|
2000
|
|
|
Mapak dira
|
Mundua
ikusteko dugun modua, eredua. Mapan, mundu garatua, eta, mundu azpigaratua?
|
|
|
Zer erranen dizut nik obra hartaz, ez bada ezen anitz ibili izan naizela ni harat eta honat, baina ez ditudala haiek bezalako kakategiak
|
munduan
ikusi?
|
|
|
Eta nik bi erran haiek nituen buruan... eta berriro galdetu nion neure buruari: " zertarako nahi duzu mundu guztia...?" Eta bat batean neure
|
mundua
ikusi nuen: jauregia, zeina baitzegoen mila harri handiz osatua...
|
|
|
—Ez. Hik irabazten baduk, hirurak joanen zarete nik emanen dizuedan txalupa batean, hornidura eta guzti; baina galtzen baduk, lepoa trenkatuko diat, eta zin degiat ezen orduan bertze
|
mundutik
ikusi duala El Dorado.
|
|
2001
|
|
|
Bestetzuek, haratago joaki, besterik ere esango dute, hara: gaurko Euskal Herrian eragingarriagoa dela erdaraz emaniko mezua, jende gehiagorengana iristen delako(...) Non geratzen da hizkuntzak berak, bere sintaxi bitxiak,
|
mundua
ikusteko duen modu berezkoak unibertsala den ore horri ematen dion erantsitako esanahi hori? (...)".
|
|
|
Ni berritsu hutsa naiz, eta antolamenduaz arduratzen naiz. Eta Larra da, orain bidaian dagoena (ARGIAk elkarrizketa egin zionean)
|
mundua
ikusteaz arduratzen dena, eta gastronomiaz.
|
|
|
Amaren begiradak hurbila eta urruna lotzen ditu leihoaren bidez. Leihoa ere ispilua da, ezinezko
|
mundua
ikusteko atea.
|
|
|
alegoriarako joera. Lehenago aipaturiko inpresioaren eta espresioaren jokoak, kanpo mundua barne
|
munduz
ikusteko eta helarazteko joerak, alegia, edozein elementu bihurtzen du beste zerbait, edozein egoera, gogoetaren bidez, beste zerbait bihurtzen du, bere esanahi ezkutua agertzen du.
|
|
|
Bidaztia den Sarrionandiak zer erakutsi nahi izan dio irakurleari? Literatura egiteko beste modu bat,
|
mundua
ikusteko forma berritua. Eta gainera, munduaren zentzu antzaldatua, Europa kontraesanez beterikoa.
|
|
|
Orduan,
|
mundua
ikusteko erabiltzen dudan pantaila handi horrek ni ikus nazaten ere balio du.
|
|
2002
|
|
|
X. AIZPURUA. Bizkaian ere bi
|
mundu
ikusten dira: Bizkaiko ekialdekoa, nahiko euskalduna, eta mendebaldea, askoz ere erdaldunagoa.
|
|
|
Neurri batean jolasa da, beste neurri batean
|
mundua
ikusteko gauza bat, gauza asko da niretzat.
|
|
|
Zer nolako mundua marrazten da gure buruan, albiste agentzia transnazionalek igortzen diguten informazioaren arabera? Zer moduko
|
mundua
dakusagu?
|
|
|
|
Mundua
ikustean eta ezagutzean, kognizioaren prozesu etengabean, objektu erreala subjektuarengana heltzen da, honek garatu dituen errepresentamenei esker. Mundua era abstraktuan ikusteko gaitasunik garatu ez duen gizakiak ez du pentsatzen.
|
|
2003
|
|
|
Ez zuen espero han topatu zuena ikusterik. Escarlata ra iritsi zirenetik gertatutako oro txikikeria zen komunak bere baitan gordetzen zuen
|
mundua
ikusita. Haluzinantea.
|
|
|
Iragana laukiz kargaturikoho rmetatik begira dugula, alkiotantxe eserita imaginatuko ditugu, hemendik pasatu ziren hainbat pintore, idazle: ...ia gaiztoan, lagunen artean absente bezala Gogol herriminbera(" Erroman nagoela bakarrik idatz nezake nik Errusiaz"), Stendhal bere zirriborroak nekagabe zirriborratzen; Berlioz, Wagner, Mendelssohn, Liszt, hainbat pintore izen handiko eta izen txikiko, De Chirico maiz etortzen da kafe bat hartzera, hor berehala baitu bere atelierra, gure aurretik denak hemendik pasatudi ren pelegrinoak,
|
mundua
ikusten eta entzuten irakatsi digutenak. Existentzialisten Les Deux Magots eta Cafe de Flore ra joaten dira Parisen esnobak (eta zein ez da esnob Parisen, lagun batzuekin, udaberri batzuetan?) —bera eserita dagoen tokian beharbada Sartre eseriko zen, beharbada Simone de Beauvoir, baina beharbada (inork ez dio hori esango) Charles Maurras, Sous le signe de Flore idazten.
|
|
|
(i) paradigma kontzeptua: zientzialariek onartzen duten eredua edo patroia, horri esker
|
mundua
ikusteko eta bertan jarduteko modu berezi batera eramaten dituen konpromiso sakona irakasten zaielarik; eta
|
|
2004
|
|
|
Ekialdeko filosofiaren arabera, bizitza zirkularra da. Atera egin behar da eta
|
mundua
ikusi, ondoren zeure jatorrira itzultzeko, eta zeure burua aurkitzeko. Noiz itzuli behar duzu Euskal Herrira?
|
|
|
Anaia 20 eta zenbait urte dira joan zenetik. Fabrikan finikitoa eskatu eta beste hiru lagunekin alde egin zuen hemendik,
|
mundua
ikustera. Tongara joan ziren, Zeelanda Berrira.
|
|
|
Bidaiatzea
|
mundua
ikusi eta ikasteko modu bat da. Garbiñe Ubedak diseinatutako taulak kontinente bakoitzaren mapa du irudi.
|
|
|
Ez dira gauza bera, ez, etxea eta casa edo etxea eta maison. Bi espazio dira, bi historia, bi nazio, bi kultura, bi hizkuntza,
|
mundua
ikusteko eta sentitzeko bi jarrera eta bi demokrazia eredu. Menderatzailearena eta mendekoarena.
|
|
|
Botoi hauetako zein sakatzen duzun,
|
mundua
ikusteko modua ere aldatzen zaizu. Ulertu al duzu?
|
|
|
hau da, berdinzki denok, berdin berdin hizkuntza guzietan eta herri guzietan. Gizonaren" Logika" beti bat baita, eta hizkuntzak ez baitu
|
mundua
ikusteko eran ikuskizunik batere. Izenak aldatu, beraz, hiztegia xuxen erabilli, izakiak berriz bataiatu, potoei etiketak trukatu, eta... egiña!
|
|
|
Berdintsu gertatzen da frantsesekin ere: hauen ustez, Fraintzia baizik
|
munduan
ikusten ez dutelako, su ta gar jartzen dira hizkuntza" txikien" kontra: " les petites langues régionales"...
|
|
|
–Zuk
|
mundua
ikusi duzu. Istorio handiekin aspertuta egongo zara.
|
|
2005
|
|
|
Ene helburua da entseatzea jendeak
|
mundua
ikus dezan bertze behin, begi berri batzuekin. Errutinaren gainean indar bat egin dezan, klitxeen gainean.
|
|
|
Egileak, ordea, ez du uste mundu ikuskera bat dagoenik testuon atzean: " Filologo naizen aldetik, ez dut
|
mundua
ikusten; entzun egiten dut. Filologoak belarriz harrapatzen du mundua.
|
|
|
Filologoak belarriz harrapatzen du mundua.
|
Mundua
ikustea beste batzuen esku dago, ideologo, teoriko eta intelektualen esku". Alde horretatik, liburua" zatikako burutazio batzuen bilduma" dela dio egileak; eta ez dagoela hortik munduarekiko ikuspegi orokor bat ateratzerik:
|
|
|
Aitortu eta onartu beharrekoa da, aurrenik, ezinezkoa dela beste hizkuntza bat era neutral oso batez ikastea eta, egiaz, hemendik datorkiola honen irakaskuntzari zailtasunik handiena: " hizkuntza berri orori, gehiago edo gutxiago, batek edo besteak duen
|
mundua
ikusteko eta baita hizkuntza ulertzeko era propioa gainezartzen zaio" 143 Zentzu batean bederen saihestezina da hau, ze, bestelako gauzetan gertatzen den bezalaxe, gizabanako bakoitzak bere erara eskuratzen du hizkuntza arrotz bat, hau da, ez da hutsetik hasten baizik eta egoera historiko konkretu batetik. Gizakiaren ikas irakas prozesuak, orokorrean, ez dio inoiz" tabula rasa" moduko eskema bati jarraitzen eta, honen haritik, hizkuntzen jabetzea halaber gehiago da ikuspuntu jakin batetik abiatutako" espontaneitate aktibo" baten emaitza," errezeptibitate pasibo" baten ondorioa baino.
|
|
2006
|
|
|
Bai. Jakintza bat komunikatzen digu,
|
mundua
ikusteko era bat,
|
|
|
Maitasuna, asko jota ere, une jakin batzuetan gainezka egiten duen gehiegizko sentiberatasun merkea izan ohi da niretzat, malko errazeko une goxo baina laburretan besterik bizi ez dudana. Gainerakoan ni neu naiz,
|
mundua
ikusten, mundua neure egiten, lekuko soil, hotz beti, bakarrik beti, neu beti, beti neu. Eta, inoiz kontrakorik pentsatuko banu ere, hala dela agirian gera dadin, azpian sinatzen dut oraintxe bertan, Donostian, 1990eko otsailaren 8an, goizeko hamaikak eta zortzi minutuetan.
|
|
2007
|
|
|
Etxetik irten eta kartzelara! Ez zidaten
|
mundua
ikusteko denborarik eman! Gero bai, ikusi nuen.
|
|
|
Nire iritzian, hizkuntza bat ez da komunikabidea bakarrik,
|
mundua
ikusi eta ulertzeko sistema baten adierazle edo azaltzailea baizen. Hori ez ezik, nik esango nuke, hizkuntzek eurek moldatzen dituztela, neurri handi baten, eurek aditzera ematen dituzten kulturak ere.
|
|
|
Nire iritzian, hizkuntza bat ez da komunikabidea bakarrik,
|
mundua
ikusi eta ulertzeko sistema baten adierazle edo azaltzailea baizen. Hori ez ezik, nik esango nuke, hizkuntzek eurek moldatzen dituztela, neurri handi baten, eurek aditzera ematen dituzten kulturak ere.
|
|
|
Halanda be, norberari gogor egiten jako. Umetan eta gazterik behar egiteak
|
mundua
ikusteko erea aldatzen deutsu. Eguna ez da bakarrik olgetako edo eskolan egoteko.
|
|
|
mundua mekanismo estatiko (platoniko kartesiar) bezala ikustetik organismo bizi eta dinamiko bezala ikustera egin da jauzi. Esan liteke,
|
mundua
ikusteko fisikaren eredutik biologiaren eredura. Hemen hau erremarkatuko dugu.
|
|
|
Laura ez da ezerekin konformatzen. Peterrek
|
mundua
ikusten du. Laurak jaka kendu eta bere gizonari eskuratzen dio.
|
|
|
Ezaugarriok, dena den, aldeko zein kontrako diskurtsoetan erabili ohidira: euskara ttipitasunetik
|
mundua
ikusteko era da hainbaten ustez, bestebatzuen begietan, etxe barruko jantzia, pijama antzeko zerbait. Askokeuskal kultura konplexuz beterik ikusi arren, jendeak, oro har, ederkigozatzen ditu bere kultur jarduerak, goitik jarduera horien gutxiespenaheldu arte.
|
|
|
Mundua, izakiak, errealidade guzia, «Logika»ren arabera aztertzen dugu(...), hau da, berdinzki denok, berdin berdin hizkuntza guzietan eta herri guzietan. Gizonaren «Logika» beti bera baita, eta hizkuntzak ez baitu
|
mundua
ikusteko eran ikuskizunik batere(...). Egiazkoaren konpartimenduak edo atalak mundu guzian zehar berberak diralakoan (Logikaren araberakoak) 1162.
|
|
|
|
Mundua
ikusi, esan genezake bada Davidson-ekin, hizkuntzaren bitartez, hots, bitartekotza literalez, hizkuntzarekin ikusten dugu, begiekin ikusten dugun bezalaxe («Seeing Trough Language»). Hizkuntzaren bitartezko hori mundua hautematean, Davidson-ek literalki nahi du ulertzea, ez metaforazki, hizkuntzak betaurreko edo ispiluak balira bezala edo imajinaturik, kolore edo errefrakzio ezberdinetakoak.
|
|
|
Mezu asko daude ibilgailua aukeratuta ere. Kirol erronka bat da, baina baita
|
mundua
ikusi eta horretara hurbiltzeko motorrik ere ez dela behar frogatzekoa ere. Garrantzitsuena da mundura hurbildu behar dugula eta beste kultura batzuekin hitz egin, haietatik ikasi eta mezu horiek guri bidali.
|
|
2008
|
|
|
Hizkuntza da errealitatea hautemateko beste era bat. Hiruzpalau dakizkizu zuk, eta hizkuntzak
|
mundua
ikusteko betaurrekoak direla esan ohi da. Zenbat eta hitz gehiago jakin, gehiago ikusten dugu?
|
|
|
Ikustekoa zen, zinez, han sortzen zèn giro etereoa, agerkorra bezain desagerkorra, iheskorra, argigarriak izan daitezke Oscar Wildek bere garaian esan zituèn hitzak, likoreak(, maitagarri berdeak?) edaleari eragin ziezazkiokeèn ondorioei buruzkoak: . Lehenengo kopa edan ondoren, norberak nahiko lukeen bezala ikusten du mundua; bigarrenaren ondoren, ez den
|
mundua
ikusten du; azkenik, gauzak diren bezalakoak ikusten ditu, hori okerrena??, hodei mehe erreal bezain irreal batek egongela eta egongelan zeudèn bi gizonen arimak hartuko balitu bezala, habanoa erretzen hasten zirenean zer esanik ez.
|
|
|
Bien asmoek nekez egin zezaketen aurrera, ordea, egun seinalatu bat iritsi ezean: Reginaren itzulerako eguna, muga bat ere izan zitekeena, iragana etorkizunetik bereizten zuena; izan ere, Reginaren bidaia, osotasun baten barruan ulertzen diren bidaia guztiak bezala, joan etorrikoa zen; etxetik Madrilera joan zen,
|
mundua
ikustera eta mundutik ikastera, eta Madrildik etxera itzuli zen, ikusitakotik zein ikasitakotik bere bizi proiektua gauzatzera; amets bat ere ekarri zuen, gainera, Madrildik, bere lurretan, han Regina enean, ereingo zuena, zuhaitz bat eman zezan, etxeko armarria ere, bi otso erakusten zituena zuhaitz bati eusten, ez zitzaion beste ezertaz mintzatzen, menturaz, Reginari, harrian idatzitako agindu bat balitz bezala?:
|
|
|
(off) Gorputzeko marrazkiak espirituen sinboloak dira; eta lumek argi islatua adierazten dute, espirituen
|
munduan
ikusten den antzekoa. ... Herrixka guztiaren festa da, lau edo bost xamanek parte hartuko dute.
|
|
|
Berriki, armada iparramerikarrak Zoriah Miller kazetaria kanporatu du bertatik hildako marinen irudiak argitaratzeagatik. Inon idatzi gabeko lege batek dio soldadu amerikarren hilotzik ezin duela
|
munduak
ikusi. Berdin gertatu zen I erasoen ondoren.
|
|
|
Orain, dauden futbolariek beren konpromiso guztia jarri dute mahai gainean, miresgarria da, historikoa. Orain guri, herritarroi, egunerokoan kirola praktikatzen dugunoi, Euskal Herria
|
munduaren aurrean
ikusi nahi dugunoi, haiekin bat egin eta bultza egitea dagokigu.
|
|
|
Eta haur literatura helduei mundua beste modu batean ikusteko baliagarri izan dakiekela azpimarratu zuen. «Haur literaturak balio dezake haurren begiekin
|
mundua
ikusten jakiteko, eta gauza konkretuekin liluratzen eta gozatzeko jakiteko. Eta, herri bezala ez zaharkitzeko ere, haurraren begirada gardena landu behar dugu».
|
|
|
Bien asmoek nekez egin zezaketen aurrera, ordea, egun seinalatu bat iritsi ezean: Reginaren itzulerako eguna, muga bat ere izan zitekeena, iragana etorkizunetik bereizten zuena; izan ere, Reginaren bidaia, osotasun baten barruan ulertzen diren bidaia guztiak bezala, joan etorrikoa zen; etxetik Madrilera joan zen,
|
mundua
ikustera eta mundutik ikastera, eta Madrildik etxera itzuli zen, ikusitakotik zein ikasitakotik bere bizi proiektua gauzatzera; amets bat ere ekarri zuen, gainera, Madrildik, bere lurretan –han Regina enean– ereingo zuena, zuhaitz bat eman zezan –etxeko armarria ere, bi otso erakusten zituena zuhaitz bati eusten, ez zitzaion beste ezertaz mintzatzen, menturaz, Reginari, harrian ida... orbetarren zuhaitz lerdena, gurasoen odola izerdi izango zuena, hosto, lore eta fruitu ezin oparoagoak eman zitzan:
|
|
|
Ikustekoa zen, zinez, han sortzen zèn giro etereoa, agerkorra bezain desagerkorra, iheskorra –argigarriak izan daitezke Oscar Wildek bere garaian esan zituèn hitzak, likoreak(" maitagarri berdeak") edaleari eragin ziezazkiokeèn ondorioei buruzkoak: " Lehenengo kopa edan ondoren, norberak nahiko lukeen bezala ikusten du mundua; bigarrenaren ondoren, ez den
|
mundua
ikusten du; azkenik, gauzak diren bezalakoak ikusten ditu, hori okerrena" –, hodei mehe erreal bezain irreal batek egongela eta egongelan zeudèn bi gizonen arimak hartuko balitu bezala, habanoa erretzen hasten zirenean zer esanik ez.
|
|
|
–Ba nik Mifuren
|
mundua
ikusi nuen lehenengoz eta gela horretan hasi nintzen bera ezagutzen.
|
|
2009
|
|
|
Baina denak dira nere haurtxoak... Espero dut
|
mundua
ikusi dezatela eta belarri eta bihotz eta patrika askotatik pasa daitezela... Amen.
|
|
|
Bai, lagun; errazoia daukak, izan be. Biderakoak gertuta, joan egin behar joagu, joan,
|
mundua
ikustera.
|
|
|
Ostiral gaueko beste protagonistetako bat, Victor de Diego saxofonista izango da. Bilbotarrak jazz
|
mundua
ikusteko modua eta bere laukotearekin mugitzeko modua azalduko ditu EITB Kultura saioko kameren aurrean. Gainera, bere azkeneko lana aurkeztuko du:
|
|
|
l, univers entier, sans ce gouffre infernal/ Sans engloutir Lisbonne, eût il été plus mal??.
|
Mundua
ikusi eta,, dena ongi dago: dena kausalki determinatua dago?, nasaitzen da filosofoa.
|
|
|
–Zer egingo dut ba,
|
mundua
ikusi!
|
|
|
Ez zekien Sukarrieta izeneko herrian bere antza hartuko ziola ume koxkor bati. Ez zekien kazetari izango zenik,
|
mundua
ikusiko zuenik, lehen liburua sinatzeko orduan. Eskilarapeko, ezizena hartuko zuenik eta, arimarekin edo gabe, semetzat harturiko umea betiko maitatuko zuenik.
|
|
|
Baina egunez kondenatuta zeuden isla hutsak izatera. Gauean, ostera, hanka hotzekin ohetik komunera jaikitzen zinenean, etxeko ispiluetan begira zenezakeen eta beste
|
munduak
ikusi. Baina hobe zenuen ez begiratu, arriskua baitzegoen ispiluak harrapatzeko eta beste munduetara eramateko.
|
|
|
Munitibarretik deitzen duen lagunak bukatzen duenean, abesti horixe jartzen du. Ispiluen kontuak bestelako
|
munduak
ikusten dituen amuma Rosa ekartzen dio burura, eta bihotza negarguraz betetzen zaio, une batez. Semea hil berri zaiolako eta ez dakielako.
|
|
|
Eta Lisboaren edertasunaz hitz egin zion, Sao Jorgeko gaztelutik
|
mundua
ikusten zela esan zion eta Pessoaz aritu ziren, orduz orduko informatiboarekin lokutoreak Elias agurtu zuen arte, trafikoaren berri emateko. Emakume gaztea hil zela esan zuten, kamioiaren kontra jo zuenean, Arrigorriaga inguruko biribilgunean.
|
|
|
Eta pilotuekin, berdin: bat salbatu duzu, ados, Maria Bibiana, demagun hori, baina milaka pilotu dago munduan, eta orain zer,
|
munduan zehar
ikusi behar ote zaitugu, airedromoz airedromo, pilotu bakoitzari zure aholkua ematen?
|
|
|
Sinplea da: Mitrofanek ideia bat izaten dute buruan; Mitrofanek izaten dute
|
mundua
ikusteko modu partikular bat. Ez nabil gauza berririk esaten, beti da gauza bera.
|
|
|
berrikuntza zientifiko oro teknikan, aparailuaren gainean oinarritzen da. Ezer gutxi esaten da ordea Galileoren garrantziaz, gaur egun
|
mundua
ikusteko dugun eran berebiziko garrantzia duen aspektu batez. Paradigma aristotelikoarekin amaitu eta berri bat eraiki zuen, esaldi bakarrean laburbildu ohi dena:
|
|
|
Pertsona bakoitzak munduarekin orekan egoteko horren ondorioz, ez desorekan bizitzaren zergatia izatea funtsezkoa du. Aurkitu ezean, edo galduz gero,
|
mundua
ikusteko duen muga neurriz kanpo gera daiteke, eta, handik aurrera, dena onargarritzat jo dezake, munduari zor zaion begirunea kontuan hartu barik.
|
|
|
Emakundek aukera eman dit munduko emakume zoragarri asko ezagutzeko. Bihotzeko taupadak zentzu berean sentitzen dituzten emakumeak daudela
|
munduan
ikusi dut.
|
|
|
Bertsolari baten hitzak ekarri zituen gogora Giacopuzzik: . Hizkuntzak dira
|
mundua
ikusteko betaurrekoak?.
|
|
|
Eta pilotuekin, berdin: bat salbatu duzu, ados, Maria Bibiana, demagun hori, baina milaka pilotu dago munduan, eta orain zer,
|
munduan zehar
ikusi behar ote zaitugu, airedromoz airedromo, pilotu bakoitzari zure aholkua ematen?
|
|
|
Oldar bizian ageri zaigun lengoaia eta diskurtso berria dugu, esperientzia berriak sortzen diharduena.
|
Mundua
ikusteko eta interpretatzeko bestelako moduak agertzen ari dira.
|
|
|
Jokabide makurra da: haurrak daukan
|
mundua
ikusteko moduaren kontra aritzeaz gainera, ez gaitu hizkuntzaren senak bizi.
|
|
|
Nietzscherentzat filosofia mitoez egina eta osatua dago; eta hala ere hortik sortutako pentsaerak ez dira mitologiako mitoak bezain ederrak. Filosofiaren mito sekularrak" izatea"," esentzia"(
|
mundutik
ikusita: natura, materia; goitik ikusita:
|
|
2010
|
|
|
Dena zuen mintzagai: hormako argazki zaharra, halako herritarren xelebrekeria, soldadutzako urte luzeak,
|
munduan zehar
ikusitako ñabardurarik txikiena edota agertokietan izandako unerik sakonena. Bizi zela zuten biografia liburu bat idazteko aukerari buruz, eta baldintza bakarra jarri omen zion biografiaren protagonistak:
|
|
|
Ezta, ez ginateke zinera joan, Avatar filmaren
|
mundua
ikusi eta hain triste aterako. Ez da ergelkeria.
|
|
|
Ezintasun hori, ordea, ideologiaren hanka herrena izan ordez, sustrairik indartsuena da. Objektu sublimea tautologikoa denez" Jainkoaren hitza, Jainkoaren hitza da" sujektu ideologizatuari aukera ematen dio
|
mundua
ikusteko modu batera non, ezin esplikatu hori den frogarik argiena erakusteko Jainkoa, Erregea edo Segurtasun Nazionala zein garrantzitsuak diren.
|
|
|
Ukitu daitekeen haragia, ehuna, hori da zu eta bion artean dagoena. Eta hori haztamutuz gero hasten gara zu eta bion artean dagoen
|
mundua
ikusten. Beste modu batean esanda, zu eta bion artean eraiki edo deuseztatu daitekeen mundua.
|
|
|
Bilbon
|
mundua
ikusi jardunaldiak, ostiral eta larunbatean Bilbon
|
|
|
Bilboko Mendebalde Kultura Alkarteak hamalau urte daramatza maiatzean jardunaldiak antolatzen. Bilbon
|
mundua
ikusi izenburupean, hainbat hitzaldi izango dira aurten ere. Maiatzaren 7an eta 8an Euskaltzaindiaren egoitzak (Plaza Barria) hartuko dituen ekintzetan, euskarak eta euskaldunek Bilbon duten egoera izango da aztergai.
|
|
|
–Bi ordu eta erdi bizikletan gehiegi da!?, nahiz eta nik beti izaten nuen erantzuna mihian prest: . Jainkoak ez zuen
|
mundua
ikusteko bakarrik egin, ibiltzeko ere bai?, ama amore emateko trenpuan jartzen zuena; amak beti jokatzen baitzuen nirekin horrela, baita Domingori bere bizikleta hartzeko eta niri laguntzeko esan zionean ere, eman niòn erantzunaren aurrean?. Birika bakarra dut, ama, baina ez naiz gizon erdia, eta bakarrik ibili nahi nuke???, atzera egin baitzuen berriro ere bere aginduan, nirea beste kasu bat ba... –Gabino beti bere burbuilan??.
|
|
|
Ba omen zegoen, ez dakit non, arrosa landare bat, urte osoan arrosak ematen zituena. Eta barraskilo bat zuen bizilagun, tarteka bere etxetik ateratzen zena, munduari begirada bat emateko eta
|
munduan
ikusten zituèn egiak bizilagunari jakinarazteko. –Zu ere makila bihurtuko zara noizbait?
|
|
|
poeta ezezagun batena omen zen, bere burua zubi batetik bota zuena, ingurura bildutako gizon batek esan zigunez; Pio Barojak bere nobeletan. La busca, El árbol de la ciencia eta abar? deskribatutako
|
mundua
ikusten ari nintzen, baina hara: mundu hark nazka eman zidan; eta nazka hark beste nazka batera eraman ninduen, antzeko zerbait sentitu bainuen aitaren fabrikan ere, hara joan nintzèn lehen aldian, langile mutur zikinak ikusi nituenean:
|
|
|
hantxe zuen, bai, emakumeak zuloa eta hantxe mehatxua, hantxe kobazuloa eta hantxe gau beltza, ni neu irents nintzakeena eta ni neu bihurtu apoen, muskerren eta sugeen bizilagun, edo Benjamin Maria itxuragabearen siamdar biki. Liraintasunak zizelkatutako Adaren gorputz paregabea, Maria Bibianarenarekin zerikusirik ez zuena, nik
|
mundua
ikusten nuèn talaiatik ez behintzat. Maria Bibianaren gorputzarekiko begiradan, izan ere, haren beso babesleak nagusitzen zitzaizkidan, magala ere zabal bezain oparoa zuen?, hain arduratsua zen gurekin.
|
|
|
Bizitzeko gogoa kutsatzen dute gazteok, baina behera so egiten dudanean nigandik hurbilago dagoen
|
mundua
ikusten dut: shadu ak eta alargunak kaleko lur zikinean ilara luzean jesarrita, eta mamu batzuk haien inguruan.
|
|
|
Aurrena neska eta gero mutila. Nerea eta Kepa ziren,
|
mundua
ikusteko bere begi bietako niniak ez ezik, errealitatea aditzeko belarri biak, behar zituenak oro hartzeko esku eta besoak, zapaldu behar zituen tokietara iristeko hanka eta oinak. Haiek biak ziren bere poza eta bere mina, bere bizitzeko arrazoia eta atsekabe iturria.
|
|
|
esan nahi baita beste era batean asetzen nituela garai hartan neure sexu gose egarriak, era xinple bezain merke batean, Onanen leinuko soldadu leialak eredu—, gazteak eta ez hain gazteak, beren ezpain pintatuekin —infernuko garren koloreko— adinaren zimurrak ezkutatu nahi zituztenak; hilotz bat ere ikusi genuen, lehertuta, aho belarrietatik odola zeriona: poeta ezezagun batena omen zen, bere burua zubi batetik bota zuena, ingurura bildutako gizon batek esan zigunez; Pio Barojak bere nobeletan —La busca, El árbol de la ciencia eta abar— deskribatutako
|
mundua
ikusten ari nintzen, baina hara: mundu hark nazka eman zidan; eta nazka hark beste nazka batera eraman ninduen, antzeko zerbait sentitu bainuen aitaren fabrikan ere, hara joan nintzèn lehen aldian, langile mutur zikinak ikusi nituenean:
|
|
|
hantxe zuen, bai, emakumeak zuloa eta hantxe mehatxua, hantxe kobazuloa eta hantxe gau beltza, ni neu irents nintzakeena eta ni neu bihurtu apoen, muskerren eta sugeen bizilagun, edo Benjamin Maria itxuragabearen siamdar biki. Liraintasunak zizelkatutako Adaren gorputz paregabea, Maria Bibianarenarekin zerikusirik ez zuena, nik
|
mundua
ikusten nuèn talaiatik ez behintzat... Maria Bibianaren gorputzarekiko begiradan, izan ere, haren beso babesleak nagusitzen zitzaizkidan —magala ere zabal bezain oparoa zuen—, hain arduratsua zen gurekin.
|
|
|
" Bi ordu eta erdi bizikletan gehiegi da!", nahiz eta nik beti izaten nuen erantzuna mihian prest: " Jainkoak ez zuen
|
mundua
ikusteko bakarrik egin, ibiltzeko ere bai", ama amore emateko trenpuan jartzen zuena; amak beti jokatzen baitzuen nirekin horrela, baita Domingori bere bizikleta hartzeko eta niri laguntzeko esan zionean ere, eman niòn erantzunaren aurrean —" Birika bakarra dut, ama, baina ez naiz gizon erdia, eta bakarrik ibili nahi nuke..." —, atzera egin baitzuen berriro ere bere agin... " Gabino beti bere burbuilan...".
|
|
|
Ba omen zegoen, ez dakit non, arrosa landare bat, urte osoan arrosak ematen zituena. Eta barraskilo bat zuen bizilagun, tarteka bere etxetik ateratzen zena, munduari begirada bat emateko eta
|
munduan
ikusten zituèn egiak bizilagunari jakinarazteko. " Zu ere makila bihurtuko zara noizbait" esaten zion arrosa landareari, baina arrosa landareak ez zuen entzun ere egin nahi, bera zoriontsua baitzen bizi zèn moduan, mundura bere lurrina zabalduz eta arrosak maitaleei eskainiz.
|
|
|
Horiez aparte asko dira
|
munduan
ikusi eta ezagutzea merezi dutenak: Londresn, Paris, Istanbul, Italia osoa.
|
|
|
Tximistak jo, bista galdu, eta berriz atzera
|
mundua
ikusten denean bezalatsu ikusi nizun Etxagarai hori, aurretik Iruñeko kartzela eta ondotik diru faltsu kontuak zituela, esaldi berberean! Aldez aurretik ikusitako hamaika auzirengatik bai bainekien Etxagarai hori Berdabioko zela.
|
|
|
" Beharbada horregatik ibiliko da hain kezkatua azkenaldi honetan. Bere burua akordeoi barrutik atera eta
|
mundua
ikusten hasi delako".
|
|
|
Izan ere, urrea nahiz zilarra ezagunak ziren Islamean zein kristau herrietan, baina ispilua, ai!, kristalezko ispilu guztiz gardenaren teknika Veneziako artisauek deskubritu zuten, eta altxor preziatuenaren gisa gordetzen zuten sekretua. Hortaz, gutxi ziren
|
munduan barrena
ikus zitezkeen ispiluak, eta denak Veneziako lantegietan sortuak. Horra, beraz, zergatik zabaltzen zituzten denek begiak objektu hura ikustean, zergatik begiratzen zioten beldurrez bezainbateko mirespenez, eta horra zergatik etorri zitzaion behin Bizargorriren emazteetako bat eta belarrira esan, beste inork ez entzuteko moduan:
|
|
|
Hala, hizkuntzan sedimentatuko lirateke historia eta herri identitatea. Hizkuntza bakoitzak
|
mundua
ikusteko modu bat emango luke, Weltansichten
|
|
|
Urtinta da jario hori, zer bestela. Tinko oratzen diet
|
mundua
ikusteko dudan begi bakarrari, hilobi bateko egonaldiei, lurmenean durduzatzen diren agurrei, gorputz honi, ahotsaren oreari, borondateari, oreka kimiko honen konstante guztiei. Taxidermiarekin konpara daiteke ariketa hau.
|
|
|
Berea bezala izan zen, eta da, geurea euskara, duela ez hainbeste gure ezpainetatik desagertu arren; izan ere, askotarikoak eta handiak izan dira gure hizkuntzak historian zehar gainditu behar izan dituen oztopoak eta trabak, baina geurea delako,
|
mundua
ikusteko geure modua erakusten duelako, geure egin nahi dugu berriro ere. Eta ari gara.
|
|
|
Ezezaguna, ezberdina, urruna dena txundigarria iruditu ohi zaigu sarritan. Hala,
|
mundua
ikusi, ulertu eta bertan egoteko bestelako moduak eta pentsamoldeak aurkituko ditugulakoan, kultura arrotzak, primitiboak, erakargarri zaizkigu. Gure antipodetako herrialdea den Australia, lurralde erraldoia eta ezezaguna, zentzu horretan ulertzen dugu hein handi batean.
|
|
2011
|
|
|
Moralistek, ostera, modu interesatu batean nahi dute haragiaren pasioak pasio abstraktuez ordezkatzea. Bortxatzen gaituzte «on» eta «txar» bihurtzeko, jainkotasuna eskatzen digute, Jehovaren umeak garenez.Egun, arrazionalismo idealistak aterpea aurkitu uste du Zientziak
|
mundua
ikusteko eskaintzen dituen zirrikituan, ikuspegi determinista hutsaren ondoan (Erlatibitatearen teoria) irekiago bat sortu denez. Horrela, dena ez litzateke determinatuta egongo (Stephen Hawking ¿ Juega Dios a los dados?), joko kosmikoan parte hartzen baitute zoriak (Fisika kuantikoa), faktore aleatorioek (kaosaren teoria) eta konplexutasunak (sistema konplexuen teoria).
|
|
|
«Gure bizitzak aldatu zituen, industriak eraldatu eta gizateriaren historiako balentria arraro horietako bat lortu zuen: gutako bakoitzak
|
mundua
ikusteko duen modua aldatu».
|
|
|
Momentuak eskatzen duelako denok gatazkaren konponbiderako norabide horretan konpromisoak hartzea eta aurrera joatea.Prozesu horretan giltza herritarrek dutela erraten da.ESPARZA. Estatuak mugitu behar ditugu, eta hori lortzeko,
|
munduan zehar
ikusi den bezala, herritarrek dute indarra eta betebeharra. Haiek dutelako giltza, eta mugitzen ez bagara jarraituko dugulako orain arteko blokeo egoeran.MARTIN.
|
|
|
Azkenik, iritsi da eguna: 22:00etan hasita jokatuko da mendeko klasikoa, auskalo zenbatgarrena?, futbolzale orok espero eta desio duen hankapilota partida,
|
munduan
ikus daitekeen kirol ikuskizunik handiena: Madril eta Bartzelonako taldeen aurkako matxa.
|
|
|
|
mundua
ikusi lausu,
|
|
|
Garcia Pelayok, Andaluziako rockaren, erakutsi zidan teknika garrantzitsua bazen ere, sentimenduak garrantzia zuela eta sentimendua azaleratu behar zela.
|
Mundua
ikusteko modua aldatu zidan: garrantzitsuena ez da ondo jotzea.
|