|
2000
|
|
|
neu lakoa zara,
|
beste
azal batekin.
|
|
|
eskuak bata
|
bestearen gainean
,
|
|
|
|
beste
batzuen argazkiak jango dituzte gupidagabe,
|
|
|
|
beste
amodio hura gardenarazten duen
|
|
|
baina
|
beste
batzuen gorputzean neurea zara oraindik.
|
|
|
baina
|
beste
batzuen gorputzean neurea zara oraindik.
|
|
|
|
Beste
kontu batzuekin denbora pasa dabilela,
|
|
|
Etorri ziren urtaroak, bata
|
bestearen ondotik
,
|
|
|
andre gazte xarmanta sentitzeko
|
beste
aitzakia bat.
|
|
|
|
besteak
neurea, apar azpian.
|
|
|
noiz bata
|
bestearen ondoan
, martxan,
|
|
|
Ate baten ostean,
|
beste
bat baitago, eta beste bat,
|
|
|
Ate baten ostean, beste bat baitago, eta
|
beste
bat,
|
|
|
eta gero
|
beste
bat...
|
|
|
Bata arra da eta emea
|
bestea
,
|
|
|
Iloba horren haurrak ere ekartzen dituzte.
|
Beste
iloba, Txemi, kartzelan dago, eta hura bisitatzera ere joan behar izaten dute. Eta ezin denera iritsi.
|
|
|
Sei hilabeteko egonaldia egin nuen Venezuelako lehen joanaldian. Orduan ezagutu nuen Rada, Plus Ultrako mekanikari nafarra,
|
besteak
beste. Venezuela osoan barrena ibili nintzen:
|
|
|
Amaitu nuenean...
|
beste
bi dorre eskaini zizkidan kroaziarrak. Dorre bakoitzak 65 pisu zeuzkan.
|
|
|
Dorre bakoitzak 65 pisu zeuzkan.
|
Beste
zazpi urte iraungo zukeen lanak guztira. Nire gogoa, ordea, Euskal Herrira itzultzea zen, baita hara joan aurretik ere.
|
|
|
Zortzi eraikin egin nituenak eta azkenean errefusatu nituen bi dorreak, konplexu oso bat zen guztia, dena bat. Azpi azpian zituen hiru pisuko garajeen bitartez, eta komertzio eta ofizinekin goian zituen
|
beste
hiru pisuren bitartez, elkar komunikaturik zegoen konplexu osoa: Parque Central Simon Bolivar erraldoia.
|
|
|
Venezuelako jendearen apaltasunak eta xalotasunak arreta erakartzen zidan; gustukoa nuen jende hura. Hala ere, injustizia soziala higuingarria zen, batzuen aberastasun gehiegizkoa eta
|
besteen
txirotasun larria. 1973 inguruan barrika petrolioaren prezioa izugarri igo zuten; 20 dolar urtebetean, 3 dolar balio izatetik 23ra.
|
|
|
Aski zenuen Caracas gaineko muinoetara begirada jasotzea gizarteko ezberdintasunak eta injustizia latza ikusteko. Nire ustea da, 30etako petrolioaren eta
|
beste
gai batzuen aurkikuntzak eskulan eskari handia sortu zuela bat batean, eta laborariak eskulan premia horretara bideratu zituztela trumilean, nekazaritza lurrak hustuta. Lehen urte haietan langile ugari behar zituzten, baina gero petrolioa ateratzeko ez da ia eskulanik behar.
|
|
|
Hamaka modukoa da txintxorroa, indigenek erabiltzen dutena. Zuhaitz batetik
|
bestera
lotu eta, bertan etzan ondoren, saretxoa botako duzu zeure gainean, eltxoek jango ez bazaituzte.
|
|
|
Han ez zegoen giro abertzalerik.
|
Beste
ingurune batean ibili ohi ginen gure taldetxokoak; Bilboko Arnaizen inprimategian elkartzen ginen lanaren ondoren, zahar eta gazte. Tabernetara joan, garagardoren bat hartu, berriketan egin...
|
|
|
Kemena eta indarra sumatzen zen nonahi. Hori banekien Venezuelan nengoen bitartean ere, baina gauza bat zen han egonik jakitea, eta
|
bestea
, arras ezberdina, Euskal Herrian bertan bizi izanik dastatzea. Franco hilik, hauteskunde eta gisakoen leihoa irekitzen ari zen.
|
|
|
Niretzat, 45 urterekin,
|
beste
momentu bat zen hura, beste erronka bati ekiteko unea. Amnistia aurretik enfrentamendu giroa bizi zen; gizartea oldarrean zebilen:
|
|
|
Niretzat, 45 urterekin, beste momentu bat zen hura,
|
beste
erronka bati ekiteko unea. Amnistia aurretik enfrentamendu giroa bizi zen; gizartea oldarrean zebilen:
|
|
|
Euskadi Ta Askatasunaren ondoan jarraitu nuen, lehen baino aktiboago nahi baduzu. Ikastaroa egin nuen
|
beste
batzuekin batera, hainbatek egina izango duten moduan Erakundearen historian. ETArekiko harremanaz eta jarduera pertsonalaz ez naiz ariko, hau ez delako horretarako lekua, eta beti daudelako isilik gorde beharrekoak.
|
|
|
Zaputzaldi inpresioa utzi zidan Parisko 68ko maiatzak, frustrazioarena; gauza txikia izan zela, alegia, izan zitekeenaren ondoan. Maiatz hartan autoritate eta agintari guztiak gainezkatu egin zituen gizarte mugimenduak; armada eta polizi indarrak ere larritu egin zituen tupusteko iraultza hats hark, eta egoera goren hura
|
beste
apur batez luzatu izan balitz, gehixeago iraun izan balu, urrunago iritsiko ziren ondorioak. Baina norbaitek edo zerbaitek desegin egin zuen hura guztia, zapuztu.
|
|
|
– Hemezortzi urte hauetan asko aldatu da kartzeletako egoera, bai jendearen izaera bai jende modua bera. Baina denboraren bereizketarik gabe ere, egoera oso ezberdinak aurkitzen dira espetxe batetik
|
bestera
. Castellonen zegoen preso jendea izan edo hemengoa izan, alde handia dago.
|
|
|
Dirudienez, ez dago eskasiarik. Gehienak espainiarrak ez direnez, ez da ikusten drogarik ia batere; dauzkaten diru pixarrak ez dituzte papelinetan ahitzen,
|
beste
presondegietan bezala.
|
|
|
Arabiarrak, Afrika beltzekoak, latinoamerikarrak, alemanak, frantsesak, espainiarrak, euskaldunak... Taiwan eta Asiako
|
beste
herrialderen batzuetakoak ere badaude, eta hauek ere aise bereizten dituzte espainiarrak eta euskaldunak.
|
|
|
Barran zintzilik edukitzen ninduten tarte haietan, barrabiletatik heltzen zidan hartaz gainera, bazen
|
beste
txakur bat joka aritzen zitzaidana, gerri barrenean karate kolpeak ematen zizkidana, giltzurrunen inguruan eta, beti minez eduki ohi nuen lekuan hain zuzen. Hernia lunbarraren kariaz, oso gaztetatik ibili izan bainaiz gaizki gerritik.
|
|
|
Gobernu Zibilean, kalabozoen gaineko salan, bazen zutabe koltxoitu eta eskaiz forratu bat. Sala hartan nengoela ikusi nuen Ballesteros komisarioa, zutabearen kontra jartzen eta, oniritzia emanez bezala,
|
beste
txakurrei keinuak egiten. Ondoren lotu ninduten bizkarra zutabearen kontra nuela, eta aurrez aurre abiadura hartuta etorriz, ostikada eman zidan barrabiletan taldeko buru egiten zuenak.
|
|
|
DGSkoa
|
beste
modu bateko tortura izan zen: psikologikoa.
|
|
|
Komedia bat!
|
Beste
inspektore bat edo halakotzat hartu nuen nik forentse modu hura. Azken aldi batez dutxarazi zidaten epailearen aurretik igaro baino lehen.
|
|
|
Pezera kristalezkoan sartu, tribunala ez zenuela ezagutzen eta horrelako zera batzuk bota (aukerarik ematen bazizuten), eta ostera behera, kalabozoetara. Hamahiru epaiketetatik bat bakarra egin nuen osoa,
|
beste
mutil bat libratzeagatik. Gauza ziurra zen, gaur bezalaxe, sala hartan ez zela epaiketa bat egingo, antzerki eta itxurakeria bat baizik.
|
|
|
Ez zegoen keari ihes egiteko modurik; ziegako ohean etzan nintzen. Jendea han zebilen batera eta
|
bestera
, ahal zuen moduan. Rekalde etortzen zitzaidan tarteka, ea zer moduz nengoen galdetzen.
|
|
|
Rekalde etortzen zitzaidan tarteka, ea zer moduz nengoen galdetzen. Txarto pasatu nuen nik, eta
|
besteak
ere halatsu ibiliko ziren.
|
|
|
Isolamenduari deitzen zaio han usategia, goian baitago, bigarren solairuan. Teilatu ondoko galeria bi dira; baten azpian enfermeria dago oker ez banaiz, eta
|
bestearen azpian
dutxak. Patio txiki bat ere badago bertan, goi hartan.
|
|
|
Ziegako harraskan ile bat aurkitu zidatelako sartu zidaten behin partea! Eta niri bezala
|
besteei
. Hango egoera oso tentsoa zen, atsedenik gabeko jazarpena, atergabea.
|
|
|
Larunbat goizetan kiroldegia tokatzen zaie gure moduluari eta bigarrenari. Hara goaz, beraz, laurok, eta bigarren moduluko
|
beste
lau adiskideekin elkartuko gara: Kitxu, Jokin Santxo, Raul eta Ramon.
|
|
|
Bazterreko eserlekuetan multzotuta begiratzen diegu guk zortziok, berriketan. Areto futbolean jokatzeko ez ezik
|
beste
ariketa batzuetarako ere badira instalazioak kiroldegian, baina soberan daude guretzat, honela elkartzeko aukera daukagun bitartean behintzat.
|
|
|
Ordu t’erdi segituan joaten da solasean. Jokin izan ezik, gazteak iruditzen zaizkit
|
besteak
; Antxonen ondoan zer esanik ez. Antxon gazteekin ondo konpontzen dela ikusten dut.
|
|
|
|
Besteekiko
ardurarik ezaz baino izorratzeko apropos aritzen direla dirudiela esaten du.
|
|
|
Baina kontua da, hamaikagarren egunean eman egin zidatela txapela, eta orduan jaitsi nintzen patiora. Arropak eta
|
beste
gauza batzuk ere eman zizkidaten. Falta ziren batzuk, tartean irratia eta zenbait liburu.
|
|
|
Herrerara iritsi nintzenerako, lagunak batzarrak egiten ari ziren egoera hari aurre egiteko moduren bat prestatu nahian. Ez zen gauza erraza, erabat setiatuta geundelako, kartzeleroak harro eta garaile ageri zirelako, itomena gainditu ezinik genbiltzalako, gose grebez izan ezik
|
beste
borroka eratan esperientziarik ez geneukalako, eta beste hainbat arrazoirengatik. Batzar ugari eta eztabaidak luzeak izan ziren.
|
|
|
Jaikitzeko agintzen aritu zitzaizkidan berriro, eta nik ezetz berriro. Eta
|
beste
ziegetako lagunek berdin.
|
|
|
Hiru hilabetera desagertu zen Herreratik. Geroago jakin genuen,
|
beste
kartzeleroren batek esanda, urdaileko ultzera bat sortu zitzaiola eta alde egin beharra izan zuela lan hura utzita.
|
|
|
Orduan irakurri nituen Sholokhoven Don baketsua eta horrelako mardul batzuk. Lagunen artean trukatzen genituen liburuak, leiho batetik
|
bestera
karroaz pasata. Leiho batetik bestera luzatzen den lokarria zen karroa, muturrean poltsa lotu bat mugitzen zuena.
|
|
|
Lagunen artean trukatzen genituen liburuak, leiho batetik bestera karroaz pasata. Leiho batetik
|
bestera
luzatzen den lokarria zen karroa, muturrean poltsa lotu bat mugitzen zuena. Besoa atera eta ondoko leihora botatzen duzu, eta albokoak harrapatzen duenean tira diezaiola, eta hark hurrengoari, eta horrela galeriaren punta batetik besteraino.
|
|
|
Leiho batetik bestera luzatzen den lokarria zen karroa, muturrean poltsa lotu bat mugitzen zuena. Besoa atera eta ondoko leihora botatzen duzu, eta albokoak harrapatzen duenean tira diezaiola, eta hark hurrengoari, eta horrela galeriaren punta batetik
|
besteraino
. Liburuak, janaria edo behar dena pasatzen ahal da horrela.
|
|
|
Aurrerago,
|
beste
borroka batzuk ere egin izan ziren Herreran: gose grebak, txapeoak, planteak.
|
|
|
Horien artean gogoratzen dut gose greba bat, nik gaizki pasa nuena lehen egunetan, botaka eta urik edan ezinik. Gogoratzen ditut bi txapeo luze samar, lauzpabost hilabetekoak; hauetako bat 87ko hasieran, Herreratik
|
beste
kartzela batzuetara lagunak sakabanatzen hasi zirenean. Protestan, atea jotzeko zerbait behar eta, txaboloko zokaloa, baldosa zatia harrotu nuen, eta harexekin jotzen.
|
|
|
Laga egin nuen bi urte inguru egin izandako ziega. Beste txabolo batera aldatu nintzen,
|
beste
marrazki bati ekiteko. Irudi landuagoa nahi nuen:
|
|
|
1987ko urriaren 26an eraman ninduten Castellonera,
|
beste
lau lagunekin, Herreran lau urte eskas egin ondoren. Ordura arte talde handi samarretan egonak ginen Carabanchelen, Puerton eta Herreran, baita Alcalan ere.
|
|
|
Bostok modulu berean elkarrekin egin genituen lehen bi urteak. Gero
|
beste
modulu batera eraman gintuzten Juanito Nazabal eta biok, eta beste hirurak modulu banatan bakartuta. Kartzela berean egonik ere, beste sakabanaketa bat gehiago ezarri ziguten!
|
|
|
Bostok modulu berean elkarrekin egin genituen lehen bi urteak. Gero beste modulu batera eraman gintuzten Juanito Nazabal eta biok, eta
|
beste
hirurak modulu banatan bakartuta. Kartzela berean egonik ere, beste sakabanaketa bat gehiago ezarri ziguten!
|
|
|
Gero beste modulu batera eraman gintuzten Juanito Nazabal eta biok, eta beste hirurak modulu banatan bakartuta. Kartzela berean egonik ere,
|
beste
sakabanaketa bat gehiago ezarri ziguten! Noziboen modulura pasa ginen Juanito eta biok, arriskutsuen modulura, euren sailkapenaren arabera.
|
|
|
Sei urte eta erdi igaro genuen horrela, eta ordutik aurrera hasi ziren tarteka moduluz aldarazten, bat hona eta
|
bestea
hara, trukatzen bezala. Eta ziegaz ere aldatzen gintuzten, hiru lau asteko tartearekin, hutsik egin gabe aldatu ere gainera.
|
|
|
Durangon geundela, gogoan dut
|
beste
haur batzuekin jolasean nenbilela eliz atarian, Durango erdian, beraz... gogoan dut abioien burrunba entzun nuela lehenengo, eta bonben eztanda gero. Zalaparta itzela izan zen, leherketaren trumoi izugarria.
|
|
|
Itsasontzira igotzen zen ume bakoitzak txartela paparrean, bere datu eta destinoarekin. Familia bakoitzarentzat drama bat zen bereizketa hura, gerra berez zen dramari gehitutako
|
beste
drama bat. Modu hartan alde egindako haietako haur batzuk itzuli ziren 56an edo.
|
|
|
Baziren han gure adineko bi neskato, Bilboz geroztik gurekin zetozenak bidaian. Bata Portugaletekoa zen eta Barakaldokoa
|
bestea
. Bietako bat, ez dut gogoratzen nor, bere aitonarekin zihoan.
|
|
|
Bietako bat, ez dut gogoratzen nor, bere aitonarekin zihoan.
|
Besteak
ere izango zuen senideren bat. Bidaia luze samarra egingo genuen elkarrekin, baina nahi bezain luzea ez, zoritxarrez.
|
|
|
Castellongo espetxetik etorrita, hemen ohitu ezinik dabil Antxon. Ziega batetik albokora aldarazten zaituztenean ere zapuztu egiten dizute ohiko martxa, zereginen erritmoa, eta kartzela batetik
|
bestera
aldatzean egonezinean ibiltzea ez da harritzekoa. Bidaian aste pare bat pasa badituzu, zer esanik ez.
|
|
|
Lurreratu ginenean ohartu nintzen jende guztia gaixorik zegoela, denak zorabiatuta eta okaka, aurpegiera zurbilekin. Bidaiak iraun zuen denboran alde batera eta
|
bestera
ibili nintzen ontziko kubiertan, ahal nuen leku guztietan. Hala ere, Arroxelan bertan, lehorreratzear geundela konturatu nintzen zenbat eta zenbat ginen.
|
|
|
Zenbait belaunalditako haurrek erabili ostean pilatutako jostailuak, seguru asko. Oloteko egonaldi hartan, denen beharra izango zen-eta, ama eta izeba
|
beste
etxeren batzuetan aritu ziren lanean. Haurrak kalean edo bazterrik bazter ibiltzen ginenez, amak eta izebak lan egiten zuten etxeetara hurbiltzen ginen.
|
|
|
Oloten denboraldi luze samarra egin ondoren, Tortellatera eraman gintuzten, Torre Chiquet izeneko etxera, herritik apartatuxe. Gutaz gain, Tortellaten baziren
|
beste
iheslari batzuk: Tinita, haragi zatiez beti hausnarrean aritzen zen Donostiako neska koskorra, eta lehen aipatutako Portugaleteko eta Barakaldoko familiak.
|
|
|
Leherketaren izua apur bat pasa zitzaidanean itzuli nintzen ostera jolasean ibilitako tokira. Bilbotik gurekin joandako neska koskorretako bat hil zuen bonbak; aitonarekin joandakoa ez,
|
bestea
baizik. Burdinazko farola odolez eta haragi zatiz zipriztinduta ikusi nuen.
|
|
|
Tripetako minez, botaka, beherakoarekin... Hain larria izan zen, gaixoaldi horretan hil zela Bilbotik gurekin etorritako
|
beste
neska koskorra ere, aitonarekin zegoena.
|
|
|
Tortellaten bazen aireportu txiki bat! Bi hegazkin zeuden hangar handi batean barruan, eta kanpoan
|
beste
bat. Hangar hartara sartu, abioira igo eta, metrailadorea hartuta, tu tu tu tu aritzen nintzen jolasean.
|
|
|
Halaxe jakinarazi zion behintzat gure aitonari. Gizon haren eraginez edo
|
beste
moduren batean, Ondarretako kartzelara eraman zuten aita. Itxuraz egoera hobeagoxera, fusilatzetik libre; nahiz eta kontu jakina den Ondarretako kartzelaren historia beltza.
|
|
|
– Neuk ere irudipen hori izan dut, baina geu ere zahartu garelako izango da. Batzuk burusoildu egin gara,
|
beste
batzuei zimurrak ageri zaizkie aurpegian, edo ileak eta bizarrak urdindu zaizkie... Denoi utziko zigun arrastoren bat urte hauen joanak.
|
|
|
Gurekin eta
|
beste
ehun preso ingururekin oraintsu egin duten mugimendua dugu mintzagai, irratian entzundako zerbaiten kariaz. Espainolak mundu guztian joko zikinean eta maltzurkerian ibili direla beti, diosku Antxonek, egundo ez dutela gizatasunik izan gauzak gizalegez egiteko garaian.
|
|
|
Aita, behintzat, gerrara joana zen etxeko eskopetarekin. Hala ere, Ordiziatik martxa egin genuenekoa gogoratzen dut nik
|
beste
ezer baino gehiago. Ordurako mataderia ondoan bizi ginen, eta etxe osteko mendietan bonbak erortzen ari ziren, egundoko eztandak eginez.
|
|
|
Zurriolako hotel batera eraman gintuzten, jende zibilaren babeserako antolatutako hotelera. Telesforo Monzon zen orduan Euskal Gobernuko Barne ministro eta berak ziharduen,
|
besteak
beste, modu horretako lekuak apailarazten. Zurriolako hotel horretatik, Kontxa pareko etxe batera pasako ginen, eta hantxe geratuko harik eta, frankistak sartzear zeudela, Donostiatik alde egin genuen arte.
|
|
|
Oroitzen naiz denbora tartea egiten zuela tiro batetik hurrengora, tarte luzetxoa. Tiro haietako baten ondoren
|
bestea
noiz etorriko zain egoten nintzen balkoian. Esan dezaket balkoietan igaro nuela gerra haren zati handi bat.
|
|
|
Eta Itziar (Bonxen zegoen hau ere) Avilara, bere lagun Errota lehengo lekuan utzita eta, era horretan, elkarrengandik bananduta. Gure lekuak betetzeko, Galiziara, Bonxera alegia,
|
beste
bi hurbilduko zituzten, Valenciatik bata eta Herreratik bestea. Besteren bat Valenciatik Ourensera, Jaendik La Lamara hurrengo bat, edo Puertotik Jaenera.
|
|
|
Eta Itziar (Bonxen zegoen hau ere) Avilara, bere lagun Errota lehengo lekuan utzita eta, era horretan, elkarrengandik bananduta. Gure lekuak betetzeko, Galiziara, Bonxera alegia, beste bi hurbilduko zituzten, Valenciatik bata eta Herreratik
|
bestea
. Besteren bat Valenciatik Ourensera, Jaendik La Lamara hurrengo bat, edo Puertotik Jaenera.
|
|
|
Gure lekuak betetzeko, Galiziara, Bonxera alegia, beste bi hurbilduko zituzten, Valenciatik bata eta Herreratik bestea.
|
Besteren
bat Valenciatik Ourensera, Jaendik La Lamara hurrengo bat, edo Puertotik Jaenera. Eta tankera horretan asko asko.
|
|
|
Oraingo kasuan, gainera, Espainiako Gobernuak halako zaratarekin aldarrikatu duen mugimenduaren fitxa zarela ikusita, zeure izaera eta kolektiboarena deuseztatzeko, senideei eta lagunei
|
beste
burla bat egiteko mugimendua baino ez dela ohartuko zara, lehengoak, urteetako murrikak, aski ez balira bezala.
|
|
|
Hurbilketa eguna heldu zen, bada, eta Bonxetik Palenciara bidean Leonera lehenengo jauzia. Bonxen furgoira igo bezain bizkor ohartu nintzen bazirela han
|
beste
adiskide batzuk, euskaraz ari baitziren. Ourensetik zetozen bi:
|
|
|
Ourensetik zetozen bi: Jokin Santxo eta Bizkai; Monterroxotik
|
bestea
, Zubeldia agian; ezagutzen ez nituenak hirurak ere. Leonen furgoitik jaistean egingo genuen elkarren ezagutza.
|
|
|
Lehendik ezagunak nituen batzuk, baina gehiago ziren ezezagunak.
|
Beste
espetxe batzuetara sakabanatuak izan aurreko egonaldi laburra izango genuen elkarrekin, lagunarteaz gozatzeko. Presaka hitz eginez, presaka paseatuz, ekonomatoko arduradunak zeuzkan kafe guztiak presaka hartuz igaro genuen ostiraletik astelehen gauera artekoa.
|
|
|
Palenciara iritsitakoan agurtuko dut furgoiko karrajotik, bere kaiolako leihatilatxotik; nik agur eta hark irribarre. Oihu egin diet aurrera jarraitzen duten
|
beste
lagunei ere: Fer, Gerbas, Bizkai...
|
|
|
dorre handi bat, kartzelaren itzulian dauden alanbre hesiak, hormak nonahi. Moduluak ageri dira, kiroldegia datekeena, eta
|
beste
zenbait eraikin. Egituran ez du Bonxeko kartzelaren antzik.
|
|
|
Modulu arruntetara garamatzaten egunean, hirugarren egunean,
|
beste
lagun bat heldu da sarreretako honetara; Castellondik dakartena. Eup!
|
|
|
Lantegi hartan batera eta
|
bestera
bidaltzen ninduten enkarguak egitera, eta bizikletan joan ohi nintzen. Neure kontuko enkargu moduak ere izaten bainituen nik, beti bizikletan.
|
|
|
Beraz, zera asmatu nuen... 13 zenbakiko 3aren gainean
|
beste
3 bat ipini nion alderantziz, 8 bilakatzeko. Eta hor noa estankora; eman diot txartela hango andreari; eta hark:
|
|
|
Hilero joango nintzen estankora nire tabako bila, eta hilero emango zidan. Tabako hartatik gehiena saldu egiten nuen taberna batean, eta
|
bestea
neuk erre, Abadie papertxoarekin zigarroa eginda. Orduan hasita, berrogeita zortzi urte inguruan jarraitu nuen erretzen, duela zortzi utzi nion arte.
|
|
|
Aitaordearekin ezin konpondua, etxeko itomena, adinaren ezinegona eta ihesi nahia, dena nahastu zitzaidan apur bat. Gu hiru anai arreba ginen, eta aitaordeak bazituen
|
beste
hiru bereak. Eta gure amarekin beste bi seme izan zituen, gainera.
|
|
|
Gu hiru anai arreba ginen, eta aitaordeak bazituen beste hiru bereak. Eta gure amarekin
|
beste
bi seme izan zituen, gainera. Zortzi ume ginen etxean, eta ez da harritzekoa itolarria izatea.
|
|
|
Osabaren etxera egiten zizkidan bisitetan konturatuko zen sendagilea, han ez nindutela oso gogoko, ez nindutela trapu zahar bat baino gehiago zaintzen. Inork inguruan nahi ez duen krakadunaren moduan nindukaten traste zaharrak gordetzen zituzten gela itsu batean,
|
beste
traste zahar bat gehiago, etxean edukitzeko baino jaurtitzeko hobea nintzena. Horretaz guztiaz ondo ohartu bide zen Don Emiliano sendagilea, eta Andazarrateko sanatoriora joan nahi al nuen galdetu zidan isilka.
|
|
|
Baina ez ginen beti berdinak egoten. Jendea aise aldatzen zen han, batzuk hiltzen zirelako eta haien lekua betetzera
|
beste
batzuk ekartzen zituztelako. Gaur musean edo ariko ginen laukotea mahaian eserita; hurrengo egunean berriro eseriko zinen beste saio bat egin asmoz, baina ohartzen zinen bezperakoetatik bat falta zela, edo bi agian.
|
|
|
Jendea aise aldatzen zen han, batzuk hiltzen zirelako eta haien lekua betetzera beste batzuk ekartzen zituztelako. Gaur musean edo ariko ginen laukotea mahaian eserita; hurrengo egunean berriro eseriko zinen
|
beste
saio bat egin asmoz, baina ohartzen zinen bezperakoetatik bat falta zela, edo bi agian. Hil egin zirela, alegia.
|
|
|
Hil egin zirela, alegia. Egun batetik
|
bestera
hiltzen eta desagertzen ikusten genuen jendea. Urte haietako miseria eta lazeriaren ispilu garbia zen leku hura.
|
|
|
Bazen han zestoar gazte bat, sasoirik onenean zegoen mutila... Indartsu zegoela zirudien arren, egun batetik
|
bestera
hil zen. Beasaindar bat ere bai, Mata abizena zuena; neumotorax tratamendua egin zioten, baina hobekuntzarik eragin ez zionez, plastia ebakuntza egin behar; ebakuntzaren ondoren bisitan joan nintzaion, animatua ikusi nuen goiko gelan; hurrengo goizean hil zen.
|
|
|
Arruabarrena zeritzan bat ere bazen, marrazten artista zena; Merced egunean jaia antolatu zuten mojek, eta batzuk mozorrotuta ibili ginen marrazkilariari adorea ematen, baina ez dakit zer atarramentu izan zuen. Mendaroko bat ere hil zen, eta
|
beste
asko ere bai. Eguneroko ogia zen.
|
|
|
Egundo ez nituen ikusi taberna batera sartzen eta ardoa edaten, edo lagunartean parrandan. Beti elkarrekin eta beti
|
besteengandik
berezi zebiltzan, zut zutik biak, tente, hara eta hona begiratzen... Mujika Herzog anaiak.
|
|
|
Hiriko jaietako Salbean Udaletxetik Santa Mariaraino paliopean eramaten zuten Franco. Donostiako egonaldian Aieten izaten zenez, denboraldi horretan Aieteko etxera eramaten zituzten Gipuzkoa Plazako ahateak ere, eta
|
beste
batzuk Ondarretako kartzelara.
|