|
2000
|
|
|
" jolasak, ingenioak, ironiak, subjetibitatea askatzen dute eta inkontsekuentziara bultzatzen". Alegia, esan nahian bezala asko duela liburuak jolasetik, jolasa delako askatasun osoa lortzeko era bakarra, eta jolasa delako,
|
azken
finean, paradisuaren ispilu. Eta bere teoria egiaztatze aldera, Nietzsche du orain:
|
|
|
Idazle mehatxatzaileei ez zaie erantzuna debaldekoa iruditzen, eta, denbora galdu alde, seminario bat egitea pentsatu dute idazle errealistaren metafisikak aztertzeko. K.L. idaz  le gazteak, oraindik mahaiburuan eserita,
|
azken
egunetan hamaika aldiz errepikatu duen esaldia irakurri du, irribarre eroriz: " Bukatzeko, jaun adiskideak, nire liburua bi hitz dotoretan laburbildu banu, hauxe esango nuke:
|
|
|
alde bakoitzetik bizpahiruk. Gauzak horrela, eta
|
azken
mugimenduak, ezinbestean, ezdeusak direlarik jada ez dago arriskatzerik ez defendatzerik ere, bi gorputz abailduak, behar diren urratsei jarraituz, garaipena ekarriko dien parusiaren zain gelditzen dira, noizbait baletor.
|
|
|
Ekintza hark ez bide zuen eragozpen tekniko handirik:
|
azken
bagoia ginen. Eta orain ez genuen inor aurretik.
|
|
|
Zergatik txulatu zizkigun txartelak bost aldiz? Zergatik desbideratu zen trena hainbat aldiz eguneroko ibilbidetik, lanen eta greben eta matxuren aitzakian,
|
azken
hogei urtean halakorik sekula egin ez bazuen. Non geunden orain?
|
|
|
esaten ari zitzaidan: " ez dakik nora hoan, tonto halakoa; hauxe izango duk hire
|
azken
bidaia".
|
|
|
Gero, pixka batera, haur bat gutxiago eta gizaseme bat gutxiago. Eztul txikiak eta garrasiak, eta
|
azken
haurra eta haren gurasoak, barrura. Bakarrik gelditu ginen orduan semea eta biok gizaseme adintsuarekin.
|
|
|
Bi euli ikusi nituen beiraren kontra sexu jotzen, doilorki, maitasunik gabe. Leihatilaz kanpora begiratu nuen
|
azken
aldiz, eta begiz jo nituen jada gogoan ez ditudan arren txori irazekiak, paperezko loreak eta aingeruren bat lurraren ezki berandutuen gerizpean. Eta orduantxe, istripua.
|
|
|
Nik, ezjakintasunez ez ezik borondate on guztiarekin, txalo egin nion jaurti  tzaile burugabetuari, zinez uste baitut horixe espero zuela hark gugandik: loriazko
|
azken
segundo ahaztezin batzuk, betikotasuneranz  ko bidaia betiere ezezagunean lagungarri izango zituenak.
|
|
|
Haietako bat, itsua, belus moketa ikusgarriarekin estropezu eginda, han joan zitzaigun eskailera pikoan behera, gure begien aurrean, beldurrezko filmetan gertatu ohi den baino kalapita handiagoa eginez, zer diren gauzak; gu iristerako, baina azafatak minutu bat lehenago joanak baitziren beren zerbitzu publikoak beste norbaiti eskaintzera, Borge jauna zen, odol borbor itxuragaiztoan, bragetako botoiak lotsagabe irekita zituela. Badaezpada ere, prestu hurbildu gin  tzaizkion lau gizasemeok, eta hil aginean zen gizajoak hala eskatuta, esan liteke, bada buruan lau kolpe latz lehor eman genizkion zoruaren kontra, adeitsu asko, eta, aireari (eta bizitzari)
|
azken
ostikada haserretua joz, Borge jaunak herio betikoa besarkatu zuen azkenik eta sofrikario erantsirik gabe. Gero, errespetuz, begi itsuak itxi genizkion eta brageta lotu.
|
|
|
Haietako bat, itsua, belus moketa ikusgarriarekin estropezu eginda, han joan zitzaigun eskailera pikoan behera, gure begien aurrean, beldurrezko filmetan gertatu ohi den baino kalapita handiagoa eginez, zer diren gauzak; gu iristerako, baina azafatak minutu bat lehenago joanak baitziren beren zerbitzu publikoak beste norbaiti eskaintzera, Borge jauna zen, odol borbor itxuragaiztoan, bragetako botoiak lotsagabe irekita zituela. Badaezpada ere, prestu hurbildu gin  tzaizkion lau gizasemeok, eta hil aginean zen gizajoak hala eskatuta, esan liteke, bada buruan lau kolpe latz lehor eman genizkion zoruaren kontra, adeitsu asko, eta, aireari (eta bizitzari) azken ostikada haserretua joz, Borge jaunak herio betikoa besarkatu zuen
|
azkenik
eta sofrikario erantsirik gabe. Gero, errespetuz, begi itsuak itxi genizkion eta brageta lotu.
|
|
|
Nik, etsiak jota, esan nuen: " Izatearen arintasun jasanezinak oro berdinduko gaitu, sasoi beteko nahiz elbarri, aberats nahiz pobre, zoriontsu nahiz dohakabe,
|
azken
argiaren zantzuan". Eta den denek baietz bezala egin zuten buruarekin, konforme zeudela guztiz nire ahotik irten zen aforismoarekin.
|
|
|
" Non dira gure Meltxor, gure Gaspar eta gure Baltasar!". Hilabete eta erdiko itxaronaldiaren ondoren, jendea etsita zegoen, nazkatuta, zeren, normala denez, bertsolarien jardun herrikoi bihozkorrak ere,
|
azkenerako
, aspertu egiten baititu gizakiaren bihotz gogo eraman onekoak. Zergatik, ordea, hainbeste luzamendu?
|
|
|
Lanak emango nizkion, ez ninduen hain erraz toreatuko. Alboan nuen gizasemea ere ez zetorren esaten ziguten orori men egiteko jarreran; sartu aurretik, aitortu zidan hark behartuta ekarri zutela, esate batera, programara; eta
|
azkenean
, biziko bazen, baiezkoa eman behar izan zuela, etorriko zela bost milioi ditxosozko haien truke. Nik ere aitorpen bera egin nuen.
|
|
|
" Hona hemen denetarik izan den gizona, bene benetako gizasemea, zintzilik duen bekatu baten bizkar mundu ororen irainak eta mespretxuak eta barre algara lizunak eraman behar izan dituena. Hona hemen ba  tzuen ezina eta besteen inbidia, eta emakume guztion gozagune
|
azkena
. Zuekin, orain, Abdul Ib Abraham Josef Celorrio".
|
|
|
Beti bezala esnatu zen Brown jauna goiz euritsu hartan, zortziak aldera, eta ezkongabea zenez eta bakarrik bizi zenez, inork ez zion esan azazkal haiek oso aldatuta zeuzkala, oso handituta, ez ziruditela, ez tamainaz ez formaz ez kolorez, bere eskuko azazkal berezkoak, azaz  kalordeak baizik; Brown jauna ere ez zen, noski, txikikeria hartaz jabetu, eta bulegoan ere, astelehena izaki, inork ez zion hitzik ere aipatu aldaketaz. Era berean, ez genuke ziurtasun osoz esaten jakingo baina badakizu baietz zenbat denbora igaro zen azazkalen aldaketatik
|
azken
eta erabateko itxuraldaketaraino; eman dezagun, hortaz, hilabete. Apiril osoa.
|
|
|
|
Azken
pentsamendu arin baina lasaigarri hura buruan zebilkiola, komunera abiatu zen, boxeolari itxura zemaion bainu soineko batean bilduta. Pasabide luzeko leihotik ikusi zuen euria ari zuela, gogoz eta haizetsu.
|
|
|
Asteburuan ez zen Brown jaunaren bizi  tzan ezer bereziki aipagarririk gertatu, ez behin  tzat aldaketa fisiko nabarmenik, eta, ezkongabea zenez, edo, hobeto, mutilzaharra, bada etxean goxo goxo egotea pentsatu zuen, amaren igandeetako bazkaria gezur txiki batez saihesturik, eta arreben eta lagunen zinemarako eta afaritarako eta futbolerako gonbit temati aspergarriak gezur ez hain txikiez bazterturik. Bakarrik egoteko gogoa zeukan, lasai aspertzeko beharra,
|
azken
aldaketei buruz hausnarketa serioa egiteko premia espirituala. Era berean, ariketa gastronomikoetan trebatzeko aukera ere oso kontuan hartua zuen, ordurako bazekielako emakume bat erakar  tzeko era bakarra zela huraxe, eta handixetik zuela etorri gero eta konkistagaitzago iruditzen zitzaion ordainak.
|
|
|
egina zegoena desegitea. Zer egiten zuen hark,
|
azken
finean, bulegoan ere. Hitzez ematen zitzaizkion poemak eta aforismoak eta aginduak marrazkien bidez desegin, deseraiki.
|
|
|
Eta horixe esan zion Brown jaunak idazkari bular lerdenari, segail plantak eginez, asperduraren kontrako txertoa zela look berria, nazka nazka eginda zegoela ilaje urrekoloreaz, eta eskertzen ziola lorea, biziki eskertu ere. Eta esaldia amaitu gabe zuela, bere bulegora sartu zen abaila larri samarrean, ispiluaren aurrean
|
azken
aldaketaren berri jakiteko. Ongi hartzen jakin zuen ilearena, eta lankideen txantxak estoikoki ez ezik umore onez ere eraman zituen.
|
|
|
Gogoz kontra afaldu zuen, eta, afaltzen ari zela, konturatu zen ezin zituela makarroiak irentsi, haiek plateran ikusi hutsarekin sekulako goragalea etortzen zitzaiola. Gogor egin zion bere buruari baina, eta,
|
azkenerako
, denak bota zituen. Ondoez arin bati egotzi zion botaldia, digestio txarren bati.
|
|
|
aurreko astean ez bezala, astelehen buruzuri euri  tsu sortu berrixean aldaketa fisikoak agertu ziren berriz ere Brown jaunarengan, kanpoko aldaketak esan nahi da, anatomiari zegozkionak. Pixa eginean ari zela gertatu zen, eta ez zion ukimenak eman
|
azken
mudantzaren berri, ezta entzumenak ere; ikusmenari esker jabetu zen zintzilik ageri zen haragi zati burumakurra ez zela bere betiko bihotzeko maitea, berea ez zelako erdaindua eta ez zelako horren beltza eta horren lodia eta horren luzea, estilizatuagoa baizik, harmoniatsuagoa. Orduantxe, eta estreinakoz, porrotaren zapore garratza sentitu zuen ezpainetan, eta erokeria bat egiteko aukera dantzatu zuen garunetan, konprenitzekoa da.
|
|
|
Aurrera dezadan orain aste hartan ere hu  tsik egin gabe joan zela egunero egunero bulegora; hiru aste egin zituen, beraz, bulegora joanez eta bere diseinuak eginez, itxuraldaketa prozesua hasi eta gero. Eta hutsik egin gabe joan zela esan dugu, eta bere lana txukun bete zuela ere bai,
|
azken
baieztatze hau guztiz egia ez den arren. Eta ez da guztiz egia ezta guztiz gezurra ere, Brown jaunak, nozitu zituen barne aldaketen ondorioz, batik bat, ez baitzuen azkenerako gauza bat ondo egiten, ez baitzekien nola erabiltzen zen ordenagailua, zer zen marrazki bat, zertarako balio zuen arkatz batek.
|
|
|
Eta hutsik egin gabe joan zela esan dugu, eta bere lana txukun bete zuela ere bai, azken baieztatze hau guztiz egia ez den arren. Eta ez da guztiz egia ezta guztiz gezurra ere, Brown jaunak, nozitu zituen barne aldaketen ondorioz, batik bat, ez baitzuen
|
azkenerako
gauza bat ondo egiten, ez baitzekien nola erabiltzen zen ordenagailua, zer zen marrazki bat, zertarako balio zuen arkatz batek. Inor ez zen, ordea, azken aste hartako deskalabroez ohartu, neurri handi batean Brown jaunak aurrez eginda zeuzkan lanak mahairatu zituelako, artelan benetan dotoreak, eta haien aurrean makurtu eta plantak egiten jardun zuelako, eta estrategia hari esker libratu zen azalpen zailak eta mingarriak eman behar izatetik.
|
|
|
Eta ez da guztiz egia ezta guztiz gezurra ere, Brown jaunak, nozitu zituen barne aldaketen ondorioz, batik bat, ez baitzuen azkenerako gauza bat ondo egiten, ez baitzekien nola erabiltzen zen ordenagailua, zer zen marrazki bat, zertarako balio zuen arkatz batek. Inor ez zen, ordea,
|
azken
aste hartako deskalabroez ohartu, neurri handi batean Brown jaunak aurrez eginda zeuzkan lanak mahairatu zituelako, artelan benetan dotoreak, eta haien aurrean makurtu eta plantak egiten jardun zuelako, eta estrategia hari esker libratu zen azalpen zailak eta mingarriak eman behar izatetik. Baina orain galdetuko du norbaitek, mekaguensandios, plantak eginagatik, nahikoa al da hori horrenbeste aldaketaz inor ez ohartzeko?
|
|
|
Eguneko arazoari eguneko irtenbidea aurkitzeko joera ezinago pragmatikoari, ordea,
|
azken
orduaren itolarria iritsi zitzaion noizbait; hain justu, Brown jaunari aurpegia aldatu zitzaionean. Orain jada beste gizon bat zen, beste gizon jakin bat.
|
|
|
gizona zen, finean? Galdera sorta hark barrenak kordokatu zizkion,
|
azkenak
bereziki: gizona zen?
|
|
|
Zer adierazi nahi ziguten ekintza arbuiagarri horrekin? Gu ere,
|
azkenean
, bortxatuak izango ginela. Indarraren legea ezarriko zela?
|
|
|
Eta dagoeneko harrapatua zutela jakinik ere, ez al zen, bada, urkamendira igo, inoiz ez ahazteko moduko sendotasun harroz! Hil edo bizi egin zuen trabes, eta heriok hartu zion gain
|
azkenean
biziari. Baina hain egin zuen ordu hartekoa ongi!
|
|
|
Zeren, egia izanik ere, zer egin zezakeen urkamendia zain zeukan emakume koitaduak? Zer egingo genuke gainerakook une latz
|
azkenaren
atalasean. Ez al zen hura, sakon sakonean, programa hari eta bizitzari eta, batez ere, botereari barre egiteko modu sotil baina txit eraginkorra?
|
|
|
Laster itsutuko zen, baina, begi txuloa.
|
Azken
unera arte eutsi zion goiari Ana Morenak, alegia, gor mututasun faltsuari bezala, baita Deereren galdera gero eta bihurriagoei erantzun ere. Ez zen hortik etorriko galmendirik, ezustearen bidetik baizik.
|
|
|
Nire ustea da arbel elektronikoaren bidez elektrokutatu zutela, hiltzaile gaizto bat bezala exekutatu zutela, arratoiaren zerak eta lasterraldiak eragin zituen nahaste borrasteak aprobetxatuz. Ez zen goxo joan Deereren
|
azken
txantxa zakurra. Nik guztiz argi nekien orain Inkisizioaren aurrean nengoela, eta oso zorrotz jokatu nuela, handik onik libratu nahi banuen.
|
|
|
|
Azken
zatia
|
|
|
|
Azken
atal hau da, irakurle, nekosoena, mingarriena, arriskutsuena; ezen, azken atal honetan neu izango bainaiz protagonista, neure biziaz hitz egingo dut. Ez gustura eta ez nahi  ta, dagoeneko antzemango zenuen bezala.
|
|
|
Azken atal hau da, irakurle, nekosoena, mingarriena, arriskutsuena; ezen,
|
azken
atal honetan neu izango bainaiz protagonista, neure biziaz hitz egingo dut. Ez gustura eta ez nahi  ta, dagoeneko antzemango zenuen bezala.
|
|
|
Tira. Honaino
|
azken
atalaren atari gisa aurrera ditzakedan hitzak. Nirekin zer egin zuten, laster batean jakingo duzu.
|
|
|
Bada, oso urduri nengoelako, batetik; eta bestetik, hiru aurkezleek niregan eragin zuten presioak ez zidalako xehetasunei erreparatzeko paradarik eman.
|
Azken
atal honetan, hortaz, fondoaz arituko naiz, ez hainbeste formaz. Saiatuko naiz, nolanahi ere, gauzak atsegintasunez kontatzen, eta zuhurtziaz, eta argitasunez, eta, ahal dudan neurrian neketsua gertatuko zaidan arren, ezinezkoa ez esatearren, irakurlearen sentsibilitate kristalezkoa ez mintzen, edo hobe kristalezkoa den neurrian, ez pitzatzen edo hausten.
|
|
|
Esan bezala, Otsotzarmendi jaunaren hitz luze, zalantzatsu eta zehazgabeen ondoren auskalo eta batek daki hitz makuluak errepikatu zituen etengabe
|
azken
aurkezpen hartan ere, ia ia beste gauzarik ez esateraino errepikatu ere, Caterpilarri fortunatu zitzaion txanda. Titiak aurreko egunetan baino nabarmen handiagoak zeuzkan.
|
|
|
Halako infamiarik! Eta jarraian esan zuten horregatik erabaki nuela T. ko liburutegitik gehiago ez irtetea, kontzientziaren zama astunak, errutasunaren mamuak, ez zidalako nire herritarrekin bizitzen uzten, eta hantxe neramatzala, bolizko dorrean isolaturik, bizitzako
|
azken
hamar urteak, eta zeharo zoratzen hasita nengoela noski, nire hainbat ekintza burugabek argi eta garbi frogatzen zuen bezala. Faltsukeriaren gainean faltsukeria, irakurle.
|
|
|
Eta arestian esan bezala,
|
azken
atal honetako xehetasunez edota apaingarriez ez dudanez oroimen garbirik, bada ahapaldi hau hasteko esan dezaket une hartantxe euri langarra ari zuela patioa toldo hori erraldoi batez estalita zegoen, hori gorri marrakiko batez hain zuzen ere, zirku baten itxura bete betea ematen ziona, eta abendua zela, adibidez, eta ikusleriaren ehuneko hogeita hamarra ordurako gezurretazkoa zela, hau da, artel... Eta xehetasun txiki hauen ondoren, esan behar dut orduantxe hasi zela benetako borroka.
|
|
|
Banitatearen izana arintzearren, bat edo bat aipatzeari egoki deritzot: Udazkenetik badator karabana erraturik, Apunte eta azkurak eta Urliaren eskuak, olerki liburuak; Eldarniotan, ipuin sorta eta Zer gerta ere, nire nobela oso amaitu gabea,
|
azken
hau, erabaki berri dudanez, sekula argitaratuko ez dena. Ikus dezakezun bezala, irakurle, letren erresuman sartu izana nire lotsagabekeriaren eskutik zuri dezaket soil soilik, eta egun zabaltze urdin bat bezain argia da ez naizela ni deitua izango Parnasoko ezti gozoak dastatzera.
|
|
|
Agian esango duzu, irakurle, zertara datorren
|
azken
hegaldi hau, eta agian pentsatuko duzu berriz ere bidenabarretan galdu naizela, eta ea zer arraiotara joan naizen Ubedako muinoetaraino. Eta hori pentsatu baduzu, irakurle, oraingoan esango dizut ez duzula arrazoi pitorik ere, eta ez naizela Ubedako muinoetara ezertara joan ez naizela inoiz joan, joateko gogo handiak ditudan arren, esan didatenez ikuspegi paregabeaz goza baitaiteke bertatik; eta, behin errieta ematen hasita, esango dizut, gainera, bide guztiek ez ezik bidenabar guztiek ere Erromara daramatzatela, eta pertsiarrek esaten duten legez, pazientzia sustrai mikatza duen arbola dela, baina fruitu ezinago goxoak ematen dituena.
|
|
|
" Bai"...
|
Azkenean
, silaba bakarren erritmo jostalariak barrez jarri zituen hiru aurkezleak; ez, ordea, ikusleak eta teleikusleak, haiek txistuka eta ostikoka eta kazola kolpe ezinago ozenez, zigorra eskatu baitzuten hiena gaizkilearentzat. Gauzak horrela, eta ikusleari kontra egitea baino gauza kaltegarriagorik ez dagoenez, bada zigor arin baina hala ere exenplugarri bat ezartzea erabaki zuten:
|
|
|
Baina, tira, salbuespenak salbuespen, jendea ongi portatu zela esan behar, eta ez da horixe meritu eskasa ikusi ziren gordinkeriak ikusi eta gero. ...ekin; eta pentsatu nuen emakume haien ezpainak ikustearekin batera, izakia makurra zela oso, ez genuela, askotan, ere merezi, eta munduaren kontra idatzitako hitzak oro alferrikakoak zirela, galdu egiten zirela egunen nekean, eta beti ematear ziren urra  tsetan; eta ezpain haiek nola irekitzen ziren, nola egiten zioten irribarre argi ilun hauskara azkengabeari ikusi behar izan nuenean, munduaren
|
azken
muga irudikatu nuen ene baitan, muga hori non ez baitago ezeren kontzientziarik, non izua eta haserrea soilik existitzen baitira. Eta, azkenik, pentsatu nuen hala ere munduak merezi zuela, ezin gintezkeela beti bizi nazkaren uretan ito ez ito nekagarri horretan, eta, munduari uko egin nahi izanez gero, baldintza bat bete behar dela ezinbestez eta aurretik; alegia beraren konkista.
|
|
|
Orduak joan ziren, orduak eta orduak, eta
|
azken
ordu bat ere bai. Patio gotikoan jendeak bere hartan zirauen itxura batean, gure aitorpenak entzuteko irrikaz.
|
|
|
Ez al zen hura guztia ni berriz ere suntsitzeko antolaturiko konplot beldurgarri bat?
|
Azken
bi galdera hauek irribarrea ekarri zuten ene ezpain zartatuetara. Obsesio zaharren loratzea ote zen?
|
|
|
Gau batean, hileta batetik gentozen aita, ama eta ni. Trenez ginen, eta, eguzkiaren
|
azken
izpiak ezkutatu zirelarik, trenaren txistu ikaragarria entzun nuen. Ez nintzen askorik konturatu trenaren txistua eta zuzendariaren ahotsaren txistua konparatu nituenean.
|
|
|
esan zidan, besterik ez; egia da Frantziskok ongi ezagutzen zuela Kandidoren nireganako grina txarra; bera nuen kasu askotan lekuko; baina zaila zen Frantzisko bezalako batentzat, halako une estu batean norbaitek zume astinduak merezi zituela aitor  tzea. Haren ahotsaren
|
azken
dardara nire belarrietan itzali zenean bakarrik estimatu nituen behar bezala Frantziskoren hitzak. Esker on bihurtu zitzaidan une hartan Frantziskorenganako nuen gupida tamalgarria.
|
|
|
Jende asko zegoen hondartzan, inor ezagunik ez ordea.
|
Azkenean
, lortu nuen Edurne ikustea. Bakarrik zegoen eta alde batetik bestera zebilen.
|
|
|
Edo hala iruditu zitzaidan neuri. Eguzkia gorri betean zegoen harkaitzen gainean,
|
azken
agurretan, gauari ateak irekitzen. Inguratzen hasi zitzaizkidan zeruen horma beltzak; gero eta estuago aurki  tzen nintzen.
|
|
|
Oraindik ongi oroitzen naiz Elizaren kondaira batez. Migelek ekarri zuen kolejiotik, eta irudi bat zuen
|
azken
orrialdetako batean: Lutero ari zen paper ba  tzuk erretzen, eta deabru baten itxura zuen Luterok, eta liburuak deabrutzat jotzen zuen Lutero.
|
|
|
Bapo! Kaioak
|
azken
jira-bira egin du olatuen zipriztin argitsuen maiteminean, eta Astarraingo Talai Mendiaren inguruko hodeien artean ezkutatu da. Hil balitz bezala.
|
|
|
Baztertuta sentitu naizen bakoitzean. Gertatzen da, pertsona bat, edo gustura irakurri zenuen libururen bat, edo inor gutxik ezagutzen duen zelai ederren bat maitatzea; baina
|
azkenean
ez zara gauza horiekin ere asetzen, eta brrummmm etengabean itotzen zaizu bihotza. Osaba Andonik Migel ni baino gehiago maite zuela konturatzen zara, eta nik bakarrik dakit zenbat sofritu dudan kontu horrengatik.
|
|
|
Une larrienetan ere, arazo gogorrenaren aurrean ere, berdin jokatu dut beti. Arazoak bere bidea jarraituko ez duelakoan, amets zoro baten antzo; baina,
|
azkenean
, gorputza dardarka nabaritu izan dut arazoak inguratu eta busti nauenean. " Ahaztuko duk, orduak pasatuko dituk, eta kito!".
|
|
|
Amak dioenez, Isabelek oinak atera zizkion lehendabizi sabeletik, eta beti izan omen du nekea Isabelen neurri eta tankera egokiko oine  takoak erosten. Eta Karmele;
|
azken
urteak ero etxe batean erre zituen apaiz batek bataiatu zuen Karmele, baina gure arrebak eta apaizak ez dute sinbiosirik izan. Serioegia da gure arreba zaharrena.
|
|
|
Trenaren txistua entzun nuen ibaiaren ertzeko
|
azken
errebueltan.
|
|
|
Baina Astarrain berriak sortzen dira nire zainetan, eta konturatu gabe murgiltzen naiz betiko joan zitzaizkidan kale estu haietako haizetan. Zezen zauritu baten moduan nabil, gora eta behera, bizitzaren
|
azken
gorriak adarreratu nahian, baina zezen plaza honetan ez dago eguzkirik, eta gosea dute begiratzen nauten begiek.
|
|
|
Eguzkiak
|
azken
agur iluna saiatu zuen ezker aldeko leihoan, eta begi zeharka eran  tzun zioten aldareko bost edo sei argizariek.
|
|
|
|
Azken
gaua... hasi zait Ruben bere basoa nirera topa egiteko hurbilduz, baina nik atzamar luzea ezpainetan ezarri, eta berak eten egin behar izan du; gero, barrako solasgaiari heldu dio eta esan dit:
|
|
|
Kanpora irten garenean, sabelean halako bulkada bortitz bat sentitu dut, eta berehala tripei heldu, burua makurtu, eta, nire GMI aren kalterako, botaka egin dut.
|
Azkenean
, nire begirakunea eusten ninduen Rubenen begi oraingoan tinkoei zuzendu, eta aurrena negar muskietan hasi naiz, eta hurrena negarrez hipaka. Baina handik gutxira, azken hasperen eta ahuenekin tartekaturik, irriz hasi naiz, eta gero irriz karkailaka artean eusten ninduen Ruben harrituaren aurrean (haur denboran, kasik aldi berean barre zein negar egiten nuenean, ongi oroitzen dut amonak honela esaten zidala:
|
|
|
Azkenean, nire begirakunea eusten ninduen Rubenen begi oraingoan tinkoei zuzendu, eta aurrena negar muskietan hasi naiz, eta hurrena negarrez hipaka. Baina handik gutxira,
|
azken
hasperen eta ahuenekin tartekaturik, irriz hasi naiz, eta gero irriz karkailaka artean eusten ninduen Ruben harrituaren aurrean (haur denboran, kasik aldi berean barre zein negar egiten nuenean, ongi oroitzen dut amonak honela esaten zidala: " Negar eta barre, kaka berde").
|
|
|
Gaur goizean, garbigailua zentrifugatzen hasten denean bezala, hiru aldiz sentitu dut bihotza golkotik irteteko zorian. Aurrena, gelan, telefonoaren dei zaratatsuek eta ez naiz exajeratzen ari paradisutik atera nau gaituztenean(" Goizeko bost eta erdiak dira", ohartarazi digute harrera gelatik Danen aginduz); hurrena, handik gutxira guk geuk jarria genuen iratzargailuak; eta
|
azkena
, aireportura bidean Preteritok bat batean oihu egin, eta biharamuna nabaritzen hasiak ziren bidailagunak esnatu dituenean:
|
|
|
Eta solasean ari zela, harrigarria egin zait Karmelo Tomen betaurreko ispiludunekin ikustea, eta eskuan zeraman haren sonbreiruarekin.
|
Azkenean
, San Fantziskon beste egun batzuk pasatzea erabaki du, gero Mexikora joateko. Orain, futxo!, gutako inor baino hobeto egongo da, gelako ohean luze luze eta zurrungan.
|
|
|
Bere onetik irtenda egon behar du egin duena egiteko. Atzokoa ere patetikoa izan zen, baina Patxirekin izandako frufrua amaitu, eta,
|
azkenean
, sorbaldatik helduta, rancherak kanta  tzen hasi ziren. Futxo!
|
|
|
(Aurreko hitzak idazten ari nintzela, esku bat sentitu dut mantapetik labaintzen, aurrena izterretan gora, hurrena ipurmasailetan laketua eta,
|
azkena
, nire plazarraren artekaren bila. Eta nik, nola esango nuke, idazteari utzi behar izan diot...)
|
|
|
9 Mary Landford, akitua, koadernoaren
|
azken
orrialdeak
|
|
|
Artikulua irakurritakoan, ohartu nahiz
|
azken
boladan gehiegi pentsatu dudala amodioari buruz, eta orain praktikatzea dagokidala erabaki dut. Eta beharbada hori guztia norbaiti kontatzeko irrikaz nengoelako, aurreko eserlekuaren bizkarrean dagoen telefonoa hartu, eta Teresari deitu diot.
|
|
|
(
|
Azken
oharra: etxera heldu bezain laster, erantzungailuko mezua aldatu, eta honakoxea grabatuko dut:
|
|
|
" Kanadako aldera joan gaitezke; gauez ura kolore desberdinez argitzen dute eta mirakulosoa izaten da". Eta egia esatera, gaueko ikuskizuna primerakoa izan da, baina bazuen aire artifizial bat eta nik ikusmira baino gehiago gaugiroa gozatu dut, gaugiroa eta lagunartea (aspaldiko partez ere,
|
azkenik
hasi naiz lagunartearekin gozatzen).
|
|
|
Alabaina, Dan baino askoz nazkatuago, bizitzari ezin jasanezinago irizten diotenek, beren burua Niagarako bota aurre  tik, han hemenka zenbait Crisis Phone dituzte aukeran: suizidatzeko gogoz badabiltza,
|
azken
ahots lagun bat entzuteko; norbait suizidatu bada, larrialdiaren berri emateko; norbait suiziden gainean trufatzeko gogoa badu, argazki bat ateratzeko.
|
|
|
Sentitzen dut hain desegoki berba egin behar izatea, benetan, ostera ere éxcusez moi, baina hori abtsulutuki argi daukat. Bon, ba hori guztia esan ostean, jakizu Ruben Rakelen denda inguruan, ibili, bost bat minutuz ibili zela, baina
|
azkenean
ez zela sartzera ausartu. Dâailleurs, gaur Niagara Falls etara heldu gara eta ikaragarri toki ederra iruditu zait.
|
|
|
Askatu beharra zeukala esan dit, eta pozten dela nik aitorlearen (hitz hori esatean, eskuekin komatxoak marraztu ditu airean) lana egin izanaz. Ni, ordea, ez naiz hain lasai geratu,
|
azken
batean aitortu gabe atxiki baititut neure egoera eta arazoak, eta azkenean hauxe besterik ez diot azaldu: " Egia esan, New Yorken Saint Patrick katedralean otoitzean ikusi zintudan eta harrigarria egin zitzaidan".
|
|
|
Askatu beharra zeukala esan dit, eta pozten dela nik aitorlearen (hitz hori esatean, eskuekin komatxoak marraztu ditu airean) lana egin izanaz. Ni, ordea, ez naiz hain lasai geratu, azken batean aitortu gabe atxiki baititut neure egoera eta arazoak, eta
|
azkenean
hauxe besterik ez diot azaldu: " Egia esan, New Yorken Saint Patrick katedralean otoitzean ikusi zintudan eta harrigarria egin zitzaidan".
|
|
|
Gero kafe bat eskatu dugu, EEBBetako ohiko kafe basokada txepelekin zerikusirik ez duen espresso bat (Rubeni asko eskertzen diot kafe horren berri eman izana), eta horrek zinez bizkortu nau: "
|
Azken
hamabostaldian hartu dudan benetako lehen kafea", esan diot," hau nire kontu". Eta segidan, bihotzaren geletan luzaroan egotea komenigarria ez delako edo, gelak kutsatu, kargatu egiten baitira, gure bidaiaren gorabeherez mintzatzen jarraitu dugu.
|
|
|
Gaur ere horixe gertatu da. Leloka leloka,
|
azkenean
Danek beti lortzen du bere asmoa aurrera ateratzea.
|
|
|
Gaurkoan ere Rubeni buruz berba egin behar dizut. Gaur, Cleveland hirian bazkaltzeko geratu garenean, Rakel sugalinda baten pare desagertu da, eta ni atzetik, baina oraingoan ere Rubenek aurrea hartu, eta
|
azkenean
ni bien atzetik abiatu naiz. Eta Ruben Rakeli segika ibili zaio, eta hura sartu den jatetxera sartu da, eta azkenean elkarrekin baz  kaldu dute.
|
|
|
Gaur, Cleveland hirian bazkaltzeko geratu garenean, Rakel sugalinda baten pare desagertu da, eta ni atzetik, baina oraingoan ere Rubenek aurrea hartu, eta azkenean ni bien atzetik abiatu naiz. Eta Ruben Rakeli segika ibili zaio, eta hura sartu den jatetxera sartu da, eta
|
azkenean
elkarrekin baz  kaldu dute. Ez dakit zenbateraino kezkatzeko modukoa den, baina nago Rakel eta Rubenen artean zerbait dagoela, edo zerbait sortzen ari dela.
|
|
|
Bozkarioaz mintzatu nuke, atzo (atzo, diot,
|
azkenean
ezinezkoa egin zitzaidalako nire eguneroko dosi hau hartzea); hiri barnera sartu ezin bada Bostonekoa gogotik kendu, eta Danek hotelik eder eta garestienetako batera ekarri gintuelako, hain zuzen ere The Blackstone Hotel era; eta bidaiariok pozaren pozez oihuka hasi ginelako. Dani berari" Gigantosoa da" atera zitzaion," ez nuen uste halako hotel batera aldatuko gintuztenik".
|
|
|
Lehen galdeketa horrek luze jo du eta epaileak (D) epaiketa bihar arte etetea erabaki du, baina abokatu defendatzailea (I) tematu egin da, bere defendituaz epaimahaikideek har zezaketen lehen inpresioa oso okerra izan zitekeela argudiatuz.
|
Azkenean
, Clintoni (X) bi galdera egiteko baimena lortu du:
|
|
|
Eta, noski baino noskiago, Dabidek
|
azkenean
maitalearekikoa aitortu zidanean.
|
|
|
Bide bazterreko super bateko freskuran erosketak egin, eta, berriro ere berotan, muino mortu batean bazkaldu dugu, behealdean Green River mendi higatuen artean sigi saga zihoala. ...Valleyra heldu garenean, denok ahoa bete hortz geratu gara eta gehienek eskuak kameretara eraman dituzte pistoletara eramaten ziren tokian (Preteritoren argibideak entzun gabe ere, ongitxo genekien hamaika western filmatu direla ingurumari hauetan; baina, horrekin batera, zinemarako joera ere kasik kamustu zaidala oroitu dut, hainbesteraino non, behin pentsatzen hasirik, ez bainaiz gai ikusi dudan
|
azken
filmaren izenburua oroitzeko).
|
|
|
Hitzik gabe ere otoitz egin daiteke ekin dio berriro ere Rubenek. Toki bakarti eta isil batean eseri, arnasa sakon hartuz erlaxatu, eta zu nor zaren, zein izen duzun, hitzak, pentsamenduak eta distraitu zaitzakeen guztia alde batera uzten saiatzen bazara,
|
azkenean
zure bihotzaren taupadak besterik ez duzu entzungo, eta odola zure zainetan barrena nola dabilen sumatu. Orduan inoiz baino kontzienteago egingo zara existentziaren mirariaz, argi baino argiago ohartuko zara zure baitan dagoen bizitzaz, bizitzaren misterioaz.
|
|
|
Eta ni orduan jabetu naiz Rubenengan
|
azken
egunotan antzeman dudan hoztasunaren arrazoiaz, eta Rubeni itzuli diot nire irribarrerik eztiena: sentitzen dut.
|
|
|
Uste dut gaur niri komeni zaidala eguna bakarrik ematea. Baina geratzen zaigun
|
azken
egun hau ez nuke alferrikaldu nahi marmarikatu du, eskutik heltzen zidala.
|
|
|
Patxiren aurpegian, ordea, aurrena irriño bat agertu da, hurrena irribarre zabala eta,
|
azkena
, algara ozen bat irten zaio.
|
|
|
7 Mary Landford hiru katurekin jostatzen dabil: batek Karmeloren aurpegia du, beste batek Tomena eta,
|
azkenak
, Rubenena.
|
|
|
" Ezin zara ni gabe bizi, ezta Dabid? Ba al dakizu,
|
azkenean
, hurrena noiz gera gaitezkeen. Badakizu irrikaz nagoela...".
|
|
|
Nik ekin eta ekin egin nuen, poliziak atxilotuekin bezala, baina argirik piztu gabe, polizien foko itsugarria Dabiden begietara zuzendu gabe. Eta hainbeste ekin nuen,
|
azkenean
, nahiz eta pistolari bezala isilgailua ipini, Dabidek egiaz tiro egin baitzidan(" Bai, gezurra esan dizut. Neska horrek txoratu egin ninduen eta haren atzaparretan jausi nintzen.
|
|
|
Baina batez ere, zaindu heure burua, kontu egin hire gorputzari eta hire autoestimuari. Eta gero,
|
azken
batean eskerrak eman behar banitu bezala, eransten zidan: Gainera, zorte ona izan dun krisialdi hau udan gerta  tzean.
|
|
|
Horrez gain, kopilotuak musikaz eta aire egokituaz ere arduratu behar izaten du. Gaur, niri egokitu zait Danen alboan joatea eta, Niagararantza abiatzearekin batera, Karmelok adei  tsuki pasatu didan opera kaset bat jarri dut, Donize  ttiren ez dakit zer; baina batzuk tartean Luis, Esther eta Tom esku zartaka hasi dira eta,
|
azkenean
, luzatu didaten Van Morrison-en zinta jarri behar izan dut.
|
|
|
Guztiarekin, Dabidek egiaz tiro egin zidanetik anestesiatua bezalaxe egon naiz, lozorroan Loti Ederraren antzera, eta ez dakit norbaitek musu bat emanez guztiz esnatuko ote naizen... Baina,
|
azken
finean, hori pentsa  tze hutsa aski zait dagoeneko gogoa etorkizunean ere badudalako, eta horixe, eta etengabe errebobinatzen ez ibiltzea, delako Teresak behin eta berriro aholkatzen zidana.
|
|
|
Esanak esan, pozten naiz behingoz zurekin eta ez traste madarikatu horrekin berba egiteaz. Hor zaudela jakitea, nire mezuak entzuten dituzula jakitea lagungarri gertatuko zait
|
azken
txanpari ekiteko. Bihar ere mezua, éxcusez moi, mezuak uzten saiatuko naiz.
|
|
|
harengan topatu ditut behar beharrezkoak nituen laztanak, besarkadak, musuak, hitz eztiak, eta, egia esatera, ez dakit ez ote naizen urrunegi joan, Rubenen bidean ez ote naizen behaztoparri gertatu. " Nire lagunak pozak txoratzen jarriko lirateke Bakarnerekin ez, eta benetako neska batekin harremanak izan ditudala esango banie", adierazi izan dit trufaz
|
azken
egunotan, baina ez Ruben ez ni ez gara ausartzen etorkizunaz hitz egitera. Badirudi ez dugula elkar behartu edo mindu nahi; badirudi biok ere elkarren gorputzen gose garela, eta gose horrek ez duela amaierarik(" Orain arte neure buruari ematera mugatua, bazeneki zenbat laztan dudan zuri emateko...", esan zidan afaldu ondoren hotelera itzuli ginenean).
|
|
|
Allô, Dabid? Gure bidaia hau benetan nekagarria gertatzen ari zait, eta
|
azkenean
, neure onera etorriko banintzen, atzo Las Vegaseko hotelean egonaldi luze bat egin behar izan nuen. Esango nuke sukar apur bat ere izan nuela, baina gauerako polito nengoen eta besteekin batera joan ahal izan nintzen.
|
|
|
noiz lehor noiz heze, noiz egutera noiz ainube, noiz bero noiz hotz... Horixe sentitu dut, behinik behin,
|
azken
egunotako basamortua atzean utzi, eta uraren festa den Yosemite parkean sartu garenean, ibaiak, ur jauziak, aintzirak eta abarren abarra ikustean. Baina parkean barrena furgonetatzen Danen hitzetan ari ginela, denok harriturik eta hunkiturik ikusi ditugu, oihanaren hedadura handi batean, sute baten hondakin ikusgarriak.
|
|
|
Ez dakit, eta gainera ez zait axola, zeren furgonetaren leihora itsatsirik joan naizenean, bart Rubenekin igarotako une eztiak ahogozatuz joan bainaiz. Ez dakit, bestalde, gozoaren gutiziarekin, ez ote nabilen agudoegi eta
|
azkenean
Rubeni min egingo ote diodan; ez dakit, eta ez zait axola. Bakar bakarrik dakit une hau sari bat bezalakoxea dela, orain hilabete batzuk guztiz imajinaezina zitzaidala eta, hala ere, pronostiko guztien kontrara, zortea oraingoan aldeko izan dudala.
|
|
|
Une horretan gogoa iraganera ez, baina etorkizunera lerratu zait. Gaurkoa da Rubenek eta biok dendan igaro ahal izango dugun
|
azken
gaua. Bihartik aurrera hotelean egin dugu lo, baina seguruenik Adela eta Estherrekin batera, zeren Luisek ez baitigu egunero gela libre utziko...
|
|
|
alde batera, ilusioa pizteari eta, bestera, haren ohiturak, haren gabeziak onartu behar izateari ezinezkoa irizten nion. Nola esango nuke, norbaitekin berriro intimitatea, konplizitatea bai, konplizitatea da hitza lortzea ez zitzaidan oraintsu arte bururatu ere egiten, eta hala ere horixe da Rubenekin
|
azken
egunotan sentitzen ari naizena, eta banuen berataz zer edo zer idazteko gogoa, eta horri ekingo diot brainstroming gisako batean Rubenek ere antzeko zerbait eragin du nire sentimendu anabasan gaur gauean bera nire dendara etorri arte:
|
|
|
Gure bidaiari behar bezalako amaiera emateko, the end zoriontsua, belaontzi bat hartzea proposatzen dizuet. Tomek ere birritan harrapatu gaitu ezustean, Dani poliziekin kontuz ibiltzeko gomendatu, eta esan dionean zorigaitza litzatekeela, halako bidaia luzearen ondotik,
|
azken
miliatan isunen bat jartzea...
|
|
|
Ez dakit zenbat denboran egon garen lurrean etzanda, baina altxatu bezain laster zer gertatu den ikustera gindoazela, edozer izanik ere,
|
azkenean
larrialdietako telefonoa erabili genuela pentsatu dut. Eta zer gertatu den ikusteko puska bat atzera egin dugunean, Karmelo eta beste gizon bat Tom lurretik altxatzen ikusi digutu.
|