bat eta urteurren bi, goroldio handirik ez du izango Julio Cortazar idazlearen izenak azkenaldian (Ixelles, Bruselas, 1914 Paris, 1984).
|
|
|
|
Azken
ehun urtetan, Euskal Herria immigranteen hartzaile izan da; euskal herritarrek apenas emigratu dute.
|
|
|
Eta metro bateko hazkundea izango litzateke Indiako Ozeanoan uharte estatua osatzen duten 26 atoloietan. Nazio Batuen Ingurumen Programak (NBIP) adierazi du
|
azken
ehun urteetan itsasoaren maila 10 eta 25 zentimetro igo dela, eta aurreikuspenek 50 zentimetro gehiago iragartzen dituztela 2100 Biodibertsitatea galtzeak ere kezkatzen ditu adituak. Arazo horrek planeta osoari eragiten dio, baina uharteetan eragina are handiagoa da habitat kontinentaletan baino.
|
|
|
Alde batetik, Donibaneko Rotonde biltokian bada erakusketa bat, joanden igandean idekia eta hilabete huntan guzian segituko dena, gaia hondartza handia. Zernahi argazki, afixa eta beste dokumentu
|
azken
ehun urte horie
|
|
2015
|
|
|
Lehman Brothers irailaren 15 batean sartu baldin bazen kiebran, 2008an, Europako ezkerrak baimendu bekigu singularrean mintzatzea aitortuz mugimendu txit anitza dela ontziaren lemari ezkerrera eraginez ospatu du
|
azken
ehun urteotako krisirik bortitzenaren zazpigarren urteurrena.
|
|
|
Eta, beharbada, film on bat ikusten duen idazleari istorio bat idazteko gogoa piztu edo areagotzen zaiola automatikoki, eta alderantziz. Istorioak ondo kontatzen dituen jendeak badu irrika hori eragiteko ahalmena, eta bi diziplinak, zentzu horretan, etengabe elikatu dute elkar
|
azken
ehun urteotan. Edo elikatu baino areago, elkar ziztatu, edo elkar kolpatu, bumeran batek bezala.
|
|
|
Norbaiti entzun ere diogu etzela oroit hoin denbora hotza senditurik ekain erditarat helduak eta. Hori ere egia ditake, han edo (eta) hemen gertatzen dira holakoak, bainan gauzak orokorkiago ikusiz ezin uka haatik
|
azken
ehun urte horietan, eta bereziki azken berrogoietan, Lurra beti berotuz joan dela, funtsez egin kondu guziek hori dute agertzen.
|
|
|
Gure eskualdean, ez baitezpada bakarrik orai EuskalHerria deitzen dugun eremuan, bainan orokorkiago Pirinio mendilerroaren mendealeko lurretan. Ikerketaz ikerketa gauza asko argitu da
|
azken
ehun urte horietan. Gure arbasoen arbaso lehenak," homo sapiens" familiakoak, hemen gaindi jarri ziren duela nunbait han berrogoi mila urte.
|
|
2016
|
|
|
Datu hori ontzat emanez, beraz, zabalkunde soziofuntzional garrantzitsu baten aurrean gaude. Baserri giro tradizionaletik fabrika girora lekualdatzean(
|
azken
ehun urte luzean, bereziki azken 60 urtean) eus> erd mintzaldaketa gertatu zen nabarmen, BizkaiGipuzkoetako lan esparruan bereziki. Zerbitzu sektorearen azken mende erdiko leher eztandak (hitzezko jardunaren osagarri idatzizkoa ekarri duelarik) are situazio delikatuagora eramango gintuela pentsa zitekeen.
|
|
|
–Garrantzi izugarria du.
|
Azken
ehun urteetan udalak oso inportanteak izan dira, ez soilik herri mailako eztabaidetan: Gamazadan, lurraren jabegoaren aferan, autonomia eskaeretan...
|
|
|
Ondoko taula eta grafikoetan ikusi liteke zein den EAEn Euskarak ama/ lehen hizkuntza gisa (Eustat, 2017e) eta Euskarak etxeko erabilera hizkuntza gisa (Eustat, 2017f) ezagutu duten bilakabidea
|
azken
ehun urteotan, eta honek hobeto ulertzen lagundu ligukegaur egungo egoeran oraindik ditugun ahuleziak zein izan genitzakeen indarguneak.
|
|
|
AEBak dira, estatisktikei kasu eginez gero, mendebaldeko gizarte indarzaleenetakoa, indarzaleena ez bada. Delitu kopurua, atxilo daudenen ratioa eta honelakoetan, gailur aldean ibili ohi da
|
azken
ehun urtez edo, munduko lidertzan egon den eta oraindik dagoen estatua. Bortizkeriaren arloan pairatu duen porrota, gizarte barneko elkartasun mailan pairatu duenaren kidekoa da.
|
|
2017
|
|
|
Udaberria lehorra ari du; inurrien gustukoa.
|
Azken
ehun urtetako lehorrena adituen ustez. Eguzkia ezpatak zorroztuta irteten da goizero eta euria gordeta dago zeruko bazterren batean, irteteko beldurrez.
|
|
|
Bi aukera paretsuren artean erabaki beharra adierazten badu «dilema» hitzak, zalantza zail batean gertatzen denaren egoera, Joxan Goikoetxearen familia, familiaren alde bat behintzat, dilema giroan bizi izan da
|
azken
ehun urte hauetan. Haren aitona Inaxio Goikoetxeari autoak gustatzen omen zitzaizkion, eta buruz jakiten omen zituen Lasarteko zirkuituan parte hartzen zuten Formula 1eko gidarien denborak eta errekorrak; bestalde, ordea, eskusoinua zen haren pasioa.
|
|
|
Toponimoak gure aurrekoek aspaldi jarritako leku izenak dira eta izen horiek egun erabiltzen ditugun moduan jaso ditugu, belaunaldiz belaunaldiko transmisio katean. Eta transmisio horri oso garrantzitsu deritzot, ezen
|
azken
ehun urtean gutxienik egun erabiltzen ditugun moduan burutu direla toponimoak ziurta badezakegu (duela ehun urte baino lehenagoko testigantzak ditugu herri gehienetan), zergatik pentsatu genuke aurretik ere ez dela horrela gertatu. Are gehiago jakinik azken berrogeita hamar urtean gertatu dela hizkuntzen eremuko eragileen (ikus entzunezkoak, Internet?) hazkundea eta, hala ere, toponimoek berean (azken ehun urtekoan, esan nahi da) iraun dute.
|
|
|
Andres Urrutia euskaltzainburuak ere animau zuen horrelako lanak egiten jarraitzera, bere ustez, liburu honek euskal letretan falta izan zaiguna dakarrelako. Hemen zeozertaz idatzi izan bada Jainkoa eta Elizaren inguruan izan da, baina lan honek argitzen du
|
azken
ehun urteotan idazleek Jainkoa nola ikusi duten?. Urrutiak testuan aurkitu daitekeen diziplina artekotasuna,, teologia eta literaturaten arteko uztarketa?, azpimarratu zuen.
|
|
|
Bere aldetik, Sagrario Aleman euskaltzain eta Sustapen batzordeko buruak Jagon jardunaldien historia errepasatu du, eta atzera jo behar izan du horretarako, XX. mendeko hastapenetara, hain zuzen. . Mende hasierako eliza eta euskara jardunaldi haietatik hasi eta hainbat gai jorratu dira
|
azken
ehun urteotan: Europar Batasuna eta euskararen aldeko hizkuntza politika; euskara, kontsumoa eta hizkuntza eskubideak; euskara eta etorkinak; gazteak, aisialdia eta euskara...
|
|
|
|
Azken
ehun urte eskas hauetan gizakiaren jarduerak izugarrizko jauzia eman du industrializazioarekin. Honen ondorioz tresna gehienek behar duten erregai fosilen erabilerak gas kantitate handiak kanporatzen ditu airera, atmosferaren egitura bera aldatuz.
|
|
2018
|
|
|
Honek 370 adituren artean bildu emaitzetan bermatzen den bilduma bat plazaratu du. Hor ateratzen da
|
azken
ehun urtetan klima 1,4ez berotu dela. Baina ohartu dira beroketa ez dela izari berekoa kanpaina gunetan eta betoneztatuak diren hiri plazetan.
|
|
|
|
Azken
ehun urte pasatxoan egin diren lege erreformen ondorioz, gaur egun emakumeak ia ia gizonen berdinak dira esparru juridikoan, eta estalduraren doktrinaren arazo gehien gehienak ere desagertuak dira, baina gizonek, oraindik ere, botere handia dute sexu gisa, eta lehen ez zituzten zenbait abantaila ere lortu dituzte; esaterako, aita moduan. Hain zuzen, azken hamar bat urteetako erreforma, genero aldetik neutralek?
|
|
|
90 euskaltzain oso dira 1918tik 2017ra bitartekoak. Miriam Urkia eta Roberto González de Viñasprerekin 92 dira
|
azken
ehun urteotan Akademiak izendatu dituen euskaltzain osoak.
|
|
|
Euskaltzain urgazle eta ohorezkoentzat ez da muga jakinik. 90 euskaltzain oso dira 1918tik 2017ra bitartekoak, eta Miriam Urkiarekin eta Roberto González de Viñasprerekin 92 dira
|
azken
ehun urteotan Akademiak izendatu dituen euskaltzain osoak.
|
|
|
|
Azken
ehun urteotan, SOA hitz ordena (Subjektua, Osagarriak, Aditza) nagusitzen joan da euskal prosan, ia bakarra izateraino. Aukeretako bat zen.
|
|
|
Nahiz eta euskal prosan SOA hitz ordena nagusitu den
|
azken
ehun urteotan ia bakarra gertatzeraino, SAO ordena ere nagusi zitekeen. Baliagarria baita SAO ere, eta kontuan hartzekoa.
|
|
2019
|
|
|
Aspaldian abiatutako gizarte mugimenduan kokatu behar da euskarak gaur egun duen biziberritzearen abiapuntua. hori aintzat hartu ezean ezin dira ulertu hizkuntza hori suspertzeko
|
azken
ehun urtean egin diren ahaleginak, corpus aren zein estatus aren inguruan. herri mugimendutik eta administrazio erakundeetatik euskararen aldeko dinamika ugari bultzatu dira, eta ohikoa da halakoei euskalgintza deitzea. Zalbidek dioen bezala:
|
|
|
" Hizkuntza, hitzak, estiloa.
|
Azken
ehun urteotan desagertu dira inoiz entzun edo irakurri ez ditudan hizkuntzak. Beti piztu dit jakin mina hizkuntza baten azken hiztunen heriotzak.
|
|
|
Izan ere, obesitatea eta diabetesa modu kezkagarrian ari dira gora egiten, etengabe. Hain da nabarmena, non
|
azken
ehun urtetik hona lehenengo aldiz egin baitu behera gizakion bizi itxaropenak. Gizarte garapenaren kontraesanak.
|
|
|
Gaur egun gertatzen ari den klima aldaketa ulertzeko, ezinbestekoa da iraganeko klimaren datuak izatea. Naima El Bani Altuna ikertzaileak gogorarazi duenez, baina, neurketa instrumentalak
|
azken
ehun urte ingurukoak dira, eta hori, eskala geologikoan, istant bat baino ez da. Hortaz, paleozeanografiaren tresnez eta metodoez baliatzen dira ikertzaileak, epe luzeko informazioa eskuratzeko.
|
|
|
Uxue Barkos Nafarroako lehendakariak berritu egin du gaur Nafarroako Gobernuak Euskaltzaindiarekin duen, lankidetza konpromisoa? eta, aldi berean, oroitarazi du bi erakundeek
|
azken
ehun urteetan izan duten harremana. Uxue Barkos buru zela, gaur eguerdian Nafarroako Jauregiko Tronuaren Aretoan harrera egin zaie hileroko Osoko bilkura egin duten euskaltzainei.
|
|
|
–Lankidetza leiala. Hitza hartu duenean, Uxue Barkosek oroitarazi du Nafarroako Jauregia lehenago ere izana dela Euskaltzaindiaren Osoko bilkuren, lankidetza hitzarmenen eta bestelako ekitaldien agertoki, bi aldeek
|
azken
ehun urteetan izan duten harremanaren emaitza. Lotura horrek, Barkosek adierazi duenez,, gorabeherak izan ditu, historiaren beraren gorabeherak, baina esateko moduan gaude azken urte hauetan egonkortasuna erdietsi dela?.
|
|
|
Ikus etxe honi buruzko datu gehiago 1726ko apeoan, 1.AROZMENDI sarreran.
|
Azken
ehun urtez ahoz Sasa deitua, izatez Mitxelaundi baitzen.
|
|
2020
|
|
|
FAO Nazio Batuen Elikadura eta Nekazaritza Erakundearen arabera, XX. mendean zehar hazi tradizionalen barietateen %75 galdu dira. Euskal Herrian, esaterako,
|
azken
ehun urteetan barietate ezberdineko hazien %80 desagertu dira. Badalen esanetan, jende oso gutxik mantentzen du ohitura hori, eta arazo handi bat da.
|
|
|
Euskal dantzen alorrean
|
azken
ehun urteotan errepikatu izan den ideia da, eta oso oso barneratuta daukaguna: emakumeek, garai batean, berez, euskal dantzetan ez zutela parte hartze nabarmenik izaten, ez zutela dantza egiten; asko jota, dantza batzuetan parte hartzen zutela, baina bigarren maila batean eta gizonezkoei laguntzen.
|
|
|
Oraindik ez dago argi mundua zein desberdina izango den.
|
Azken
ehun urteetako pandemiek eragin mugatua izan dute gizarteen egituran eta funtzionamenduan. Baina espekulazio batzuk zentzuzkoak dira.
|
|
|
Nahikoa da eta aski begien irikitzea, ikasteko nola gurea bezain apala den egoeran bizi ondoren,
|
azken
ehun urteotan herri batzuek beren etnia nortasunaren errespetua irabazi duten, izan dadin politika jabetasunarekin edo gabe, beren ohiko dantza eta kanten alde lan egiteaz oso bestelako bideetatik, hola nola Fintar, Flamandar, Galestar. (Mirande, in Larrea 1985:
|
|
|
Hormaguneak urtzearekin, itsasoak goratzen dira. Banabeste batean
|
azken
ehun urtetan ja goratuak hogoi bat zentimetroz segurik eta ainitzen beldurra metro baten heineko goratzea izaiten ahal litakeela mende huntan berean. Ondorioz, gaitzeko eremuak alde bat urak hartuak!
|
|
2021
|
|
|
42.22.2k Formari dagokionez esan behar da, autore zaharretan —eta ez hain zaharretan— beti osorik idatzirik agertzen den arren,
|
azken
ehun urte hauetan gutxi gorabehera ba idazteko ohitura oso zabaldu dela, batez ere Hegoaldean eta konkretuki ipuinak edota elkarrizketaz josiriko testuak idatzi dituzten autoreetan, herriko hizkera kutsua hobeki gordetzearren edo; izan ere, eguneroko hizkera bizian hala ahoskatzen da ia beti.
|
|
|
15.4.1c Gradazio bera denboran ere aurki daiteke: Aste honetan hasiko zaizkigu azterketak esatean, hitz egiten ari garen uneari dagokion astea seinalatzen dugu; edota
|
Azken
ehun urte honetan adina aurrerapen ez du inoiz ezagutu gizadiak perpausean azken ek eta aditza orainaldian erabiltzeak hurbiltzen baitizkigu ehun urte horiek. Baina, Ni 1955ean jaio nintzen eta, diotenez, urte hartan sekulako izozteak izan ziren, aipatzen dugun garaia urruti gelditzen zaigulako.
|
|
|
Funtsezkoa da arau koherenteak jartzea eta eragozpenak edo kontraesanak ahalik eta gehien murrizten ahalegintzea. Ez dezagun ahaztu
|
azken
ehun urteetako pandemiarik okerrenean jarraitzen dugula.
|
|
|
PENen historia kontatzea da kontatzea zer nolako erasoak izan dituen adierazpen askatasunak ehun urtean. Haren historiaz hitz egitea da
|
azken
ehun urteetan hizkuntza gutxituen alde egin den esfortzuaz hitz egitea. Eta PENen historiaz hitz egitea da emakumeek idatzitako literatura ikusgarri agertzeko egin den eta egiten den borrokari buruz hitz egitea».
|
|
|
Jendeari begiratzen dionean, Rossellini. Seiehun mila ergelkeria esaten ditugu egunero literaturari buruz, baina ez dakit nik Garoa edo Kresala zein den hobea galdetzea baino gauza absurdoagorik egin ote dugun
|
azken
ehun urteotan. Garoa modu ederrean idatzita dago, Txomin Agirre narradore harrigarria zelako, baina ez dago alderik.
|
|
|
Jackson Pollockek elkarrizketa batean adierazi zuen: "
|
Azken
ehun urteetako pinturarik garrantzitsuena Frantzian egin da. Ipar Amerikako pintoreek, oro har, ez dute batere asmatu pintura modernoarekin.
|
|
2022
|
|
|
Ukrainako gerrak 2022ko otsailaren 24tik pasa diren aste laburretan dardarka jarri du ekonomiaren jarduera Europan eta mundu osoan. Jadanik alor guztietan urratu dizkio arrakalak COVID pandemiak eragindako atzeralditik
|
azken
ehun urteotako handienetik berpiztu nahian zebilenari. Baina… armek kaltetua izateaz gain, ekonomia bera baldin bada gerra honetako armarik inportanteena?
|
|
|
Uda hartan konkistaturiko gaztelu eta herria zen Atienza.
|
Azken
ehun urteetan Gaztela edo Musulmanen esku erori zen momentu desberdinetan. Joanesek hiri hartako inguruak dezente ezagutzen zituen espioi lanak maiz eginak baitzituen.
|
|
|
«Ordura arte, diabetesa diagnostikatu eta gutxira hiltzen ziren eri gehienak, baina, intsulinari esker, diabetesa tratatu daitekeen gaixotasun bat da». Santinek azaldu duenez,
|
azken
ehun urtean aurrerapen itzelak izan dira intsulinaren tratamenduan ere. Hasieran intsulina txerrien pankreatik ateratzen zen, txerrien eta gizakien intsulina oso antzekoak direlako, baina horrek albo kalte batzuk sortzen zituen pazienteen osasunean.
|
|
|
Hala eginez gero, gurea amaituta legoke.
|
Azken
ehun urteetan errepikatu den historia bera da: muin bat dago oso oso kontzintziatua, eta horrek ekarri du euskara honaino.
|
|
|
Espainia marka, Euskadi marka, Nafarroa marka, eta, nola ez, sanferminak marka. Marketinaren garaian bost axola du zerbait ezagutzeak, salerosteko garrantzirik ez badu, eta, festei dagokienez, Enrique Maiak mahaian kolpe bat jo zuen, aipatu ziotenean gutxienez bostehun urte dituen festa batek eta batik bat
|
azken
ehun urteetan mundu mailan ezagun egin den jai horrek behetik gorako eredua izan duela bereizgarri betidanik. Izaera horizontala aipatzen dioten bakoitzean, Maiak eta enparauek ohe bat baizik ez dute ikusten.
|
|
|
|
Azken
ehun urteetan, beneditar lekaideek zaindu dituzte irudia eta tenplua; batez ere, 1941etik aurrera, Estibalizko Andre Maria Arabako katolikoen zaindari izendatu zutenetik. Elizarako sarbide zuzena dute haiek:
|
|
|
Hala eginez gero, gurea amaituta legoke.
|
Azken
ehun urteetan errepikatu den historia bera da: muin bat dago oso oso kontzientziatua, eta horrek ekarri du euskara honaino.
|
|
|
Joan den ostiralean, Photoaraba atari digitala aurkeztu zuten, Arabako Foru Aldundiaren ondare fotografikoa zabaltzeko Arabako Artxiboak garatutako erreminta. Argazkien bidez, klik bakarrean eta software librea baliatuta, gure lurraldeko
|
azken
ehun urteetako bilakaera politikoa, soziala, kulturala eta ekonomikoa dokumentatzen du.
|
|
|
Emakumeak ukatu eta yazidien kasuan sexu esklabo bihurtzen zituen hiltzaile taldearen aurrean, emakumeek gidatutako eta gudu zelaian borrokatzen ziren emakumeak zeuden. Baina, era berean,
|
azken
ehun urteetako mapa berriz zartarazi zuten; ekainean fanatismorik beltzena hedatzeko egin zuten legez, abuztuan askatasuna aldarrikatzeko. Dena gertaera bakarra izan zitekeen, baldin eta EIk ez balu erabaki mendekua lurraldearen beste muturrean hartzea, eta Kobaneren aurka jotzea.
|
|
|
Gizon homosexualek
|
azken
ehun urteetan eginiko ekintza politikoak molde anitzekoak eta helburu zeharo murritzekoak izan dira. Magnus Hirschfeld ek 1897an sortutako Komite Zientifiko Humanitario aurrendariak asko zor zion Hirschfeldek mediku gisa zuen estatusari, eta hura zientzia diskurtso bat aurkezten ari zelako aldarriari.
|