|
2005
|
|
|
Izan ere, isurketa kutsatzaileek marea gorriak eragiten dituzten organismo horiek izugarri haztea ahalbidetzen dute. Alde horretatik, duela milaka urtetik hona gertatzen ari den fenomeno naturala den arren, galera ekonomikoek eta giza intoxikazioek eragindako eskualdeen azterketek frogatu dute
|
azken
hamarkadetan nabarmen handitu direla mundu mailako marea gorriak. Era berean, zientzialariek egiaztatu dute marea gorriak eragiten dituzten algen toxikotasuna handitu egiten dela nitrogeno kontzentrazioa bere ingurunean handitzen denean.
|
|
2010
|
|
|
• Seme alabak hizkuntza eredu elebidunetan (b eta batez ere d eredutan) eskolaratzea erabakitzen duten guraso askoren arrazoi naguAzken hiru hamarkadetan euskarak tresna balioa irabazi duen pertzepzio orokorra positiboki baloratu behar da. Tresna balioa oso lotuta dago arestian aipaturiko ageriko ospearekin, eta ez dago zalantzarik euskarak
|
azken
hamarkadetan nabarmen igo dela.
|
|
|
balio integratzailearekin zerikusia dutenak eta" barrendik" irteten direnak, hain zuzen. are gehiago, balio integratzaileari baino instrumentalari lehentasuna ematea kaltegarria izan daitekeela eta batzuek inposizio bezala hartu dezaketela esaten da. orain arte aurkeztu diren emaitzak aintzakotzat hartuta, ideia batzuk azpimarratu behar dira: alde batetik, azken hiru hamarkadetan euskarak tresna balioa irabazi duen pertzepzio orokorra positiboki baloratu behar da. tresna balioa oso lotuta dago arestian aipaturiko ageriko ospearekin, eta ez dago zalantzarik euskarak
|
azken
hamarkadetan nabarmen igo dela. euskara normaltzeko neurriak hartzen hasi zenean euskara zein egoeratan zegoen kontuan hartuta, aurrerapen handi bezala hartu behar da aipaturiko pertzepzioa. edonola ere, zaila da esaten hizkuntzaren balio instrumentala handitu izana zein eraginari esker gertatu den: erakunde publikoen kanpoko eraginari esker, gizartean hizkuntzaren ageriko ospea handitu delako, ala arrazoi biek bultzatuta. bestetik, interesgarria da euskararen egoeran dagoen hizkuntza bati, berreskuratzeari begira, balio instrumentala emateko izan behar luken kanpoko sustapena baloratzerakoan, partaideek muga ezberdinak ipintzea. batzuen ustez (ikus du b, (5) aipua), kanpoko sustapena beharbeharrezkoa da, ez da zalantzan ipintzen euskararentzat tresna balioa izatea oso garrantzitsua dela. alabaina, du b partaideak ez du uste tresna motako kanpoko sustapena euskara berreskuratu eta normaltzeko eraginkorra izango denik, baldin eta" zerbait gehiago" ez badago, hots, balio integratzailerik ez badauka.
|
|
|
Populazioaren egituraketaren krisia nekazaritzaren krisiari lotuta dago, bainapartzialki soilik. Nafarroa Beherea lurralde nekazaria da, nahiz eta nekazaritzarengarrantziak
|
azken
hamarkadan nabarmen egin behera. Bertan dauden jarduera nagusiak ustiategiak eta nekazaritza industria dira, Donapaleu eta Donibane Garazinzerbitzu jarduerak nagusitzen dira eta eskualdetik kanpo daude enplegu asko, industria eta zerbitzuetan bereziki.
|
|
|
Azterketa egiteko, azterketa bibliografiko osoa egin zuten, gidatzearen eta zahartzearen arteko erlazioak dakartzan arriskuen gainean. Haren ondorioen arabera,
|
azken
hamarkadetan nabarmen handitu da 60 urtetik gorako gidarien istripu tasa. Hala ere, jende askok uste duenaren kontra, azterlanak agerian jartzen du adin horretako istripu tasa gidari gazteena baino txikiagoa dela, 20 urte inguru.
|
|
2013
|
|
|
|
Azken
hamarkadan nabarmen egin du gora elikadura arloko alergiaren bat dutenen kopuruak Espainiako Estatuan; haurren artean ere halaxe izan da, eta gaur gaurkoz, %2 eta %5 artean dabiltza prebalentzia zifrak, zenbait ikerketaren arabera.
|
|
2015
|
|
|
EAE osoa, eta bereziki ipar isurialdea, oso urbanizatuta eta artifizializatuta dago. Bizkaian eta Gipuzkoan, zehazkiago, dagoeneko lurzoruaren %89 baino gutxiago da urbanizaezina (Udalplan); eta, horri gehitu behar zaio landa lurzoruak bildu behar duen azpiegitura kopuru erraldoia,
|
azken
hamarkadan nabarmen areagotu dena, lurraldea erabat zatituz, eta natura eta hizkuntza ekosistemen biodibertsitatearentzat hain garrantzitsua den jarraitutasun espaziala desintegratuz. arteko euskararen portzentaje galera handienak (%20tik gorakoak), esaterako, Mungialdeko Fruiz, Gamiz Fika eta Maruri Jataben jazo dira.
|
|
|
Biodibertsitatearen alorreko beste hainbat ikerketak, hain zuzen ere, noranzko bereko emaitzak adierazten dituzte (ikus, adibidez, Butchard et al., 2010). Alegia, biodibertsitate globalaren galera
|
azken
hamarkadetan nabarmena da, eta hura sorrarazten duten giza presio aldagaien igoerak, gainera, bere horretan jarraitzeko joera adierazten du. Hala, inguru zientifikoetan geroz eta sarriago baieztatzen da planetak jasango duen seigarren espezieen iraungipen masiboaren aurrean gaudela, baina aurreko bostak ez bezala, oraingo hau gizakiok sorrarazitakoa dugu.
|
|
|
Iruñearekin gertatu bezala, Zaragoza
|
azken
hamarkadetan nabarmen zabaldu da, baina baita inguruko herriak ere. Hiriburua inguratzen duten herriek azken hamar urtetan 30 000 biztanleko hazkundea izan dute, eta etxeak eraiki zein etekina ateratzeko aukera hori baliatu nahi izan zuten enpresekin aliatu zen Nafarroako Kutxa.
|
|
2016
|
|
|
|
Azken
hamarkadetan nabarmen igo da turista kopurua lurralde osoan. Datu bat:
|
|
2017
|
|
|
Azken mendeetan atzerakada izan ondoren,
|
azken
hamarkadetan nabarmen hobera egin du euskararen egoerak Araban. Aldaketa horren dimentsioa eta ezaugarriak izango dira hizpide, hain zuzen, Euskaltzaindiak azaroaren 17rako antolatu duen XXII. Jagon jardunaldian.
|
|
2018
|
|
|
Duela gutxira arte, Finlandia ez da izan etorkin ugari jaso dituen herrialdea, baina
|
azken
hamarkadan nabarmen hazi da Europa hegoaldeko, Afrikako eta Asiako herrialdeetatik etorritako etorkinen fenomenoa. Eskoletara iristen direnean, haur horientzat lehentasunezkoa da finlandiera ikastea, eta programa eta irakasle berezituekin lan egiten dute, urte betez, hizkuntza menderatu arte.
|
|
2019
|
|
|
«Araba, euskaraz bidea egiten» jardunaldiaren aurkezpenean adierazi bezala, «mendeetan atzerakada izan ondoren,
|
azken
hamarkadetan nabarmen hobera egin du euskararen egoerak Araban». Autokonplazentziak alde batera utzita ere, uste dugu egiatik asko dagoela adierazpen horren atzean.
|
|
2023
|
|
|
Mugimendu feministak auzi pertsonalak politikoak direla aldarrikatu eta erakutsi duen garaian, hizkuntza praktikak eraldatzea, hiztunak ahalduntzea eta hizkuntza ideologia lantzen dituen mugimenduaren funtzio politikoa azpimarratu beharra dago. Sorreratik bertatik landu izan dute hizkuntza ideologia euskara elkarteek eta
|
azken
hamarkadan nabarmenago aritu da hizkuntza politikan eragiten mugimendua. Hautu pertsonala politikoa baita eta politikak hautu pertsonalean eragiten baitu.
|