|
2000
|
|
|
Gure gazte gehienak euskaldunak dira% 50etik gora eta gehiengoa. Orduan, gazte askok ez
|
du
familian euskara hitz egin izanaren eredurik eta, beraz, berak asmatu du familian euskaraz bizitzeko eredua.
|
|
|
Orain beraien bunkerrak blindatu dituzte, agintzeko eta ustiatzeko ahal duten guztia. Errealitate gordin honetan azpimarratu behar
|
dugu
familia bakar batzuen esku egongo garela non alderdi politikoak seme kutunenak izango diren eta bide nabar ustelkeriaren mundua zabalduko duten muga barik. Horretaz gainera ez dute izango inolako lotsarik langileak kaleratzeko; eta irabazitako aurrerakuntzak zapaltzeko.
|
|
|
Iragan mendearen hasieran gaudela, Bederatziehun ez da existitzen, ez dago hiri, parrokia, eritetxe, espetxe edo futbol talderik bere izena inon idatzia duenik. Ez du aberririk, ez du jaiotza datarik, ez
|
du
familiarik: ofizialki ez baita inoiz jaio.
|
|
|
Eta EEBBetako hiritarrek izan duten lehendakari karismatikoenetakoa dela dio. Izan ere, miresle asko izan zituen JFK k, zela bere gaztetasunagatik, bigarren mundu gerran agertutako ausardiagatik, antikomunista amorratua izateagatik, estatubatuarrek maite
|
duten
famili irudia bere bakezaletasuna bezain ondo saltzen jakin zuelako, zeukan erakarpen magnetikoagatik, edota politiko baten arrakastan telebistak izan dezakeen eraginaz ohartzen aintzindarietakoa izan zelako. Baina jende arrunta bereganatzeaz gain, Ava Gardner edota Marlene Dietrich bezalako emakumeak ere konkistatu zituela...
|
|
|
H. B. Richardson-en eragin handiko liburua: Pazienteek
|
badute
familia (Richardson, 1945).
|
|
|
batetik. Aitzitik, teknika etaestrategia bariatuak konbinatuko dituen hurbilketa malgu bat baliagarria izan daiteke, elkartruke psikotikoak
|
dituzten
familiak bezalako familia zailekin bereziki.
|
|
|
Honela, Wynne k eta Singer ek (1965), eskizofrenikoen gurasoen komunikazioan, Komunikazioaren Desbiderapenaderitzotena aztertzeko teknika bat garatu dute, eta Doane k eta bestek (1981) guraso eta seme alaben arteko harremanetako Estilo Afektiboa neurtzen duen bestebat landu dute. Azterketa biak, interes handikoak izanik ere, ez dira oraindik itzulipaziente eskizofrenikoak
|
dituzten
familien tratamendurako aplikazio konkretuetara.
|
|
|
—Duen talentuarekin —erantsi zuen—,
|
zuen
familiaren izen ona zabal lezake Joanesek, baldin unibertsitate on baterat igorriko bagenu, Alcalakorat, Salamancakorat... edo Pariskorat ere bai, ohituraz kontrakoa ez balitz, zeren frantsesez ere ongi baino hobeki baitaki. Izan ere, anitz dira mutil honek Jainko Jaunaganik errezibitu dituen donuak eta dohainak, eta, giristino izanik, haien lantzeko obligantza du eta munduari erakustekoa lanaren fruituak, eta guk, berriz, ahal dugun neurrian, hartarako baliabideen paratzekoa, Elizaren ospearen eta Jainkoaren loriaren izenean —eta, amets batean harrapaturik bezala, begiak zerurat jaso, eta segitu zuen—:
|
|
2001
|
|
|
*** 83 m2 ko etxebizitza, baliabide ekonomiko apalak
|
dituzten
familiak bizi diren hiriko gune batekoa.
|
|
|
Bilduriko jostailurik gehientsuak, erosteko bezainbeste baliabide ez
|
duten
familietara bideratzen diren arren, arrazoiren batengatik denak banatu ez edo berandu iritsi baldin badira, ludoteka, haur zentro, heziketa zentro eta ospitaleetara eramango dira.
|
|
|
Aspaldi honetan parke tematikoak aukera erakargarri bilakatu dira egunerokotasun hitsarekin hautsiz jaiegunak aprobetxatu (eta, bide batez, seme alabei zor zaizkien sariak eman) nahi
|
dituzten
familientzat, lilurazko egonaldi batez gozatzeko.
|
|
|
Han elbarrien bila ibiltzen dira. Gurasoei 20 edo 10 dolar ematen dizkiete eta haurra erromesaldia egin behar
|
duen
familia baten pasaportean sartzen dute.
|
|
|
gauez autoz hara eta hona zainetan bidaiatzean, istripu desiraren eta desiraren istripu artean, sortzetik sehi eta mutil hezi kanoi haragiak ginatekeela euskaraz ere Jainkoa Lagun zutenentzat, iragan mendetik ekidinezina zirudien zartatze linguistiko baten ume mutuak ginelako, ekintza aditzak grekatuz ahoskatzeko orduan aldi berean erabiliak, eta baztertuak. Bi estatuen errepresioaren aurkako afixen kolatzera igortzen gintuztenetan, beti beren familia bizitzaren oreka aurrean jartzen ziguten eta egia zen ez
|
genuela
familiarik. Eskuak kola lodiz apaindurik, afixetan agertzen ziren ezkerreko zein eskuineko hautetsien irri mardul eta faltsuak jasan behar genituen ondorioz, gohainak gontzetarik jauzarazi arte.
|
|
|
Eguerdiaren argiak min egiten zuen. Gizon oliba koloreko burusoila zutik jarri zen, urak ez zuela erabat estaltzen baieztatu zuen, eta hondar gainean behar
|
zuen
familia zehazki non zen ikusten saiatu zen. Emakume kubiko batek haurra garbitzen zuen, kemenez.
|
|
|
umea espero
|
zuen
familiarekin batera.
|
|
2002
|
|
|
Desberdintasunak oso handiak ez badira ere, guraso hauek garbi
|
dute
familia adoptiboak eta biologikoak berdinak direla esatea ez dela zuzena. Euren haurrak adoptatuak dira, eta hori betiko izango da.
|
|
|
Garapen Kontseiluarekin harreman sendoa lortu dute eta horren ondorioz burutu zen irakaskuntzari buruzko inkesta BAMen. Inkestaren datuen arabera, haur ttipiak
|
dituzten
familien %56k euskarazko irakaskuntza eskatzen du.
|
|
|
Eta hain zuzen ere agoteen historia azaldu nahi izan du Gaizka Arostegik bere nobela honetan, 1722ko udaberrian hasten den narrazioan. Agote gazte baten eta leinu noblea
|
duen
famili bateko alabaren arteko amodio tragikoak kontatzen ditu bertan. Agoteen benetazko jatorria garbi ezagutzen ez bada ere, bisigodo, mairu edota juduen ondorengo zirelakoan, herejetzat hartuak izan ziren, baita Elizaren aldetik ere.
|
|
|
Haur eta nerabeekin guraso eta helduen autoritatea eta elkarbizitzako arau jakin batzuk errespetatzeko premia behar bezala landu ez
|
duten
familietan gertatzen da hori sarri.
|
|
|
Txirotasun koiunturala
|
duten
familiak oparotasunean bizitakoak dira, bainakrisiaren eraginez mantentze txirotasunean daudenak.
|
|
|
Adibide desberdinak daude eta ondokoa horietako bat izan daiteke: Klaseak beharrezkoa
|
zuen
familia nuklearra; honek, era berean, gizonen eta emakumeen lan banaketa; honek, berriz, genero rola, eta azken honek ezkontza edo senar emazteak. Kate lotu bat.
|
|
|
Eta homosexualen familiak? Inmigranteek ba al
|
dute
familiarik?
|
|
|
gastuek dirusarrerak ez gainditzea. Hala ere, helburu hori lortzea zaila izaten da hilaren amaieran zenbaki gorrien drama beren kontu korrontean bizi
|
duten
familia askorentzat. Familia horiek, eta hilaren 30ean larriki iristen diren beste batzuek, lehentasunezko helburu gisa jarri behar dute hileko gastuen administrazioa ondo hastea.
|
|
|
Fundazio horren helburu nagusia da gaixoen eta haiek zaintzen dituzten pertsonen bizi kalitatea hobetzea. Elkarte honekin, Alzheimerra duten gaixoak
|
dituzten
familietan sortzen diren beharrei erantzuteko gai diren diziplina anitzeko profesionalen talde batek laguntzen du. Hala, osasun profesionalak, ikertzaileak, ekonomialariak eta abokatuak dituzte, eta gaixoen familien elkarteen eskura jartzen dituzte.
|
|
|
Lehen begiratuan ez dirudien arren, batzuetan hondartzak, baita garbiak eta frankoak ere, ez dira iristen jende askorentzat. Ez bakarrik minusbaliatuentzat, hasieran pentsatu bezala, baita mugikortasun murriztua duten beste kolektibo batzuentzat ere, hala nola hirugarren adinekoentzat edo haur oso txikiak
|
dituzten
familientzat. Hori dela eta, Ingurumen Ministerioak 8.167.760 euro (1.359 milioi pezeta) inbertituko ditu aurten Espainiako kostuak hobetzeko, Kosta Zuzendaritza Nagusiak Legebiltzarrean emandako erantzun baten arabera.
|
|
|
Ez dirudi asko, baina, sozialisten kopuruak aplikatuz, jaitsiera horrekin Estatuak 27 milioi euro jasoko lituzke. Noski, ordaindu beharreko kopuruak biderkatu egiten dira alaba eta arau ugariagoak
|
dituzten
familiez ari bagara. Iñaki Letek, Gasteizko Santiagoko Ospitaleko Ginekologiako zerbitzuburuak, azaldu du pertsona batzuek 7 eta 8 egun dituztela ziklo bakoitzeko.
|
|
|
Hasiera batean, lokalizatzailea ez da dendetan salduko, baizik eta kontrol zerbitzua kontratatuko da Alzheimer gaitza duten gaixoen elkarteetatik abiatuta. Zerbitzu horiek ordaindu ezin
|
dituzten
familiei diruz laguntzeko formulak ere bilatzen ari dira. Hilabete honetan Espainiako hainbat lekutako gaixoak lokalizazio gailua erabiltzen hastea espero du enpresak.
|
|
|
familia unitatearen per capita errenta, helbidearen hurbiltasuna, ikastetxean matrikulatutako anai arrebak izatea eta familia ugariaren legezko izaera. Erabaki berri horren bidez, gurasoek gainerako datuak eman dituzte, baina ez
|
dute
familia unitatearen per capita errenta aurkeztu, Zerga Agentziak ere emango baitu. Hezkuntzak emandako datuen arabera, azken hamarkadan beketarako aurrekontuak %15, 4 igo dira.
|
|
|
Gainera, etxeko lan gehienak neskek egiten dituzte, eta beste modalitateak, berriz, haurrek. Baina baliabide gutxien
|
dituzten
familietako haurrak dira lan gehien egiten dutenak, eta, zenbat eta anai arreba gehiago izan, orduan eta handiagoa da adingabeen lan portzentajea. Kontuan hartu behar da Espainian 16 urtetik beherakoek egiten duten haur lana dela; lanean hasteko legezko gutxieneko adina, gainera, derrigorrezko eskolatze adinarekin bat dator.
|
|
|
Maileguaren ordainagiri kuotaren %5eko edo %10eko dirulaguntza dago, bost edo hamar urtez, dirusarreren eta etxebizitzaren azaleraren arabera. Gainera, itzuli beharrik gabeko etxebizitzaren% 5eko diru-laguntza lortzen da LGS halako 2,5 baino gutxiagoko diru sarrerak
|
dituzten
familia unitateentzat. Beste laguntza bat “etxebizitza txekeak” edo lehen etxebizitza erosteko laguntza da.
|
|
|
Hain zuzen ere, udako oporretan Nafarroako herrixka batera joan nintzenean gertatu zen. Hilabete osoa han igarotzeko asmoa
|
genuen
familiak eta nik, eta, beraz, kuadrilaren batean integratzea nuela aukerarik egokiena erabaki nuen. Hala, egun batean igerilekuan nengoela amarekin, ni baino zertxobait gazteagoa izango zen mutil bat gertatu eta hizketan hasi zitzaidan.
|
|
|
Berangon
|
badut
familia bat ezaguna. Landetxe batean bizi dira.
|
|
|
Herri biziki pollita eta euskalduna, zinez. Herri horretan badira euskara txit maite
|
duten
familiak. Horietako bat Kapoteneakoa.
|
|
2003
|
|
|
Ordura bitartean bere sorreraren aurreko aroa bizi zuen, eta harrezkero, hiru aldi ezberdin ezagutu ditu. 1960a arte, haur atzeratua
|
zuen
familiak larritasuna, lotsa eta bekatuaren ondorioa jasaten zituen. Zerbitzurik ez zegoen, pertsona hauek ezkutaturik edota etxean izaten ziren.
|
|
|
Baina beste askotan legez, hemen ere erro ekonomiko eta sozialak ditu. Horiek ulertzeko talai paregabea
|
du
familia Guadalcanalekoa eta emaztea Malaitakoa dituen Tarcisius Tara Kabutaulaka irakasle australiarrak. Honek garrantzia berezia ematen dio kolonialismoaren eraginari.
|
|
|
Elkarte batzuek laguntza ekonomikoa ematen diete ebakuntzaren ondorioz desplazatu behar
|
duten
familiei, eta batzuetan harrera etxeak ere badituzte, ebakuntzak irauten duen bitartean egoteko.
|
|
|
Immunitas Vera elkarteko lehendakari Fernando Jaimek azaldu zuenez, elkarte horrek Síndic de Greuges era (Kataluniako Herriaren Defendatzailea) joko du, gobernu zentralek eta katalanek elikagai industriak behartu ditzaten elikagai ontziratuek dituzten gehigarri guztiak etiketatzera eta identifikatzera, ospitaleek eta ikastetxeek alergiak kontuan har ditzaten dietak eta menuak prestatzerakoan, eta baztertzen botiketan erreakzioak eragin ditzaten. Jaimek “diskriminazio positiboa” eskatzen du gaixo horiekin, alergikoak
|
dituzten
familiei diruz lagunduz, produktu egokiak, “normalean garestiagoak”, eros ditzaten. Era berean, alergiak identifikatu eta horien guztien erregistroa egiteko eskatu du.
|
|
|
Zenbatekoa familiaren diru sarreren eta familiaren egoeraren araberakoa da. Kasu batzuk aipatzearren, 35 urtetik beherakoentzako, familia ugarientzako, ezgaituak
|
dituzten
familientzako eta beren ardurapean adineko pertsonak dituztenentzako laguntzak gehitu dituzte. Kopuru nagusi bat da, salerosketako eskrituran etxebizitzaren balio osoaren %5etik %11ra bitartekoa (diru sarreren mailaren arabera), eta kopuru berezi bat, aurrekoari gehitzen zaiona, 900 eurotik 4.200 eurora bitartekoa, baldintza bereziak betetzen dituzten familia unitateentzat (35 urtetik beherakoak, familia ugariak, etab.). Adibidez:
|
|
|
Kopuru nagusi bat da, salerosketako eskrituran etxebizitzaren balio osoaren %5etik %11ra bitartekoa (diru sarreren mailaren arabera), eta kopuru berezi bat, aurrekoari gehitzen zaiona, 900 eurotik 4.200 eurora bitartekoa, baldintza bereziak betetzen dituzten familia unitateentzat (35 urtetik beherakoak, familia ugariak, etab.). Adibidez: 3 seme alaba eta 15.900 euroko urteko diru sarrerak
|
dituen
familia batek (Lanbide arteko Gutxieneko Soldata halako 3) etxebizitza babestuaren balioaren% 5 gehi 3.000 euroko laguntza jasoko luke. 2) Mailegu kualifikatuak:
|
|
|
Joko moduan, mutilek jakin ahal izango dute zer egin behar duten azukre igoera gertatzen bada, eta zein diren defentsa mekanismoak. Eta ikaskuntza prozesua girotzeko, puzzleek oso leku berezia hartuko dute, dieta orekatua
|
duten
familien irudiak eta osasunerako kaltegarria den bizimodua duten pertsonaien irudiak erakutsiko baitituzte. Azukre motak azaltzeko, taldeak koloretako eraztun batzuk diseinatu ditu, elikagaiek duten glukosa kantitatea neurtzen duten tubitoekin osatzeko, adibidez, gozokiekin.
|
|
|
Bereziak dira bost seme alaba edo gehiago dituztenak, eta lau seme alabakoak, gutxienez hiru erditze, adopzio edo harrera multipletik datozenak. Familia berezien kategorian sartzen dira, halaber, lau seme alaba
|
dituzten
familiak, baldin eta haien urteko diru sarrerak, kide kopuruaren arabera zatituta, LGSaren %75 gainditzen ez badute. Azter ditzagun labur labur legeak onuradunentzat jasotzen dituen laguntza nagusiak:
|
|
|
Familia eta lana bateratzea Bi ezkontideek etxetik kanpo lan egiten dutenean, dela besteren kontura dela norberaren kontura, zaintzaile bat kontratatzeko laguntzak izanen dituzte, Gizarte Segurantzako kuoten %45eko hobarien bidez. Handitu egiten da kotizatutzat jotzen den aldia eta lanpostu bera 12 hilabetetik 15 edo 18 hilabetera erreserbatzeko aldia, gurasoak seme alabak zaintzeko eszedentzian daudenean. Aurreikusitako hobari eta laguntzak jasotzeko errentaren mugak Hiru seme alaba
|
dituzten
familientzat, muga 14.200 eurokoa izanen da. Lau seme alabentzat, muga 16.500 eurokoa da.
|
|
|
Heren batek lanak %50ean banatzen ditu. Hala ere, emakumeen erdiek behar
|
dute
familiarengandik laguntza handiagoa izango luketela beren kideek denbora libre gehiago izango balute. Hain zuzen ere, laguntza eskatzen dutenean entzun behar dituzten aitzakia nagusiak “geroago egingo dut” (%32) eta “nekatuta nago” (%25) dira.
|
|
|
Fernándezen arabera, Aproinlak lanerako informazioa eta prestakuntza eskaintzen die ezgaitasun intelektuala duten pertsonei, enplegu arruntera bideratzeko. Adimeneko ezgaitasunen bat duen pertsonaren bat kontratatzeko interesa
|
duten
familiei eta enpresaburuei ere aholkuak ematen dizkie, eta adierazten du zer abantaila dituen enpleguak, zer kontratu mota dauden hobari ekonomikoekin, zer portaera eta gizarte interakziorako jarraibideak. Gainera, kolektibo horrek lan merkatuan duen jarrera aldaketa bultzatzen du, eta autonomia pertsonala eta profesionala sustatzen ditu.
|
|
|
Guztira, testuari aurkeztutako zuzenketen herena sartu da. Ildo horretan, sozialisten eskaera bat sartu zen, zeinaren bidez babes ofizialeko bi etxebizitza (BOE) emango baitzaizkie, horizontalean edo bertikalean, etxebizitza bat
|
duten
familiei, baldin eta etxebizitza horren azalera ez bada nahikoa kideentzat. Adingabeen zaintzaileak edo mendekotasuna duten pertsonak kontratatzean Gizarte Segurantzari ordaindu beharreko kuoten %45eko hobariei dagokienez, ez da beharrezkoa izango bi gurasoek lan egitea, baldin eta familia ugari berezia bada.
|
|
|
Higiezinen bonantza ziklo horren amaierari dagokionez, Hipoteka Elkarteko lehendakariak honako hau adierazi zuen: “prozesu hori naturaltasunez moteltzen bada, zikloaren amaieran, hain zorpetuta ez dauden eta ondare handiagoa
|
duten
familiak aurkituko ditugu”. Era berean, egungo egoerarekiko baikortasuna izan arren, Mayayok adierazi zuen “prezioak egonkortzea nahiko lukeela, baina hipoteka produktuaren hazkunde tasa %23koa da 2002an eta %19, 6koa 2001ean.
|
|
|
Ospitaleratu beharreko dirusarreren %10 sendagaiak behar ez bezala erabiltzearen ondorio da, Osasun eta Kontsumo Ministerioak atzo jakinarazi zituen datuen arabera, botikak zentzuz erabiltzearen aldeko kanpaina aurkeztu baitzen. Izan ere, Osasun Sailak dio Espainiako etxeen% 42k gutxienez antibiotiko bat
|
duten
familia botikinak dituela. Gainera, errezeta behar duten botiken %6 gabe saltzen dira.
|
|
|
Hala ere, nehork ez zuen egoera molde berean ikusten. Burasoek poz handia senditzen zuten beren herrirat itzuliko zirelako, eta han utzia
|
zuten
familia guztiarekin berriz elkartuko baitziren. Derya aski zainetan zen abentura berri horrek ipiztatzen zuelako.
|
|
|
Behin, Berlin-en, Alemanian, bizitzeko aski diru
|
zuen
familia batean, Himra deitutako neskatila eder bat sortu zen otsail hotzean. Ez zuen beti nahi zukeen guzia beretako ukaiten, bera baino negu bat gehiago ikusi zuen ahizpa haundiagoa aldean baitzuen, eta hoberena harentzat baitzuen.
|
|
|
Euskararen ondorengotaratzea, halere, familia nahiz eskola sistemaren bitartez gauza daitekeela ezin da ahaztu eta, horregatik, aurreko emaitzek hauxe adieraz dezakete: sustraiak hemen
|
dituzten
familiek kanpotik etorritakoekbaino gehiago transmititzen dutela euskara, familiarenbita rtez ez ezik, eskolaren bidez ere bai. Bestela esanda, pentsatzekoa da familia bertakoa duten gaztetxoak gehiago eskolaratzen direla irakaskuntzako hizkuntz eredu euskaldunetan (D etaBereduetan), kanpotik etorritako familien seme alabak baino.
|
|
2004
|
|
|
Horrez gain, gaur egungo bizimoduaren ondorioz, aiton amonek beste rol bat
|
dute
familietan. Bai bikote gazteetan eta bai seme alabekin bakarrik bizi den ama edo aitaren kasuan, aiton amonak dira sarri »eta batez ere amonak» bilobak zaintzen dituztenak.
|
|
|
«Zergatik izan behar
|
du
familia bakar batek, eta hau bezalako beste batzuek, hainbeste lurren jabe, hainbeste jende gazte gela bakarreko bizileku xume bat ere erostera iritsi ezin denean?», galdetzen du Cowleyk. «Erresuma Batuak 60 milioi akreko (24 milioi hektarea) zabalera baldin badu, horren guztiaren %69 biztanleen %0, 2ren esku dago.
|
|
|
Bakoitzak 100 euro irabaz zitzakeela aurreikusi genuen, egun horretako lanaren truke. Gehienak azaldu ziren baina batzuk, eta ez gutxiena behar
|
zuten
familietakoak, ezta azaldu ere! Beste batzuk, berriz, urrutitik etorri ziren lagunen eskaerari erantzunez, esku bat botatzera, aurreikuspenak beteko ziren edo ez jakin gabe, baina, gure arteko giroak erakarririk eta lagun berriak ezagutzeko irrikaz.
|
|
|
Behin behingoz babestuta gertatzen diren adingabeen ezaugarri sozio familiarrei goazkiela, kasuen %50 %60etan arrisku sozialeko familietatik datoz gaztetxoak; %25 %30etan, edota alkoholismoarekin loturiko arazoak
|
dituzte
familiek; %15 inguru buru osasuneko arazoak dituzte senitartekoek eta %40 inguru, azkenik, arazo horietako bi baino gehiago nozitzen dituzten sendietatik datoz.
|
|
|
Kuota horien erregulazioari buruz araudirik ez dagoenez, alde bien artean zehazten dira baldintzak: enpresa zerbitzu emailearen eta furgoneta ontzidi berri bat gehitu edo zaharra ordezkatu nahi
|
duen
famili enpresa edo norbanakoaren artean; banatzaile gisa lan egiten duen enpresa bat, esate baterako.
|
|
|
Alderdi exekutatuak
|
dituen
familia zamak aintzat hartuz, auzitegiak 100eko 10etik 100eko 15a arteko beherapena egin dezake artikulu honen 2 paragrafoko 1, 2, 3 eta 4 zenbakiek ezarri ehunekoetan.
|
|
|
Zergak ehuneko bost igotzeak eragin handia
|
du
familien aurrekontuan.
|
|
|
Zortzi urte
|
zituela
familia Temucora joan zen bizitzera, eta hango Lizeoan egin zituen bere aurreneko ikasketak. Aita harria garraiatzeko tren bateko gidaria zen, eta gure pertsonaia askotan joaten zen tren horretan aitarekin Txileko Hegoaldera.
|
|
|
Baserri asko zeudenez, auto askitasuna ziurtatuta zeukaten baserritar familiek. Baserri edo baratzerik ez
|
zuten
familiek, ordea, okerrago pasatu zuten, Elizondon bizi zirenek batez ere. Gerrarako animaliak errekisatu zituzten:
|
|
|
Azterketak, gainera, emaitzak adin tarteka segmentatzen ditu, eta bularreko minbiziak ehuneko handiagoa duela onartzen du hogei urte bete baino lehen erretzen hasi ziren emakumeen artean, edo eguneko pakete bat batez beste kontsumitu zutenen artean edo lehen haurdunaldia izan baino bost urte lehenago, gutxienez, hasitakoen artean. Emaitzek erabateko balioa
|
dute
familia aurrekaririk ez zuten emakumeentzat, baina ez historiala duten emakumeentzat, erretzaileekiko desberdintasunak ez baitziren existitzen.
|
|
|
Diru hori bikinak, bainulariak, zapatilak, txanoak, txanoak, txankletak, kamisetak, eguzkitako betaurrekoak eta bainurako toallak erosteko erabiltzen da. Haurrei dagokienez, bi seme alaba (haur bat eta haur bat)
|
dituen
familia bada, gurasoek batez beste 186,69 euro eman dituzte neskaren aldageletarako eta 84,35 euro inguru haurtxoarentzat, Al Andalusek kalkulatu duenez. Kremetan eta eguzkirako bestelako babesetan ere gastu handia egiten da.
|
|
|
Gainera, Vidalek dei egin die gurasoei, “haurren elikadura hezkuntzan parte hartu behar baitute”. Halaber, uste
|
du
familiak sustatu behar duela txikienek “telebistan ikusten duten publizitatea” diskrimina dezaten, “haurrentzako programazioan jostailuen eta janarien iragarkiak ez baitira hain osasungarriak”. Diabetesa II. motako diabetesa, “duela urte batzuk helduen artean baino ez zen antzematen”, 13 eta 14 urteko haurren kasuan hasten da.
|
|
|
–Orain
|
baduzu
familia, aita –erran nion. Eta erran orduko harritu egin ninduen hitzok ahoskatu nituen samurtasunak.
|
|
|
4 Familia egoera: ez
|
du
familiarik.
|
|
|
Izan ere, haren familiak bazuen, bai, dirurik soberan, baina haren etxeari, ardo egin berriari bezala, urteen zaporea falta zitzaion: goi mailako zigilua eta marka, alegia, tradizio eta historia luze batek baizik ezin eman ziezaiokeena, moduak eta moldeak ez baitira diruz erosten, ez kolpetik sortzen, ez begien itxi ireki batean ehuten; ezaugarri horien faltan, baina –eta segurtasun ez hartan, ondorioz–, Montserratek hainbat suzedaneorekin bete
|
zuen
familiaren gabezia, gehiegikeriara joz eta ezin konta ahala gizon ospetsuz inguratzen ahaleginduz, gehiegikeria hura gabezia estaltzeko ezinbesteko elementua balitz bezala: hortxe, jaun andreok, gizon ospetsu bat gehiago nire bildumarako; horra hor, bai, markako ardoa, munduko enologorik goi mailakoenak irrikatuko lukeena eta begi onez aukeratuko!
|
|
2005
|
|
|
Herriaren errealitate linguistikoan ere eraginik
|
badu
familia berriak iristeak. Oso giro euskaldunean bizi izan diren herrietan, euskaraz ez dakiten familiak iristeak aldaketak ekarri ditu.
|
|
|
Ate aitzinean prestatzen dute bazkaria. Ate aitzinean
|
du
familia guziak jaten. Etxainzina dute jangia.
|
|
|
Haurtzaindegi publikoetako gehieneko tarifak garesti izan daitezkeen arren, oso oso gutxitan aplikatzen dira: plaza eskasia larria denez, tokiak diru sarrera urriagoak
|
dituzten
familietako haurrek betetzen dituzte, lehentasun hutsez.
|
|
|
Haur eskola batzuek deskontua egiten diete zentroan haur bat baino gehiago
|
dituzten
familiei.
|
|
|
Akats horri amaiera eman behar zaio, bestelako ideia bati helduz: arazoak
|
dituen
familian ez da errudun bat bilatu behar, gatazkak familiaren interakzioan izaniko gabezien ondore baita.
|
|
|
Elkarrekiko agintaritza bizi
|
duen
famili estiloa
|
|
|
Elkarrekiko agintaritza bizi
|
duten
familiak
|
|
|
Elkarrekiko agintaritza bizi
|
duten
familiak.
|
|
|
Nolanahi ere, Espainian zer gertatzen den jakin beharra zegoen: emaitza berberak gertatzen ote ziren, alegia, ordura arte ikertu zirenak homosexualtasuna espainolok baino areago integratu eta onartua
|
zuten
familia zirela kontuan izaki.
|
|
|
Beste aldetik, frankismoarentzat ideala zen emakume eredua zegoen, edozeren gainetik ama eta emazte zena, eta sexua soilik ugalketaren testuinguruan ulertzen zuena, tamalez, sexua seme alabak mundura ekartzeko bide bakarra baitzen. Testuinguru horretan, ahalik eta seme alaba gehien edukitzea hobesten zen eta ugalketa helburu hori betetzen ez
|
zuten
familiak begi txarrez ikusten zituen erregimenak. Batez ere, seme edo alaba bakarreko familiak kritikatzen ziren.
|
|
|
Kataluniako ikerketa baten arabera, haurren tratu txarrak gizarte klase guztietan gertatzen dira, eta lotura estuagoa
|
dute
familia ez elkartzearekin.
|
|
|
Haurren tratu txarrak gizarte klase guztietan gertatzen dira, eta lotura estuagoa
|
dute
familia nukleoaren arteko lotura ezarekin familiaren maila sozioekonomikoarekin baino, Nuria Almirall eta Roser Torné psikologoek, Kataluniako Haurren eta Nerabeen Arretarako Zuzendaritza Nagusiko profesionalek, “Haurren tratu txar fisiko larriak eta lau urtetik beherakoak” txostena egin baitute, eta Tornék dioenez, “haurren tratu txarretan ez dago alderik klase sozialen artean, ... Ildo horretatik, adituak adierazi du “errealitatearen pertzepzio okerra” dagoela, eta horrek haurren tratu txarren kasuak baliabide gutxi eta egiturazko arazoak dituzten familiekin lotzen dituela.
|
|
|
Haurren tratu txarrak gizarte klase guztietan gertatzen dira, eta lotura estuagoa dute familia nukleoaren arteko lotura ezarekin familiaren maila sozioekonomikoarekin baino, Nuria Almirall eta Roser Torné psikologoek, Kataluniako Haurren eta Nerabeen Arretarako Zuzendaritza Nagusiko profesionalek, “Haurren tratu txar fisiko larriak eta lau urtetik beherakoak” txostena egin baitute, eta Tornék dioenez, “haurren tratu txarretan ez dago alderik klase sozialen artean, eta, imajinatzea zaila izan arren, klase altuko gurasoek ere beren seme alabak jotzen dituzte”. Ildo horretatik, adituak adierazi du “errealitatearen pertzepzio okerra” dagoela, eta horrek haurren tratu txarren kasuak baliabide gutxi eta egiturazko arazoak
|
dituzten
familiekin lotzen dituela. Psikologoarentzat, irudi sozial hori, hein batean, honako honen ondorio da:
|
|
|
Arrandegi gehienek angulak erosteari utzi diote, ezin baitute hain prezio altuan erosi eta gero saldu. Beraz, enkarguz jatetxeetara edo erosteko ahalmen handia
|
duten
familietara joaten dira.
|
|
|
Familia horiek, batez beste, 1,3 ordainketa zerbitzu dituzte kontratatuta, eta ez dute ia Internetik eta ordainpeko telebistarik; herri txikietan bizi dira, seme alabarik gabe eta maila sozioekonomiko ertain baxuan. Horrelako etxeei telefonia zerbitzuak beren gain hartuta
|
dituzten
familien %22 gehitzen zaie, baina oraindik Internet eta, batez ere, ordainpeko telebista kontratatzeko mesfidantza erakusten dute. Tipologia horrek ez du ia nabarmentzen batez bestekotik, egoera sozioekonomikoagatik edo bizilekuagatik, bi zerbitzu ditu kontratatuta, eta Internet izanez gero, konexioa oinarrizkoa izaten da, ez banda zabalekoa.
|
|
|
Hiru seme alaba edo gehiago
|
dituzten
familiek onura fiskalak dituzte ibilgailu bat matrikulatzerakoan. Hala ere, horiek eskuratzeak zenbait murrizketa dakartza epeei dagokienez, erosketa edo salmenta berria egiteko.
|
|
|
“Familia konektatuak” Gobernuaren ekimena da, eta, horren bidez, interesik gabeko maileguak emango dizkie eskolan edo unibertsitatean seme alabak
|
dituzten
familiei (1.000 euro inguru, hiru urtean itzultzekoak), Interneteko konexioa duten ordenagailu eramangarriak eros ditzaten. Guztira, 100 milioi euro erabiliko dira 100.000 familia ingururi mesede egiteko, eta hilean 27 euro inguru ordainduko dira ordenagailuak erosteko.
|
|
|
Interneten erabilera hezkuntzan ezartzeko programaren barruan,' Internet ikasgelan', Gobernuak' Familia konektatuak' proiektua jarri du abian. Horren bidez, eskola umeak edo unibertsitate ikasleak
|
dituzten
familiek interesik gabeko maileguak eskuratu ahal izango dituzte ordenagailua erosteko.
|
|
|
Mailegua hauei zuzenduta dago: “Lehen, Bigarren Hezkuntzako edo Unibertsitateko ikasketak egiten ari diren seme alabak
|
dituzten
familiei, banda zabaleko konektagarritasuna duen ordenagailu eramangarria eta sinadura elektronikorako txartel kriptografikoaren irakurgailua erosten dutenei, eta Informazioaren Gizartearen teknologien erabileran trebatzeko aukera dutenei”. Emandako kreditu bakoitzak 1.000 euro inguruko muga izango du, oraindik zehaztu gabe.
|
|
|
Hazkunde “kezkagarria” Kontsumitzaileen eta Erabiltzaileen Erakundeak (OCU) KPIaren igoera “kezkagarria” dela esan du, baina oraindik “ez da kezkagarria”. OCUren arabera, igoera horrek ahalegin ekonomiko handiagoa eskatuko die hil honetatik aurrera hipotekak
|
dituzten
familiei, “KPIak interes tasetan eragiten baitu epe laburrean”. Apirileko igoerak eragina izango du etxebizitzen alokairuetan ere; izan ere, horiek, Hiri Errentamenduei buruzko Legearen arabera, urtero berrikusten dira indize hori erreferentziatzat hartuta, eta, beraz, indize hori gehitzeak eragina du prezioetan.
|
|
|
14 urte hauetan, 8 eta 12 urte bitarteko 100.000 haur inguruk igaro dituzte udako hilabeteak Espainian. Programan parte hartuko duten adingabeak hautatzeko aplikatzen diren irizpideak, funtsean, beren gizarte egoeran oinarritzen dira; izan ere, egoera larriagoa
|
duten
familia pobreenetako haurrak lehenesten dira, eta, gainera, espediente akademikoaren ebaluazio bat egiten da.
|
|
|
Herrialde askotan, langabezia oso handia da oraindik, eta eragin handiagoa du gazteen artean; beraz, munduan dauden 186 milioi langabeetatik %47 gazteak dira. Era berean, langile populazioaren laurden batek ezin
|
ditu
familiak mantendu egunean dolar bateko diru sarrerak lortzeagatik. Gainera, langile pobre gehienak “ezkutuko ekonomiakoak” dira, eta langile trebatuen eta ez direnen arteko soldata desberdintasunak handitu egin dira.
|
|
|
adibide gisa, inork ez du bisitarientzako interpretazio zentrorik. Gabezia hori arazo arrunta da Espainiako Parke Naturaletan (horietako heren bati baino gehiagori eragiten dio), baina gabezia hedatuena (erdiek ia ez dute ezer egiten horri buruz) pertsona ezinduentzako irisgarritasuna da, hau da, interpretazio zentroa eta parkearen azaleraren zati bat mugikortasun murriztua duten bisitariek erabiltzeko eta gozatzeko prestatu dira, baita haurrentzako autoak
|
dituzten
familiek ere. Parke Naturala da, Parke Nazionalarekin eta Biosferaren Erreserbarekin batera, naturguneak babesteko garrantzitsuena; parke horren aitorpena eta kudeaketa autonomia erkidegoei dagokie soilik.
|
|
|
Finantzaketa pribilegiatu horrek etxebizitza babestuen erosleak eta horiek ordezkatzen dituztenak eta alokairuko etxebizitzen sustatzaileak babestuko ditu. Erosleei dagokienez, Etxebizitza Ministerioak hipoteka maileguen hileko kuotak ordaintzeko laguntzak emango dizkie Ondorio Askotarako Errentaren Adierazle Publikoa (OAEAP) halako 3,5 baino diru sarrera txikiagoak
|
dituzten
familiei. Ministerioak erosleei eskatzen die urteko diru sarrera gordinak 55.272 eurotik beherakoak izan daitezela.
|
|
|
Joko patologikoa adikzio nahastetzat har daiteke, mendekotasun nahasteen zenbait alderdi barne hartzen dituelako, baita abstinentzia sintomak ere. Paziente ludopatekin egindako ikerketen arabera, %50ek alkoholismo aurrekariak
|
dituen
familia historia du. Beste ikerketa batzuen arabera, mendekotasun hori substantzien mendekotasunarekin lotu da, eta, halaber, joko patologikoaren prebalentzia handia dago ludopata duten pazienteen gurasoetan.
|
|
|
Txostenaren arabera, lurrak, basoak, ura eta arrantza tokiak izan ohi dira landa munduko pobreen baliabide “eraginkorrenak”, aberastasuna sortzeko, eta, horretarako, haien kudeaketak “gobernu onaren” jarduerak izan behar ditu. Autoreek gogoan dute, halaber, ingurumena zaurgarritasun iturri bat dela; izan ere, diru sarrera txikiak
|
dituzten
familiak “bereziki sentikorrak” dira hondamendi naturalekiko eta klima aldaketaren “inpaktu gero eta handiagoekiko”. Horregatik, Nazio Batuek sustatutako garapen eredu berriak natura bere oinarrizko hiru zutabeetako bat dela esan du.
|
|
|
Baina arraro begiratuko zidaten. Horrelakoxea
|
nuen
familia! Gaizto portatu eta marmarra, baina aldatuz gero baietz psikologoari deitu!
|
|
|
Benetan oroitzapen izugarri ona
|
dut
familia horretaz eta harremanetan gaude oraindik ere. Ezkondu berria da nire Taniuxka maitea.
|
|
|
– Eta guk ez
|
dugu
familiarik ala. Zer uste duzu plazerez zaitugula tinkatzen?
|
|
|
Lauretan hogei kiderentzako arratsaldeko askaria manatua zuten Murtutsen azkaziek, elkarren artean ordaintzea hitzartuz, txokolatesnea edo kafea aukeran eta bizkotxa xerra idor bana ez baitzizkien ostalerak nehondik ere oparitzen: hiltzea kario suertatzen zen, segurantzarekin hiltze konbenio zehatzik ez
|
zutenen
familientzat behintzat. Murtutseneko ahaideak bi mila eurorekin buxetaren betetzera iritsi ziren eta ez zen kolazionearekin diru kopurua pasatzea komeni!
|
|
|
Ez zaudete hemen
|
zuen
familia putari idazteko, esaten ziguten.
|
|
2006
|
|
|
Zialtzeta, Eleuterio Tapia, Laja... Ez
|
zuen
familiarik izan eta baserriz baserri ibili zen trikiti eskolak ematen. Bere jaiotzaren mendeurrenean ekitaldi ugari antolatu ditu Euskal Herriko Trikitixa Elkarteak.
|
|
|
dagerrotipoak, autokromoak, kinorak, argazkiak... Material hau guztia Ipar Euskal Herrian jatorria
|
duen
familia bati erosi diote. Familiako belaunaldi desberdinek osatu dute bilduma AEBetan; horiexek dira eman dituzten datu bakarrak.
|
|
|
Hutsa oso larria denean erasoak, matxinada, drogak sartzea eta abar gazteari taldetik bost eta zazpi egun bitartean isolatzen zaio eta ez du aisialdiko ekintzetan parte hartzen. Txabi Etxebarria EAEko Zigor Betearazpen zuzendariaren esanetan, askori inork ez die inoiz esan hau edo bestea ezin dutela egin, ez
|
dutelako
familiarik edo familian ez delako halakorik egon eta hasieran gaizki hartu dezakete, «baina neurri batean mugak daudela barneratzen joaten dira, besteen eskubideak hasten direnean gureak bukatzen direla eta nahi dutelako ezin dutela lapurtu ulertzen dute».
|
|
|
Albistea espero bazuen ere, senide maitea hil dela asimilatzeko tartetxo bat behar
|
du
familiak.
|