|
2005
|
|
|
04 Tontor bakoitza
|
mundu
berezia da. Termitek belarra jaten dute; ehunzangoek termitak jaten dituzte, eta gekoek, ehunzangoak.
|
|
|
Termitek belarra jaten dute; ehunzangoek termitak jaten dituzte, eta gekoek, ehunzangoak. Basamortuan termitei esker dirau
|
munduak
.
|
|
|
11 Guretzat argazkia egiteko paraje polita da; eurentzat, denboratik kanpoko lekua.
|
Munduaz
duten ikuspegia azaltzen duen tokia.
|
|
|
12 Europarrak, besterik ezin eta, kontinentea zeharkatzeko bidea bilatzen saiatu ziren.
|
Munduko
lurralderik zelaienean zehar milaka kilometro egin eta gero, mendikateak bidea mozten ziela ikusi zuten etsipenez.
|
|
|
18
|
Munduko
beste edozein basamortutan euriak bere garaia izaten du; oso urri egin arren. Australian ez, ordea; noiznahi egin dezake.
|
|
|
19 Finke ibaia barrualdeko mendietatik behera jaitsi da azken 300 milioi urteotan gutxienik.
|
Munduko
ibairik zaharrenetakoa izango da.
|
|
|
27 Lau zentimetro ditu bakoitzak, eta oldarkorrak dira. Behe
|
munduko
izakiak.
|
|
|
28 Mendien eta Finke ibaiaren eragina heltzen ez deneskualdean, kontinente lehor honek azal harrigarria erakusten digu.
|
Munduko
duna paralelodun arlorik handiena.
|
|
|
39 Artesiar Arro Handian, hain zuzen ere. Lurpeko urtegirik handienetakoa
|
munduan
. Ur hau orain dela denbora asko erori zen, ekialdean, euri zaparradetan.
|
|
|
Basamortuan, ugaztun espezieen ia erdiak desagertu dira.
|
Munduan
beste inon ez da halako beherakada beldurgarririk gertatu.
|
|
|
37 Izan ere,
|
munduko
kanguru induskari bakarra da, eta gauez ateratzen da jatera.
|
|
|
38 Tasmaniako deabruaren bizilekua da,
|
munduan
duen bakarra. Aspaldi galdu ziren kontinentean; baina hemen, betiko moduan bizi dira, oihan trinkoetan, elkarri agiraka jatorduan.
|
|
|
45 Onerako edo txarrerako,
|
munduko
leku gutxitan dituzte hain hurreko basanimaliak.
|
|
|
01 Gaur egun, hogei milioi biztanle ditu, eta
|
munduko
hiri moderno eta erakargarrienetan bizi dira. Nazio osoa sortu da abiada bizian, eguzki eta zabalguneen lurraldean.
|
|
|
02
|
Mundu
berriak
|
|
|
04 Australiako animaliak
|
mundu
berri honetan barneratu dira bat batean. Dena den, eurek ere lortu dute etekina.
|
|
|
08 Kostaldetik kanpora
|
mundu
berri osoa dago. Lehen britainiarrak etorri eta 50 urtera, gizon ausart batzuek barnealdean bizitzeko erronkari heldu zioten.
|
|
|
Hau
|
munduko
basamorturik aldakorrena da. Australia barnealdean, tenperatura 46 gradutik 8 gradu zeropera jaisten da.
|
|
|
09 Australiako lurzorua idorra eta pobrea da â?? batez beste,
|
munduko
pobreena. Oso leku zaila da abeltzaintzarako, eta hala ere 18 milioi ardi eta 30 milioi abelgorri daude â?, gizakiak baino gehiago.***
|
|
|
13 Pixkanaka, Surrey bera sortu zuten
|
munduko
beste muturrean â?, antzekoa bai, baina ez berdina.
|
|
|
10 Areatzan ezin dugu bisitatu gabe utzi
|
munduko
zubi transbordadore zaharrena.
|
|
|
Beraz, hiriburura kultur ihesaldia egitea ia ezinbestekoa da. The Times ek â??
|
munduko
eraikinik erakargarrienaâ, izendatutako museoa bisitatzeko aparteko aitzakiarik ez da behar.
|
|
|
14 Izan ere, Getxo Bilbotik hain gertu egonda erraza da
|
munduko
museorik nazioartekoenetako hau bisitatzeko tarte bat hartzea: Guggenheim Museoa.
|
|
|
17 Klubaren jarduera nagusia belaontzietara bideratu dute. Getxo da José Luis Ugarteren jaioterria,
|
mundua
belaontzianinguratu zuen itsasgizonarena. Haren omenez, Club Marítimo ak eskola bat eratu du, eta milaka haur dabiltza, egunen batean euskal nabigatzaile horren antzeko abenturaren bat egiteko ametsarekin.
|
|
|
Norvegiako uharte tropikal bakarra. Hemen,
|
munduko
bazter guztietako landare espezieak hazten dira.
|
|
|
10 Beharrezko azalpenak eman ondoren, buzoa jantzi dugu. Geure itxura ikusita,
|
mundua
salbatzera etorritako talderen bateko kideak ematen dugu, ez dakit baâ? ¦ astronautak edo.
|
|
|
Itsasoko gaietan oinarritzen da gehienbat, jakina, 21.000 kilometro luzeko kostaldea baitu herrialdeak, zenbatu ezin beste fiordoren sartu irten sakonez betea. Horregatik da Norvegia
|
munduko
arrantza herrialdenagusienetakoa.
|
|
|
12 1987tik, gastronomiaren arloko
|
mundu
zabaleko profesionalak 2 urterik behin Lyon-en biltzen dira Bocuse dâ?, ordeitzen den lehiaketa egiteko. Sari hori aukera paregabea da planetako chef gazterik onenak lehia bizi eta batez ere gozagarrian jartzeko.
|
|
|
15 Txikitatik izan dut parte hartzeko ametsa. Sukaldaritzan hasi, aurka apurka aurrera egin, eta urratsak egin ahala helburuak jartzen dituzuâ? ¦ eta nire kasuan helburuotako bat
|
munduko
txapelketa honetan parte hartzea izan da. Paul Bocusek sortu zuen sasoian sasoiko sukaldaritza orain hainbat urte, eta harrezkero hainbat sukaldari izan gara haren urratsei jarraitu nahian.
|
|
|
25 Hala gertatzen da Naeroy fiordoan, Sogn izenekoaren besoetako bat baita. Sogn fiordoa
|
munduko
luzeena eta sakonena da, 204 kilometro ditu luzeran, eta 1308 metroko sakonera. Naeroy fiordoak, bestalde, beste berezitasun bat ere badu:
|
|
|
Flam etik egunero Flamsbanaizeneko trena abiatzen da mendian gora eta behera. Trenbide zabaleko
|
munduko
tarterik aldapatsuena ibiltzen du. Noiz eraiki zuten kontuan hartuta, ingeniaritzako maisulana dela esan behar da.
|
|
|
06 Bizkaiko Zubia,
|
munduko
lehenengo transbordadorea dugu. Bizkaiko meategietako burdinaz egina, arkitektura eta ingeniaritzako maisulan ikusgarri hau Alberto de Palaciok taxutu zuen.
|
|
|
23 Mundaka surfaren paradisua ere bada.
|
Mundu
zabaleko surfzaleak etortzen dira urtero Mundakara, ezkerreko olatu ospetsuaren bila, Europa osoko onena omen da eta. Horregatik, surf txapelketa bat baino gehiago eratzen da itsasertz honetan.
|
|
|
26 Eskailerak igota Foruen plaza aurkituko dugu. Bertan daude udaletxea, erloju handiz jantzitako dorre eta guzti, eta Bakearen Museoa,
|
mundura
bakea zabaldu nahi duen zentroa.
|
|
|
08.14
|
Munduko
ugaztunik xelebreena, ornitorrinkoa, mendiotako erreketan bizi da, ur hotz hotzetan.
|
|
|
21.05 Kukaburrak
|
munduko
martin arrantzalerik handienak dira. Baina, Australian beti ez dute arrainik harrapatzen; ibaien ondoan ere ez dira bizi beti.
|
|
|
32.12 Azkenean gainezka egin eta urak inguruko zelaiak azpian hartzen ditu.
|
Munduko
hezegune tropikalik handienetakoak sortzen dira bertan.
|
|
|
36.27 Trostan hasita, lasterketa olinpikoa egiten dute:
|
munduko
krokodilorik azkarrenak dira.
|
|
|
38.12 Eta basamortuaren bihotz bihotzean, Uluru,
|
munduko
harri mokorrik handienetakoa. Eta hau muturra baino ez da; beste sei kilometro baditu gutxienik, lurpean.
|
|
|
39.44 Hemen ez dago arreta galtzerik; izan ere, inguruan dabil
|
munduko
sugerik hilgarrienetakoa: barrualdekotaipana.
|
|
|
40.27
|
Munduko
sugerik pozoitsuenak ere, beti ezin izaten dio harrapakinari heldu.
|
|
|
42.56 Termita mendiak babes ezin hobea eman die, baina orain kanpoko
|
mundutik
apartedaude. Eta kume hauek irten egin behar dute.
|
|
|
43.31 Banan banan, kanporainoko bidea egin eta
|
munduko
bizigirorik latzenetako batera irtengo dira.
|
|
|
44.15 Orain dela hamar mila urte, izotz aroa amaitzean, igo egin zen
|
mundu
guztian. Urak, Australiako kosta azpian hartu, eta milaka uharte zoragarri sortu zituen.
|
|
|
44.34 Orduan hartu zuen itxura, gainera,
|
munduko
egitura bizirik handienak: koralen arrezife handiak.
|
|
|
00.40 Baina hemen, hirigunetik apur bat aldenduz gero, beste planeta batean gaudela irudituko zaigu. Izan ere, Australia
|
munduko
kontinenterik bitxiena da.
|
|
|
01.38 Europan eta Ipar Amerikan batera baino animalia espezie gehiago bizi dira bertan; gehienak bakarrak,
|
munduan
beste inon ez direnak.
|
|
|
01.59 Toki honetan gauzak era berezian gertatzen dira. Eta, nolabait, animalia bitxi guztiok irautea lortu dute
|
munduko
kontinente bizidunetan latzena eta lehorrena den honetan.
|
|
|
48.03 Hauxe da, izan ere,
|
munduko
kontinenterik bitxiena.
|
|
2006
|
|
|
Euskadira joan nahi zuen bisitan, eta dena ikusi: lantegiak, industria, kultur erakundeak, hizkuntzarekin loturiko
|
mundua
... Gernikako Juntetxea ere ikusi nahi zuen, bere arbasoek foruen zina egin zutelako bertan, balio sinboliko handia zuelako.
|
|
|
|
Munduko
beste hainbat lekutan aztertu da uharte honetako koartzen amu arrantza, baina ez da inon antzeman. Nork daki, agian, egunen batean, zabalduko dute sekretua espeziekoen artean.
|
|
|
Milioika urte pasa dira gizakia bi hankatan zutitu zenetik eta hona. Eta denbora horretan tresnak egiten jardun du,
|
mundua
mendean hartzeko.
|
|
|
Intsektuen
|
mundutik
haratago, badira tresna bizidunak erabiltzen dituzten beste hainbat animalia ere. Euren ekintzek biziki mintzen dute gure gizatasuna.
|
|
|
HOST VO: Behatzak ahateen antzera erdi lotuak izanda, igeri egitea
|
munduko
gauzarik errazena da hartzarentzat. Aurreko hankek arraunen eginkizuna betetzen dute, gorputz izugarri hauek uretan zehar bultzatzeko.
|
|
|
HOST VO:
|
Munduko
harrapari lehortarrik handiena da,/ munstro mitikoa,/ borrokalari basatia,/ eta Zirkulu Artikoko agintaria. // Dagoeneko ezagutuko dituzu, noski, piztia hauek.
|
|
|
/ Baina nahiz eta aditu guztiakbat etorri ez, bertako inguruneak emango dizkigu hartzok ondo ezagutzeko gakoak.01 04 10 00TAKE 501 04 11 00HOST VO: Izotzezko erreinu honetan bizi diren animaliek muga mugako baldintza fisikoak pairatzen dituzte; gizakiok barneratu ezin dugun
|
mundu
batean bizi dira. Artikoko tundra da, betiere negua den zortzi mila kilometro karratu.
|
|
|
Oinez. Alaskatik sartu ziren herririk zaharrenak
|
Mundu
Berrian,
|
|
|
pilotua,
|
munduko
onenetakoa da. Paul du izena.
|
|
|
etortzen, mendebaldeak ezagutzen ez zuen
|
mundu
honetara.
|
|
|
Honela ibiliko zen
|
mundu
berri honetan, duela berrehunda
|
|
|
aleutiar kultura dela, ziur asko,
|
munduak
ezagutu duen
|
|
|
[01.36.38]
|
Munduaren
azkeneko puntan dagoen etxola
|
|
|
[01.47.23] Frantziako idazle batek esana da: Â Gaur goizeanbegia da
|
munduko
printzea. Â Ba gaur arratsaldean ere,
|
|
|
begia da
|
munduko
printzea. Ikusi hodeien izara hau, eta
|
|
|
[01.02.40]
|
Munduko
leku gutxitan da naturaren indarra hemen
|
|
|
izan da. [ON] Merezi zuen etortzeaâ? ¦ Ez dakit
|
munduaren
|
|
|
bat koma lau gradu bakarrik igota ere,
|
mundua
ez da
|
|
|
Harrigarria da, Philippe.
|
Munduan
noranahi joan, eta adineko
|
|
|
|
mundu
osoko aldaketa horiek, zoritxarrez, handitu egingo
|
|
|
animalien
|
munduko
musutxorik jatorrenetako bat du.
|
|
|
planetarentzat: hori ez balego,
|
munduaren
azaleko
|
|
|
01:02:32: 21 DURATION: 00:00:49: 07NICOLAS [01.02.40]
|
Munduko
leku gutxitan da naturaren indarra hemenbezain harroa. Ikusten duzunean ze handi den hemen den dena, glaziarrak, mendiak, haranak, sumendiak eta espazioabera [ON] iruditzen zaizu eskastu egin zarela:
|
|
|
izan zen. [ON] Orain, elkarrekin joango gara beste
|
mundura
.
|
|
|
Hauxe da, beraz, Kahata erregina. Beste
|
munduko
bi jenio
|
|
|
bi
|
mundutako
errege erreginak, Egiptokoak eta Nubiakoak.
|
|
|
zuten, beste
|
munduan
bizitzeko: sandaliak...
|
|
|
|
munduetan
|
|
|
arkeologoentzat,
|
munduan
oso gutxi bezalakoa:
|
|
|
horrelakorik
|
mundu
osoan, ezta?
|
|
|
hilobietan. Ushebtien zeregina da hilari beste
|
munduan
|
|
|
beste
|
mundura
bidean.
|
|
|
|
munduko
basamorturik zabalena: zortzi milioi kilometro koadro.
|
|
|
[01.01.52] Ibai bakar batek,
|
munduko
luzeenak, ebakitzen
|
|
|
zor zaion ibai honexek erakarri eta sortu ditu
|
munduko
|
|
|
01:07:51: 20 DURATION: 00:00:23: 07NICOLAS [01.07.51] Jebel Barkalen dabiltza Nicolas eta Nassera Zaïd.Laurogeita hamar metro beherago, Claude Rilly egiptologoa, idazkera meroitikoarekin lan egiten duen
|
munduko
espezialistabakarretako bat, polea ta animali trakzioaren bidez ari daigotzen, egiptoarrek eta nubiarrek idolatratu zuten tontorhonetara.OUT: 01:08:15: 02 TAKE 10 Track 1IN:
|
|
|
Lurreko indarren bidez
|
Mundu
Berrira lotua alde batean,
|
|
|
erraldoia,
|
munduko
kaktus handiena, da adibide behinena.
|
|
|
amesgaizto askotan agertzen den
|
mundura
eramango du
|
|
|
[OFF] Vizcaino basamortuan,
|
munduko
kaktus baso
|
|
|
zituelako mende ta mendeetako ideiak,
|
munduko
erlijio
|
|
|
espezie galduko dira hurrengo hogeita bost urteetan:
|
munduko
|
|
|
bat argitzeko asmotan:
|
mundua
non zen lauago, poloetan ala
|
|
|
Landare
|
munduak
erabat bereganatu gaitu. Horregatik...
|
|
|
zuhaitz sabaian hiperaktibitate biokimiko bat dago, eta baliteke horrekin interesatzea industriak: perfumeenak, adibidez, edo kosmetikoak, edo farmaziaren
|
mundua
tamedikuntzarenaâ? ¦OUT: 01:23:22: 19 TAKE 29 Track 1IN:
|
|
|
|
mundutik
bazter. Gaur egun, Indiako Kaxmirren daude
|
|
|
talde bat ibili zen
|
munduko
sabaian, Nepalen. Himalaiako
|
|
|
01.15.56 Nepalgo erleak dira
|
munduko
handienak. Ez dute
|
|
|
|
mundu
guztia dagoela hotzez, eta ibai izoztuaren gainean
|
|
|
Haitzak dira bere
|
mundua
.
|
|
|
01.02.17 Duela berrogeita hamabost milioi urte,
|
munduko
|