|
2000
|
|
|
Arazo tekniko hauek saihesteko badago hirugarren aukera bat: Quiero TB. Honek bere burua
|
munduko
lehen lurreko telebista euskarri digital gisa aurkezten du, hots, orain arte betidanik erabili izan dugun kable analogikoa erabiltzen du. Horrenbestez, ez dugu zertan antena paraboliko edota kableatu berririk egin behar; dekodagailua betiko antenara lotu eta kito.
|
|
|
8c+ mailan, berriz,
|
munduan
lehen emakumea eta bigarren eskalatzailea (gizon zein emakumeen artean) izan da" Honky Mix" bidea igotzen (Oñati, 1998).
|
|
|
Gaur egun,
|
munduko
lehen potentziaren laburdura sarriro aipatzen da. Euskaran, EEBB (AEB) laburtzapena ezin da azalpena eman gabe esan, nahasgarria baita.
|
|
|
|
Munduko
lehen egunkari elektronikoa 1979ko martxoan jaio zen Erresuma Batuko Birmingham hirian. Egunkari honen izena Viewtel 202 zen eta euskarri gisa papera erabili beharrean telebistako pantailaz baliatzen zen.
|
|
2001
|
|
|
Ramonet ek Parisko bere bulegoan hartu zuen CONSUMER, Kolonbiara abiatu baino ordu batzuk lehenago; herrialde hori sarri bisitatzen du status quo a irauli eta interes profesional eta konpromiso etikoaren aldetik Hirugarren
|
Mundua
Lehen Mundu bihurtu duen gizon honek.
|
|
2002
|
|
|
Zibilizazio arabiarrak mendebaldekoak baino zortzi mende lehenago eraiki zituen ospitaleak, botika, ikastegia eta liburutegia zeuzkatenak. Awad Abou Mahmour 50 urtez ospitaleko zaindari izan denak diosku toki hau dela
|
munduko
lehen medikuntza eskola eta ikerkuntza gunea.
|
|
|
Lehen ekarpen modernoari buruz, komunikazioaren beraren ikerketaz alegia, esan dezagun ezen komunikazio publikoari eta industrializatuari buruzko lehen analisi sakon eta zientifiko serioek 1910 urtean ikusi zutela argia: hain zuzen ere, Chicago ko eskola enpirikoak komunikazioari betekizun soziologikoa aitortu zionean, mendearen hasiera hartatik
|
Munduko
Lehen Gerrara bitartean. Hurrengo urrats metodologiko serioa 20 30ko urteetan etorri zen, Bigarren Gerraren bezperetan, Harold D. Lasswell ek egina; autore horrek ondokoa zioen:
|
|
|
Gobernuz kanpoko erakundeek (GKE) Nazio Batuek Unicefen antzeko erakunde bat sortzeko beharra berretsi zuten atzo, Zahartzeari buruzko GKEen
|
Munduko
Lehen Foroan egindako lehen lanaldian. Helduentzako unicef baten sorrera atzo defendatu zuen, berriro ere, foroaren antolaketa batzordeko presidenteorde eta Kontsumitzaile eta Erabiltzaileen Konfederazioko (CECU) presidente María Rodríguezek.
|
|
|
Ecolivaren laugarren edizioak sektorearentzat interesgarriak diren alderdi guztiei heltzen die: Nekazaritza Organikoko Mugimenduen Nazioarteko Federazioaren
|
munduko
lehen konferentzia, Olibadi Ekologiako IV. Jardunaldiak, nekazari eta kontsumitzaileen foroak, serranaren kulturari buruzko jarduerak eta nekazaritzako makina eta ekipoen erakusketa. 24 herrialde Ecolivak 24 herrialdetako parte hartzaileak ditu, nekazaritza ekologikoak gero eta interes handiagoa baitu mundu osoan.
|
|
|
Hirugarren fasean, sistema eremu murriztuan ezartzea eta zerbitzu emaileak Nortasun Publikoko Ziurtagiriaren PKirekin integratzea sartzen da. Laugarren eta azken fasean, NAN elektronikoa pixkanaka ezarriko da lurralde osoan, eta, horrela,
|
munduko
lehen herrialdea izango da txartel digitala duen munduko lehen herrialdea. Gaur egun, ordea, NAN berri hau iritsi arte, herritarrek Crypttokitaz, txartel kriptografikoz eta irakurgailuaz goza dezakete, beren edukitzaileek posta pertsonalak eta Interneten erosketak sinatu eta autentifikatzeaz gain, Administrazioarekin eragiketak modu seguruan egin ditzaten.
|
|
|
Hirugarren fasean, sistema eremu murriztuan ezartzea eta zerbitzu emaileak Nortasun Publikoko Ziurtagiriaren PKirekin integratzea sartzen da. Laugarren eta azken fasean, NAN elektronikoa pixkanaka ezarriko da lurralde osoan, eta, horrela, munduko lehen herrialdea izango da txartel digitala duen
|
munduko
lehen herrialdea. Gaur egun, ordea, NAN berri hau iritsi arte, herritarrek Crypttokitaz, txartel kriptografikoz eta irakurgailuaz goza dezakete, beren edukitzaileek posta pertsonalak eta Interneten erosketak sinatu eta autentifikatzeaz gain, Administrazioarekin eragiketak modu seguruan egin ditzaten.
|
|
|
Aulkientzako kuxina egitea Kuxinak erraz egiten dira, baita esperientzia handirik ez duen norbaitentzat ere. Brikolajearen
|
munduan
lehen urratsak egiten dituztenentzat lan ezin hobea da. Lehenik eta behin, zer kuxin mota egin nahi den erabaki behar da:
|
|
2003
|
|
|
BERTSO
|
MUNDUAREKIN
LEHEN HARREMANAK:
|
|
|
Teknologiak, berriz ere, bere alderdirik atseginena eta erabilgarriena erakusten du. Gaur egungo eguneroko bizitzan sakelako telefonoen edo mikrouhinen bidez erabiltzen diren mikroprozesadoreei esker, hanka anputatuak dituzten pertsonek beren mugimenduen erabateko kontrola lortu dute, teknologia mikroelektronikoarekin erabat kontrolatutako
|
munduko
lehen protesiari esker. Hori posible izan da “C Leg” izenekoari esker, “computerized leg” ingelesezko siglak edo hanka konputarizatua.
|
|
|
Islandiak
|
munduko
lehen hidrogeno erregaia inauguratu du
|
|
|
Singapur izango da
|
munduko
lehen herrialdea, kreditu txartelen tamainako txartel termiko adimendunak izango dituena. Txartel horiek sei segundotan hartzen dute tenperatura eta horiek daramatzan pertsonak sukarra duen adierazten dute.
|
|
|
Ikertzaile italiar talde batek
|
munduko
lehen zaldia klonatzea lortu du
|
|
|
“Prometea” izeneko behor bat
|
munduko
lehen zaldi klonatu bihurtu da, atzo zientzialari talde italiar batek egindako iragarkiaren arabera. Zientzialariek azaldu zuten animaliaren enbrioia amari erauzitako zelulen bidez lortu zela.
|
|
|
Nolanahi ere, 1937an debekatu zuten arte, kalamua nahitaezko osagaia zen AEBko hogeita hamar prestakin farmazeutikotan baino gehiagotan. Kanada izan zen, 2001ean, marihuana helburu terapeutikoekin erabiltzea onartu zuen
|
munduko
lehen herrialdea, hiru paziente motatan emateko: gaixo terminalak, hamabi hilabete baino gutxiagoko bizi itxaropenarekin; esklerosi anizkoitzak, minbiziak, hiesak, artritis larriak edo epilepsiak larriki jota daudenak, eta gutxienez bi espezialistak uste dutenak hura erabiltzeak onurak ekar ditzakeela.
|
|
|
Gaur bertan, Herbehereetako 1.650 farmaziek gaixotasun kronikoak dituzten gaixoei kalamua eman diezaiekete medikuak aginduta, atzo Herbehereetako Osasun Ministerioko goi kargu batek jakinarazi zuenez. Hala, herrialde hori da substantzia horren erabilera terapeutikoa baimentzen duen
|
munduko
lehena. Herbehereetan, “coffee shops” izeneko establezimenduetan prostituzioa eta kalamuaren salmenta Gobernuak arautzen ditu.
|
|
|
Droga sintetikoei buruzko
|
munduko
lehen txostenak, Drogen Kontrolerako eta Krimenaren Prebentziorako Nazio Batuen Bulegoak prestatuak, dio estasia eta anfetaminak bezalako substantziek droga klasikoak baino mendekotasuna handiagoa dutela, eta haien kontsumoa esponentzialki hazi dela. Osasunerako ondorioak oso kaltegarriak izango dira, droga horiek Alzheimerraren antzeko garuneko kalte itzulezinak eragiten baitituzte.
|
|
|
Esportazioari dagokionez,
|
munduko
lehen postuan dagoen fruta hau Mexikokoa da, autore batzuen arabera, eta Peruko Andeetakoa, beste batzuen arabera. Papaiaren usainak meloia gogorarazten du, eta mamiaren, udarearen, meloiaren edo marrubiaren gozotasuna.
|
|
|
Gaur, Genevan, Informazioaren Gizarteari buruzko
|
Munduko
Lehen Goi bilera (CMSI) hasiko da. Nazio Batuek (NBE) sustatu dute, eta Iparraldeko eta Hegoaldeko herrialdeen arteko “eten digitala” deitutakoa murrizteko helburua du.
|
|
|
Gutxitutako hizkuntzan argitaratutako testuek ez dute euskalduna komunikaturik ahalbidetzen. Zail du gaur egun euskaldunak komunikazioaren
|
munduan
lehen mailako agente izatea. Eragile izateko ezintasun horrek herren bihurtzen du euskalduna abiadura handian bizi den gizarte modernoan.
|
|
2004
|
|
|
Zure ustez, Espainia zergatik da
|
munduan
lehena organoak ematen?
|
|
|
Txostenak dioenez, gizentasun eta zorpetze arazoak gehitzeak, denbora faltak eta ingurumenaren degradazioak gehiegizko kontsumoak bizi kalitatea kaltetzen duela adierazten dute. Etxeen gastua laukoiztu egin da 1960tik, eta Ipar Amerikan eta Mendebaldeko Europan bizi den munduko biztanleriaren %12k kontsumitzen du %60 Gardner-en arabera, posible eta beharrezkoa da beste kontsumo eredu bat, “kontsumismoa
|
munduko
lehen erlijio global bihurtu baita, eta Lurrak ezin baitu egoera hori jasan”. Espainiari dagokionez, 2000ko Ekonomia eta Ingurumen Sari Nazionalak, José Manuel Naredok, Espainiako ekonomiaren metabolismoari buruzko kapituluaren egileetako batek, adierazi zuen azken 50 urteetan izugarri handitu dela gure herrialdeko baliabide naturalen erabilera.
|
|
|
“Dolly” ardiaren klonazioak, 1997an, munduko bioteknologiaren aurrerapen ikusgarria erakutsi zuen, eta teknika horrek “hala nola, ugalketa artifiziala, zelula somatikoen klonazioa, animalia transgenikoak, geonomia, markatzaile genetikoak eta bioinformatika funtsezkoak dira abeltzaintzako industriaren etorkizuneko arrakastarako” gehitu zuen.
|
Munduko
lehena Taiwan urte gutxiren buruan jarri da animaliak klonatzeko teknologiaren mundu mailako aurrerapenean. Aurreko mendeko 80ko hamarkadan, IIGek klonazioaren aurreko teknologia giltzarriak garatu zituen; 1990ean, enbrioiak izozteko eta desizozteko metodo bat jarri zuen martxan, eta 1997an, beste bat enbrioi txertoen probetak ekoizteko.
|
|
|
FAO/ OMEk kalitatea eta kaltegabetasuna sustatu nahi ditu elikagaiak ekoitzi, biltegiratu, garraiatu, prestatu eta merkaturatzeko faseetan. Eskualdeko foro horien deialdiak kontuan hartzen du Elikagaien Kaltegabetasunari buruzko Araugintzako Agintarien FAO/ OMS
|
Munduko
Lehen Foroan parte hartu zutenen iradokizuna. Foro hori 2002ko urtarrilean egin zen Marrakexen, eta bi erakundeak munduko eskualde guztietan konferentziak egitera bultzatu zituen.
|
|
|
Nazioarteko Kontseilu Oleikoarraren arabera, herrialde horretan, oliba olio birjina estraren kontsumoa% 98koa izan da, eta, beraz, oliba olio guztiena da. Kanpo merkatuari dagokionez, Espainiak,
|
munduko
lehen ekoizle gisa, merezi duen bezala kokatzeko aukera bakarra galdu du. Izan ere, nahiz eta Italia munduko bigarren ekoizlea izan, oliba olioa Mediterraneoko herrialde horrekin identifikatzen da batez ere; izan ere, ontziratutako olio italiarrak Estatu Batuetako eskariaren% 74 inguru dira, kanadarraren% 72 eta japoniarraren% 59 Hala ere, paradoxa handiena gure herrialdean gertatzen da, txirletan sortutako olio gehienak kalitate bikainekoak baitira, eta «oliba olio birjina estra» etiketa dezakete, baina soltean saltzen dira, baita olioak Jatorrizko Deitura baten babesean kalifikatu diren kasuetan ere.
|
|
|
Bere izen nazionalekin gertatzen den bezala, Legebiltzarrak izendatzen du, kasu honetan Europako Ganbera, eta indarrean dagoen aldiak legegintzaldi osoa irauten du. Historia orokorra Oro har, esan dezakegu lehenengo Arartekoa suediarra izan zela, Suedia izan baitzen politika eta administrazio figura hori instituzionalizatu zuen
|
munduko
lehen herrialdea, eta 1809an onartutako Suediako Konstituzioan jaso zuen. Suediaren ondoren, Finlandia izan zen bere herritarrentzako Arartekoa sortu zuen hurrengo estatua, 1920an.
|
|
|
Alacanteko enpresa batek tetrabrikak berreskuratu eta birbalorizatzeko
|
munduko
lehen instalazioa eraikiko du
|
|
|
Orain arte, ezinezkoa zen erabat birziklatzea, haren osagaiak eta sortzen duen kutsadura inpaktua zirela eta. Tetrabrickak birziklatzen dituen
|
munduko
lehen instalazioa eraikitzea da asmoa kokapenik gabe, eta 2005eko udaberrian hastea aurreikusten da. Plastikoen berreskurapena eta energiaren baterako sorkuntza ere aintzat hartzen dituen ekimen berritzailea Valoración Integral de Envases S.L. sozietateak sustatzen du, zehazki, hiru bazkidek, Cases familia valentziarrak patentearen jabea, Energroup ek eta kudeaketa sozietate batek.
|
|
|
|
Munduko
Lehen Gerla ondotik hamabi bat urte iragan ziren. Garai hartan Tolosan ostatu asko ireki ala berrireki ziren.
|
|
2005
|
|
|
Bertze muturrean, ultra eskuindarra den Front National eta de Villiers birkondearen Mouvement pour la France dauzkagu. dute Frantzia
|
munduko
lehen indarra zelarik eta frantsesa, mintzaira erabiliena. Mugak nahi lituzkete berriz ezarri atzerritar oro kanpoan mantentzeko eta euroa ezabatu.
|
|
|
Pentobarbitala behar adinako dositan hartu duena lokartu egiten omen da berehala, eta hogei minututan hil, inolako minik gabe. Droga hori erabiltzen zen 1995ean
|
munduko
lehen eutanasia legea onartu zuen Iparraldeko Lurraldean, Australian. Baina laster ezabatu zuen lege hori Australiako gobernu zentralak, eta botika hori bezala antzekoak estatuaren kontrol zorrotzagoz mugatu zituen.
|
|
|
Gaurko herriei eskaini ametsak:
|
munduko
lehena izatea ekonomia aldetik, ahal bezainbat urrezko medela ekartzea joko olinpikoetarik, atorra horiarekin bururatzea Frantziako itzulia... Berri Onak ematen digun ametsa, ahal bezain onak izatea, mundu hau ahal bezain ona izan dadien.
|
|
|
Hobeki ezagutarazteko zein diren kalitate horiek eta zer balio handia daukaten, neurtitzen azken hitzetan agertzen dira indar berezi bat har dezaten: ederrena superlatiboan lehenik, aditza nahasi ez dena gero eta azkenik hizkuntzaren iraupena, zahartasuna
|
munduko
lehena azken neurtitzaren azken hemistikioak daukalarik bertzeek ez duten balioa.
|
|
|
orai arte. Nola
|
munduko
lehen mintzaiak ukan dezake erdaratik hastea. Hain dira irrigarriak holako ideiak, baliatu behar baita irria eta umorea haien kontra joaiteko.
|
|
|
Mutrikun (Gipuzkoa), itsasoko olatuen energiaren aprobetxamenduan oinarritutako energia elektrikoa sortzeko
|
munduko
lehen instalazio multiturbina izango da. Instalazio horrek 1.000 pertsonako urteko kontsumoaren baliokidea sortuko du eta atmosferara 1.000 tona karbono dioxido (CO2) isurtzea saihestuko du.
|
|
|
Txinak
|
munduko
lehen lebitazio magnetikoko tren esekia garatu du
|
|
|
Zigu Teknologia eta Ikerketa Zentroak, Txinan,
|
munduko
lehen lebitazio magnetikoko tren esekia sortzea lortu du, “Zhonghua VI” izenekoa. Trena arrakastaz probatu zen joan den ostegunean, eta harrezkero enpresaburu asko jarri dira harremanetan Li Lingqun sortzailearekin, haren erabilera publikoa bultzatzeko.
|
|
|
Alde batetik, erauzketa sektorea (atun flota) eta, bestetik, eraldatze sektorea (kontserba, izozte eta merkaturatze sektorea). Espezie tropikalak dira eskatuenak, batez ere, Indiako ozeanoan, Ozeano Barean eta Atlantikoko Erdi Ekialdean harrapatzen direnak, hala nola Yellowfin edo Rabil (Thunnunus Pelatuwacares), hegaluzea, hegaluzea edo Horri dagokionez, esan behar da atunidoak kontserban eraldatzeko industria dela arraina eraldatzeko
|
munduko
lehen industria. Europa da munduko lehen merkatua, eta 530.000 tona kontsumitzen ditu urtean, 280.000 tona hirugarren herrialdeetatik.
|
|
|
Espezie tropikalak dira eskatuenak, batez ere, Indiako ozeanoan, Ozeano Barean eta Atlantikoko Erdi Ekialdean harrapatzen direnak, hala nola Yellowfin edo Rabil (Thunnunus Pelatuwacares), hegaluzea, hegaluzea edo Horri dagokionez, esan behar da atunidoak kontserban eraldatzeko industria dela arraina eraldatzeko munduko lehen industria. Europa da
|
munduko
lehen merkatua, eta 530.000 tona kontsumitzen ditu urtean, 280.000 tona hirugarren herrialdeetatik. Europan, Espainiak(% 60) eta Frantziak(% 40) osatzen dute flota, eta batera harrapatzen dituzte 500.000 tona hegalabur urtean.
|
|
|
Izan ere, badirudi azkenean iritsi dela garaia, legezko neurri hertsien bidez, oreka bat ezartzeko atunaren kontsumo seguruaren, ingurumenaren kontserbazioaren, beste espezie batzuekiko errespetuaren eta jasangarritasunaren artean. Ez dugu ahaztu behar kontserbako atunak arraina eraldatzeko
|
munduko
lehen industria direla; Europa da produktu horren lehen kontsumitzailea, eta Espainia da ekoizle nagusia. Sektore garrantzitsua Espainiak eta Frantziak 530.000 tona atun harrapatzen dituzte urtean Arrantzaren eta, zehazki, atunaren garrantzia izugarria da, eskaintzen diren zifrak kontuan hartuta, bai herrialde garatuentzat bai garatze bidean daudenentzat.
|
|
|
Funtsean" gehiengoa ren nahiari men" egiten dion hizkuntza politika paternalista baterako zuhinak ezarri ziren. Lau urte geroago ez da harritzekoa izan hezkuntza ereduen ebaluazioak eman dituen emaitza murritzak izatea, lan
|
munduan
lehen pauso herabeak baizik ez agertzea, unibertsitatean oraindik hutsune nabariak izatea, Osakidetza eta Ertzaintzare ki koha rremanetan euskara erabiltzeko eskubidea murrizturikage rtzea. Hitz batean, instituzioen arteko koordinaziorikgabeko politika, behar besteko baliabideak ez dituena, helburu eta epe lausoak dituena gauzatu da.
|
|
2006
|
|
|
Grupo Acciona,
|
munduko
lehena
|
|
|
Bereganatze berri horrekin, Grupo Accionak ehun parke eoliko baino gehiago eraiki ditu zazpi herrialdeetan, ia 3.000 megawatt instalatu ditu. Horregatik, talde hori
|
munduko
lehenetarikoa da parke eolikoak egiten, eta hirugarrena da aktibo propioetan. Talde honek 2005eko lehen bederatzi hilabetetan 3.454 milioi euroko salmentak izan zituen, aurreko urteko epe berean baino %17, 1 gehiago.
|
|
|
Estatu Batuetako Gobernuak Automobilgintzako Etanolerako Koalizio Nazionala (NEVC) sortu du, orokortzeko.
|
Munduko
lehen potentziak erregai alternatibo eta gutxiago kutsatzen duelako interes horrek etorkizun garbiagoa eta ekologikoagoa izateko itxaropena ematen du automobilgintzan, eta, beraz, gure hirietan eta gure eguneroko bizitzan. Etanolaren abantailak ugariak dira:
|
|
|
Espainia meloiaren komertzializazioan eta ekoizpenean paper nabarmena duen herrialdeetako bat da; izan ere, elikagai horren
|
munduko
lehen esportatzailea da, eta munduko bigarren ekoizlea, Txinaren ondoren, 2005ean 11.769.000 tona ekoitzi zituen, hau da, ekoizpenaren %34 Fruta fresko hori landatzeak zenbait berezitasun izan behar ditu kontuan, batez ere klimari, tenperaturari, hezetasunari, argitasunari eta lurzoruari eragiten dietenak, azken produktuaren kalitateari eragiten baitiote nagusiki. Meloi guztiak ez dira berdinak, barietatearen, produkzio lekuaren eta jasan dituzten faktore klimatikoen arabera berezko ezaugarriak baitituzte.
|
|
|
Emakumeak dira, oraindik ere, sexu jazarpenaren, giza trafikoaren eta diskriminazio nabarmenaren biktima nagusiak planeta osoan, Nazio Batuen Erakundeko idazkari nagusiak, Kofi Annanek, aste honetan argitaratu duen Txosten berri baten ondorioetatik ondorioztatzen denez. “Emakumeen aurkako indarkeria, herrialde bakoitzean, giza eskubideen urraketa nagusi gisa eta genero berdintasuna lortzeko oztopo garrantzitsu gisa mantentzen da, bai esparru pribatuan, bai publikoan, bai enpresan eta bizitzako esparru guztietan”, dio arazo horri buruzko
|
munduko
lehen azterketa sakon horrek. “Indarkeria hori onartezina da, baldin eta Estatuak eta haren agenteek edo senideek eta atzerritarrek egiten badute, eremu publikoan edo pribatuan, bake edo gatazka garaietan”, adierazi zuen Annanek txostenaren aurkezpenean.
|
|
|
Txina substantzia poluitzaileak isurtzen dituen
|
munduko
lehen herrialdea izan zen 2005ean, atmosferara 25,49 milioi tona sufre dioxido isurtzean, 2000n baino %27 gehiago. Horietatik 21,6 milioi tona industria produkzioan sortu ziren, eta 3,89 milioi, etxe arloan.
|
|
|
Aldebiko eskutransplantea jasotzen duen
|
munduko
lehen emakumeak ospitaleko alta jaso du Valentzian
|
|
|
Azaroaren 30etik abenduaren 1era, Alba L.C. besaurreez eta eskuez egindako aldebiko transplantea jaso duen
|
munduko
lehen emakumea bihurtu zen. Valentziako La Fe ospitaleko iturriek adierazi zutenez, ebakuntza egin zioten, eta medikuak alta eman zion gaur.
|
|
|
Gilenekin besoz beso egin nituen
|
munduaren
lehen ezagutzak. Bortz, sei, zazpi urtetan, oraino ez gintuzten Lüküze ingurua barrandatzera igortzen, hango jaun traidorea zertan ari ote zen jakin nahirik.
|
|
|
Subentzio, elkarlan eta unean uneko apustuei jarraituta ere aurrera egin du gure hizkuntzak. Eta esan dezakegu une honetan Interneten
|
munduko
lehen 30 hizkuntzen artean kokatzen dela. Nahiz eta erabiltzaileen kopurua horren handia ez izan.
|
|
|
Hemen sortu zuten Estatu Batuetako lehenengo eski leku handia, 1936an,
|
munduan
lehena izan zen teleferiko sistema eta guzti. Sortzailea Union Pacific Railroad izan zen.
|
|
2007
|
|
|
|
Munduko
lehen kutxazain automatikoa Londresen hasi zen funtzionatzen orain dela berrogei urte; geroztik makina horiek etengabe eboluzionatu dira baina egiteko bidea luzea da oraino.
|
|
|
RD sortu zuen. Handik gutxira, Korolevek kontinente arteko
|
munduko
lehen misila jaurti zuen. 1957ko abuztuaren 21a zen.
|
|
|
Askotan egoten naiz pentsatzen nekez aurki daitekeela mundu honetan txirrindulariarena baino lan zentzugabeagorik: pedalei eragin eta eragin, leher egin arte, inora ere ez joateko, ezer ez konpontzeko,
|
mundua
lehen bezain zikin eta nardagarri uzteko. Askotan egoten naiz pentsatzen ez dela bidezkoa mundu honetan norberaren zoriona besterik bilatu gabe aurrera egitea, arranguratu gabe, ahotsa altxatu gabe, beti esaneko, beti menpeko, pedalei eragin eta eragin?
|
|
|
Bere aita duela hamar urte arte zen bezala. Aitonak
|
munduko
lehen express kafe makina sortu zuenetik, enpresa handitzen eta indartzen joan da, eta egun, kafe makinekin batera, hainbat etxetresna elektriko egiten dituzte, eta askoz gehiago egingo dituzte txinatarrekin sinatu berri duen tratuaren ondoren. Irribarre egiten diote sarrerakoek, egun on jauna, igogailukoek, egun on jauna, korridorean aurrez aurre aurkitzen dituenak, egun on jauna, eta azkenean idazkariak, libreta eskuan duela:
|
|
|
Robert Oppenheimer zientzialari handia zeneta
|
munduko
lehen bonba atomikoak egiteko bidea ireki zuen. Bonba haiek Hiroshima eta Nagasaki suntsitu zituzten, eta ehunka mila pertsona hil.
|
|
|
Rotaetche Portugaleteko zubiaren egilea izan zen. Dirua egin zuen lehergarriak saltzen,
|
Munduko
Lehen Gerraren garaian. Jauregia eraiki zuen Donibane Lohizunen; Piarres Xarrittonekin izandako elkarrizketa, Bilbo, 2002ko urtarrilaren 25a.
|
|
|
|
Munduko
Lehen Gerra amaitu berri zegoen eta gerran ibilitako lankideek hainbat pentsaerakin itzuli ziren Euskal Herrira (nabarmenki gerlari ohien pentsaeraz, hau da, gerran parte hartu izanaren urguiluaz). Gazteok Adéma Eskualdunaren zuzendariarengandik urruntzeko nahia agertu zuten, Eskualdunan idazteari uko eginez eta aldizkari berri bat sortzeko guraria erakutsiz.
|
|
|
ezagutza da, hortaz, edo niaren eraikuntza kanporantz. Ni absolutu hau espekulatiboa da, printzipio bat (ez substantzia bat? «jainkoa» edo?, eta gutxiago ni enpiriko bat, zu edo ni?, ezpada errepresentazioen
|
munduaren
lehen une logiko hutsa), lehen une formala, ez zer edo nor izale baten maneran objektibatua, baizik eta ihardute edo ekintza baten eran hausnartua. Hau da, hasiera absolutua da, ez hasierako elementu bat edo emaitzako une bat.
|
|
|
WEFen arabera, Espainia
|
munduko
lehena da turismo azpiegituran
|
|
|
Topaketa hau atzo aurkeztu zuten Wolfgang Vyslozil Berri Agentzien Aliantzako presidenteak; Itar Tass Errusiako agentziako lehendakariak, Vitaly Ignatenkok eta Berri Agentzien Munduko Kontseiluko (NAWC) kideak; Barritzaus agentziako zuzendari Uffe Efriis Sorensenek; Lola Álvarezek azaldu zuen bileraren helburua dela agentziek munduan dituzten arazoak aztertzea, bai eta ideiak eta iradokizunak trukatzea ere pirateriaren edo teknologia berrien aurkako lan ildo batean. Vitaly Ignatenkok 2004an Errusian egin zen Agentzien
|
Munduko
lehen Biltzarra gogorarazi zuen. 500 kazetari baino gehiago izan ziren biltzarrean, eta NAWCren bilerak Jordanian eta Sofian.
|
|
|
Bestalde, Andaluziako Juntako Berrikuntza Sailak lan hori sustatu du bere aurrekontuaren %46 finantzatuz, 190.000 euro guztira. Gure herrialdea itsaspeko arkeologiaren
|
munduko
lehen potentzia da, azaldu zuen Roberto Muñozek, Decasateko zuzendariak, eta esan zuen Espainiako 8.000 itsasontzi eta galeoi inguru hondoratuta daudela lurraldeko uretan eta hainbat herrialdetan. Ondare arkeologikoaren %85 Espainiako uretan 50 metro baino gutxiagoko sakoneran sartuta dago, eta urpekariek lapurretak jasan dituzte, merkatu beltzean saltzeko materialak ateratzen baitituzte.
|
|
|
Energia berriztagarriekin soilik hornitzen den
|
munduko
lehen uhartea eta Europako lehen lurraldea izango da.
|
|
|
Nola sortu zen proiektu hau?
|
Munduaren
lehen itzulitik dator istorioa. Beste zerbait bizitzeko gogoa zuen pertsona baten esperientzia gisa hasi zen.
|
|
|
Ostalaritzako tradizio luzea Turismoa da munduko industria nagusietako bat. Munduko Turismo Erakundearen aurreikuspenen arabera, 2020an izango da
|
munduko
lehen jarduera. Oso itxaropen handiak ditu, batez ere Mediterraneo aldean, une honetan planetako turismo leku nagusian, 240 milioi bisitari baino gehiago izaten baititu urtean.
|
|
|
Hala ere, agentziek eta erabiltzaileek txartel elektroniko horiek inprimatu egiten dituzte, dokumentu eta zehaztasun gehiago izateko, eta, beraz, papera aurreztea zalantzazkoa da. Erakundeak esan zuen Txinak, 2008ko Joko Olinpikoetako hegazkin bidaietarako eta anfitrioirako hazkunde azkarrena duen merkatuak, urte honen amaieran erabat elektronikoak diren pasaia sistema bat erabiltzen duen
|
munduko
lehen herrialdea izan nahi duela.
|
|
|
Arduradunen arabera, ibilbide horretan, “Bibi” k diesel tren konbentzional batekiko karbono dioxidoaren (CO2) emisioak %20 murriztea lortzen zuen, eta automobil batekiko %60 “Bibi” tren hibridoak% 20 murriztea lortzen zuen diesel tren konbentzionalarekiko co2 emisioak, eta% 60 automobil batekiko. Era berean, arduradunek zioten
|
munduko
lehen tren hibridoa dela, eta Japonian ezin direla horrekin ados egon. “Bibi” ren inaugurazioa baino hilabete batzuk lehenago, East Japan Railway (JR East) konpainia japoniarrak “Kiha E200” jarri zuen martxan.
|
|
|
Bonneko Klinika Unibertsitarioa (Alemania) izan da poltsa amniotikoaren haustura goiztiarrari aurre egiteko fetuaren kirurgiara jo duen
|
munduko
lehen zentroa. Miriam, urtebeteko umea, bizirik dago teknika honi esker.
|
|
|
2000 urtean sortu zen ekimena, Ingalaterrako Gartang herriko herritarrak elkartu zirenean hiriko hainbat gunetan bidezko merkataritzako produktuak sartzeko, hala nola, ikastetxeetan, enpresetan, dendetan eta kafetegietan, eta udaletxean bertan. Horrela aldarrikatu zen
|
munduko
lehen “bidezko hiria”. “Proiektuak bidezko merkataritzaren irizpideak administrazioen, saltokien, enpresen eta beste erakunde publiko eta pribatuen kontsumoan eta erosketetan txertatzea sustatzen du”, azaldu du IDEAS erakundeak.
|
|
|
Diputatuen Kongresuak, legegintzaldi honetako azken osoko bilkuran, Nazioarteko Adopzioari buruzko Lege berria onartu zuen atzo, adopzio prozeduran sartuta dauden 20.000 familietako askoren kezkei erantzuna emateko. Gogoratu behar da Espainia dela
|
munduko
lehen nazioarteko adoptatzailea bere biztanleriari dagokionez. Araudi berriak debekatu egiten du gatazka beliko edo hondamendi naturalen ondorioz astindutako herrialdeetako haurrak adoptatzea, eta adopzioak ere debekatzen ditu jatorrizko herrialdean adopzioak kontrolatzen dituen autoritate espezifikorik ez dagoenean, berme juridikoak falta direnean edo nazioarteko printzipio etiko eta juridikoak betetzen ez direnean.
|
|
|
|
Munduko
lehen potentzia ekonomikoa zein zen oso argi zegoen, beraz. Arlo politiko militarrean, ordea, beste era batera ikus zitezkeen gauzak.
|
|
2008
|
|
|
Halaxe azaldu dute Saltsaneko Iñaki Uribek, Bizkaiko Txakolinaren Dastatzaile Batzordeko Roberto Sarriugartek eta Landako Guneko kudeatzaile Ainhoa Etxezarretak.Delikatessen produktuen “paradisua” izan gura du azokak, eta durangarrei zein hurreratuko diren bisitari denei upeltegi garrantzitsuenetako ardoak hurreratzea da helburua: “Dastaketaren
|
munduan
lehen urratsak egiteko aukera egongo da, bai ardo dastaketan bai kafearen eta olioarenean”. Sarrerarekin batera, ardoa dastatzeko kopa ere emango die hurreratutakoei, produktuen katalogoa, gunearen mapa eta ekintza programa ez eze.
|
|
|
Nabarmendu behar da 2008an Europa %1, 6 mantsoan haziko dela eta AEB %1, 6, beste herrialde batzuk, hala nola Txina, %10 inguru haziko direla aurrikusten den bitartean. Datu hauek ikusita, Europako eta AEBetako ekonomia arduradunak, Europako Banku Zentrala eta Fed (Amerikako Estatu Batuetako Banku Zentrala) ekintza bateratuak burutzen ari dira, AEBetan (gainerako ekonomia guztiak herrestan doaz
|
munduko
lehen ekonomia den AEBen atzetik) subprima hipotekek (arrisku altuko hipotekek) eragindako finantza arazoak konpontzeko helburuarekin. Horixe egin zuten aurtengo martxoan:
|
|
|
Holanda aitzindaria zen finantza kontuetan; urte batzuk lehenago, 1602an, Amsterdameko burtsa sortu zen Ekialdeko Indietako Konpainia Holandarraren eskutik. Berez,
|
munduko
lehen burtsa Anbereskoa (Belgika) dela esaten da sortua, baina Amsterdamekoa izan zen aktibo finantzarioekin negoziatzen lehena. Eta herrialde horretan izan zen, halaber, historiako lehen porrot finantzarioa.Baina porrotaren jatorrian ez zegoen ez higiezinik, ez lehengairik, ez antzekorik, tulipanak baizik.
|
|
|
|
Munduaren inguruko
lehen itzulia arazo horri esker osatu zuten Elkanok eta Victoria itsasontziaren eskifaiak. Magallanesek, espedizio hartako buruak, ez zuen joan nahi Filipinetatik mendebalderantz Europara itzultzeko.
|
|
|
Atzera, Amerika alderantz nabigatu eta ekialderako bidaia egin nahi zuen etxera itzultzeko. Baina Ozeano Barea ekialderantz zeharkatzea ezinezkoa zen garai hartan, eta mendebalderantz jarraitu behar izan zuten
|
munduaren inguruko
lehen bira osatu arte. Ekialderako bidaian Ozeano Barearen traba gainditu zuen lehen nabigatzailea Andres Urdaneta izan zen, 40 urte geroago, gutxi gorabehera.
|
|
|
Lengoaiaren jatorriari buruz, eztabaidek jarraitu zuten XIX. mendean zehar baina hizkuntzen ikasketetatik at. Hain zuzen ere,
|
munduko
lehen Linguistikaren erakundeak. Société> de> Linguistique> > Paris> deritzonak, bere
|
|
|
Norvegiako uharte batean hazien
|
munduko
lehen bankua dago
|
|
|
Longearbyen uharteak, Norvegiako Svalbard artxipelagoan, Noeren Arkaren bertsio modernoa du. Hazien
|
munduko
lehen bankua da, eta gaur ofizialki inauguratuko dute. Munduko leku guztietako landare hazien milaka lagin biltzen ditu kutxa horrek.
|
|
|
Perun bertan, elikagaien prezio altuek Gobernua bultzatu dute gari inportazio garestiak murriztera eta herritarrak paper irinarekin ogia kontsumitzera animatzera. Txinan, patatak ekoizten dituen
|
munduko
lehen enpresa da (72 milioi tona 2007an), eta nekazaritzako adituek proposatu dute produktu hori herrialdeko nekazaritza lur gehienetako elikagai laborantza nagusi bihurtzea. Hala ere, Aita Santuaren Nazioarteko Zentroak (LHIK) eta Nekazaritzarako eta Elikadurarako Nazio Batuen Erakundeak (FAO) ohartarazi dute patata ekoizpenaren onurak zabaltzeko, beharrezkoa dela ereite materialaren kalitatea hobetzea, baliabide naturalen erabilera iraunkorragoa egingo duten nekazaritza sistemak izatea, eta izurriteak klima aldaketara egokitzeko ahalmen handiagoa izatea, Iraultza jasangarria Konferentziaren lau egunetan, aita santuaren eta garapenerako ikerketaren munduko agintari nagusietatik 90ek baino gehiagok hiru ekonomiak, bereziki, garapen bidean dagoen munduan tuberkulu hori sustatzeko dituzten erronkak aztertuko dituzte.
|
|
|
80 herrialdetako ikertzaileak ozeanoetako bizitza osoko
|
munduko
lehen datu basean ari dira lanean, eta horien aurrerapenak ikus daitezke Interneten
|
|
|
Ikastetxeak, enpresak, dendak, kafetegiak, baita udala ere, izan zituen helburu. Ahaleginari esker,
|
munduko
lehen hiri justua izendatu zuten, eta ordutik 1.000 herri baino gehiago lortu dituzte mundu osoan. Espainian, zazpi udalerrik dute aintzatespen hori.
|
|
|
Bekadunarentzako abantailak Lanbide esperientzia: enpresa bateko praktikek, lan
|
munduarekin
lehen harremana izateaz gain, enpresek lanpostu bat lortzeko eskatzen dituzten gaitasun, ezagupen eta trebetasun profesionalak lortzen lagunduko diote. Eta ez hori bakarrik:
|
|
|
Ranking honetako 500 unibertsitate onenetatik 140 posturaino jaitsi behar da gure herrialdeko unibertsitate bat aurkitzeko, Madrilgo Konplutentsea, eta 219 postutik aurrera eta beherago, Espainiako beste unibertsitate zentro batzuk aurkitzeko, hala nola Bartzelonako Unibertsitatea, Sevillako Unibertsitatea edo Bartzelonako Unibertsitate Autonomoa. Hala ere, nabarmendu behar da, lehen aldiz, Espainiako 25 unibertsitate
|
munduko
lehen 500 unibertsitateetan daudela, eta 19 Europako lehenengo 200 unibertsitateetan. Europako rankingean 34 postua duen Complutense nabarmentzen da.
|
|
|
co2 a lurperatzeko
|
munduko
lehen instalazioa inauguratu da Alemanian
|
|
|
CONSUMER EROSKI Ekainetik orain arte Europako herritarren artean egindako ia inkesta guztiek adierazten dute opor hauetan uhala estutu dela edo, gutxienez, hala adierazi dutela, atsedenaldia leku hurbilagoetan hartu zutela eta, aldi berean, egonaldia murriztu egin zutela baieztatu ondoren. Europar Batasunean (EB) izan den geldialdi ekonomiko orokorraren, estatu kide askotan izan den inflazio handiaren eta baldintza meteorologiko aldakorren ondorioz, bidaia eskaera atzeratu egin da aurten, eta horrek eragina izan du Europako turismo industrian,
|
munduko
lehena baita, urtean 316.000 milioi euroko diru sarrerekin. Berrezarpena eta zerbitzu osagarriak dira krisi ekonomikoak turismoan duen eraginak gehien erasaten dituenak.
|
|
|
Hori ondorioztatzen da Munduko Osasun Erakundeak (OME) eta Haurrentzako NBEren Funtsak (Unicef) egindako Haurren Lesioen Prebentzioari buruzko Munduko Txostenetik. Azterlan hori da haurren lesio ez intentzionalen
|
munduko
lehen ebaluazio integrala, eta adierazten du heriotza horien erdiak, gutxienez, saihets daitezkeela eraginkortasun frogatuko prebentzio neurriak hartuz gero. “Haurren lesioak osasun publikoko arazo garrantzitsua dira.
|
|
|
Gaixotasun erreumatikoak mendebaldeko
|
munduko
lehen ezgaitasun kausa dira
|
|
|
Zinemaren
|
munduan
lehen urratsak egiten hasteko tresnak ematea da New York Film Academy Bilbon ematen ari den zinema ikastaroaren xede nagusia, Merchanteren esanetan. «Lana bilatzen hasten direnean, zehazki jakiteko zer egin nahi duten.
|
|
|
Polifonia mota hau munduan bakarra delako. 2002 urtean polifoniari eskainitako zentroa sortu zen Tbilisin,
|
munduko
lehena. Unescok 2000 urtean gizateriaren ondasuntzat jo zuen Georgiako polifonia.
|
|
|
Edo bai, errealitatea aldatzen denean hari buruzko dugun irudipena ez baita automatikoki aldatzen. Seguru aski, oraindik guraso batek baino gehiagok galdetuko die beste aukera hobetsi dutenei noiz demontre ekarri behar duten
|
mundura
lehen semea edo alaba. Gutxienez, bat.
|
|
|
GMri
|
munduko
lehen autogilea izatearen postua kentzeak emandako poztasunak ez dio askorik iraun enpresa japoniarrari. Izan ere, martxoan itxiko duen urteko balantzeari begira, 1.200 milioi euroko galerak aurreikusi ditu operazioetan.
|
|
2009
|
|
|
Guraso baimenetan Islandia da erreferente.
|
Munduan
lehen herrialdea izan zen, 1976an Berdintasun Legea onartu zuena. 2000 urtean arazo larri bat planteatu zuen:
|
|
|
Uriarteren arabera," gure helburua teknologiaren bigarren
|
mundutik
lehen mundura pasatzea da". Gogoan du krisialdia globala dela eta, hortaz," gure ekonomia eta herrialde garatuena dagoeneko merkatu globaleko protagonista berriek baztertzeko eta ordezkatzeko arriskuan dagoela".
|
|
|
Hura Facebooken
|
munduko
lehen iraultza izan zela diote askok. Une hartan, 50 milioi biztanle baino ez zituen.
|