|
2000
|
|
|
Pello Arrietak XVI. mendetik gerra zibila bitarteko garaia aztertu du. Jose Inazio Sarasuak gerra hartatik 1973an «Haritz» taldea sortu bitarteko tartea eta Oier Araolazak
|
azken
hogeita bost urteak. Historiaren azterketa hau eginik, liburua Koldo Lizarralderen bi lanek borobiltzen dute:
|
|
|
Zergatik ez du Didier Borotrak bilatuko balore politikoak partekatzen dituen pertsonekin harremanak berritzea? Borotra UDFko senatorea da, Kontseilu Nagusiaren eta Kontseilu Erregionalaren presidenteordea izandakoa, demokrata kristaua, eta
|
azken
hogeita bost urteotan RPRrekin aliatu den talde politiko bereko partaidea. Jakes Abeberri, ordea, eskema oso zaharrekin bizi da; demokrata kristauek eta gaulistek kalapitan ziharduten garaiko eskemekin.
|
|
2001
|
|
|
|
Azken
hogeita bost urteetan langabeziaren tasak gorabehera handiak izan ditu EAEn. Azterketak honelako datuak ematen ditu:
|
|
2002
|
|
|
Ardatza behar du Euskal Herriak.
|
Azken
hogeita bost urteotako politikagintzak edo herrigintzak ez diote euskaldunon herriari bizkarrezurrik osatu, eta une honetantxe zaila gertatzen zaigu euskaldun hitzari pausalekua eskaintzen politikan, hizkuntzen eremuan edota, besterik gabe, geografian.
|
|
|
Ez dago gure lurraldea elkarlotzen duen garraio eta komunikabide egokirik; unibertsitatea lotsa da euskaldun hitza bera ere hartzeko; bost arautegi bereizturen menpe jarri digute euskara, eta beste hainbeste erdal telebistaren azpian.
|
Azken
hogeita bost urteotako bide politiko eta instituzionalak ez dio gure Euskal Herriari oinarrizko artikulaziorik eskaini, ez du mundura jaiotzeko bidean jarri, eta posibilista eta pragmatiko bezala aurkezten zen aukeraren porrota nabarmentzen zaigu begien aurrean, gatazkak bere horretan dirauen artean eta Estatuen Europa finkatzera doan une historikoan, bestelako erdibideak alboratuz....
|
|
|
LABek egindako txostenaren arabera, Euskal Herriko emakume langileak,
|
azken
hogeita bost urteotan, zerbitzuen sektorearen bidetik sartu dira lan merkatuan. Sektore hori garatu eta hazi den heinean areagotu da Euskal Herriko emakumeek lan munduan duten presentzia.
|
|
|
Bestalde, Milagrosek gaur eguneko zenbait arazo aipatu du lehentxoago, eta horietaz ere hitz egin genuke, ez dakit hemen edo beste une eta lekuren batean. Baina ni politikatik at aterako nintzateke, eta
|
azken
hogeita bost urteotan egin duguna aztertu genuke, pertsonalki edo taldeka. Egoera honetara zergatik ailegatu garen aztertu genuke.
|
|
|
Horri erantzuteko,
|
azken
hogeita bost urteetako harremana zein izan den kontuan hartu behar da. Elkarte eta botere publikoen arteko harremana oso gatazkatsua izan da, tentsioz beterikoa.
|
|
|
Torturaren segimendua eta salaketa burutzen duten taldeek, tortura legezko bermearen urraketa sistematikotzat jotzen dute. Estatuak torturatzaileekiko inpunitatea bermatzen jarraitzen du,
|
azken
hogeita bost urteetan torturapean edo haren eraginez hildakoak asko izaki: Joxe Arregi, Esteban Muruetagoiena, Mikel Zabalza, Xabier Kalparsoro eta Gurutze Iantzi izan dira kasu entzutetsuenak.
|
|
|
Gauza asko aldatu dira
|
azken
hogeita bost urteotan; batetik, euskara batuakunibertsitate mailako hizkuntza izan ahal izateko adina garapen eta onarpen lortudu; bestetik, ikasleria euskalduna oso modu esanguratsuan hazi da, irakasleria ezbezala?, eta, azkenik, euskararen normalizazioak garapen sozio-ekonomikoetarako esparru berriak ireki ditu gizartean.
|
|
|
Horixe izan da
|
azken
hogeita bost urteotan Euskal Unibertsitatearen alde aritugaren irakasle eta kolektibo guztien asmoa eta iparra, borroka luze bezain gogorraaurrera eramanez. Bada garaia, beraz, lortu duguna aztertu, ondorioak atera etabide berriak proposatzeko.
|
|
|
Hala ere, euskal historiografiak
|
azken
hogeita bost urteotan berebiziko bilakaera eta aberastasuna izan du, eta asko eta asko irabazi du estatus zientifikoan.Jakinekoa da imajinarioen indarra edozein izkributan. Esperientziak, subjektuarenikuspegitik, behintzat?
|
|
|
Erresonantzia magnetikoa eta eskanerra dira, medikuentzat,
|
azken
hogeita bost urteotan lanbidean eman diren aurrerapen zientifiko nagusiak. Estatu Batuetako 225 internistaren artean egindako inkesta baten arabera, 1975etik aurrera, bi berrikuntza teknologikoak izan dira aurrerapen eta aurkikuntza esanguratsuenak.
|
|
|
Historiak bakoitzari dagokion lekua damaio. Eta
|
azken
hogeita bost urte hauetan agerian geratu dira zer nolako zailtasunak dauzkan euskarak auzo hizkuntzen eremuetan irauteko eta hazteko. Ghettoaren paradigma antzua eta estua pitzatu egin zen 1997ko Euskara ren Unibertsoa jardunaldietan.
|
|
|
Gogoak eraldakuntza prozesuetan duen garrantzia ukatu gabe,
|
azken
hogeita bost urteetako esperientziak ostera aurreko planteamendua erlatibizatzera garamatza, alegia, antolaera estruktural ezin hobearen existentzia oro har zalantzan jartzera, eta bereziki berori dela goi mailako euskarazko hezkuntzak dituen arazoentzako irtenbide printzipioa.
|
|
|
Baina gaudenak hain gutxi ez gara. Gainera, lehenagotik zetorren baina
|
azken
hogeita bost urteotan gauzatuz joan den euskal mugimenduaren eraginez, giza elementuarenoinarriak irauli egin dira. Beren jakintza arloan euskarazerosotasunez jardun zezaketen irakasleak ia ez egotetik, gaur egun mila irakasle euskaldun —beren lan unibertsitarioa euskaraz egiteko gai direnak eta egunero horreladiha rdutenak, alegia— baino gehiago izatera iritsi gara.
|
|
2003
|
|
|
Txema Ramirez de la Piscinaren ustez iragana idealizatzeko joera izaten dugu sarritan. Gaurkoaren aldean, orduan kazetaritza zeharo ezberdina egiten zen,
|
azken
hogeita bost urteetan hedabideak zeharo aldatu dira. Komunikazioaren hainbat arlotan aurrera egin dugu, baina, oro har, egoera korapilatu da.
|
|
2004
|
|
|
|
Azken
hogeita bost urteko politikek hiztun kopurua" mantendu" bai, baina lurralde eta mintzoaren kaltetan eragin izan dute eta ez dira euskaldunon hizkuntza eskubideak bermatzeko gauza izan. Are okerrago, hauen bortxatze sistematikoa ekarri dute.
|
|
|
Guk aldarrikatzen dugun Euskal Herria subirano eta burujabea »PP eta PSOEko egoskorrak salbu» abertzale guztiek ontzat jotzen dute.
|
Azken
hogeita bost urteetan ordea, abertzale horien ordezkariek »EAJkoek bereziki» ez dute behar adina bultzatu norabide horretan.
|
|
|
Orain arteko elebitasun saiakerak nolako uzta eman duen jakiteko aukera ona daukagu: . Tesiarekin frogatu nahi genuena da
|
azken
hogeita bost urteetan euskarak ez duela izan ez garapen kuantitatiborik ez kualitatiborik prentsa elebidun abertzalean, kale itsua izan dela hori euskararentzat. Hortik joateak ez dio konponbiderik ekartzen euskarari.
|
|
2005
|
|
|
Baina jokoa ez dela errenta dela entzuten aspertuta gaudenok, gehiago aspertzen gaitu
|
azken
hogeita bost urteotako amarruzko eszenifikazio beti berak.
|
|
|
Pribilejioa, ez dudala etxerik izan
|
azken
hogeita bost urtetan. Eta maradikazioa, ba, ez dudala etxerik izan azkenengo hogeita bost urteotan.
|
|
|
www.crashcomic.com webgunea aurkeztu dute Atiza marrazkilari elkarteak eta Gasteizko Crash Comic jaialdiak,
|
azken
hogeita bost urteetan Araban komikigintzaren inguruan egindako lana biltzeko asmoz. Bertan Arabako hogei komikilariren informazioa (Alvarez Rabo, Mauro Entrialgo, Mikel Valverde, Santi Orue, Pirata...), eta, batzuk desagertu diren arren, urteotan lan eskerga egindako argitaletxe (Ikusager, Saure...), aldizkari (Araba Saudita, Octopus, TMEO, eta komiki denden (Totem, Zuloa...) erreferentziak bildu dituzte.
|
|
|
Duela bi mende eta erdi, Bernard Larreguy Aiherrako erretorak euskaraz itzuli zuelarik Royaumonten Testament Zaharreko eta Berriko historioa50,
|
azken
hogeita bost orrialdeak bazterrera utzi zituen: Bibliako gertakari guzientzat urtea ematen du Royaumontek, munduaren hastapenetik, Uholde handiaren ondotik, Abraham eta Jalgitzaren ondotik edo Jesu Kristo baino lehen.
|
|
|
Datu egokiak aurkitu behar ziren teoria konfirmatu edo deuseztatzeko. Baina sal buespenez jositako errealitatea eta kasuak ditugu eta horrenbesteraino iritsi direnez, azkenean, paradigma nagusien puxkaketa osoa gertatu da
|
azken
hogeita bost urteotan. Bakoitza bere aldetik ari da eta historia, iragana gaurko hizkerara azaltzeko unean, gaur egun, erlatibismo kulturalean murgildu gara.
|
|
2006
|
|
|
Izan ere, Jordak dokumental bat filmatu zuen 1979an, Bartzelonako Numax etxetresna elektrikoen lantegia jabeek era irregularrean itxi nahi izan zutenean, bertakoko langileek egin zuten autogestio esperientzia jasoz. Orain, berriz, Veinte años no es nada filmatu du Joaquim Jordak, Espainiako historiaren
|
azken
hogeita bost urteetan gertatutakoa berreraiki nahi duen dokumentala, Numaxeko autogestio esperientzian protagonista izan zirenen ibilbidea abiapuntu hartuz.
|
|
|
|
Azken
hogeita bost urteetan indarrean izandako Familia Zuzenbideak eta, berebat, arau horiek erregulatzen duten errealitateak ere aldaketa nabarmenak jasan ditu.Egungo familia egiturek zerikusi gutxi dute 1978ko Konstituzio aurretik indarreanzeudenekin. Hain zuzen ere, egungo gizartearen oinarrizko erakundeen arteanfamiliarena izango da ziurrenik aldaketarik sakonenak jasaten ari den egitura.
|
|
2007
|
|
|
Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailak oinarrizko irizpideak aurkeztu ditu EAEn
|
azken
hogeita bost urteetan indarrean egon den ele biko ikas ereduei buruzko proposamena gainditzeko. Irizpide horien artean, ikastetxeei helburuak lortzeko xedez esku hartze are zabalagoa ahalbidetzea, derrigorrezko eskolaldirako hizkuntza helburuak finkatzea, euskara ikas/ irakaskuntzaren hizkuntza nagusia bilakatzea, atzerriko hizkuntzen eskuratzea bultzatzea, curriculumari buruzko berrikuntzak sustatzea, tarteko zein azken helburuak lortzen direnentz jarraipena egiteko kanpoko ebaluazio sistema bat eratzea, eta abar dira mahai gainean jarritakoaren ardatz nagusiak.Aurkeztutakoak laurogeita hamarreko hamarkadatik hona gure arteko zenbait hezkuntza erkidegotan, ikastoletan bereziki, burututako ibilbidetik edan eta sistema osora hedatzeko modua egiten du, Europan arrakastatsuagoak diren hezkuntza moldeetara hurreratzeko bidea zedarrituz, bidenabar.
|
|
|
Bereziki EAE’an gertatu da gorakada hau, Nafarroan euskararen erabilera kopuruak mantentzeko joera izan du, Iparraldean, zoritxarrez, aurkako joera izan duen bitartean. Badirudi beraz, garai autonomikoa osatu duen
|
azken
hogeita bost urtetako prozesuan, euskararen ezagutzan izan ditugun irabaziek, erabilerara ere izan dutela bere jauzia, EAEn bada ere.
|
|
2008
|
|
|
Kontuan izan behar da
|
azken
hogeita bost urteotan elebidunen ezaugarriak aldatu direla. Hasierako elebiduna euskara etxean jaso zuena eta gune euskaldunetan bizi zena zen; orain profil horretako elebiduna gero eta urriagoa da.
|
|
|
Azkenik, ETBk
|
azken
hogeita bost urteetan garatu duen eredu dikotomiko honi, muturreko kritiketan, honako hau leporatzen zaio euskararen aldeko herri mugimendutik: kanal bien artean gaztelerazkoak eman
|
|
|
Euskara ez dago, zorionez, sasoi batean zegoen egoera zailean. Izan ere, euskararen batasunak nola baita haren inguruabarrean egituratu den status plangintzak
|
azken
hogeita bost urtean euskararen indarberritzea ahalbidetu baitute, euskaraz jarduten duen hiztun elkarteak inoiz izan gabeko hiztun kopururik altuena eta erabilera eremurik zabalena izatea posible eginez. Alabaina, baikorkerietan ez gaitezen eror:
|
|
|
Eredu komunikatibo interesgarriak kontinente guztietara zabaldu dira.
|
Azken
hogeita bost urteotan 4.000tik gora irrati komunitario sortu dira 115 herritan, planetan nagusi den eredu homogeneizatutik urrun.
|
|
|
|
Azken
hogeita bost urteetako hezkuntza ereduen politikak ez direla baliagarriak nabarmendu dute. Hala, gogorarazi dute hemezortzi urteko ehun gazteen artean 68 ez direla gai euskaraz normaltasunez aritzeko.
|
|
|
Han esaten dena alor gutxi batzuetara biltzen badugu, alde batetik, kritika eta autokritika egin behar den grinaz, euskararen garapenaren
|
azken
hogeita bost urteotako argi ilunak nabarmentzen dira (eskolaren indar eta ahuleziak euskalduntze prozesuan; euskararen erabileraren moteltzea; kultur ekoizpenaren ugaltzea; eta antzeko analisi ezagun eta orokorrak); bestetik, HP ausartago eta indartsuago ezin egiteko mugak aipatzean," progresiboa" eta neurtua baizik, behin eta berriz diote errealitatea eta gizartea direla muga, boluntar...
|
|
2009
|
|
|
Plazan, Jone Lazkoz Etxerat erakundeko bozeramaileak esan zuen Etxarri Aranazko historia, askatasunaren aldeko borrokaren historia? zela, eta
|
azken
hogeita bost urteetan atxiloketa ugari izan zirela inguruan. Erbestera joandakoak gogoratu zituen gero.
|
|
|
|
Azken
hogeita bost urteotan gure hizkuntzan aldi bereko eragina izan duten bi gertakari ekarri nahi ditut hona: euskararen batasuna da bata; euskal administrazioaren sorrera bestea.
|
|
|
Txapelketa duela mende laurden bat sortu zen, piriniar ganaduaren egoera nahiko kaxkarra zenean.
|
Azken
hogeita bost urteetan, ordea, piriniar arrazak etengabe egin du hobera eta haren egoera gero eta hobea da. Noski, abeltzainek egindako lana erabakigarria izan da.
|
|
|
Txostenak proposatu dituen HPren oinarriak jadanik XX. mendean indarrean egon eta gizartean modu orokorrean onartuak direnak dira, eta, gauza pare bat kenduta (etorkinen gaia), ez dute deus berririk ekartzen: batetik,
|
azken
hogeita bost urteotako argi ilunak nabarmentzen dira; bestetik, HP ausartago eta indartsuagoa ezin egiteko mugak aipatzean, progresiboa eta neurtua baizik, behin eta berriz diote errealitatea eta gizartea direla muga, boluntarismoak ez duela tokirik, gizarte demokratikoan garrantzitsu baina oso lauso eta ilun diren kontzeptuak jarri behar direla HPren ardatzean (kontsentsua, adostasuna, zuhurtasu... Interpelazioaren kontzeptuaren eta estrategiaren funtsezkotasuna ere ez dute aipatzen.
|
|
|
Baina ikerketak eta inkestek ez dute agertzen nork eta nola aldarazi duten
|
azken
hogeita bost urteetan euskararen egoera Baztanen. Nik hori agertu nahi dut.
|
|
|
Hain dira ezberdinak Nafarroako, Iparraldeko eta Euskal Autonomia Erkidegoko errealitate soziolinguistikoak! Ez dira alferrik pasatu
|
azken
hogeita bost urteak, zenbaitek halakorik aitortu nahi ez badu ere.
|
|
|
Irakas hizkuntza aukeratzeko eskubidea, alde batetik, eta eskubide hori mugatzen duen" euskara ere behar adina" ikasteko obligazioa, bestetik, hara hor bikotea. Bikote horren gainean hezurmamitu da
|
azken
hogeita bost urteotako euskal hezkuntza elebiduna ahalbidetu duen adostasun soziala eta politikoa. Gizarteak, pixkanaka baina etengabe, argi eta garbi egin du hizkuntz murgiltze trinkoenen aldeko hautua.
|
|
|
Bistan da
|
azken
hogeita bost urtean aurrerapauso handiak eman direla euskara indarberritzeko bidean. Aurrerapauso handiak hezkuntzan, bikainak kulturgintzan, pisuzkoak helduen euskalduntzean eta hedabideetan, motelagoak administrazioan.
|
|
|
Arrakasta baten kronika da, gure irudiko, euskarak hezkuntza sisteman
|
azken
hogeita bost urtean egin duen bidearen kronika. Halere, azken urteetan, bai esparru politiko instituzionalean, bai hezkuntza elkartean, bai gizartean oro har, indar handia hartu dute euskal hezkuntza sisteman hizkuntza ofizialak eta atzerriko hizkuntzak, baina bereziki euskara, irakatsi eta ikasteko prozesua nabarmen hobetu beharraren aldeko aldarrikapenek.
|
|
|
Jakina denez, oso arrazoi ezberdinak, kontrajarriak izateraino ezberdinak? erabiltzen dituzte hezkuntzak euskara indarberritzeko prozesuari
|
azken
hogeita bost urteotan egin dion ekarpena gutxietsi edo gaitzesten dutenek. Nork ez ditu entzun, sarri askotan entzun ere, honako esaldiok edo antzeko beste batzuk?
|
|
|
|
Azken
hogeita bost urteotan, hamasei urtez behetiko elebidunen kopurua %278, 2 hazi da, eta erdal elebakarrak %84 gutxitu dira. Lehenago, adin talderik zaharrenak ziren euskaldunenak, eta gazteenak, berriz, erdaldunenak.
|
|
|
herritar elebidunak behar dituela, nahitaez.
|
Azken
hogeita bost urteotan bezala orain ere euskal gizartean gehienen helburua ez da elkarren ondoan bai, lurralde berean ere bai, baina hizkuntza kontuengatik bata besteari bizkar emanda eta elkarren berri ia ia jakin gabe biziko diren gizataldez eraturiko gizartea egituratzea. Aitzitik, euskal gizartean gehienek onarturiko helburua da, bi hizkuntzen koexistentzia soiletik harantzago, egiazko hizkuntza integrazioan eta hizkuntza bizikidetzan oinarrituriko euskal gizartea eraikitzea.
|
|
|
Hedabideei dagokienez, berriz, euskaraz edo batez ere euskaraz emititzen duten hedabideen uholdea ere
|
azken
hogeita bost urteetan gertatu da. Besterik da digitalizazioaren, euskarri ugaritasunaren eta liberalizazioaren eskutik erruz handitu dela hedabideen ozeanoa, eta ur handi horietan uharte txiki baten antzeko ttantta moduan ageri dela euskararen presentzia.
|
|
|
Bilakaerari buruzko atal honetan erabileraren gainean esanda utziko dugun bakarra zera da: erabilerak ere, apurka bada ere, etengabe gora egin duela
|
azken
hogeita bost urteotan Euskal Autonomia Erkidegoan, mantendu egin dela Nafarroan eta behera egin duela Iparraldean. Eremu formaletan nabarmen hazi da euskararen erabilera; familian eta lagunartean ere erabiltzen dugu; baina gaur egungo elebidunek ez dute lehengoek baino gehiago erabiltzen, nahiz eta lehen baino elebidun gehiago izan orain.
|
|
|
Argien artean: alde batetik, jada badira gure artean guztiz modu naturalean eta aparteko konnotazio politikoren premiarik gabe euskaraz hazi, hezi eta bizi ere neurri handi batean euskaraz bizi diren belaunaldi gazteak, eta, bestetik,
|
azken
hogeita bost urteotako hazkunde nabarmen eta arrakastatsuari esker inoiz egon den baino neurri handiagoan dago euskararen etorkizuna herritarron erabakien eta jokabideen esku. Borondate politikoa, giza-eta diru baliabide handiak, hizkuntza politika lasai baina iraunkorra, euskaltzaleen ahalegina eta ekina, eta adostasun politiko eta sozial zabala gurdi berean garraiatu izanak ekarri gaitu hona, hots, euskararen etorkizuna herritarron erabakien eta jokabideen esku inoiz baino neurri handiagoan egotera.
|
|
|
Bestelako interesek behartuta begien bistan dagoena ukatzeko premia tristerik ez duen orok aitortuko duenez, Iruñeko edo Paris aldeko politikak baino eraginkorragoak izan zaizkio euskarari
|
azken
hogeita bost urteotan Eusko Jaurlaritzarenak eta Euskal Autonomia Erkidegoko herri aginte ezberdinenak. Euskararen erabilera bermatuko bada, ordea, politika eraginkor horiek bai, jakina direla, baina herri aginteen utzikeriarik eza ez ezik beste zerbait gehiago ere da.
|
|
|
|
Azken
hogeita bost urteotako euskararen kronika, hazkunde baten kronika da, ezbairik gabe. Oro har, eta Iparraldean izan ezik, hazi eta indartu egin da euskararen presentzia gizartean, nabarmen Euskal Autonomia Erkidegoan, eta motelago Nafarroan.
|
|
|
Nahikoa da honako adierazle hauei erreparatzea. Esate baterako, munduan ezagutzen diren lege babes gorenetakoa du euskarak Euskal Autonomia Erkidegoan, biztanlerik gehien duen euskararen lurraldean?, apalagoa Nafarroan, eta herri aginteen konpromisoa eta bultzada oso sendoa izan du Euskadin
|
azken
hogeita bost urteotan. Halaber, azken bizpahiru mendeetako atzerakadari langa jarri eta gorantz doa, etengabe gainera, euskal hiztunen kopurua.
|
|
2010
|
|
|
nafarroaren ipar mendebaldea, gipuzkoa (donostia beterri eremua izan ezik) eta bizkaiko ekialdea. Muga horien barruan, 2001eko eskola adineko biztanleria —gaur egun,
|
azken
hogeita bost urteko txikiena–ia elebiduna da jada. errealitate hori aintzat hartzeak euskara haurren komunikazio hizkuntza eta erabateko gizarte erabilerakoa izateko behar diren lege neurriak hartzea ekarri luke. izan ere, eta laurogeiko hamarkadako asmo handiko normalizazioplanaren babesean, eaeko 39 eskualdeetatik 33tan eskola adineko biztanleriaren gehiengoa euskalduna da jada 2001ean, ba... eskola adinekoen %65 elebidunak dira.
|
|
|
Honako galdera honi erantzun nahi zaio, beraz, hirugarren atal honetan: zer neurri hartu dituzte Herri aginteek,
|
azken
hogeita bost urtean, EEN legea arauzko xedapenez osatzeko. Zer neurri hartu dira Madrilen, Gorteetan eta Gobernu Zentralean?
|
|
|
Honako galdera honi erantzun nahi zaio hemen: arauzko xedapenez gainera zer neurri hartu dituzte EAEko Herri aginteek,
|
azken
hogeita bost urtean, EEN legea hezurmamitzeko. Zer aplikazio operatibo (ez normatibo) izan du EEN legeak eskola esparruan?
|
|
|
EAEko EGA agiria eta iparraldekoa baliokide dira, esate baterako. Horrela izan dira
|
azken
hogeita bost urtean eta horrelaxe dira orain ere. Hortik gorakoetan, eskola munduko harreman instituzional zabalagoen alor horretan, ezer gutxi dut esatekorik.
|
|
|
Haur gutxi jaio izan da
|
azken
hogeita bost urtean EAEn. Bikote moldaeran eta familia giroan gertatu den iraultza handiaren seinale da hori (ikus goiko VI.1 atala eta beheko VIII.3.1 puntua).
|
|
|
6.3 irudiko AIZ/ inbertsioa erlazioaren bidez adierazten da. Bistakoa da indize honek
|
azken
hogeita bost urteetan izandako bilakaera oso positiboa izan dela. 1982an% 2ko indize urriak ia% 15era egin baitzuen jauzi 2007 urtean.
|
|
|
Kaplun (1998), Aparici (1994), García Matilla (1996, 2004), Aguaded (1998, 2000) eta Orozco (1999). Oso kontuan hartzekoa da, baita ere, Huelvako Comunicar aldizkaritik
|
azken
hogeita bost urteotan egin den lan eskerga. Ikuspuntu instituzional batetik, Unescok ere lan dezente egin du.
|
|
|
Zergatik? Beste gauza batzuen artean, gure organoarengatik eta herriko seme batzuen lan txalogarriak
|
azken
hogeita bost urte hauetan antolatu duen musika ziklo bikainari esker, izan ere, Europako interpreterik onenetakoak ekarri dituzte Bedaiopera eta hauei esker lortu dugu gure musikariek sortutako organo musika lau haizetara zabaldu eta merezi duen lekuan jarri ahal izatea...".
|
|
|
Lópezen Gobernuak, ostera, minoritarioa eta ahula denez Alderdi Popularraren sostengua behar duen gobernu horrek, argazkietarako grina du, diskurtso eta koherentzia faltarekin batera. Gobernu horretako kideek, urtebetean,
|
azken
hogeita bost urteetako koalizio gobernu guztiek batera baino iritzi desberdin eta kontraesan gehiago erakutsi dituzte. Ezintasun horren atzean lan gutxi dago, eta inolako koordinaziorik ez.
|
|
2011
|
|
|
|
Azken
hogeita bost urteotako asterik txarrena izaten ari da Tokioko burtsarentzat. Atzo, Japoniako banku zentralak 60.000 milioi euro sartu zituen diru sisteman, baina, hala ere ia %11 erori zen Nikkei indizea.
|
|
|
Jon Aizpurua (Eusko Jaurlaritza, Hizkuntza Politikarako sailburuordetza):
|
Azken
hogeita bost urteotako euskararen bilakaera Araban
|
|
|
Gaztelaniaz lan interesgarri asko egin dituzte beste irakasle/ autore hauek: Kaplun (1998), Aparici (1994), García Matilla (1996, 2004), Aguaded (1998, 2000) eta Orozco (1999); oso kontuan hartzekoa da Huelvako Comunicar aldizkariak
|
azken
hogeita bost urteetan egin duen lan eskerga. Ikuspuntu instituzional batetik, UNESCOk ere lan dezente egin du.
|
|
|
Amarekiko lotura mantentzen saiatu zen, baina amak ezin zuen jasan alboan, bere senarraren antza zuelako eta berari bizitza mugatzen ziolako. Horrela, bere amaren bizitza kontrolatzeko ahaleginetan saiatu zenean, semearekiko loturak hautsi egin zituen Johanna k, eta
|
azken
hogeita bost urteetan harremanik ez zuen eduki Arthur-ekin.
|
|
|
Berdin gertatzen da Zalbideren liburuarekin, hizkuntza plangintza aztertzen duenarentzat ezinbesteko tresna da. Bertan, Euskararen Erabilera Normaltzeko Oinarri legeak eskola munduan
|
azken
hogeita bost urteotan zehar izan duen eragina aztertu nahi izan du autoreak. Liburuak hamar kapitulu ditu, eta, hezkuntzaren garapenaren azterketa ez ezik, legeen nondik norakoak, emaitzak eta ebaluazio oso bat eskaintzen ditu.
|
|
|
– Ez dut
|
azken
hogeita bost urteotan antzoki bat zapaldu.
|
|
2012
|
|
|
Honelako istripu bat ez da ezinezkoa, baina azalpen bakarra ondoezaldi bat litzateke: bestela inor ez da erortzen
|
azken
hogeita bost urtetan egunean hamar aldiz igaro den oin zubi batetik behera. Colettek uste du ondoeztu egingo zela.
|
|
|
Adiskide honek zinema munduan egin du lan
|
azken
hogeita bost urte hauetan. Eta zinemaren mundua dagoen bezala dagoelako Euskaditik kanpo egin behar izaten du lan, etxetik urrun sei, zazpi eta baita hamar hilabete luzetan hona etorri gabe.
|
|
2013
|
|
|
Gaixotasunari eta mendekotasunari gehien eragiten dien kontuetako bat biztanleriaren zahartzea da.
|
Azken
hogeita bost urteetan, sei urte igo da pertsona adinduen bizi esperantza. Datu horrek, biziari begira erakargarria bada ere, baditu era berean arazoak pertsonentzat bai eta gizartearentzat ere, bere osotasunean.
|
|
2014
|
|
|
Asko zahartu zen gizartea bi arrazoirengatik:
|
azken
hogeita bost urteetan emakumeen ugaltze tasa erdira jaitsi zelako eta hurbildu zirenak baino gehiago izan zirelako bertatik alde egin zutenak azken urteetan aldatu zen joera. Beste ezaugarri nabarmen bat ere badago:
|
|
2015
|
|
|
Pisuaren egoera, ostera, deitoragarria zen. Etxetresna modernoak alde batera utzita,
|
azken
hogeita bost urteetan, behintzat, etxeak ez zekien berrikuntza hitza zer zen. Egia esan, Gortarik gorroto ikaragarria zion igeltseroaren paleta hotsari.
|
|
|
Ez dago alde makala: orduko patioa, kanpoa adierazten zuena, aztertu nahia, edo
|
azken
hogeita bost urteotan ezagutu dudan patioa, irteera bakoa, zeinen hormak oin pausoz zehatz mehatz neurtuak ditudan, zeinen hormetako azken arrakalaren luzera ere eman dezakedan arrabetetan, zeinetan eguzkiak beti jotzen duen eta euri urria izaten den. Euria!
|
|
|
Denborak oka eginda jaurtitzen gaitu mundura, eta jaurtitzearekin batera martxan jartzen du gure kronometroa, zerotik aurrera kontatzen hasten dena, eta gure bizitza neurtzen du, segundotan, minututan, ordutan, egunetan... Denbora nire bizitza xurgatzen ari da baina, niri alderantzizko kronometroa eman izan balit bezala, hainbat urte, egun, ordutatik beherantz datorrena; eta zerora heltzean betiko irentsiko nau, gaurko arratsaldea irensten ari den moduan; horrelaxe irentsi ditu
|
azken
hogeita bost urteak ere, geldotasun sentsazioaz alde batetik, eta etengabe errepikatzen diren egun berdin berdinen monotoniaz bestetik; bizitzaren atal hau jan egin dit, eta horren ordainean milaka aldiz errepikatzen den azpiatal batez hornitu du nire bizitza. Vida.
|
|
|
–(...) Mitxelena jaunak ez zigun esan, ordea, ghettoaren infernu horretan zer gerta zitekeen, nahiago zuen, begien bistakoa da, gaztelania eta frantsesaren ghettoetan, handiagoak, baina ghettoak azken buru?, euskara txertatzea. (...)
|
azken
hogeita bost urte hauetan agerian geratu dira zer nolako zailtasunak dauzkan euskarak auzo hizkuntzen eremuetan irauteko eta hazteko.. Mitxelenaren erreferentzia ez da debaldekoa:
|
|
2016
|
|
|
Bertsolaritza izango da
|
azken
hogeita bost urte hauetan euskal kulturaren baitan bilakaera potenteena bizi izan duen fenomenoa, eta aldizkariari esker bilakaera hori gertu samarretik, aldizkaria tarteko ez balitz ezinezkoa litzatekeen distantzia batetik, jarraitzeko aukera izan dut. Bertsojalea izan gabe ere (Salvados eta The Wire jarraitzen ditut orain gehiago) sekulako pribilejioa.
|
|
|
Toberen ohidura zaharra aro berri batean sartua dela ematen du. Alabainan,
|
azken
hogeita bost urte hauetan kabalkada toberak loratzen ari dira. Itsasun, Lekornen, Luhuson, Heletan, Baigorrin, Irisarrin, Urruñan, aurten berean Makean lehenik eta Saran berrikitan, helduden urtean Bidarrain eta ondokoan berriz Heletan, zurrumurruek salatu daukutenaz.
|
|
2017
|
|
|
Auzo berria da, berria oso, dotorea eta txukuna, gaur egungo hiri ereduaren irizpideekin eraikia. Ikasia nuen, baita ere (horretarako balio du Wikipediak),
|
azken
hogeita bost, hogeita hamar urtetan sortua dela, lehen ur deposituak eta garagar soroak besterik ez ziren Eguesibarreko bazter batean.
|
|
|
Epailekideak jarri dira, presidentaren eskuinean eta ezker aldean. Nazio batuetako iheslarien goi mailako epailekidea emazte lodi gaizto eta larderiaduna zen,
|
azken
hogeita bost lan urteak hika mikaka bulegoetan iraganak zituen. Baliteke izan zela ederra eta bihotzduna.
|
|
2018
|
|
|
Artikuluan, gertakari hori zergatik ematen den azaltzeko ahalegina egingo da. Lehenik eta behin, baina, euskararen erabilera zenbatekoa den eta
|
azken
hogeita bost urteotan izan duen bilakaera azalduko da. Erabilera orokorraren irakurketa ez ezik, lurraldearen, adinaren, gune soziolinguistikoaren eta erabilera eremu desberdinen araberakoa ere egingo da.
|
|
|
Euskarak
|
azken
hogeita bost urteotan irabazi dituen 200 mila hiztun berrien gaia aztertu dute Deustuko Unibertsitatean egindako ikerketa batean. Hiztun horietako askok euskaraz hitz egiteko erraztasunik izan ez arren (gaitasunmailako mugak), edo jatorrizko euskaldunekin (etxean ikasi dutenak) hitz egiteko aukera handirik izan ez arren, euskaraz egin, hitz egiten dute.
|
|
|
Abiapuntuan, Estibalitz Amorrortu irakasleak Deustuko Unibertsitatean egin duten ikerketa baten emaitzen ikuspegitik planteatu zuen bere azalpena. Ikerketa horretan aztertu dena euskarak
|
azken
hogeita bost urteotan irabazi dituen 200 mila hiztun berrien gaia izan da. Informazio orokorra biltzeaz gain, euskararen hiztun berri horien bizipenak, hizkuntzarekiko dituzten jarrerak eta euskaraz aritzeko sortzen zaizkien aukerak eta zailtasunak aztertu dituzte.
|
|
|
Bertsolari kopurua hirukoiztu egin da
|
azken
hogeita bost urtean. Horrek zertan aldatu du bertsolaritza?
|
|
|
Bertsolari kopurua hirukoiztu egin da
|
azken
hogeita bost urtean(). Saio kopuruari dagokionez, laukoiztu egin da (ez dira 90eko hamarkadakoak bezain saio jendetsuak).
|
|
|
Iruñeko gaur egungo familien ia% 30a pertsona bakarrak osatua da. Fenomeno hori bikoiztu egin da
|
azken
hogeita bost urteetan.
|
|
|
Irudi garbiak ez ikusteko argia itzali eta leihotik sartzen diren argi pirrintak zenbatzen ditut zeru zabaleko urdin iluna zabaldu bitartean. Eta
|
azken
hogeita bost urteotan, nire ohea partekatzen duen lagun mina eranzten ikusteko pribilegioa gozatzen dut, zeru zabaleko iluntasuna nagusitu bitartean.
|
|
2019
|
|
|
Nabarmentzekoa da igotzeko duten erraztasuna.Atzetik aurreraJonathan Tejada izan zen lehena Gaintzan (18 kilometroa), Irumugarrietako gainean (1.431 metro) eta Lekunberrin (45 kilometroa). Baina
|
azken
hogeita bost kilometroetan sartuta, bere sasoia eta eskarmentua baliatuta, Azpiroz berastegiarra izan zen lasterketaren buruan. Nagusitasunez lortu zuen garaipena Leitzako plazan.
|
|
2020
|
|
|
Horrela,
|
azken
hogeita bost urtean Laudion bizi izan da, zehazki, bere aitona Prudencio Apraizek eraikitako etxean. Prudencio trikitilaria zen eta berarekin harreman estua zuen Sebastianek.
|
|
|
–Nola barkatu ahal izango dizkidan
|
azken
hogeita bost urteak? –galdetu du ezustean.
|
|
2021
|
|
|
|
Azken
hogeita bost urte hauetan argitaratu diren gramatikek baliatzen dituzten kontzeptuak aintzat hartu dira Gramatika berria egiterakoan. Honela, kontuan hartu dira azken urteetan egindako ikerketa teorikoak, baina deskribatzailea da gramatika hau, ez teorikoa.
|
|
|
“Tradizioaren eta modernitatearen arteko oreka bilatzen dute egungo Gramatika lanek. Guri dagokigunez,
|
azken
hogeita bost urte hauetako euskarari buruzko ikerlanen ekarpenak ere ekarri ditugu Euskararen Gramatikara”.
|
|
|
Horrez gain, gramatika hauek tradizioaren eta modernitatearen arteko oreka bilatzen dute. Guri dagokigunez,
|
azken
hogeita bost urte hauetako euskarari buruzko ikerlanen ekarpenak ere ekarri ditugu Euskararen Gramatikara”. Azken kontu honi dagokionez, Salaburuk gaineratu du horrek berarekin dakarrela “gramatika tradizionaletan ageri ez ziren kontzeptuak azaltzea”, baina betiere “gramatikari garaikideen artean guztiz hedatuak daudenak”.
|
|
2023
|
|
|
Euskaltzaindiak 2021ean aurkeztu zuen XXI. mendeko Euskararen Gramatika.
|
Azken
hogeita bost urte hauetan argitaratu diren gramatikek baliatzen dituzten kontzeptuak aintzat hartu ziren gramatika berria egiterakoan. Edozein kasutan, deskribatzailea da gramatika hau, ez arauemailea.
|
|
|
Txina biziki misteriotsua da. Errusia, beti erdi europarra eta erdi asiarra Txina bezain misteriotsua da bederen; izan ere, ezin dugu jakin Errusia ospez estaltzen duen energia deserrotze aktibotik datorkion alemaniarrei bezala,
|
azken
hogeita bost urteko historiak hasiera batean sinetsaraziko ligukeena, ala ez datorkion aitzinako denboretarik jalgitako eta azpiz kasik osorik egondako populuaren bizi sakonetik.
|