|
2000
|
|
|
Hurrengo hamarkadan ekingo zitzaion berriro lanari eta «Lerro» moduan sinatzen zuen marrazkilariak alero botatzen zuen berea. Baserri giroak, bertso munduak... oraindik pisua
|
bazuten
ere, gai berriak etorri ziren bultzaka (twist a, kasu, beheko irudian ikusten denez).
|
|
|
TXT atala iritsi zen, hainbat orrialde, koloretan gainera, komikiei eskaintzen zien gehigarria. Corto Maltese edota Tintin klasikoez gain, bertakoek ere
|
bazuten
lekurik TXT n. Lopetegi hasi zen azala betetzen eta 88tik aurrera Mattinek beteko zuen haren tokia.
|
|
|
Lehen Mundu Gerrarako soldadu hartu
|
bazuten
ere, pleuresia gaitzak salbatu zuen. Gerratea amaitzean hurbildu zen lehenaldikotz Kanbora, biriketako gaitza zuen anaiari bisita egitera, Lapurdiko herriska ospetsua zen-eta bere urberotegi eta osategiei esker.
|
|
|
Orain arte, Zuberoak eta espartingintzak bat egiten
|
bazuten
, azken hogei urte hauetan industria horrek indarra galdu du, horrekin batera merkatuan zuen tokia eta azkenik Zuberoan segurtatzen zituen lanpostuak. Ixtera doan azken lantokia Atharratzeko Etxandi industria gizonaren La Tardesienne da, nonbait hogeita hamar langile kaleratu berri dituena.
|
|
|
Lehenbiziko 3 kanporaketetan 24 bertsolarik kantatu zuten, Gasteizko Txusta tabernan, Araian, eta Izarran. Hasiera batean finalerdietara seik pasa behar
|
bazuten
ere, berdinketa hirukoitza gertatu zen eta antolatzaileek 10 bertsolari pasarazi zituzten. Aurreneko saioan," Txusta" n, Egoitz Unamuno, Irati Lotina, Maiteder Sasieta, Eñaut Frantzesena eta Ruben Sanchez Bakaikoa sailkatu ziren hurrenkera berorretan.
|
|
|
Anartean, jatorrizko ARPANET proiektua beste sare batzurekin (satelite bidezko, lur gaineko irrati bidezko... beti ere paketeen trukatzean bat egiten
|
bazuten
) batzeko prestatzen ari zen. Robert Kahn ek 1972an sortu zuen mekanismo ireki hau, eta INTERNETING deitu zioten, sareak lotzeko balio baitzuen.
|
|
|
Alegia, mundu profano honetatik ihes egin eta Jainkoaren zerbitzura jartzetik. Santuek
|
bazuten
(badute), beraz, katekizatuek ez zuten zerbait, baina aldi berean katekizatuek eurenganatu beharreko zerbait. Beste gauza batzuen artean, santu guztiak aparteko bilakatzen zituena bere borrokari zentzua ematen zion fedea zen.
|
|
|
PRESOEKIKO Solidarioak taldeetako kide batek Espainiako Tele5 telebista kateko" Anaia Nagusia" saioan sartzea lortu zuen eta euskal presoen aldeko aldarrikapenak egin zituen bertan. Espainiako telebista kateek eta komunikabide gehienek albistea isilarazi
|
bazuten
ere, Euskal Herrikoen artean eta bereziki Interneten izan zuen oihartzuna.
|
|
|
Topaketak lehiaketa moduan antolatu ziren eta bertan parte hartzeko baldintza, euskarazko antzezlanak taularatzea izan zen. Zortzi taldek izena eman
|
bazuten
ere, seiri soilik egokitu zitzaien topaketetan egoteko aukera. Besteak beste, Zarauzko Lizardi, Alegiko Intxurre eta Baionako Xirristi Mirristi.
|
|
|
ZERUKO ARGIAk bere 400 zenbakia kaleratzen zuen, alajaina! Bere arduradunek
|
bazuten
oroitzapen atsegin hura ospatzeko arrazoirik, hartaraino ailegatzea ez baitzen ahuntzaren gauerdiko eztula, eta bere ohorez lau zero potoloz apaindu zuten 1970eko azaroaren bateko banakoa. Hala ere, alaitasun gutxi erakusten zuten zenbaki berrepikatuaren ondoan agertutako idazlanean
|
|
|
giro politiko horri buruz jendeak zerbait entzun nahi zuen eta oso zaila zen zerbait entzutea publikoki bertsolarien ahotik ez bazen. Bertsolariek zerbait adierazten
|
bazuten
, horrek sekulako arrakasta lortzen zuen.
|
|
|
ardura. Deserrira ihesi joan zirenek erabili
|
bazuten
ere11, pasaporteak ez zuen luzeiraun, ordea, eta gerra zela medio, orduko beste hainbat gauza bezala, frankistekberehala baliogabetu zuten, baita debekatu ere. Geroztik, bestelako saiakera batzukere izan dira.
|
|
|
* Teofilo bera, esaten zuen Eulaliren amak, lapurretan ibiltzen zen, eta, hecho, txarrean harrapatzen baldin
|
bazuten
, katu bilakatzen zen, itxura hartan hanka egiteko.
|
|
|
Frankistek, behar izanez gero?
|
bazuten
tradizio espainolean nonikus eta non ikas (Intxausti 1990: 99; Ferrer 1985:
|
|
|
Sexuen eginkizunen banaketatik sor daitekeen ustiaketa diferentea da, beraz. Paleolitikoan, ehiztari, fruitu biltzaile eta ibiltari zirenez, gizarteko alor guztietan berdintasun maila handia lortuak izango zirela pentsatzekoa da, agian herri deneklortu ez
|
bazuten
ere. Horregatik, arrazoizkoa da antolamendu sozial hari komunismoadeitzea.
|
|
|
Baina probintzien esku. Gastuei aurre egiteko modurik ez
|
bazuten
, Gobernuak arazoari erantzuna emateko irtenbideren bat aztertuko zuen. Ez da gehiegi pentsatu behar ikusteko, zer neurritaraino izan daitekeen ahula hezkuntza egituraren ezarpena, gutxieneko baldintza ekonomikoak ziurtatzen ez badira.
|
|
|
Baina nabilen zuhur eta nagoen adimenduan, zeren, baldin Bruno erre zuten bezala erre
|
bazuten
, zer ez lukete eginen nirekin, gauza hauen erraiten aurkituko banindute. Behin erreko nindukete edo bitan, jaun André?
|
|
|
Eta, biharamunean, berriz, amari berari orro izugarri bat egin zion bertatik bertara eta ama hainbertzeraino izutu eta ikaratu zen, non aitak —ikusirik ama guztiz setatu zela eta erabaki zuela ezen ez zegoela prest harekin bizitzeko, abeldegiren batean edo bertze nonbait bakartzen ez
|
bazuten
bederen— oholezko txabola handi bat eginarazi baitzion zurginari, karratua eta handi handia, zeren eta ez baitzituen ahantziak, artean, tigre bezatzaileraren hitzak, noiz eta honek erran baitzion ezen ez zirela tigre suerte hartako tigreak kaiolaratu behar, tristetzen eta goibeltzen zirelako eta hiltzen zirelako. Eta egin zuten, bada, etxe ondoan bertze txabola hura, egokitu zizkioten burdinazko lau leiho, eta hantxe sartu eta hertsi zuten.
|
|
|
Eta ez al zetorkigun bizitza, egina eta erabakia bezala, arbasoenganik ondorengoenganat eta gurasoenganik seme alabenganat, halako moldez, non zurginaren semea zurgin izanen baitzen ezinbertzean, zilarginarena zilargin, eta zapataginarena zapatagin? Eta, baserrietan, gurasoek heredero izendatzen zuten semea edo alaba geratuko zuan baserriarekin, eta gainerakoak, edo apez, edo Indietarat joan behar, baserrian geratu nahi ez
|
bazuten
bederen, herederoaren erranetarat. Gaur egun bezala, guti gorabehera, zeren gauzak ez baitira franko aldatu horretan ordutik hona.
|
|
|
Jauregian, morroi eta neskameen artean, dozena pare bat zerbitzari izanen genituen orotarat... guztiak ere aitaren beldur, zeren baitzekiten zein izan zitekeen aitaganik jaso zezaketen zigorra, baldin jauregia urde urdangen aska bihurtzen
|
bazuten
. Eta, nola baitzekiten ezen aita kontu haietan gizon arduratsua eta jarraikia zela, bere manu eta ordenetan zorrotz baino zorrotzagoa, ildoa xuxen daraman goldelaria baino xuxenago ibiliko ziren guztiak, Kupidoren aldikako deiei entzungor eginik edo beren desiren konplimendua bertze leku baterako eta bertze okasino batzuetarako utzirik, ezkutuan eta isilpean beti ere.
|
|
|
Nola ahantzi bular haiek, jaun André! Tipiak ziren eta biribil biribilak, konpas batekin pentsatuak bezala, jainkozkoak... zeren eta bular haiek
|
bazuten
, bai, Jainkoaren jainkotasunetik zerbait...
|
|
|
Adi egon, bada, zeren kontatuko baitizuet nola sendatu zuen Avilako Teresak gure aita —eta ikusirik ezen guztiek kasu egiten zidatela, nahiz eta zaldunek, artean, mesfidantzaz behatu, aitzina segitu nuen, hiztun onen antzera, hitzaren jabe—: ...a lurreko faboreez etsirik geundèn egun batean, Urbiaindik iragan zen gizon bat —benedika dezala Jainkoak egin zigunagatik! —, erlikiontzi hau lepotik dilindaka zeramana; gizonak erraiten zuen ezen erlikiontzi hark santaren behatzezurrez zeuzkala —ezker oineko hatz lodikotearenak—, eta erran zigun ezen egun baten buruan sendatuko zuela berak aita, baldin harekin bakarrik uzten
|
bazuten
, bere erlikia harekin eta bere orazinoekin; hura entzun nuenean, ez nion sinetsi, zeren baitakizue nolakoak izaiten diren gauza hauek, eta zenbat gezurti eta engainati dagoen mundu honetan; eta, ikusirik hark ezen sinesgaitz agertzen nintzaiola, galdegin zidan: " Mutila, ez didazu sinesten, baina erradazu:
|
|
|
Eta indiar gorri haiek
|
bazuten
, erien sendatzeko eta osatzeko, gizon seinalatu eta berezi bat, tribuko medikua eta aztia zirudiena eta eriari belarrak eta edabeak emaiten zizkiona, edo tabako kea egozten ziona gorputzeko menbro eta parte guztietarat, otoitz edo letania iduriko batzuk errezitatzen zituen bitartean, aire gaixtoak gaixoaren gorputzetik itzur zitezen amoreakatik.
|
|
|
Eta
|
bazuten
dantza bat, arras harritu ninduena, berehala ulertuko duzu zergatik: hartan, indiar batek, beztiturik eta estalirik tigre larru batez, bere dantza dantzatzen zuen bertze indiarren aitzinean, harik eta hauek hura menerat hartzen zuten arte... eta orduan tribuko mediku edo azti zenak mila maradizino jaurtikitzen zizkion tigre kolpatuari, eta erraiten zion, Gorukik aditzerat eman zidanez, joan zedila lur haietarik eta alde egin zezala...
|
|
|
Eta koroatxo haiei beha, gutiziatzen egoiten nintzen noiz itsatsiko ote zitzaion haietarik bat buru gainerat, elizako sainduen iduriei bezala... Eta, nola herri bakoitzak, kongregazione edo kofradia bakoitzak, baita ofizio bakoitzeko gremioak ere, nork bere patroina duen — Urbiainek santa Klara, frantziskotarrek san Frantzisko, eta jostunek santa Luzia—, hala bururatzen zitzaidan halakoetan ezen abokatu ona izan zezaketela olagizonek zeruan, baldin aitona Nikolas patrointzat hartzen
|
bazuten
.
|
|
|
Baina natorren berriro afari hartarat, eta derradan ezen gauza bakarra zekitela edo jakin uste zutela tenore hartan afaldarrek: ezin joan zitezkeela osabaren kakategirat, baldin sugegorriren baten bisita izan nahi ez
|
bazuten
bederen. Baina zer gertatu zen orduan?
|
|
|
Izan ere, ez ote gara, bada, halakoak, jaun André, Adan eta Ebaren denboratik, zeren zuhaitzetik ez jateko debekua jaso zutenean piztu baitzitzaien haiei ere hartarako gogoa eta desira, halako suertez, non egin behar ez zutena egin baitzuten hondarrean? Eta afaldarrei ere bertze hainbertze, zeren, nola baitzekiten ezin joan zitezkeela kakategi hartarat, uste zutelako ezen sugegorriek habiatzat hartu zutela, hala etorri zitzaien guztiei, handik berehala, harat joaiteko gogoa, baina nola ezin joan baitziren, haurdun geratzeko perilean jarri nahi ez
|
bazuten
bederen, hala barreiatu eta sakabanatu ziren jauregiaren gibelaldeko landetarat, hertze aharratuen kolerari bide baten emaiterat osaba Joanikotek haiei guztiei oihuka adierazten zien bitartean egin zezatela egin beharrekoa lasai, zeren segur baitzen ezen gauaren hotzak kikiltzen zituela kanpoko sugeak eta behartzen beren gordelekuetan egoiterat. Eta Villagrandeko dukea ere harat joan zen, nahiz eta bertzerik ere egin zezakeen:
|
|
|
Izan ere, nik uste nuen ezen, etxeko tigrearekin gertatuaren ondotik, ez zeudela etxekoak ezta Urbiaingo herritarrak ere ipuin berrietarako, baina ez, zeren baitzirudien ezen Lutheroren baitan piztu zela piztitzarra, aita Bartolomeren aburuz bai bederen. ...engo igandeetako sermoietan, erraiten eta errepikatzen zuelarik behin eta berriro ezen mastin zuri handi haren baitan inkarnatu eta mozorrotu zela Eislebengo heresea, zeina deabruen printze izendatu baitzuten han infernuan, Pagabasoko leizean, alegia, eta kalte eta gaitz izugarriak ekarri zizkiela urbiaindarrei, izurri hura lekuko, eta are gehiago ekarriko zizkiela, baldin neurriren bat hartzen ez
|
bazuten
. Eta gauza haiek guztiak Urbiaingo parrokiako pulpitutik erraiten zituen igande oroz, Urbiango elizako erretore don Laureano, gizon ezin koldarragoa zena, haren erranetarat zegoenez gero.
|
|
|
Guztiz bertzelakoa zen, zinez, koadro hura: ...etengabeko seinaleak eta aieruak balira bezala, pinturaren ohiko kanonetarik kanpoan zeudenak eta kanonetarik haratago zihoazenak, bihotz baten oinazerat edo oinazearen bihotzerat; eta formek eta koloreek ere araurik gabeko arau haien arabera moldatuak ziruditen, baina, aldi berean, eta arestian erran bezala, ez zen kaosa eta anabasa haien fruitua eta emaitza, zeren forma eta kolore diferent haiek
|
bazuten
batasun guztizko bat eta osozko; ez, ez zen pintura hura atsegina, baina ederra zen, Pedrok ordu arte pintatu zituen koadro atsegin haiek guztiak baino mila aldiz ederragoa eta egiazkoagoa; eta handiagoa ere bai, zeren, nahiz eta, neurriaz denaz bezainbatean, koadro tipi bat zen, bere ohizko koadroak baino hagitzez ere tipiagoa, haiek guztiak baterat baino handiagoa zen: ederra zen, zinez, eta birao baten ederra zuen, libertatearen ederra zuen.
|
|
|
Kaskezurraren sendagarria urdailaren hondagarri gerta ez dadin, zerbait jateko kontseilatzen dute adituek. Damurik, egun franko eginik nengoen etxerako erosketarik egin gabe, eta Josuk eta bere Edurne/ Ixter puxkak lehengo asteazkeneko bazkari oparoaz geroztik deusetan hazi
|
bazuten
etxeko despentsa, ez zegoen agerian. Aurkikuntza bakarra, galleta idor batzuk, jangarritasun eskasekoak nire lixeriketa aparatu tratutxarturako.
|
|
|
Ttipi eta Kristina ondotik etorri zitzaizkidan. Gure lagunen setiatzaile higatuek errateko gehiagorik
|
bazuten
, etsi behar izan zuten. Mutur okerrez urrunduta, txanda hartu genuen senar emazte dolutu berrien eta haien kumeen inguruan.
|
|
|
Bada jendea, egokiera guztietarako hitz eta jarrera egokia izaten duena beti; ni ez naiz horietarik. Hala ere,
|
bazuten
naturaltasun poxi bat, hurrenez hurren, helduendako eta haurrendako ene besarkada eta buru igurtziek. Ximurrak eta Josefinak, beren betaurreko beltzen gibeletik, automatek bezala erantzun zieten gure konplimenduei, eskerturik baino areago dena lehenbailehen bukatzeko gogoa duenaren trazan.
|
|
|
Halako faboreak kitatzeko gutieneko prezioa iturrien aipamena izaten ohi da gure lanbidean, baina hori ere merkatu zitzaidan, Ttipik berak erregutu baitzidan bere izena inon ere ez agertzeko. Testua edertzen zuten irudi ikusgarri samarrek ere
|
bazuten
isilpekorik: ugaldeko atso hilaren afera nire gain hartzean erositako liburuetatik heldu ziren, inori inolako baimenik eskatu gabe guraizez soilduta.
|
|
|
Manta gaineko jipoiek, elektrodoek, bainerak edo plastikozko boltsek militantziaren alderdi beldurgarri baina aldi berean heroikoaren imajineria osatzen zuten. Talde, erakunde edo alderdiarendako arrazoi estrategikoek nahiz norberaren osasunaren arlokoek alderantzizkora bulkatzen
|
bazuten
ere, halako saltsetan ibili denak badaki, militante heldugabearengan, atxiloketaren menturak izan zitzakeen alderdi liluragarrien berri. Nola Afrikako sabanetako tribuetako nerabeek, beren gizontasuna frogatzeko, lehoi ehizan bildutako ebatondoak erakutsi behar dituzten, hala orduko giro nahasian ere, komisaldegia ezagutzeak bete beteko militantea bilakatzen zuen hasberria:
|
|
|
Eztulen eta imintzio gehiegizkoen artean erre nuen zigarroa. Pentsatu nuen bidaiari haiek guztiek bertan lasai ederrean eserita jarraitzen
|
bazuten
, guztiz bere baitara bilduta eta honi eta hari hortzik gabe irribarre eginez, zinez istripurik izan ez zelako zeudela halaxe; eta, bene benetan zerbait gertatu bazen, ez zela inondik ere istriputzat hartzeko moduko zer bat, are gutxiago oraindik ezbehar lizuntzat edo kontaezintzat, hasiera batean nik egin nuen gauza bestalde, nire irakurketek eraginda eta hiperbolerako eta neurrigabekeriarako dud... Gertakaria, bada, hoztasun gehiagoz gogoratzea erabaki nuen, distantziaren zuhurtasunarekin, eta jarduera haren ondorioz ohartu nintzen urrunegi joan nintzela nire epaietan, ez zela izan halako burrunbarik ez lizunkeriarik, bai noski zimurdura akordeonistiko hura, baina akordeonistikoa hain prezeski, ezen istantean bagoia bere onera etorri baitzen hauspo erraldoi ikusezin batek bultzatuta bezala, eta, beraz, kaskateko edo zauri arinen bat izan ezik, denak bere hartan jarraitu zuen, ezer gertatu izan ez balitz bezala.
|
|
|
Nire begiek eguna bezain argi ikusten zutena, ez al zuten, bada, gainerako gonbidatuek ikusten? Eta, ikusten ez
|
bazuten
, zergatik ez zuten ikusten. Itsu zirelako, ala itsu plantak egiten zituztelako?
|
|
|
Era berean liburutegien arteko prestamoan eta dokumentuen eskurapenean abantaila ugari ekarri ditu Internetek. Hasiera batean liburutegiek prestamoaren eskaera egin ahal izateko helbide elektronikoa besterik ematen ez
|
bazuten
ere, egun formulario batzuen bidez liburutegiek beraien eskaerak egin ditzakete zuzenean. Formulario hauek, normalean, liburutegien arteko prestamoen baldintzak aipatzen dituzte.
|
|
|
Alabaina, Vienako Zirkuluaren postulatuekin bat ez zetorren zer edo zer agertzen zen tesi hauetan. Hizkuntza fisikalista onartu
|
bazuten
, eta hau hutseginkorra bazen, orduan garbi dago ez zeukatela inolako oinarri finkorik ezagutza haren gain eraikitzeko. Eta, esan bezala, oinarriztapenaren ikuspegia funtsezkoa zirudien Zirkuluarentzat, partaide askoren aburuz ezagutzak oinarri sendoa, harri ama behar baitzuen.
|
|
|
Analitikoak ez ziren enuntziatuak, logika eta matematikarenak ez zirenak, Zirkulukoen arabera esperientziarekin lotu behar ziren, esanahia eduki nahi
|
bazuten
behintzat. Enuntziatua gertakari baten aurrean kokatu beharra zegoen, eta azken hau enuntziatuan deskribaturik agertzen zen bezalakoa zenentz aurkitu.
|
|
|
ez garela gai egiaztatzear dagoen enuntziatu baten baldintzak sortzeko. Hortaz, etorkizunari buruzko enuntziatuek
|
bazuten
jadanik esanahia, egiaztagarritasun logikoa ‘hasiera bateko egiaztagarritasun’ soila zelako. Enuntziatu bat egiazta zedin, ez lirateke baldintza guztiak aurkeztu behar:
|
|
|
Haietako bat rubioa, gizenkara, hartz tankerakoa zen; bestea berriz musu luze, ile beltz, basamoxal idurikoa. Eta hala ere,
|
bazuten
biek ala biek aire bat, mozkor izate bat batu egiten zituena. Ibilera ere bazen:
|
|
|
Emakumeak ikusi egin zuen; ez zen, izan ere, oraingoan haserretu, baina ezta harritu ere, Xan han zelako. Zeren, nahiz eta egiten ari zen lanerako Xan, eta beste bi tipo haiek, oztopo ez baziren, ernegagarriak bederen izan,
|
bazuten
, onartzen zuen isilik, beren eskubidea edo arrazoia ere, bertan ibili, bertan egoteko. Eta gainera:
|
|
|
Batzuk zamarraz eta kirol zapatillez jantzita, beste batzuk beroki luzeez eta oinetako sendoez, elkarrengandik aski diferenteak izan eta, ez pankartarik ez beste erakusgarririk zutela, bista batera, elkartzen zituen zer bakarra hain zuzen ere isiltasun hautsigaitz hura zen. Bestalde, Xani ere, aurrena beraien aurretik igaro zenean, eta gero, zuhaitz baten atzean gelditu zenean ere, ez zioten begiratu, edo egin
|
bazuten
, oso begi erdiz, ez ikusi irudia eginez egin zuten; agian hotzak lepo zurrunduta zeuden. Zierto, bera parketik kanpora zegoen, haiengandik urruntxo; zierto, bera ere kuxkubilduta zegoen, zuhaitz azal zimur baten atzean, ez oso gordean, baina apenas aurpegiaren perfila, agian zapaten muturrak agertzen zituela.
|
|
|
Gisa batera, Eli ere berezia zen, neskak berak ez zekien, beharbada, noraino. Biak ere bereziak, nahiz fisikoz hain diferenteak izan,
|
bazuten
elkarrekiko entendimendu arraro bat, bazuketen elkarrekiko nolabaiteko antza, umore beretsua. Xanen begian malko bat zegoen.
|
|
2001
|
|
|
Jose Elorrietak duela gutxi emandako elkarrizketa batean, ea prozesurik ba ote zen galdetzen zuen, egon ezean gauza asko birplanteatu zitezkeelako. Garai batean Lizarra Garaziko indarrek, zehetasunekin baino
|
bazuten
prozesuaren irakurketa bateratu bat. Gaur egun ez.
|
|
|
Hori guztia" dugu" baterakoia erabiliz esaten
|
bazuten
ere, haatik ez zezala inork pentsa bihotz hil horien uste berekoak zirenik! Hauxe zen, beraien ustez," etorkizunaren arian" ez egotearen ondorioa:
|
|
|
Honen ondorioz San Telmo museoko proiektua berrikusi egingo dute. Bertan Euskal Kulturaren Zentroa sortzeko asmoa
|
bazuten
ere, seguruenik proiektu hori zentro berrian egingo da.
|
|
|
1996 arte, Gizarte Segurantzan 1967ko urtarrilaren 1a baino lehen kotizatu zuten guztiek nahikoa zuten 60 urteko adina edukitzea eta 15 urtez kotizatu izana; 65 urte betetzeko falta zitzaien urte bakoitzeko %8ko murrizpena egiten zen. Toledoko Itunarekin, aurreko baldintza berberek jarraitu zuten eta murrizpena %7ra jaitsi zen, 40 urte kotizatu eta lanpostua bere gogoaren kontra galdu baldin
|
bazuten
. Oraingo akordioarekin baldintzek bere horretan jarraitzen dute, iragankortasunez eta lan merkatua uzten duten arte 1967ko urtarrileko 1a baino lehen kotizatzen hasiak zirenentzat.
|
|
|
Lehen esan bezala, bederatzi urte daramate Igorrek eta Harkaitzek txalaparta munduan. Lehendik musika oinarririk
|
bazuten
. Harkaitzek gitarra jotzen zuen eta Igorrek txistua, baina txalaparta ikusi eta txundituta gelditu ziren.
|
|
|
Bitarte horretan, Arbailakoek bere jarduna zuten. Ahuzkin Atharratzeko mugazain alemanek goarnizio tipi bat
|
bazuten
. Behinola, guardia aldatzekotan zela, Arbailako makia haien zain geratu zen basoan.
|
|
|
Mojen eskolak ezberdinak ziren. Nafarroan nazional katolikotasunaren bunkerrak ziren, hemen ez, moja erdaldunek euskaldunekiko nepotismo latza
|
bazuten
ere. Guretzat liberazioa izan zen, aldaketa, inork ez zizun ukatzen euskalduna zinenik.
|
|
|
Hiribilduen taktikaren garaipen gisa jotzen du hori aditu askok. Izan ere Ahaide Nagusiek «gehiago balio» izatean oinarritzen
|
bazuten
euren botere egitura, kaparetasunak justifikazioa bertan behera uzten zuen. XV. mende hasieratik aurrera denak ziren aiton seme, Ahaide Nagusiek ez zuten zertan estamentu berezi bat defendatu beharrik.
|
|
|
Saizarbitoriaren lehenengo bi nobelek irakurleen artean arrakasta izan
|
bazuten
, hirugarrenak, Ene Jesus (1976) nobelak, harridura sortu zuela esan genezake. Nobela honek Kritika Saria lortu zuen 1982an, baina, hala ere, 3 argitaraldi bakarrik izan ditu gaur arte.
|
|
|
Ikasturte amaieran egindako balorazio horietan, irakasleek garrantzia emandiote irakasteko moduaren gainean hausnarketa egiteko parada izateari; etadiseinuan hartutako esperientzia oso baliagarritzat jo dute, lan handia egin beharizan zutela
|
aitortzen
bazuten ere.
|
|
|
Izan ere, lehenengo hiruhilabetean, urratsez?
|
bazuten
ere, berehala hasi ziren, mailez, hitz egiten.
|
|
|
X. mendetik aurrera eredu horidegeneratuz joan zen, hau da, gero eta herrikoiagoa bihurtuz, eta, ondorioz, XI.menderako erremateko arku ultrapasatuak okulu independienteak izatera helduziren. Asturiasko leihoek antzeko bilakaera izan zuten; baina erremateko arkuakixtera jo
|
bazuten
ere, ez ziren independizatu. Kantabrian ez da honelako leihorikaurkitu; eta Gipuzkoan bakarra dago, Astigarribiako San Andres en.
|
|
|
Bollandistek kritika hagiografikoa sartu
|
bazuten
ere16, Euskal Herrian XX. mendearen hasiera arte Flos Sanctorum en estilo sineskorra erabiltzen jarraitu zen, Joakin de Lizarragaren() lana adibiderik esanguratsuena izanik17 IparEuskal Herrian, gutxi gorabehera akademikotzat har ditzakegun ikerketek ez zutenegiaztatze kritika eskaintzen18.
|
|
|
Saizarbitoriaren lehenengo bi nobelek irakurleen artean arrakasta izan
|
bazuten
, hirugarrenak. Ene Jesus (1976) nobelak, harridura sortu zuela esan genezake.Nobela honek Kritika Saria lortu zuen 1982an, baina, hala ere, 3 argitaraldibakarrik izan ditu gaur arte.
|
|
|
Ordura arte, jendeak basa hegaztien habietan aurkitzen zituen arrautzak jaten zituen. Antzararen, hankaren eta pintadaren berri
|
bazuten
ere, arrautzak oso gutxi kontsumitu ziren K.a. V. mendera arte, orduan iritsi baitzen oiloa Greziako eta Italiako ukuiluetara. Horrela, erromatarren garaian, arrautzak ezinbesteko osagai bihurtu ziren sukaldaritzan eta, batez ere, gozogintzan.
|
|
|
20ko hamarkadan, edari alkoholdunen debekua zela eta, izugarri igo zen kafe kontsumoa Estatu Batuetan. 1940an debekua kendu
|
bazuten
ere, urte hartan Estatu Batuek munduko produkzio guztiaren %70 inportatu zuten. II. Mundu Gerran, AEBetako soldaduek kafea hartzen zuten kanpainako errazioetan.
|
|
|
Laborantzatik bizi ziren apur bat, baina gehien bat arrantzari esker jaten zuten. Emazteek, beren senarrak itsasoan zeudenean, luzaz beha egon behar baldin
|
bazuten
ere, biziki airosa eta laketa zen gune hura. Gisa horretako senarra zeukan Josefinak, Ramuntxorekin ezkondu berria baitzen.
|
|
|
Haien poza emendatzeko, haur baten etorrera goaitatzen zuten. Biek beldur apur bat
|
bazuten
, senarra ardura kanpoan izanen baitzen, itsaso zabalean.
|
|
|
Mendiko botak eta motxila zaharra hartu eta berarekin Midi d’Ossaura joatera animatu nintzen bada, nahiz eta hasieran zalantzan egon, nahiko sasoi txarrean aurkitzen bainintzen eta horrelako mendi garaiak igotzera ez bainengoen ohitua. Iñigo –Aitzolen koadrilako lagun bat– eta Aitzol bera ez ezik, beste bi neska ere bazihoazela jakin nuen ordea, Ainhoa eta Larraitz, eta haiek ahal
|
bazuten
nik ere nuela egoskortu nintzen. Gogoak, gainera, pentsatu nuen nirekiko, malda denak ordeka bihurtzen omen ditu.
|
|
|
Lehenago familian behia sakratutzat
|
bazuten
, geroztik ezin esan ahalako maitasuna hartu zioten. Losintxaz eta laztanez hazi zuten behi hura.
|
|
|
Musulmanek eta hindutarrek kontrarioei prakak eranzten zizkieten. Musulmanek pertsona bat erdaindu gabe zegoela, hots, musulmana ez zela ikusten
|
bazuten
, hil egiten zuten. Alderantziz, hinduek ikusten bazuten pertsona erdaindua, azkendu egiten zuten.
|
|
|
Musulmanek pertsona bat erdaindu gabe zegoela, hots, musulmana ez zela ikusten bazuten, hil egiten zuten. Alderantziz, hinduek ikusten
|
bazuten
pertsona erdaindua, azkendu egiten zuten.
|
|
|
Aldi hori igaro eta gurasoek berriz senarrarengana joateko eskatu zioten. Gurasoak gizartearen gaitzespenaren beldur ziren, alaba etxean luzeago atxikitzen
|
bazuten
.
|
|
|
Bufaloek esne askirik ez
|
bazuten
, bularra ematen ari ziren amei kentzen zieten. Orain ohitura hori galdu da.
|
|
|
Dalit guztiei herrixkatik alde egiteko esan zien, bestela goi kastakoek txikitu egingo zituztela eta. Hori egiten ez
|
bazuten
, berak atxilotuko zituela, lehenago egindako huts eta gaiztakeriengatik.
|
|
|
Itsasalde austral hauetara misionero anglikanoak heldu ziren, onen alde zerbait egiteko asmoarekin, eta ona guztiak uharte honetara bildu zituzten. Onek, lana ordura arte gustura eta behar biologikoz egiten
|
bazuten
, harrezkero derrigorrez eta bortxaz egin zuten eurentzat arrotza zen harrikatzaren industrian.
|
|
|
Hainbestez horko erdaldunek
|
bazuten
laguntza bat horko euskaldunek ez zutena eta lehen esan dugun arrazoiagatik, alegia beti ahulagoak amore ematen diolako indartsuagoari, euskaldunok izan gara beti amore eman diegunak erdaldunei eta ez alderantziz.
|
|
|
Eta aurrerago, Euskal Herriak azken bi mila urtetan izandako balizko euskalduntasunaz ari delarik: "... horko erdaldunek
|
bazuten
laguntza bat horko euskaldunek ez zutena eta lehen esan dugun arrazoiagatik, alegia beti ahulagoak amore ematen diolako indartsuagoari, euskaldunok  izan gara beti amore eman diegunak erdaldunei eta ez alderantziz".
|
|
|
Gure korrikalarietarik franko, beraz (onenak, Manero gizagaixoak, ez zuen luzaroko bizirik), eta sekula korrikalari izateko usterik izan ez zuten zenbait Artikutza aldera abiatu ziren ehiztari gisa, eskopeta bizkarrean. Nafarroa aldetik zetozen erbiek, ordea,
|
bazuten
eskopetak baino arma hoberik. Orduantxe hasi omen zen gure lasterkarien lasterra; handik Oiartzunaino motelenak, arnasarik hartu gabe, eta bizkorrenak etxeraino.
|
|
|
Enkartazioetakoek zer ikusi [gutxi] zuten Gernikako arbolarekin. Garai luze batean Durango aldekoek ere ez, beren biltzarrak Gerediagan egiten baitzituzten eta han
|
bazuten
beren artea edo pagoa. Bakoitza bere aldetik ibiltzen zen.
|
|
|
Bestetan esan dut (Egan 1961, 157 eta ondokoak2) eta berriz ere esa  tea ez da alferrik izango bazutela elkarren antzik Unamunok eta Orixek, honek ere Contra esto y aquello izenda baitzitzakeen eskubide osoz bere lanik asko. Erro batetik jaioak ziren eta, aldiaren eta giroaren goiari amore eman beharrean, gogor egingo zioten, leher eztanda gaizto egingo
|
bazuten
ere, batak eta besteak.
|
|
|
XVI XVII. mende haietan
|
bazuten
elizgizonek, Trento aurretik protestanteek, Trento ondoren guztiz ere katolikoek, euskal lanaren zertarakoa: ez zen hau beren apaiz lanaren noraezekoa baizik.
|
|
|
Hauek ere
|
bazuten
beren literatura: kopla zaharrak, bat bateko bertsoak, ipuinak, esaerak, eta nahi duzuena.
|
|
|
Ez da horrela izan, inondik ere, eta euskararen onerako ez da horrelakorik gertatu. Gogoan baitzuen lehengo asmo hura, presak eta premiak berantarazia
|
bazuten
ere, Altertumswissenschaft delakoaren ziztadak  sortua eta ernatua zeramana: hori inoiz erraietan sumatu dugunok ez baitugu aise berdinduko Filologiaren egarria.
|
|
|
Alegiek
|
bazuten
zerikusia irakaskuntzarekin, nondik zuten ez badugu ere orain ongi ikusten. XIX. mendean, mende mugaren aldamenean gehienez, Mogeldarrenak ditugu eta gero, Lafontaine eta Samaniegoren atzean maizenik, Zabala, Iturriaga (1842), Goihetxe (1852), Arxü (1848) urte berean, nola ez ba, Kantu patriotikak argitara zituena eta, geroxeago, Uskara eta franzes gramatika, 1852an lehen aldiz eta 1868an hirugarrenez.
|
|
|
Jendeen, jende hazien, on eta probetxurako lanek ere
|
bazuten
arrakasta, gehiago beharbada idazleen aldetik irakurleenetik, eta argitaratzaileenetik baino. Nik neronek ere ezagutzen ditut eskuizkribu lodixkak edo arras lodiak argitara irten ez direnak, bi tomotako Oñatiko Arrazolatarren Instruccinuac2 eta Iruñean zegoen Doctrina para la instrucción de la familia de casa en Bascuence3 Jusef Egiategi zuberotarrarenak ere eskulan hutsa izan dira, nik uste, oraintsu arte.
|
|
|
(uu uu) baitu neurria. Gaitasun hori, ordea, beste askok ere
|
bazuten
, sintagma horrek ez ezik.
|
|
|
Kazetari askok funtzio hori kazetaritzaren berezko ezaugarritzat hartu
|
bazuten
ere, kazetaria gizarte eskubide baten aldioroko berme kontestaezin gisa?, gizarteak aldaketa politiko sozialak eragiteko duen tresnatzat hartu zuten beste kazetari batzuek, eta helburu jakin batzuei begira bideraturiko jarduera politiko bihurtu zuten informazio jarduna bera.
|
|
|
Hedabideetan eskainitako irudien munta hartu ez
|
bazuten
ere, gizarte enfrentamendu batzuk hasi ziren gertatzen; lazo urdinekoek Cosme Delclaux industrialariaren eta Jose Antonio Lara kartzela funtzionarioaren askapenaren alde (ETAk bahituta zeuzkan biak) bildu, eta haien aurrean ezker abertzaleak deituriko kontramanifestazioak izan ziren enfrentamendu horien eszenatoki, eta halakoxeak izan ziren halaber kale borroka gogorragoaren pasarte batzuk. Ezker abertzalearen lerroetan" oinazearen sozializazioa" nagusitu zen jarduerarako ildo politiko gisa, gizartera zabaldu behar zen Estatuaren errepresioak ezker abertzaleari eragiten zion sufrimendua.
|
|
|
Baina handik astebetera Quebeceko Epaitegi Gorenak erabakia baliogabetu eta eraikitzen jarraitzeko baimena eman zion Quebeceko gobernuari. Horrela, den dena ez
|
bazuten
galdu nahi, cree entzako irtenbide bakarra ahal zuten moduan negoziatzea izan zen.
|
|
|
Aurreko jarrerak Newtonen eta Leibnizen arteko aurkakotza gisa azter daitezke, bata espazio absolutu baten beharra defendatuz, bestea espazioaren izaera erlatiboa baieztatuz. Baina bi hauek azken batean Jainkoaren ideia behar
|
bazuten
beraien teoria oinarritzeko, Kantek espazioaren eta denboraren izaera subjektiboa eta ideala defendatuko du, hau da, hauek subjektuaren begiespenaren forma hutsak dira. Ideia hau beti ere oztopo handia izan da Kant ulertzeko unean, eta nik hauxe besterik ez dut esango oraingoz:
|
|
|
ezkerrak diruztatzea proposatzen baldin bazuen, eskuina heiagora ozenez aurka agertuko zen, erdikoa ahotsez eskas, zetazko atorra horailaren papoko sakelatik Visa txartela atereaz eta euskaldunak puntuak, pilota partidetan nola, kontatzen ageri ziren. Sekula alderdi orok sostatzea baieztatzen baldin
|
bazuten
, orduan ez zen gehiago arditik.
|
|
|
Eta kaxa orgaren zolaren zolan pausatu zuen, baratzeko eta sagardietako emaitza koloretsuen azpian plantan gorderik. Adiskidearen ahaideak ELB sindikatuko kideak ziren eta lekuan lekuko mozkinen partez, Zeelanda Berriko ardikia erosten atzematen baldin
|
bazuten
, bere barrabaskeriaren jakinean egongo ziren hiru egun baino lehenago Barnealdea deitzen zen eremuko lau kantonamenduetako jendeak. Egiaz beti norbait bazen kukuxkan.
|
|
|
Herriko jende guzia iratzarriko zen musika madarikatu harekin. Etxean ere kezkatuko ziren, nire ohatzea hutsik ikusten
|
bazuten
. Sadabak txoil uste zuen jo nindutela.
|
|
|
Haiek
|
bazuten
erakuslea. Pedro Lizaso, Dorreluzeko seme zaharrena, haiekin batera heldu zen, haiek bezala erreketez jauntzia.
|
|
|
Eta Kaxernara joan ziren, falanjistengana, gure etxeko bi gizonak, nahi ez
|
bazuten
ere, estomakan zimikoa eta lepo atzean berotasun bat, brasa su bajuan bezala. " ¿ Qué tienen contra este hombre?
|
|
|
Soldadu axolagabe batzuk, Santanderren edo Leonen destinoa zutenak, zigarroa erretzen eta neskatxei zernahi erranka. Ezkonberri batzuk ere bai, etxetik sekula atera gabeak, Irungo apopilo etxeren batean lo egin eta biharamunean bueltatuko zirenak, han galtzen ez baziren... elkar galtzen ez
|
bazuten
!
|
|
|
Zer esango nien, baina? Dentista ona ezagutzen nuela eta nahi
|
bazuten
telefonoa emango niela. Jendea marmarka hasi zen, zeharo luzetsita.
|
|
|
Betidanik lelokeria iruditu zait hildakoei loreak jartzeko ohitura. Are, usadio absurdu honi atxikitzeko oinarrizko giza araudia haustea; hala ere bi andre xahar haiek
|
bazuten
xarmarik beren baitan edo hala begitandu zitzaidan niri behintzat. Ziur nengoen auzoko katutxoei jaten emateko banketxe bat lapurtzeko gauza zirela inongo zalantzarik gabe.
|
|
2002
|
|
|
Ez Ameriketan, ezta ere gure karlistadetan. Hemen garaipena lortu
|
bazuten
, bakea ordea ez. Gu gara lekuko.
|
|
|
Bi haur eskatu zituzten, berdin zitzaien zein sexukoak, eta bi ahizpa eman zizkieten. Haiek aukerarik egin ez
|
bazuten
ere, «gauza bat dugu oso garbi: haurraren sexua eta gutxi gorabeherako adina aukeratzeko, eta haurra baldintza psikiko eta fisiko egokietan jasotzeko eskubidea daukagu».
|
|
|
Honela, jesuitak ez ziren inoiz Baionan sartu eta Gasteizen sartu ezinik ibili ziren. Frantziskotarrek Arantzazun eta Zarautzen
|
bazuten
etxea, baina Donostiara ezin sarturik egon ziren XVI. mendean.
|
|
|
Ezker abertzalearen ahots politiko sendoenaren txanda izan bada oraingoan, hurrengoan zergatik ez haren ahots sindikalik sendoena, LABeko idazkari nagusi Rafa Diezek azaldu duen gisan. Edota zergatik ez ezker abertzalearen ahots mediatiko garrantzitsuena den egunkaria, areago antzerako funtzio komunikatiboa betetzen zuen bere aurrekoa itxi
|
bazuten
–" Edo zergatik ez?..." ugari egon daiteke airean, lehenbiziko urrats honen emaitzen arabera.
|
|
|
Errusiarrek 1996ko gerran soldadu arruntak bidali zituzten Kaukaso alde horretara. Armada sobietar ohiak bizi duen krisi ekonomikoaren eraginez, gaizki hornitutako tropak ziren, eta ezin izan zitzaizkien txetxeniarrei gailendu, abioi, helikoptero eta artileriaz herrialdea birrindu
|
bazuten
ere. Bigarren gerran soldadu arrunt hauek ere hartzen dute parte, baina pagatutako boluntario tropak dira kontraktniki deituak oinezko gerrako lan funtsezkoenak (eta zikinenak) egiten dituztenak.
|
|
|
Orduko eskribauek notario, epaile, denetik egiten zuten. Herritarrek Fernandorengana abokatu gisara jotzen
|
bazuten
, defendatu zezaten, pentsatzen dut bazuela beste alde hori ere. Nik uste hori ekarri ziola hamabost seme alabetan zaharrena izateak.
|
|
|
Esan behar da EAJ ere jeloskor jarri zela, Madril eta ETAren arteko saltsan parterik ez zeukalako. Guk, aldiz, uste genuen zerbait aurreratzen bazen mesederako izango zela, etorriko zela zerbait adosten
|
bazuten
hori errefrendatzeko unea, eta guk ez genituela gurpilen aurrean harriak jarriko.
|