|
2000
|
|
|
diren teknika erasokorrak direla-eta. Egoera
|
horri
erantzunez, akuikultura sektorearen hots, arrain haztegien garapena ari da gertatzen.
|
|
|
Kristautasunak garai batetik hona hotzaldi handia izan du gizartean eta alde horretatik bertsolaritzan ere derrigor behar zuen hotzaldia, bertsolaritza gizarteari lotuta doalako. Garai batean bertso paperak Jainkoari argitasuna eskatuz hasten ziren eta gaur
|
horri
ez zaio kasurik egiten, hoztasun hori etorri delako. Gainera bertsolariak zerbait esan egin behar du eta askotan mahaian apaizen bat baldin badago, haren gorabeherak kantatzeko aitzakia bihurtzen dira, jendeari barrea eragiteko.
|
|
|
San Bartolome jaietan dantzatzen zen Soka dantza berreskuratzeko sortu zen Haritz duela urte. ehun urte baditu, eta 25 urteotan Haritzek eutsi dio ohitura
|
horri
. Hargatik, dantza honi atal bat eskaini diogu.
|
|
|
Filosofo katedradun zegamarrarentzat ez dago zalantzarik krisi batean gaudela. Historiaren arabera eraikitzen ditugu gure uste eta sinisteak, baina Jainko baten beharra du gaur egungo gizakiak ere, Jainko
|
horri
beste izen batzuk ematen dizkiogun arren: Ilustrazioa, demokrazia...
|
|
|
Egungo erakundeak eta etorkizuna eraikitze aldera eratu beharrekoak baliatu gura ditu EHk aurrera begira eta, apustu horretan, egungoetan abertzaleak nagusi izatea da helburua. Jaurlaritzan behintzat islatuta dago gehiengo hori eta
|
horri
eutsi zaio handik edo hemendik.
|
|
|
Liburuetan, umeentzako testuetan eta, beste horrenbeste gertatuko dela uste dut. Laburtuz, batetik, tradizioa ez da denondako berdina izan; bestetik, batasunerako egin den aukera egin da, eta gainetik, ezinbestekoa den aukera
|
horri
geuk erantsitakoak dira. Une honetan euskalki guztiak ari dira eskatzen, batzuk besteak baino indar handiagoarekin, bereak leku gehiago izan dezan.
|
|
|
Zergatik? Eredu hori jasoagoa delako, berak
|
horri
batua edo bizkaiera jasoa deituko dio eta oso ondo ulertuko du. Hizkuntz normalizazioa ez da
|
|
|
Beraz, beren burua urrunen ikusiko dutenak bizkaiera eta zuberera dira; Nafarroan ere bai, batez ere eredu horretatik zenbat eta urrunago egon. Horrez gain, morfologiarako ezinbestekoa den eredu batu
|
horri
, gehituz gero lexikoan hartu den jokabidea, askok pentsatzen du «euskara batua berdin gipuzkera». Horrek ekarri du leku askotan batuarekiko dagoen urruntasuna eta mesfidantza.
|
|
|
Guziak hil ziren, baina horietako bat haurdun zegoen eta alabatxo batez erditu zen. Urte batzuk beranduago udala, familia horrekin janaritan gastaturiko sosak, bizirik atera zen umetxo
|
horri
kobratzen saiatu zen.
|
|
|
Baina atzerabidea handia izan da gaur arte, ondorioz, bere gain hartzeko borroka zaila zen. Zenbaitek bide
|
horri
ekin zion ordea.
|
|
|
Une honetan, mundu osoko 53 herrialdetan daude honelako kanpainak, hiritar guztiak arazo larri honetaz jabearazteko eta tokian tokiko gobernuak zorra deusezta dezaten bultzatzeko. Herrialde hauen artean, dagoeneko, 17 milioi sinadura bilduak dira ekimen honen alde, eta
|
horri
Espainiako Estatuan bildu diren milioi bat sinadura inguru gehitu behar zaizkio. Euskal Herrian kanpaina honek oihartzun gutxi izan du orain artean.
|
|
|
Orain, gainera, gero eta gehiago, euskaraz irakurri ahal izatearen «morboa» gehitu behar diogu
|
horri
|
|
|
Dena esana dagoen irudipen
|
horri
aurre eginez, euskal aktore desberdinek eta herritarrok oro har, gertakizun eta jarrera bakoitzak dituzten eragin guztiak aztertu beharra dago, eta horren arabera epaitu eta jokatu. Atentatu honek 1998ko irailean hasitako prozesuan nola eragiten duen aztertu, abertzaleen arteko harremanean, herritarron elkarbizitzan, abertzaletasunean orobat, ezker abertzalean...
|
|
|
ixtearen kostua 327.714 milioi pezetakoa litzateke. Kopuru
|
horri
erantsi beharrekoa litzateke gastatutako errekinaren eta intentsitate handiko hondakinen azken kudeaketaren ondorioz sortutako kostua ere: beste 526.751 milioi pezeta.
|
|
|
Esaterako, Lasarteko udal euskaltegian aritu Martin Berasategi sukaldariak, plateren osagarriak hartu zituen hizpide euskararekin alderatzeko. Hernaniko Julen Madinari, alegia, San Ferminetako entzierroetan gehien agertzen den korrikalari burusoil
|
horri
, ea zer zen zailagoa, entzierroan zezenaren aurrean aritu ala euskara ikastea galdetu zitzaion. Ana Bejerano (r) Txarango» musika taldekoa eta Txema Montoia ETBko aurkezleak ere gogotsu jardun zuten.
|
|
|
Kapitalismo depredatzaileak lehenago burutzen zituen monopolioei orain deitzen diete oligopolio, baina, nire aburuz, izen zuzenena aukeratu banu, plutokrazia deituko nioke mustro
|
horri
, hots, aberatsen erreinua, sigla batzuen atzetik ezkutatuta.
|
|
|
HBri ere erakundeetara etortzeko dei egiten zion akordio horrek. Pauso horiek guztiak eman dira eta bere burua demokratatzat duten alderdi politiko batzuek, hainbeste urtetan aldarrikatu duten
|
horri
uko egin diote.
|
|
|
Bere azken biltzarreko ebazpenen arabera, herri hau independentziara eramango lukeen bide subirano batetik nahi du aurrera egin, Konstituzioak eta Estatutuak dituzten aukera guztiak esploratzeari utziz. Estatutuaren markoan gobernatzen ari denak bide
|
horri
uzten badio, zailtasunak izango ditu bide berri bat esploratzeko. EAJ esploratzen ari den bidetik ezinezkoa da gatazka ebaztea.
|
|
|
Geroz eta etxe gehiagotan dago ordenagailua, alabaina informatika aparailu horretatik jauzi egin eta etxeko beste gailuetan barneratu da. Etxeko esparruan murgildu den teknologia
|
horri
domotika deritzo. Domotikak etxean dauden aparailuen kontrola eta gestioa ahalbidetzen du.
|
|
|
Gero eta presio handiagoa jasaten ari dira Ibarretxeren gobernua eta EAJ, eta ikusi da EHri helarazitako mezuak, presio hori deskargatzeko diren edo EH eta Lizarra Garaziko hezietatik kanpo gehiago mugitzen hasiko diren. Orain artean, ordea, EAJk bide bati ekiten dionean, malgutasunez baina denbora nahiko luzean bide
|
horri
atxikitzen diola diosku esperientziak.
|
|
|
Baina ez dirudi oso begiko dutenik eurenari bizkaiera esatea, eta euskara batua herriko euskaratik urrun egonagatik, zailagoa dirudi bizkaiera batua zubilanerako onartzea. Izan ere, bizkaiera mota
|
horri
ere urrun deritzo inguru horretako askok, ardurea egia deklinatzea eurenean arduria egixa dena adibidez.
|
|
|
Ordutik urtero antolatu ditu jardunaldiak Mendebaldek, euskararen inguruan beharrean diharduten guztien artean sona lortu dute eta aurkakotasunezko paisaia
|
horri
elkarlanak hartu dio bidea. XX. mende goienean mendebaleko euskara aztertu zuten orain hiru urte egindako lehen jardunaldietan; 98an" Mendebaldeko euskeraren ekarria" izenburua ezarri zioten, eta iaz berriz, literatura izan zuten aztergai.
|
|
|
Politikoki zuzena izatearen sasoiotan, bizkaiera berbaren erabilera mugatu dute. Mendebalde Alkarteak ere zuzentasun
|
horri
erantzunez hartu zuen izena, eta azken aldian badirudi orain arte bizkaiera deitu zaionari mendebaleko euskalki izena dagokiola. Koldo Zuazo hizkuntzalariak ere erdialde eta mendebaleko euskalkiak deitu ditu orain arte gipuzkera eta bizkaera bezala ezagutzen zirenak.
|
|
|
EAJk hasteko ez dio planteamendu
|
horri
zintzoki ekiten. Ibarretxek hainbat kasutan mobilizazioak deitu ditu giza eskubideen aldarri egiten eta behin ere ez ditu presoen eskubideen bermearen alde mobilizatzera deitu.
|
|
|
Diagnosi horietatik ondorio nabarmena ateratzen da, marko honek ez duela ematen Euskal Herriak aurrera egin dezan. Horrez gain, asko gara euskaldun kontzientzia daukagunak eta
|
horri
erantzun praktiko bat eman behar zaio; zergatik behartu behar gaituzte geure burua espainiar edo frantziar gisa agertzen ez bata ez bestea ez garenean. Udalbiltzak erantzun diezaioke horri.
|
|
|
Horrez gain, asko gara euskaldun kontzientzia daukagunak eta horri erantzun praktiko bat eman behar zaio; zergatik behartu behar gaituzte geure burua espainiar edo frantziar gisa agertzen ez bata ez bestea ez garenean? Udalbiltzak erantzun diezaioke
|
horri
. Eta horiez gain, hor daude gizartean sortzen ari diren Euskal Herri mailako gune horiek (kirol federazio nazionala eta abar), Udalbiltzak babestu eta garatu lituzkeenak.
|
|
|
EHk garai hartan hiru proposamen egin zizkion EAJri: lehenik, Udalbitzako batzarra uztailean bertan egitea proposatu genien eta beraiek ezezkoa eman ziguten; bigarrenik, trantsizio hau guztia elkarrekin diseinatzeko konpromiso politiko bat egitea, eta ezetz; eta hirugarrenik, jadanik Gasteizko Gobernurako egindako hitzarmena udal eta diputazioetara eramatea, eta
|
horri
ere ezetz esan zioten.
|
|
|
Plan horren arabera, euskarazko herri telebisten garapen markoa lantzeko lan ildo bat martxan jarri behar da, proiektuok bultzatzen ari diren eragile sozialen eta erakunde publikoen artean. Gure hausnarketatan ere lehentasunezko eginkizuntzat hartu dugu herri telebista sortzea, erronka
|
horri
ilusioz beterik heldu diogu, eta inguru honetako udalak zein udalez gaindiko erakundeak bidelagun izan gura ditugu ekimen honetan, ezinbestekoa baita herri erakundeak eta gizarte eragileak elkarlanean aritzea herritarrei eskaini gura zaien informazio zerbitzu hau abian jartzeko.
|
|
|
Eta agian topikoa da esatea nobela agortzen ari dela. Baina inguruan ateratzen ari diren liburuei begiratuz, badirudi joera hori izango dela, memorietara jotzea, esperientzia liburuetara... eta
|
horri
fikzioa txertatzera.
|
|
|
Gero eta gehiago ikusten dira" Gran Hermano" bezalako fenomenoak: 10 milioi arkume
|
horri
begira. Jendeak ez du denborarik, mila gauza du egiteko, eta literatura oso jarduera mugatua bihurtzen da.
|
|
|
Tristea da horrela ibili behar izatea: energia gastatuz, borrokan, ea lan hau niri ematen didaten eta ez beste
|
horri
, gero haserretu eta, hala ere, lana lortu ez... horretan sartzen direnek denetarik egin behar dute.
|
|
|
Jon Juaristi da militante, idazle militanterik bada. Gertatzen dena da
|
horri
militantzia oso ondo ordaintzen diotela. Baina hori beste kontu bat da.
|
|
|
Atxagaren" Etiopia" k ere gure nahasmena handiagotu zuen, nahiz eta gure garaiko liburu freskoa ez izan. Apurketa handia ekarri zuen eta geu hasi ginen apurketa
|
horri
probetxua ateratzen. Oso positiboa izan zen.
|
|
|
Azkenean, hori da balio duena, hor egosten dira ideiak. Eutsi diezaiogun
|
horri
.
|
|
|
Zergatik da arriskugarria? Legeak agintzen du, baina hor ari den arkeologoak txosten zorrotz bat egiten badu, aparkalekua txikiagoa egin behar duela edo beste leku batera eraman duela esaten badu, konstruktore horrek ez dio sekula arkeologo
|
horri
gehiago deituko. Zer gertatzen ari da?
|
|
|
Egidazuko dartsenaren kaia egokitu eta bete bitarteko lanetan, 1999ko udan, horien aurkako gizartearen kexua nabarmendu zen, eta aurkeztutako alegazioen ondorioz, oraindik ebatzi gabe daudelarik, obrak geraraziak izan ziren epaitegietako aginduz. Aldatutako Plan Bereziaren garapenak bizi duen etenaldi hau egoki gertatu da arrantzaren sektorea jasaten ari den krisialdiari irtenbide bat emateko, etorkizunerako estrategiak aztertzeko eta eztabaidatzeko, egoera
|
horri
aurre egiteko liratekeen inbertsioak aztertuz.
|
|
|
Dartsenako ur babestuko gunea edozein porturen baliabide nagusia da. Proposatzen den alternatibaren estrategiaren helburua, arduradunek diotenez, Ondarroako Portuko Berrantolaketarako Plan Bereziak ur
|
horri
ematen dion garrantzia indartzera bideratzen da, gaur egungo portuak, kalitatez nahiz kantitatez, berekin dituen gabeziak osatu ahal izateko. Horri esker, hobeto eta erosoago antolatuko omen lirateke portuaren jarduera guztiak
|
|
|
Ez dakit kongresuaren ondorioz beste askatasun maila bat izango duen. Adostasunaren bidea posible ez bada, gure proposamenak egingo ditugu guk edo beste alderdi abertzale batzuekin batera eta horrek gatazka politikoa ekarriko balu, bada, guk
|
horri
ez diogu beldurrik. Baina Nafarroa eta Iparraldeko egoera zein den kontuan hartuta, espainolismoaren munduan egon daitekeen indar baten beharra ikusten dugu.
|
|
|
Baina Nafarroa eta Iparraldeko egoera zein den kontuan hartuta, espainolismoaren munduan egon daitekeen indar baten beharra ikusten dugu. Hori posible ez bada, gutxiengo eta gehiengoen jokora jo genuke eta
|
horri
ez diogu beldurrik.
|
|
|
Jauzi kualitatibo hori Espainiarekin gatazkarik (ez gatazka armatua) izan gabe eman al daiteke? Batzuetan gatazka politiko
|
horri
EAJk beldurra diola dirudi.
|
|
|
Zaila zait
|
horri
erantzutea. Pastoralera jiten den publikoa pixka bat intelektuala da; ez da gazteria zabala etortzen pastoralaren ikustera.
|
|
|
Nik neronek, sagardo errikoa izanik jaiotzez, ez nuen askorik ezagutzen" zioen pasarte batean. Gero, ezjakintasun
|
horri
konponbidea ematen saiatzen zen, eta ez nolanahi! " Dakianak ba daki.
|
|
|
Jarduera hauek burutzeko, lau gune horien artean, 3.000 milioi pezetatik gorako kopurua erabiliko dute baliabideen zuzeneko inbertsioetan. Eta, gainera,
|
horri
Europako eta Ameriketako unibertsitateetan eta zentroetan trebatu beharreko ikerlarien prestakuntza gehitu behar zaio. Ceitek 1.000 milioi inbertituko ditu Donostiako Teknologi Elkartegian mikrosistemetan espezializatutako gune bat eraikitzeko.
|
|
|
Erromeria nagusi
|
horri
beste bi erromeria txikiago batuko zaizkio (Inguruko beste bi enparantzatan kokatuta egongo dira), 19:00etan. Horrela, Errenteriako herrigune osoa festa leku bihurtuko da, eta jendeak batetik bestera ibiltzeko aukera izango du.
|
|
|
...politika sozialik baldin eta hartara behartzen ez duen gizarte mugimendurik ez badago" eta, bere ustez," bankuen Europari, moneta bakarraren Europari, Europa polizial eta zigortzaileari oso aurreratua jadanik eta Europa militarrari benetako Europa sozial batez aurre egin nahi diotenen arazo nagusia helburu hori lortzeko behar diren indarrak nola mobilizatu behar diren eta mobilizazio lan
|
horri
ekiteko nori eskatu behar zaion jakitea da".
|
|
|
Ez dugu asmatu gestioan, baina ideia
|
horri
eutsi egin behar zaio. Lizarrako kontzeptuak, gutxienez, Espainiako Konstituzioa aldatzea eskatzen du, baina baita Frantziakoa ere.
|
|
|
Orain zenbait proiekturen atzetik nabil, baina ez ditut esanen, ateratzen ez badira oso gaizki geldituko naizelako. Bestalde, zuzendari batek beti konpositore berdinarekin lan egiten badu eta emaitzarekin pozik badago, film luzea egiteko aukera suertatzen zaionean musikagile
|
horri
deituko dio. Hau jende askori gertatzen zaio.
|
|
|
Ikusi genuen literatura euskaraz egitea bazegoela, ordura arte ez dakit pentsatzen genuenik ere! Eredu
|
horri
begira sartu nintzen euskaraz idazte kontuetan. Euskal kultura gauza txikia da, baina zenbait jende ere harrapatzen du.
|
|
|
Originaltasuna da dagoen tradiziotik liburuari zure ahotsa jartzea, zure ikuspuntu berezitxoa... Betiko gauzak hartu, erreziklatzeko zure batidoran sartu, eragin eta hortik ateratzen dena, zure izaeraren zati bat
|
horri
eranstea, ez besterik.
|
|
|
Produktu idatzietan egoera nahiko normalizatua dago. Baina euskarri berrietako produktuetan dago hutsunea eta guk
|
horri
erantzun nahi diogu. Ni hona etorri nintzenean euskaraz horrelakoak eskura ezinak ziren.
|
|
|
Haien euskararekiko jarrera ez da euskaltzaleok nahiko genukeena. Baina, azken finean, arabarrek beraiek aukeratutako politikoak dituzte eta
|
horri
errespetu bat zor diogu.
|
|
|
Euskara batua zela eta ez zela, sesio franko izana zen inguruetan. Eta
|
horri
ikuspegi politikoen bakoiztasuna gehitzen badiogu... da denekin ondo egoteko ur handi samarretan sartua zegoela gure aldizkaria. Hara zergatik ohartarazten zituen bere irakurleak gisa honetara:
|
|
|
Ekimenaren helburua, presoen eta kanpoko jendearen artean irrati bidezko komunikazioa eskaintzea da, eta
|
horri
begira hainbat ekintza burutzen dira: presoen inguruko asteko gertakariak bildu, agurrak elkarri igorri, elkarrizketak egin, giltzapetuek idatzitako olerkiak, liburuen pasarteak edota gutunak irakurri, beraiek grabatutako kaseteak entzun... azken finean espetxeratuek eta beren ingurukoek parte hartzea.
|
|
|
" Gau enuresia loaldia bitartean pixa egitea izango litzateke, umearen borondatearen kontra. Eta
|
horri
enuresia esaten zaio, umeak bost urte bete ondoren ere, ohean pixa egiten jarraitzen duenean".
|
|
|
Hartzaileak duen kultur eta konplexutasun maila bat eskatzen du. Gizartean ezin du arrakastarik izan konplexutasun
|
horri
erantzuten ez dion mezuak.
|
|
|
Bertsolaritzak goren mailako izena galtzen badu, nahiz eta bere xarma ez galdu, bertso eskolen elikatze prozesuak askozaz ere lan gehiago egitea eskatuko du, eta gauzak oso garbi eduki ditugu. Parakaidismoa ez da izango soluzionatuko duena, baina espontaneitatea ere ez da izango errealitate eta behar
|
horri
erantzungo diona. Modu aztertu eta oso landu bat bilatu da nondik jo behar den ikusteko.
|
|
|
Nolabait esateko, konstzienteki hasten da arlo bakoitza lantzen eta antolatzen. Xabier Amurizak tira zion" iraultza"
|
horri
. Zu bertsotan hasi zinenean nola ikusten zenuen orduko egoera?
|
|
|
Nire ustetan bertsolaritzaren osagarri diren gai jartze eta epaitze lanetarako jendea prestatzearen zeregina da oraindik arautu gabe dagoena. Behar denean nonbaitetik sortu dira, behatzez izendatuak askotan eta izendapen
|
horri
ezetz esaten ez dakitenek egin izan dute lan hori ahal duten ondoen. Bertsolaritzaren egituran eginkizun garrantzitsu izan behar badute hori ere antolatu egin da.
|
|
|
Uste dut ezin dela bereizi maila bat bestetik. Ekidistantziaren hori aspaldiko kontua daukat, eta bai, nik garrantzia handia ematen diot ekidistantziaren gai
|
horri
. Hain zuzen ere askotan jaso izan dudalako, idatziz eta bestela, ekidistantzia gorde nahi izatea irain moduan.
|
|
|
Sasoi batean bertsolari gazte kopuru hori arazo handia sortzera heldu izan da, hainbesterentzako lekua egiteak antolakuntza lana biderkatzen baitzuen. Hazkunde
|
horri
1998ko txapelketan heldu gura izan zitzaion eta ohiko kanporaketa, finalaurre eta finaleko saioez gain, sailkapen saioak antolatu ziren. Helburua batetik bete bazuen ere (hau da," benetako" txapelketa hasten zenerako zelanbaiteko iragazkia egitea), egin behar ez zenetik ere asko ikasi zuten Bizkaiko Bertsozale Elkartean:
|
|
|
Ohiko saioetan gainera, gero eta gehiago dira gai jartzen ikusten diren gazteak, txapelketetan ez dira hainbeste izan oraintsu arte baina. Horrek ere bere prestakuntza eskatzen du-eta; Bertsozale Elkarteak txapelketa honetan
|
horri
ekin dio. Bernardo Mandalunizez gain, Josu Goikoetxea, Asier Ibaibarriaga, Xiomara Gezuraga, Zuriñe Iarritu eta Leire Aurrekoetxea, astero astero bildu dira gaiak aukeratu eta eztabaidatzeko.
|
|
|
Ohiko saioan gaia argi esan behar bazaie bertsolari eta entzuleei, zeresanik ez txapelketan daukan gehigarria. Bertsolariak bestetan ez daukan nerbio puntu
|
horri
ezin dio gai jartzaileak beste bat gehitu, bere papera zein den argi esaten ez dion gaia emanez edo ziurtasunik gabe irakurriz.
|
|
|
Gaiak, gai jartzaileak, bertsolariak eta bertsoak gaztetu badira, beste horrenbeste egin behar litzatekeela esan izan dute bai bertsolariek, bai epaileek eurek ere. Ez da lan erraza bertsoa epaitzea eta ez dira asko izan
|
horri
heldu gura diotenak.
|
|
|
" Beldurgarria irizten diot liburuak telebistarekiko daukan menpekotasun
|
horri
".
|
|
|
Itsasoa, ezinbertzearena, literaturarena. () Irudi
|
horri
loturik ageri zaigu transgresioaren ideia, gizonak istorioak imajinatzeari eman zionekoa bezain zaharra. Literatura, giza arauaren urradura.
|
|
|
"... ekin dezagun harik eta gure aberri eta/ sasoiaren tankerako hitzak aurkitu arte..." (Nuyi illa, 108 or.). Izan ere, sasoi makaletan ere poetek," gau sagaratuan lur batetik bestera aldarrai dabiltzan" Hölderlin en poeta horiek, badute zer esanik eta zer eginik. Poesian bezala prosan ere zeregin
|
horri
lotzen zaio beti, aberriari eta garaiari doitasunez dagokion hitza bilatzeari poesiaren giltza ttipiaz, edota eguratsa arteztasunez besarkatzeari gilletak bezalako aizto txipiez.
|
|
|
Alvaroren beraren baitan daude, estu estu lotuta bere porrotei." (Deia I) Alegia, barne sentipenek bideratuko dituzte pertsonaiaren ekintzak, eta sentipen horien artean sarritan galtzailearen sentipenak aginduko du. Are gehiago, Alvaro sentimendu
|
horri
aurre egin nahian dabil. Beranduago, Mikel atxilotu dutela jakitean, Alvarok Donostiara, bere jaioterrira alde egingo du, bertan nerabezaroko hainbat gertakari gogora ekarriko dituelarik.
|
|
|
idazleak utziriko hutsuneak betetzeko, aipaturiko erreferentzia ezagunak irudikatzeko,... Are gehiago, zenbaitetan errealitate
|
horri
erreferentzia zuzena egiten dioten elementuak ageri dira (datu historikoak, pertsonaia ezagunak, esaterako), eta hau ezagutu ezean, zailagoa egingo zaigu fikziozko mundua ulertzea edo irudikatzea (batzuetan hutsune batzuk betetzea oso zaila edo ezinezkoa izango baitugu).
|
|
|
Izan ere, biak sortzeko eleberritik kanpoko gure ezagutzatik hartzen ditugu erreferentziak. Baina, batzuetan fikzio
|
horri
egiantzekotasuna erantsi nahiz errealitateko munduko elementuei erreferentzia zuzena egiten zaie. Hartara, sinesgarritasuna eta egiantzekotasuna helburu duten eleberriak izango ditugu hizpide errealismoaz9 hitz egitean.
|
|
|
droga, sexua, rock and rolla, tabernetako giroa, alkohola,... Lotura handia dago bilduma batetik bestera. Honela," Gauaren testuingurua dute ipuin guztiek, eta ez dago liburuan gauetan gertatzen ez den ezer; ikusitakoa, bizitakoa kontatzea baitu xede, errealitate
|
horri
imajinazio apur bat gaineratu dion arren." (Egunkaria XI) Honetaz gain, giroa ere aitzakia da hainbat sentimendu unibertsal islatzeko: etsipena, maitasuna, desioen ezintasuna, itxaropena,... Izan ere, gaueko giroaren bidez," iluntasunaren baitan gordetzen den pasioa ageri da liburuko orrialde guztietan." (Egunkaria) Gaueko amets honetan, alkoholaren zorabioaren eraginez, hilak eta biziak batera agertuko dira.
|
|
|
Euskal Herrian eta Irlandan kokaturik daude, bere esperientzian oinarritu baita liburuak idazteko. Baina, islatu nahi duen errealitate
|
horri
fantasia erantsi diola nabarmena da.
|
|
|
" Je suis un syntaxier", definitu zuen bere burua Herodiasen egileak. Idazle baten mailu eta ingude hitza izaki, hitz horren zerbitzutara, sentimenduen eta estadu animikoen esanetara baino, jarri behar luke bide
|
horri
ekin nahi liokeen idazleak. Zerbitzu hori korrekzioa eta dotorezia bera baino harantzago doa Unzuetari ukatu ezin zaizkionak hitza bilakatzeraino atmosferaren habe eta sostengu bakar.
|
|
|
Antton Lukuren Botoiletan bilduma aintzat hartuz honela mintzatu zen Edorta Jimenez: " Liburu bietan deigarri egin zaidan elementu bat, hain zuzen ere, naturaren agerkera eta
|
horri
batak eta besteak ematen dioten tratamenduak, biek baitakite inguruneko xehetasunak narrazioaren osagarri egoki egiten." (Jakin 106)
|
|
|
Aitzitik, liburu batetik bestera ezberdintasunak badira umorea garatzeko garaian. Bigarren bilduman" aurreko liburukoa baino landuagoa, helduagoa, garai
|
horri
egokiago heltzen zaiona." (Egunkaria XI): " irria pizten duen ironia fina batzuetan, algara sortarazten duten xelebrekeriak besteetan; ez dira falta sexu kontu pikaroak, ezta irakurlearen konplizitatea lortzeko keinuak ere." (Deia I) Umoreaz gain, beraz, sexu grina ere bigarren liburu honetan presenteago dago.
|
|
|
Baina, narrazioaren tartean, zehazki bigarren atalean, kartzelaratu dutela azaltzen du. Kartzelaratzea narrazioaren erdian txertatuz, gure aburuz, irakurleak gertaera
|
horri
arreta berezia eskaintzea dakar. Izan ere, hasieratik aipatu izan balu, agian, irakurleoi ez litzaiguke hain deigarria egingo.
|
|
|
Aranbarrik, bestalde, Emon biar yako eleberriaz gain Zapata ren oihana narratiba lana besterik ez du argitaratu. Hamarkadaren hasieran narratiba lanak kaleratzen hasi zirenek, berriz, jarraikortasunez ekin diote aukera
|
horri
, ibilbide zehatzak zedarrituz. Hau da, X. Montoiak lau narratiba lan argitaratu ditu; E. Jimenezek sei; eta Mujikak zazpi.
|
|
|
narratzaileak sorturiko diskurtsoa norbaiti zuzendua egon ohi da. Istorioa kontatzen zaion
|
horri
deritzogu narratarioa. Narratarioa ez dugu irakurlearekin nahastu behar, bata fikziozkoa baita, eta bestea erreala:
|
|
|
27 artikulua. 1 Pertsona orok du eskubidea komunitateko kultur ekitaldietan aske parte hartzeko, artelanez gozatzeko, eta zientzi aurrerakuntzan eta
|
horri
darizkion irabazietan parte hartzeko.
|
|
|
Eta gaur egun oraindik geldi dago. Zeren Frantziako Estatu Kontseiluak bere esku omen du hizkuntzei dagokien arazo hau eta Europako hizkuntza gutxituen aldeko gutun
|
horri
betoa jarri baitzion, arrazoibidetzat adieraziz bere Konstituzioaren 2 artikuluaren aurkakoa dela. Artikulu horrek, horrela, Europaren izaera naturala ukatzen du eta aldi berean anaikiro elkartasunean bizi ahal izateko era arriskuan jarri.
|
|
|
–gusta su alteza a ratos que se le hable en bascuence y cuenta en nuestra lengua algunos números muy naturalmente?. Ondoko Borbondarren dinastiakoek harrera
|
horri
ez zioten jarraitu. Beraz, hortik atera kontuak hizkuntza nork politizatu zuen.
|
|
|
Historian hain nabaria zen hutsune
|
horri
nolabaiteko konponketa bidea eman nahirik edo, Nafar Gobernuak Ley Foral del Vascuence sortu zuen, Aholku Kontseilua jarriz 1996ko martxoaren 11.ean, 135/ 1996 Foru Dekretuaren bidez. Urralburu presidente zelarik, honako hitzen arabera aurkeztua izan zen: –Aquellas Comunidades que, como Navarra, se honran en disponer en su patrimonio de más de una lengua, están obligadas a preservar ese tesoro y evitar su deterioro o su pérdida?.
|
|
|
Dekretu
|
horri
erregeak egin zion sarrerakoan zioen: –Hoy es general la preocupación que en España se siente por asegurar el mantenimiento y la supervivencia de esta lengua conservada, hablada y transmitida por el pueblo...?.
|
|
|
Liburu honetako atalak, bakoitzean arlo bat landuz, helburu
|
horri
begira eginda daude.Gehienbat azterketa deskriptiboa burutu dugu, Euskal Herriak bere eremu publikopropiotik eta bere komunikazio esparru propiotik zein urrun gauden azpimarratzekoasmoz, eta horren zergati eta ondorioen inguruko gogoeta piztu nahian.
|
|
|
Prentsa idatziaren pisu kuantitatiboa neurtzean, biztanleen artean norainoko lekualortzen duen begiratzen da. Kopuru
|
horri
Hedapen Indizea deritzo eta horren bidezmila pertsonako zenbat egunkari ale saltzen diren zenbatzen da. Gure inguru hurbilekoherrialdeetan ematen diren kopuruak interesgarriak izan daitezke etxe barruan gertatzen dena hobeto ulertzeko.
|
|
|
Frantziako kasua alde batera utzi dugu, ikusi dugunez Hegoaldeko prentsak osoarreta gutxi jartzen baitio herrialde
|
horri
, euskarazko egunkariak izan ezik. Frantziarekin zerikusia duten artikuluak argitaratzen direnean, ez da ukitzen Euskal Herriarekinduen lotura.
|
|
|
Azken ikuspegi honek (Euskal Herria osotasun politiko gisa) hartzen duen pisuak, dena den, erabat banatzen ditu egunkari abertzaleak eta erregionalistak. Beraz, aurrerago helduko diogu auzi
|
horri
.
|
|
|
Azpimarragarria da, gai honen inguruan, Nafarroari eskaintzen zaionarreta txikia: kontuan hartuta bere erakunde politiko propioak dituela (Euskal Autonomia Erkidegoaren parekoak, Foru Hobekuntzatik datozenak), ia ez da agertzen herrialde
|
horri
soilik dagokion politika albisterik, Euskal Autonomia Erkidegoari soilikdagozkionak %39 izanik. Gizarte gaietan, ordea, Nafarroak badu presentzia aipagarria: Bizkaiaren pare, eta Arabak baino handiagoa.
|
|
|
Halaber, kontuan hartu beharreko beste faktorea, araupetze prozesu horretan guztian gertatu direninteresen arteko gatazkak dira, zeinen ondorioz, irratigintzaren bilakaera, praktikan, oso kontradiktorioaizan den, batzuetan legedia zuzen jarraituz baina bestetan
|
horri
muzin eginez. (MARTI, J.M., BONET, M., 2000:
|
|
|
Zentzu honetan, Euskadiko Autonomia Estatutuak. Nafarroakoak eta besteAutonomia Erkidegoetakoak ez bezala, laurogeiko hamarkadaren hasieran? eskubideaezagutzen zien bertako instituzioei, berezko irratia, telebista eta prentsa antolatzeko.Eta xedapen
|
horri
atxikita sortu zuen, hain zuzen ere, Eusko Jaurlaritzak 1982an Euskal Irrati Telebista, oraindik Estatuak Autonomia Erkidegoek beren irrati/ telebista zerbitzu propioak ezartzeko aukera araupetu gabe gabe zeukanean. Eta, halaber, horrieutsita eratu zuen Eusko Jaurlaritzak, irrati telebista igortzeko telekomunikazio sistemapropioa ere28.
|
|
|
Burujabetza nazionala eta moneta abstraktua erlazionaturik daudela azaltzen saiatu da. Horretarako, erresuma feudaletatik hasita, aromodernoko estatuen sorrera eta prozesu
|
horri
dagokion burujabetasunaren garapena arakatu ditu. Ondorio moduan, eragiketa ekonomikoak moneta ordainketenbitartez egitearen hainbat ondorio formal eta praktiko azaldu ditu.
|
|
|
D, accord! Bainaintelektual espainolek bi adiera desberdin eman nahi diote panazea intelektual
|
horri
: batetik, zerbait berri esango balute bezala aipatzen dute, eta bestetik, konstruktokulturalen balioa gutxietsi nahian dabiltza.
|
|
|
Iragapenkualitatibo horietariko bat, mundu mailarako hedapen berria egiten duenean gauzatzen da. Guk globalizazioa deritzogu
|
horri
.
|
|
|
Arestianaipatu dugun bezala, estatuaren bilakaeran, nazio estatu izateko bidean berebizikogarrantzia dute bai gailentzen den naziotasunak eta baita honi dagokion eta unehorretatik aurrera bere adierazle agerikoa izango den nazionalitateak ere. Naziotasuna onartuz gero, nazionalitate jakin bat esleituko zaio estatu
|
horri
, nazioarteanbermatua izatean onetsia izango dena. Prozesu hori oraindik ere bilakaera horretarako borrokan diharduten hainbat nazioren eredua da.
|
|
|
Hau da, ikuspegi ekonomikotik, erkidego monetarioa da espazioa. Eta burujabetza modernoa espazio
|
horri
dagokio. Espazio horren banaezinezko osagaiak produktua eta moneta dira, identitate erlazio batean, errenta monetarioa (money income/ revenu monetaire) osatuz.
|
|
|
Adibidez, gaur egun Nafar Parlamentuko lehendakariaden Castejon jaunak, PSNko kidea izanik ere, onartzen du Euskal Herria badela kulturalki, sozialki eta historikoki; eskubide politiko batzuk ere badituela onartzeabakarrik falta zaio. Pertsona
|
horri
, eta Baztanen bere burua euskal herritar gisa hartuarren UPNri botoa ematen dion hainbati, une batean ea lapurtarrekin, gipuzkoarrekin, zuberotarrekin, arabarrekin eta bizkaitarrekin batera bere etorkizuna eraiki nahiduten planteatuko balitzaie, gaur egungo indar korrelazioa ez litzateke ordukoarenparekoa izango.
|
|
|
Autodeterminazio eskubideaz baliatu ahal izatea, daitekeena da. Baina, nolaeuts diezaioke Euskal Herriak bere herritarren borondate
|
horri
–
|
|
|
EA, EAJ etaEH hiru alderdi nazionalisten txosten politikoei buruz nire iritzia eman dezadaneskatu zait, eta erronka onartzea erabaki dut, nahiz eta badakidan jakin, gaia guztizkorapilatsua dela eta, hartaz, aukera guztiak dauzkadala bat baino gehiago mintzeko. Horregatik, aldez aurretik barkamena eskatzen dizut zuri, irakurle
|
horri
; kontuan har ezazu ondorengoa nire iritzi pertsonala dela, nirea bakarrik.
|
|
|
Egia esanbehar baldin bada, hiru alderdien estrategiak puntu honetan ez dira oso agerikoaketa interpretazio makurretan erortzeko arriskua dugu. Dena den, beraien artekodesadostasunak begien bistakoak dira; izan ere, nahiz eta denek onartzen duten, batetik, prozesuak derrigorrez demokratikoa izan behar duela eta, bestetik, elkarrekin duten helburua lortzeko hirurek lankide izan behar dutela, bakoitzak bere ñabardurak jartzen dizkio lankidetzari
|
horri
eta, ondorioz, baita, demokraziari, ere.
|
|
|
nazio burujabe, demokratiko etaindependenteen modura Euskal Herriak egun batean bere eskubideak bete ditzan, nazionalistak direla aitortzen duten euskal herritar horietatik zenbat daude prestzertxobait arriskatzeko? Herri honen etorkizuna, nire irudiko, ez du alderdien artekodesberdintasunen auziak erabakiko, galdera
|
horri
emanen zaion erantzunak baizik.
|
|
|
Joseba Permach (Euskal Herritarrok): Gaur egun, benetako aukera historikoa dugu erronka
|
horri
heltzeko. Hainbat urte pasatu ditu Euskal Herriak etengabeautodeterminazio eskubidea aldarrikatzen, eta zentzu horretan bereziki azpimarratubehar da ezker abertzaleak jorratutako lana, urte askotan bakarrik aritu delako autodeterminazio eskubidea era duin eta koherentean aldarrikatzen, orain gurekin batera gauza bera aldarrikatzen ari diren horiek Euskal Herriaren hitza mugatzen zuenmarko batean etengabe murgildurik egon ziren bitartean, Euskal Herriaren kalterako denbora galtzen.
|