|
2004
|
|
|
a) Errenazimentua(), b) Larramendirena XVIII. mendean (1880 urtea arte), eta e) XIX. mendekoa.
|
Azken
mende honen bukaerako testuinguru historiko honetan kokatzen du egileak, hain zuzen, Ara naren ekarpena. Garai honetan lekuko euskalariak hauen artean Astarloa, Az kue, Kanpion, Arana eta, dira atzerriko hizkuntzalarien bereziki Humboldt, Bonaparte printzea, Vinson, van Eys, Hervás en eta, argitasunak eta ekarpenak jasotzen dituztenak, orduan sortzen baita Europan, buru Humboldt dela, hizkun tzalaritza modemoa.
|
|
|
Gure aldeko saioak eskubi aldetik egiten ditugu, eta ahultasuna nagusitzen da. Fenomenu hau oso sakona da, eta Euskal Herri’ko marka izan da
|
azken
mende huntan.
|
|
2005
|
|
|
Bestalde, Zuberoako biztanleria etengabe gutxitzen eta zahartzen ari da. 1975 urtean 16.247 biztanle ziren, 1982an 15.404, 1990ean 14.377 eta 1999an 13.471
|
Azken
mende honetan 10.000 bizilagun galdu ditu Zuberoak. Bere biztanleria ahularekin, 15 urtez beheitikoen %5ak baizik ez daki euskara.
|
|
2007
|
|
|
Haziak berreskuratzeko bankuak eta sareek,
|
azken
mende honetan biziki murriztu diren fruta eta barazkien aniztasuna mantentzea helburu
|
|
2008
|
|
|
Tolerantziaren historia luzea izan arren,
|
azken
mende honetan murriztu egin da biztanleria, emigrazioengatik. " Diasporaren sorreran hainbat etapa izan ziren", azaldu du Guleryuzek.
|
|
2011
|
|
|
Orotariko Euskal Hiztegia deritzanean bere, bada ezpada edo, jaso egin ditue Lino Akesolok euskalki alorrean eskaintzen dituen ohar zehatzak, bera izan dogulako
|
azken
mende honetan bizkaiera (batez ere) eta gainerako euskalkiak ondoen ezagutu dituenetako bat.
|
|
2015
|
|
|
Betiko jarrera, aldiz, Ejertzito Erregularretara ez bolondres, baizik ordainduta eta lanbidea zen aldetik joatea izan da. Hori
|
azken
mende honetan aldatu egin digute. Nobelarako ondo zetorkidan intsumisoen ihes egin beharra.
|
|
2017
|
|
|
Landa eremuko auzo eta herriak dira gainera: Aia, Getaria, Orio, Urteta, Urdaneta, Elkano, Meaga, Aizarnazabal, Oikia… Herri eta auzo horietako biztanle asko etorri izan da
|
azken
mende honetan Zarautzera bizitzera. Eta horrek zerikusi handia izan du hizkuntzari eustearekin.
|
|
2019
|
|
|
Gatazka armatuak goxatu egin ote dira
|
azken
mende honetan. Ez, gerrak erradikaltzera jo du, zalantzarik gabe dio Cabanesek.
|
|
|
Izango dira gehiago, baina liburu eta paperetan ez dira hainbeste gelditu.
|
Azken
mende honetan, berriz, uholdeak ikusgarri gehitu dira. Euri gehiago egiten duelako?
|
|
|
Uholde eta eurite, dozenatik gora izan dira
|
azken
mende honetan seinalatzekoak. Mostratxo bat emateko orduan:
|
|
|
Kazkabar eta harri erauntsiak ere noiznahi ageri dira
|
azken
mende honetan. Edozeinetara ere, Madril aldetik Gaztela aldera zabaltzen diren oharretan ipintzen dute, ekainaren 6 egunetan, frexkatu aldi bat izan ohi dela, ardiaren hotza deritzana, ardiei ilea moztu ez moztu zalantzan jarrarazten duena.
|
|
|
Honaino, badirudi
|
azken
mende honetan gizakiak izandako bilakaeraren inguruan egindako azterketak eta analisiak erakutsi duten klaustrofobia historikoaren sentsazio sakon hori sendotzen lagundu baino ez duela egin Marxen eta Mumforden arteko elkarrizketa honek. Badirudi Modernitatea ihes egiteko aukera gutxi uzten dituen tranpa hermetikoa delako ideia indartu baino ez duela egin.
|
|
2020
|
|
|
Bestalde, zibilizazioen sorrerari begiratuz gero, guztiak antolatu dira uraren inguruan; itsasoak eta ibaiak ezinbesteko baldintza dira lurreko bizitzarako.
|
Azken
mende honetan gizakien eta haien bizimoduaren artean sortu den gatazkak, nire ustez, sakon markatuko du gure garapena espezie gisa, bai eta planetaren orografia ere. Gaur egun urari buruz hitz egitea urreaz hitz egitea da, eta badakigu urrearekin zer egiten den:
|
|
2022
|
|
|
Berebiziko garrantzia izan zuen Lehen eta Bigarren Mundu Gerretan, baita horien ostean borrokatu diren bataila guztietan ere. Amoniakoak elikatu dituen adina gorputz hil ditu
|
azken
mende honetan.
|
|
|
Baina xx. mendea izan da gizadiaren jardun ekoizlea ikaragarri hazi den mendea ere, hainbeste ezen hamarkada gutxi batzuek txiki utzi duten planetaren beraren aurreko neurri eta historia guztia.
|
Azken
mende honetan berrogeita hamar aldiz handitu da industria ekoizpena, planetako biztanleria laukoiztu egin da eta gero eta handiagoak diren hiri inguruetan pilatuz ari da hazten, gainera. Ehun urte baino gutxiagotan, hutsik zegoen mundu batetik mundu bete batera igaro gara; betea, ez soilik gizakiz, baizik eta ukitzen duen guztia baliabide edo hondakin bilakatzen duen jarduera suntsitzailez.
|