|
2000
|
|
|
Euskararen aldeko herri mugimenduko erakunde eta lagunen artean jarrera ezberdinakazaldu izan dira
|
azken
urteotan hizkuntzaren berreskurapenaren eta normalkuntzarenlan eta ahaleginaren autonomiaz eta izaera politikoaz. Pentsaera ezberdinen arabera, iritzi emateak eta eztabaidak, kritikak eta kontra kritikak ez dira gutxi izan.
|
|
2001
|
|
|
|
Azken
urteotan hizkuntzen irakaskuntzan aldaketa ugari eman dira; besteak beste, edukiak sekuentziatzeko moduak berraztertu dira. Hortik ikasgelako lanaprogramatzeko eredu berriak sortu dira, betiere behinenik honako irizpideakaintzat hartuta (Ikus Helduen Euskalduntzearen Oinarrizko Kurrikulua, 21 orria):
|
|
2004
|
|
|
Euskararen erabilera normaltzeko proposamen sorta honekin amaitzeko, azkenik, Joxe Juan Gonzalez de Txabarrik mamitutako hausnarketa bat irauli nahi nuke hona. Joseba Arregik
|
azken
urteotako hizkuntza politikari egindako kritika giroan kokatu behar dira Txabarriren adierazpenok, haren iritzi kritikoa zuritzeko asmotan eginak baitaude bereziki: –Planificación en la que se centra la autocrítica del Consejero de Cultura:
|
|
2005
|
|
|
Jarrera hau, epeldu edo ahuldu beharrean, areagotzen ari da azkenaldian. Desproposito hauen azken atala hizkuntzaren normalizazioa indarkeria armatuaren bukaerarekin lotzea izan da, Nafarroako Gobernua ren balorazio instituzionalean adierazten den bezala; edota adierazpen hau baino zenbait aste lehenago bertako oposizio talde indartsuenak
|
azken
urteetako Hizkuntza Politikaren balorazioa egiterakoan egindako adierazpenak; besteak beste, ikastolaren presentzia bera erabat legez kanpokoa. Eta honen guztiaren ondorioa, Hizkuntza Politika aztertzen ari zen lantaldearen adostasun falta eta porrot erabatekoa.
|
|
|
Egia da, bai, askotan burutu izan direla hizkuntz konparaketak baina, soilik, ikerketa historikoak osatzeko, jatorrizko hizkuntza baten ideia kimerikoa oinarritzeko edo hizkuntza partikular baten edo bestearen jabekuntza errazteko.
|
Azken
urteetako hizkuntz gramatika orokorretan ere aurkitzen ditugu hainbat antzeko ohar, hala nola, hizkuntza honek edo besteak zeregin hau edo bestea konpontzeko duen erari buruz, baina ohar hauek denak beti era isolatu batean eta adibideen bitartez bakarrik azalduta agertzen dira. Alde batera utzi izan den ideia, honela diot nik bederen, hizkuntz erreserbaren masa osoa ahalik eta konpletoen biltzearen eta hizkuntza guztiak pentsagarriak diren analogiaren arau guztien arabera konparatzearen ideia da.
|
|
2006
|
|
|
Baikor agertzen zaigu Adela Cortina, bai horixe. Dena delakoarekin, Habermas ek bizitzaren munduan berezko arrazionaltasuna aurkitu du, eta aurkikuntza hori ezinezkoa izango zatekeen, baldin filosofiak
|
azken
urteetan hizkuntzari eman dion garrantzia gertatu izan ez balitz. Habermas i eta Apel i jarraiki, gizakion arteko ulermena eta akordioa lortzea helburu duen hizkuntzaren erabilera, hizkuntza erabiltzeko jatorrizko modua da:
|
|
|
" Zer gertatu zait ohorearen eta ospearen aldetik gorrotoaren eta bazterkeriaren aldera horrela pasatzeko?". Bizitzako
|
azken
urteetan hizkuntza ezezagun eta ulertezin batean aritzen zen sarri. Aingeruekin hitz egiten ari zela zioen...
|
|
2007
|
|
|
|
Azken
urteotan hizkuntzen beharraren pertzepzioa aldatu da. Elebitasuna eskas geratu da eta bertze hezkuntza eredu eleanitzetara jo beharra ikusten dugu.
|
|
2008
|
|
|
Baina ez da legea bakarrik salatzen dutena.
|
Azken
urteetako hizkuntza politikaren atzean,, euskara gure bizitzako alor guztietatik bazterrera zokoratzeko nahia, antzeman dute, eta aurrera egin bada, euskaltzaleen lana eta kemenari esker izan dela.
|
|
|
Hezkuntza Sailak
|
azken
urteetako hizkuntza ereduen politikaren porrota ezkutatu nahi duela adierazi du
|
|
2010
|
|
|
1 Ildo horri jarraiki, unibertsitateak ahaleginak egiten ditu Europako Batzordeak
|
azken
urteotan hizkuntzen eta eleaniztasunaren inguruan ezarritako helburuak lortzeko. Hezkuntzari eta Prestakuntzari buruzko liburu zurian zehazten dira horiek:
|
|
|
|
Azken
urteotan hizkuntzaren garapena aztertuz, onartu beharra dago aurrera pausu nabarmenak eta estimagarriak eman direla normalizazioaren bidean. Eta hau dena, horrela izan da eragile sozial askori esker, instituzio eta erakundeei esker eta, ezin ahaztu, banako askori esker.
|
|
|
Munduko edozein hizkuntzatako idazleak eta hiztunak babesteko beharrari erantzungo zion mundu mailako deklarazioa. herrialde katalanetako CieMen (Centre internacional escarrá per a les Minor� es etinques i les nacions) erakundearekin batera ekin zitzaion prestakuntzari. bi urteko eztabaida prozesu luze eta dinamikoaren ondorioz, 1996ko ekainaren 6an hizkuntza eskubideen Mundu mailako konferentzian 90 estatutako 220 lagunek sinatu zuten adierazpena. deklarazioa sinatutakoan uneSCo erakundeko idazkari Federico Mayor zaragozari helarazi zitzaion. gizarte zibilak uneSCoren mahai gainean instituzio horretan lanerako ildo gisa hizkuntza eskubideak kontuan hartu beharra eta abiapuntu gisa bartzelonako deklarazioa kontuan hartzeko eskatu zion. izan ere, prozesuaren azken helburua oso argia zen: uneSCok gomendioa egin ziezaiola nazio batuen erakundeko asanblada orokorrari hizkuntza eskubideen nazioarteko ituna bere egiteko edota giza eskubideen deklarazio unibertsalaren osagarri gisa onartzeko. lehen bi urteetan aurrerapauso interesgarriak izan ziren. horrela, hizkuntzen barrutia sortu zen, edota Mayor zaragozaren agintearen
|
azken
urtean hizkuntza aniztasunaren komite batzorde kontsultiboa eratu zen. hizkuntza eskubideen deklarazio unibertsalaren Jarraipen batzordea haiekin bildu eta deklarazioaren azterketa eta hizkuntza eskubideei buruzko testu berri baten prestakuntza helburutzat hartu zuen batzordeak. hala ere, koichiro Maatsura jaunak Mayor zaragozaren ardura hartu zuenean, gauzak zeharo aldatu ziren. batetik, hizkunt... hizkuntza komunitatea. deklarazioaren 1 artikuluaren arabera, hizkuntza komunitatea aipatzean zera esan nahi da:
|
|
|
Ilunkeriaren kontrako gudua izan zen beti bere guztizkoa, eta horregatik lotu zitzaion gaztetatik bere burua janzteari, antzinako klasikoak eta elizako aiten lanak gogotsu irakurriz, baita
|
azken
urteetan hizkuntza bulgareetan sortzen ari ziren emaitza ederrak ere, italieraz batik bat, baina orobat beste hainbat mintzairaz.
|
|
2011
|
|
|
Hizkuntz aniztasunaren aldeko jarrera aldaketa modu baikorrean ikusten duenik bada han eta hemen: . Joandako
|
azken
urteotan hizkuntz aniztasunari gero eta garrantzi handiagoa eman zaio, hori ezin da ukatu. Hizkuntzen aldeko adierazpenak ugaldu egin dira azken hamarkada honetan, animalia espezieen alde duela urte batzuk gertatu zen modutsuan?.
|
|
|
Egia da, bai, gure hizkuntzak aurrera egin duela azken hamarkadetan; baina egia ere bada gure hizkuntzaren normalizazio osoa galgatzen duten Estatuek bere horretan jarraitu dutela. Are gehiago,
|
azken
urteotan hizkuntza Estatu gai bihurtu dute beste behin. Espainiako Estatuko beste hizkuntza komunitate gutxiagotuek hainbatetan salatu dute Estatuak gero eta estuago jokatzen duela haien hizkuntza politika modu burujabean garatu nahi izan dutenean.
|
|
2015
|
|
|
1): ?
|
Azken
urteotako hizkuntza politikaren helburu nagusia erabilera zabaleko hizkuntzaren hiztunen eskubideak erabilera urrikoek ere pixkanaka izango dituztela bermatzea eta horrela, gizarte geroz eta elebidunagoa eta integratuagoa lortzea izan da [geurea da letra etzana].?
|
|
|
|
Azken
urteotan Hizkuntza Politika alorrean, lan sakona eraman izan da helburu argi batekin: euskararen odolustea eten eta 2050 urtean, euskaldunen heina Ipar Euskal Herriko jendartean %35era itzultzea.
|
|
|
|
Azken
urteotan hizkuntza politika publikoaren oinarrian izan da irakaskuntza. Euskararen Erakunde Publikoaren indarrik gehienak hortan emanak izan dira, hizkuntza bizitzeko eta garatzeko beharrezkoak dituen hainbat arlo guti edo batere landu ez direlarik.
|
|
2017
|
|
|
Lehen bi urteetan aurrerapauso interesgarriak izan ziren. Horrela, Hizkuntzen barrutia sortu zen, edota Mayor Zaragozaren agintearen
|
azken
urtean Hizkuntza Aniztasunaren Batzorde Kontsultiboa eratu zen. Hizkuntza Eskubideen Deklarazio Unibertsalaren Jarraipen Batzordea haiekin bildu eta Deklarazioaren azterketa eta hizkuntza eskubideei buruzko testu berri baten prestakuntza helburutzat hartu zuen Batzordeak.
|
|
|
Arkaitz Zubiaga arrasatearra Ingalaterran dagoen Warwickeko Unibertsitatean doktorego osteko ikertzailea da, sare sozialetan sortzen diren zurrumurruak ikertzen ari da
|
azken
urteotan hizkuntzaren prozesamendurako eta datu meatzaritza teknikak erabilita. Gainera, sare sozialetan azterketa demografikoak egiten ditu, bereziki, talde minoritarioetan edo minorizatuetan interesa jarriz.
|
|
2018
|
|
|
Itsasoa, mareak eta olatuak. Mareek bezala jokatu du
|
azken
urteetan hizkuntzaren ezagutzak. Itsasertz batzuetan gora egin du, eta besteetan behera.
|
|
2019
|
|
|
1 ez gara bakarrak hori esaten: " zalantzarik ez dago,
|
azken
urteotan hizkuntza gutxituen normalizazio prozesuetan arnasguneek garrantzi handia hartu dutela." Iturria paul Bilbao eta Josu Labaka, 2018: " arnasguneak politiken erdigunera", Berria II.
|
|
|
|
Azken
urteetan hizkuntzaren prozesamenduan neurona sareek arrakasta handia izan dute, eta korreferentziaebazpenean ere, artearen egoeran emaitzarik onenak lortzen dituzten sistemek, teknologia hori darabilte. Neuronasareetan oinarritutako sistema gehienek ikasketa automatikoko sistemen antzera funtzionatzen dute, ikasteko etasailkatzeko atalak neurona sareekin ordezkatuz.
|
|
2020
|
|
|
Eta, beraz, etorkizunari begira horixe dela erronka nagusienetarikoa galesa bezalako hizkuntza gutxiagotu batentzat. Horrekin lotuta,
|
azken
urteotan hizkuntza politikak hartutako hainbat erabakiren gainean zalantzak agertu ditu; izan ere, Galesen nagusitu den joera gazteen aisialdian esku hartze zuzenagoa eta zorrotzagoa bultzatzea izan da. Horrek, Sellecken ustez, hainbat galdera erantzuteke utzi du:
|
|
2021
|
|
|
• Aitortu behar dugu
|
azken
urteotan hizkuntza errefortzua eskaintzeko planteamenduekin uzkur izan garela, Bortzirietako errealitate soziolinguistikoa kontuan hartuta halakoak desegoki izan zitezkeelakoan, ghettoak sortzeko bide eman zezaketelakoan, etab. Datu soziolinguistikoak oinarri9 eta eskualdeko haur gaztetxoentzako aisialdiko eskaintza erabat euskaraz izanik, ereduan matrikulatutako familia migratuetako seme alabek ... Kalkulu okerra, zalantzarik gabe.
|
|
|
Gaur egun errepublikan badira osetieraz irakasten duten eskolak, eta ikasgai moduan osetiera hartzea ere posiblea da; 2018 aurretik derrigorrezkoa zen ume guztientzat gutxienez oinarrizko osetiera ikastea. Aipatu beharra dago
|
azken
urteotan hizkuntza biziberritzeko hainbat iniziatiba sortu direla, bai umeei eta bai helduei zuzendutakoak, eta interneten ere gero eta ikusgarritasun gehiago handiagoa lortzen ari dela.
|
|
|
Azpimarratu nahi dugun beste gai bat da Europako post sobietar eremu osoan natsionalnost kontzeptuari eutsi zaiola; hizkuntza kudeaketa eta politika politika nazionalarekin edo etnikoarekin lotzen da maiz. Errusiaren kasuan,
|
azken
urteotan hizkuntza askoren erabilera arloak murriztu direla ikus daiteke; hala ere, gero eta gobernuz kanpoko iniziatiba gehiago dago, eta ikerketa asko egiten da herrialde hauetako hizkuntzen inguruan. •
|
|
|
Bestalde, TOKIKOMek adimen artifizialaren eremuan sakondu nahi du 2021ean, eta gertutik aztertu hartan oinarritutako teknologiek, eta hain bogan dagoen Industria 4.0 kontzeptuak zer abantaila eta erronka ekar dezaketen euskarazko komunikabideen esparrura. Hala, alde batetik martxan dituen zerbitzuetan txertatuko ditu
|
azken
urteetan hizkuntzaren prozesamenduarekin lotutako garapen informatikoak, eta bestetik, komunikabideen azken hartzaileen fidelizaziorako estrategiak garatzen hasi nahi du, publikoa hobeto ezagutzeko eta bere beharrak modu egokiagoan asetu ahal izateko.
|
|
2022
|
|
|
Zehazki,
|
azken
urteetan hizkuntza antropologiatik egin diren ikerketetan oinarritu gara eredu honetara heltzeko, beraien proposamenetan hizkuntzaren marko ez diskurtsiboa kontuan hartzen duten heinean. Adibidez, Jone Miren Hernandez eta Jaime Altunak (2017) gazteen euskara erabilerari dagokionean honakoa esaten dute:
|
|
|
euskararen erabilera areagotzeko, beharrezkoa da testuinguruari lotutako baldintzak dituzten guneak sortzea. Esan bezala, batera edo bestera izan bada ere, ideia hau
|
azken
urteetan hizkuntza antropologiatik egin diren ikerketetan agertu da: adibidez, Soziolinguistika Klusterretik (2020) egindako ikerketetan, hizkuntzak safe space ak, hau da, babesguneak behar dituela defendatu da," hizkuntzaren inguruan, hizkuntzari buruz eta hizkuntzaren gainean aritzeko" (106 orr.).
|
|
|
Esan bezala, orain dela gutxi arte hizkuntzak eta osasuna bereizita aztertu izan dira, baina
|
azken
urteetan hizkuntzak osasunean izan dezaken eragina aztertzeko ikerketek nabarmen egin dute gora, komunikazioa baita medikuntzaren zutabe. Aipagarria da, halaber, hizkuntza eta osasungintzaren gaia jorratu dutenak batez ere emakumeak edo talde gutxitu bateko kideak direla, edota biak aldi berean.
|
|
|
Munduko hizkuntza gehienak arriskuan edo egoera zaurgarrian aurkitzen dira.
|
Azken
urteetan hizkuntza aniztasunaren galera handia gertatu da eta, aditu gehienen arabera, aldaketa esanguratsurik ezean, hurrengo hamarkadatan hizkuntza galera asko areagotuko da (Bromham et al. 2022). Hainbat estatu hizkuntza ere arduratuta agertu dira, globalizazioaren eta, batez ere, ingelesaren nagusitasunaren aurrean, beraien hizkuntzen presentzia eta erabilera apaltzen ari baita, etengabe (Crystal, 2003; Lo Bianco, 2014; Calvet, 2017).
|
|
2023
|
|
|
Halere,
|
azken
urteotako hizkuntza eredu konstituzionalaren bilakaerak erakusten digu eredua bera itxiz joan dela, lurralde hizkuntza politikaren helmena mugatuz eta aukerak estutuz. Badirudi gailentzen ari direla izaera politikoko planteamendu berriak, hizkuntza propioen normalizazioarekin urrunegi joan dela baieztatuko luketenak; ondorioz, gaztelania defendatzeko jarrera politiko eta juridikoa justifikatuko litzateke.
|