|
2000
|
|
|
Azken hilabeteotan bizi dugun gatazka egoeraren aurrean ere posizio desberdinak ari ziren finkatzen popular eta sozialisten eremuetan, berbaz behintzat hala ikusi da, elkarrizketa eta bilera pribatu zein publiko ugaritan. Estatalismoaren
|
munduaren
ikuspegitik baina hor agertu dira PPrengandik urruti ziren posizioak, bai su etenaren garaian, bai politika penitentziarioan edo egungo egitura instituzionalari buruzko eztabaidan ere. Zubi batzuk eraikitzen ari ziren hor, eta zubi horiek lantzen jarraitu behar da, orain, hasierako aste edo hilabeteetan gaitzagoa izango bada ere.
|
|
|
Lizarrak edo gisako batek gatazka armatua eta bere ondorioei eman behar dio amaiera, ez gatazka berari, euskal gizartean dauden ikuspegi desberdinek gatazka iraunaraziko dutelako. Bi. hiru, edo lau
|
munduen arteko
ikuspegi desberdinek gatazka iragartzen dute; gatazka hori modu zibilizatu eta demokratikoan eman dadin oinarriak jarri behar dira, eta armak baztertu behar dira etorkizuneko gatazka bideratze modu horietatik. Besteak beste, hortik galera datorrelako, denboraren iraganak gero eta argiago erakusten duen moduan
|
|
|
J. Sarrionandiak metaliteratura aukeratu zuen bide bezala. Bere lan horrek
|
munduari buruzko
ikuspegi kezkatua agertzen zuen poeta erakutsi zigun. Borroka armatuari buruzko poemak irakurrita ere, beti nabaritu zitzaion urrunketa nabaria, berehalakotasunetik urrunketa, bihozpena edo ironiaren bidez lortzen zuena.
|
|
2001
|
|
|
Lehen,
|
munduaren
ikuspegi motz baten eta klase borrokaren zentzu mugatuegi baten ondorioz, biktimatzat jotzen genuen geure burua. Gaur egun, lotsa antzeko bat ematen digu, nazioarteko bidegabekeriazko egitura honetan beste batzuk baino onuratsuagoak garelako.
|
|
|
gure lanak aipatzen ez baldin badira, ez da, literaturaaldetik exkaxak, txarrak eta oxo ahulak? direlako, baizik eta hitzen, pentsamenduaren eta
|
munduaren
ikuspegiaren aldetik hobetsi edo apaletsi gabe,, merkatuak, irensten ahal ez duen ezberdintasuna dakarkiogulako. Nitarik haste, ez naiz hainsegur idazten jarraitzeko premiazkoa zaigun oinarrizko elementu honetaz bederazka konbentzituak garen.
|
|
|
Irailaren 11tik aurrera ezer ez omen da ordura arte bezala izango. Politikaz, ekonomiaz, segurtasunaz, gizarte balioez... mendebalde
|
munduak
ikuspegiz aldatuko omen du. Aldaketa honen eragina edozenbat sektoretan islatuko omen da, teknologia berrietan oro har eta informatika zein telekoetan bereziki.
|
|
2002
|
|
|
Narratzaile bakoitzak antzinako ahots baten, naturaren ahotsaren, deiari erantzuten dio eta nork bere ikuspuntutik kontatzen ditu urtaroen zikloan jazotzen diren gertakariak. Atxagak, maisutasun handiz eta ahots desberdinen erabilera horren bidez, narratzaile bakoitzak duen
|
mundu
ikuspegia mamitu eta irakurlea Obabako mundu fantasiazkoan sartzea lortzen du. Atxagarentzat, erreala eta ez erreala bereizi gabe idatzi eta irakurtzen den eleberria da eleberri fantastikoa.
|
|
|
Argitaratu diren lanen arteko emankorrena, Ander Delgado-k egindakoa dugu (1998). Bermeoko egoeratik abiatuz, Bilbo eta Ezkerraldeko eraginetik kanpo dagoenBizkaiko eremuaren azterketa da Delgado-rena, politikaren sozializazioa nolagertatu zen arakatuz. Argitaratu berri dira, bestetik, Larraza ren eta Rivera renlanak (2001), jauntxokeriaren garaiko gorteetarako hauteskundeak aztertuz; bainaoraindik politika
|
munduaren
ikuspegi orokorra falta zaigu.
|
|
|
elkartasuna ez dira gizarte garaikideetan nabarmentzen. Ez esatearren, Estatu sozialista lehenik eta komunismoa ostean aurreikusten zuten
|
mundu
ikuspegia.
|
|
|
Abiadura handiko informazioaren garraioak informazio hori modu globalean ulertzera behartzen gaitu. Mundua modu globalean ulertzen dugu, baina zein da jira-biraka dagoen
|
munduaren
ikuspegi globalizatua. Zertaz informatzen dute albiste agentzia handienek?
|
|
|
Printzipio marxista leninistei jarraituta, hedabideek
|
munduari buruzko
ikuspegi objektibo eta osoa erakutsi behar dute.
|
|
2003
|
|
|
2002an Consumer aldizkariak egindako ikerketabaten arabera, 14 urtetik gorakoen% 89k ikusten du telebista,% 52k entzuten duirratia eta% 36k irakurtzen ditu egunkariak. Datu horiek, aurrez jakina zenaziurtatu egiten dute; hau da, telebista munduari buruzko informazioa emateko ezezik,
|
munduari buruzko
ikuspegia moldatzeko aparteko tresna ere bada.
|
|
|
Albistegiak ikusten dituztenen artean, gainera,% 72k erabateko edo nahikokonfiantza egiten die albistegietako berriei. Horrek esan nahi du, albistegiek munduari buruzko berriak helaraztearekin batera,
|
munduari buruzko
ikuspegia moldatuere egiten dutela. Ez da harritzekoa, hortaz, albiste bati buruzko aipamenak egiten, egia da, telebistan esan dute!?
|
|
|
|
Munduaren
ikuspegi ilun horren aurrean, tarteka ageri zaiz  kigu dantza eta gainerako herri dibertsioak bizi-pozaren seinale estimagarritzat jotzen dituzten autoreak ere. Iztueta agertu arte âedo Zamakola, gutxienezâ, kanpotar batzuk baino ez dira euskal dantzak ederresten dituztenak.
|
|
|
XIX. mende osoan zehar zabaldu zen, hemen eta Europako bazter guztietan," ohitura literatura" deitu izan den horren al  tzoan, landako
|
munduaren
ikuspegi idealizatua. Baina leku gutxietan izango du euskal literaturan bezalako iraupen luzea (eta ikusi dugun bezalako erabilera politiko sendoa).
|
|
2004
|
|
|
mundua gureganatuz eta gu munduratuz. Behar dugu
|
munduaren
ikuspegi gurea, gure parametroekin eraikia. Eta behar dugu munduak jaso dezan gure berri zuzena, gutaz jakiteko aukera egon dadin bitartekaririk gabe.
|
|
|
Mikel Zaratek idatzietan bildu zuen orduko sasoiko
|
munduaren
ikuspegia, eta idaztean bere kautan zerabilen asmoa, ezinbestez, denboraren iragazkiak eskaintzen dizkigun argi iluntasunetatik dakusagu. Argimutil moduan hortxe dugu Luis Haranburu Altuna editoreari hil aurretxoan Mikelek esan ziona, eta hark hilondoko poesia liburu bateko hitzaurrean bildu zuena:
|
|
|
Hurbilketa labur bat egiteko, bitan zatituko dugu: ontologia edo?
|
munduko
ikuspegia, eta epistemologia edo, ezagueraren ikuspegia?.
|
|
|
eta epistemologia edo, ezagueraren ikuspegia?. Ideia hedatuenak edota hegemonikoak harturik, eta ñabardurak alde batera utzirik, mendebaldeko filosofiak
|
munduko
ikuspegitzat, materialismo, hitzarekin laburtudezakegun ontologia dauka:
|
|
|
Filosofia perenne hori azaltzeko, har dezagun, ekialdeko filosofia, izenarekin ezaguna dena. Bere
|
munduko
ikuspegia edo ontologia, mentalismo, etiketaren azpian sar dezakegu: edozein errealitatearen baitan funtsezkoagoa denazpi errealitate bat datzala uste da (hau ez dago errealitate objektiboetatik urrun,, barruan?
|
|
|
intelektual dakartza. Adibidez, ohituak garahegoaldeko ekonomiak iparraldean asmatutako zientzia ekonomikoaren bidezepaitzen, hegoaldeko herrien
|
munduko
ikuspegia batere kontuan hartu gabe. Horrela, eremu geografiko horrentzat estralurtarrak diren teoria ekonomikoak erabiltzen dira, adibidez, herri horien ustiaketa ekonomikoa errazten duten NazioartekoMoneta Funtsaren eta Munduko Bankuaren politika inperialistak justifikatzeko eta, nork daki zein neurritan, baita politika horiek eraikitzeko ere.
|
|
|
Aproposa litzateke, beraz, ideia ekonomiko ortodoxoak birplanteatzea ezsoilik teoria horiek kontuan hartuz, ez eta soilik bere zientzia iturria azterketaraerantsirik, baizik eta guztien baitan dagoen
|
munduko
ikuspegia ondo baloratuz etaulertuz. Maitasunaren ikuspegitik, aurreko atalean egin dugu balorazio hori, etaatal honetan bere formulazio zientifiko bat zirriborratu dugu.
|
|
|
Beraz, erlijioak eta fedeak filosofiaren kritikaren premia dute, bertan sar daitekeenustelkeria eta agintekeria uxatu ahal izateko. Bestaide, onartu behar da fedearen eskubideaonartzen ez duen, eta erlijioa mementoko teoria filosofikoen beharretara murriztu nahi izanduen filosofiak Jainkoa
|
munduaren
ikuspegi filosofiko baten protesi huts bihurtu duela; etahorren hurrengo, Jainkoari buruzkoak benetako zentzurik ez duten hitz eta kontzeptubihurtu direla. Hala gertatu da Mendebaldeko kulturan, non benetako Jainkoaren ordezkobihurtu den Absolutuaren kontzeptu metafisikoa Nietzsche-k jada hiltzear ikusten zuen.Prozesu horren hasieran Heidegger-ek Mendebaldeko metafisikari egin dion funtsezkokritika gogpra daiteke:
|
|
|
Aldarrikatzen zuten pertsonalismoak pertsonaren eta mundu berrian desagertzear ziren printzipioen eta balioen babesa eskatzen zuen. Bada, Manex Erdozaintziren gizakiari eta
|
munduari buruzko
ikuspegiak Mounierren obra eta pertsonalistek defendatzen zituzten ideiak dakarzkigute gogora. Ideia haiekin bat egiten zuen, bereganatu egin zituen Euskal Herriko egoerara ere ekarriz, eta idazteko eta gogoetatzeko abiapuntu izan zituen.
|
|
|
Forma logiko unibertsal honi esker pentsatzeko gaitasuna izango dugu; eta pentsatzeko, gainera, inolako aginteren aurrean makurtu gabe eta modu burujabe eta ez mekaniko batean. Adimenaren egitura unibertsal honetaz baliatuko gara gure kontzientzia maila ezberdinetan (iratzarrita gaudenean nola lotan edo ametsetan gaudenean); egitura horretaz baliatuko gara, halaber, kultura berezi bat dela-eta
|
munduari buruzko
ikuspegi ezberdindu bat dugunean, edota honegatik edo besteagatik munduaren hautematerako ezinduak gaudenean (itsutasunagatik, gortasunagatik...).
|
|
2005
|
|
|
Baten batek kritikatu izan dizu
|
munduaren
ikuspegi eztiegia ote duzun. Berriki hitzaldi batean komentatu duzu Hobbes, guztiz bestelako pentsaera duen autorea.
|
|
|
Gaixotasun horiek urtero 2 milioi pertsona baino gehiago hiltzen dituzte, horietatik bi heren haur txikiak. Estrategia horrek “Immunizazioaren
|
Munduko
Ikuspegia eta Estrategia (VEMI) ” du izena, eta aldia hartzen du. Helburu hauek ditu:
|
|
|
Orain Kilometroak 2000 da aitzakia, eta ezetz esaten ez dakienari erraza da zerbait proposatzea.
|
Munduaren
ikuspegi zabala dauka Andonik, eta bihotza zabalagoa". Diego Garcia 2001ean hil zen, eta hona hemen Egañak hari buruz idatzi zuena.
|
|
|
Mundua ikustea beste batzuen esku dago, ideologo, teoriko eta intelektualen esku". Alde horretatik, liburua" zatikako burutazio batzuen bilduma" dela dio egileak; eta ez dagoela hortik
|
munduarekiko
ikuspegi orokor bat ateratzerik: " Batzuetan esaten da ezezko batekin baiezkoa ematen diozula beste zerbaiti.
|
|
|
Gertaera hark ez zuen gure adiskidetasuna eten, hala ere; alta, maistrarekin beste era bateko harremanak izateko aukera eman zidan, hots, harreman arrazoitsuagoak, ideologikoagoak; apika ez zen gauzatuko hori, baldin eta eten mingarri hura gertatu izan ez balitz. Modu horretan sartu nintzen Adelaren buruan, haren
|
mundu
ikuspegian, haren esperientzia historikoan, haren erroetan. Adela bidaia harrigarria bihurtu zitzaidan orduan, existentziari buruzko ikuspegi zabal bat eskaini baitzidan nerabezaroan aurrera jarraitzeko.
|
|
|
–Agenda toki mailako aplikazioa duen garapen iraunkorrerako ekintza programa bat da,
|
mundu
ikuspegiaz jokatzen duena bera. Orain arte ezagutu dugun programa lanabesik garrantzitsuena da.
|
|
2006
|
|
|
Mohamedek dio egun onak eta txarrak zituela, baina mutil baikorra da eta begirada etorkizuneko asmoetan jarri zuen. Azken finean, zentroak
|
munduarekiko
ikuspegia zeharo aldatu zion: «Tutoretza orduetan hezitzailearekin bizitzaz hitz egiten nuen, lan egitearen balioaz, dena ez direla lagunak eta parranda, eta niretzako kontzeptu berriak ziren, kalean bultzatzen diren baloreak bestelakoak delako:
|
|
|
Gure
|
munduaren
ikuspegia, gure historiaren irakurketa propioa, geure auto pertzepzioa... guzti horiek munduari egiten diogun ekarpen zoragarriak dira. Gainera, ekoizpen fresko eta dibertigarriek garrantzi itzela daukate euskararen normalkuntza prozesuan, geroz eta jende gehiagori komunitate baten partaide direla sentiarazten dietelako eta hizkuntza ikuspegitik erregistro berriak jorratzeko elikagai ezinbestekoa direlako.
|
|
|
" Argotak legitimitate kulturalaren oinarrizko funtsak benetan hausten ditu, aurkatua baita ezberdina den nortasun sozial et kultural baten baieztapenaren ondorioz. Eta bertan adierazten den
|
munduaren
ikuspegia, klase menderatuetako kideek klasearen barruan gertatzen diren hizkuntza trukaketen mugetarantz doaz, bereziki trukaketa zainduenetan, tabernetan esaterako non indar eta gizontasun baloreak erabat nagusi diren. Gogor egite oinarri eraginkorrenetarikoa da, politikarekin batera, eta ekiteko modu nagusien aurka" 1.
|
|
|
zelan heldu legitimitatea sortuko duen irizpide normatibo batera, subjektu arrazional orok onartuko duen batera, horretarako mundua, birliluratu? barik (azken aukera hori ez baitagokio
|
munduaren
ikuspegi modernoari).
|
|
|
Ikusten den legez, frankfurtiarrek munduaz zuten irudia zeharo ezkorra zen. Arrazoi objektiboaren gainbehera diagnostikatu zuten, hau da,
|
munduaren
ikuspegi arrazionalistaren gainbehera. Hots, arrazionaltasun printzipio, goren?
|
|
|
Arrazionalizazio teoriko kognitiboaren bidez gizakiak autoengainu eta ilusioez askatuko dira (mundu ikuskera magikoak edo erlijiosoak).
|
Munduaren
ikuspegi magikoa gaindituta geratuko da, eta hortik aurrera mundua termino arrazionalekin esplika daiteke. Den dena azal eta mendera daiteke kalkulua eta aurreikuspena erabiliz.
|
|
|
batzuk daude, teknika erritualen bidez manipulatuak izan daitezkeenak.
|
Munduaren gaineko
ikuspegi magikoa dugu hori. Ez dugu esan nahi pentsamendu horrek arrazionalizazio gradu alturik ezin duenik izan, baina ez da Mendebaldeko arrazionalizazio estiloa.
|
|
|
Baina lehenbizi biodibertsitatearen egungo egoera ezagutu behar da. Horretarako, Djoughlaf ek dibertsitate biologikoari buruzko
|
mundu
ikuspegiari buruzko txostenaren bigarren edizioa aurkeztuko du —1991koa da lehenengoa— Hemendik lau urtera biodibertsitatearen galera modu esanguratsuan geldiarazteko akordio horretaz gain, baliabide genetikoetarako sarbidea eta irabazietan parte hartzeko erregimena dira gai garrantzitsuenetako batzuk. Helburua da araubide lotesle bat sortzea baliabide horien ustiapena arautzeko eta mozkinen banaketa bidezkoagoa bermatzeko.
|
|
|
Farfaila handirik gabe —baina edertasun inoiz burzoragarriari muzinik egin gabe inoiz—, jendearen jende neurria begien aurrean jartzen diguna. Soilik axalez eginak ez gaudela erakusten duen literatura, mamira eta barrunbe beltzenetara ere jotzen dakiena eta
|
munduaren
ikuspegi aniztasunaren ostertza zabaltzen diguna.
|
|
|
Zer ikasiko du eredu horiek hartzen dituen giza abereak? Nolako
|
mundu
ikuspegia izango du. Ez al du justifikaturik ikusiko, besteak beste, bere mundu aristokratikoan nagusitzen den bortizkeria?
|
|
|
• Giza abere berria: estereotipo heroikotik desatxikitzen ari den giza abere modernoago bat, Aro Lausoan eta, bereziki, Aro Arkaikoan
|
munduari buruzko
ikuspegi zuhurrago bat —razionalizatuago bat— erakusten duena, hain zuzen, VI. mendean, joniar fisikariekin osatu eta beteko dena, hausnarketa filosofikoaren bidez Homero —eta Zeus— gailenduko duena.
|
|
|
Filosofia arkaikoa helendarren kulturarik zaharrenaren emaitza da:
|
munduaren
ikuspegi heroiko baten barruan sortzen da, munduaren ikuspegi heroiko baten aurka.
|
|
|
Filosofia arkaikoa helendarren kulturarik zaharrenaren emaitza da: munduaren ikuspegi heroiko baten barruan sortzen da,
|
munduaren
ikuspegi heroiko baten aurka.
|
|
2007
|
|
|
ALAIN: Protestanteen
|
mundu
ikuspegiaren funtsa da arimaren egoerak ez duela zerikusirik bizi zaren edo otoitz egiten duzun lekuarekin. Garrantzia duena barrukoa da, zuk zeuk jainkoaren hitzarekin duzun harremana.
|
|
|
Hori ulertzeko, Weber (1976) eta arrazionaltasunaren tesia izanbehar ditugu gogoan. Horren arabera, herritarrek ezagutza zientifikoa ez izanagatik, modernitatean herritarren
|
mundu
ikuspegi arrazional eta materialak oniritzikognitiboetan oinarrituak lirateke. Ideia hori, modernitate guztia baldintzatu dutentesi garrantzitsuenetako bat da.
|
|
|
Nolabaiteko milurtekoko esperantza/ beldurra nahasiak ez diraguztiz desagertu, baina ez dakigu oso ondo nola epaitu. Bestalde, zientzia munduageureganatzeko ikuspegi ia garrantzitsuena bilakatua dugu, besteak alboratuz (kontuan izanik zientzia
|
munduaren
ikuspegi orohartzaile gisa erlijioa bera bainozabalduago dagoela eta, askotan, berau baino orokorragoa ere badela).
|
|
|
Bateraezinak diruditen bi fenomeno elkarrekingertatzen ari dira: (a) zientziak jendearengan inoiz baino influentzia handiagoa du, bai arlo praktikoan, jakina, baina baita ere
|
mundu
ikuspegi gisa (eta hau nolabaiteko nobedadea da); eta, aldi berean, (b) zientziaren legitimazio krisi serio bat (konfiantzaren ahultzea, zalantza epistemologikoa) gertatzen ari da.
|
|
|
Hizkuntzen
|
mundu
ikuspegi (Weltansicht)* honek zera esan nahi du, hizkuntza bakoitzak mundua bere eran ekartzen duela pentsamendura, mundua bere kategoria eta kontzeptuen sare propioan hartzen duela, perpausa eredu propioak prestatzen dituela, non baieztapena eta judizioa osatu behar diren. Hizkuntza baten barnean
|
|
|
Hori horrela, bada, hasteko, hizkuntzaren mundu ikuskeraren kontua tesi bat baino gehiago, proiektu bat edo eginkizun bat da Gipper en aburuz: hain zuzen ere, «hizkuntza baten
|
mundu
ikuspegia (Weltansicht) deskribatu eta horrela Humboldten ideiak benetan emankor bihurtzeko egiteko beldurgarria» (egiteko horri zinez
|
|
|
Aurresuposizio lingusitikoen gainean soilik eraikitzen da.
|
Mundu
ikuspegi (Weltansicht) linguistikoak, ondorioz, ez du inor eragozten katoliko edo protestante, kapitalista edo marxista izatera, baina pentsamenduaren ezinbesteko bitartekoak prestatzen dizkio, horiek gabe, ez bere pentsakide, ezta ere aurkakoarekin lukeelarik harremanean jarri1321.
|
|
|
Hitzek ere izaten dituzte euren patuak. Humboldt-en
|
mundu
ikuspegi edo ikuskerari (Weltansicht) pasiboegia iritzirik (egia da Humboldt-en ezagutza eskema kantiarrean badaukala pasibotasun une bat, sentsibilitateari dagokionez), Weisgerber-ek izendapen hori mundu iruditan (Weltbild) aldatu du, hemen berak irudia (Bild) dinamikoki munduaren «iruditze», irudi bihurtze aktibo bezala enfatizatuz: hizkuntzan mundua irudi bihurtzen da; mundua irudi, forma?
|
|
|
Hemen dira ulergarri lehenik hizkuntza baten ahalbide eta kualitate bereziak, hemen azaltzen da Humboldt-ek hizkuntza baten izaera edo aiurria (Charakter) deitzen duena. Horrela egiten da ulergarri, zergatik berak etengabe gramatika eta
|
mundu
ikuspegiarekin (Weltansicht) batera, testua, monumentu linguistikoa, kontutan hartua jakin nahi zuen. Hitz egiten eta hitz egindakoaren osotasunari literatura ere badagokio bere zentzu zabalenean, beraz, lekukotasun linguistiko oro.
|
|
|
Hizkuntzen
|
mundu
ikuspegi (Weltansicht) honek zera esan nahi du, hizkuntza bakoitzak mundua bere eran ekartzen duela pentsamendura, mundua bere kategoria eta kontzeptuen sare propioan hartzen duela, perpaus eredu propioak prestatzen dituela, non baieztapena eta judizioa osatu behar diren. Hizkuntza baten barnean hazten denak inkontzienteki jasotzen ditu haren ikuskerak, mundua nolabait esateko bere ama hizkuntzaren betaurrekoen bidez ikusten du, kolore eta soinu jakin batean, handitze eta txikitze espezifikoan, betaurreko hauen kontzeptuzko bilbadura berezia berekin dakarren neurrian961.
|
|
|
«En réalité, celle ci ne donne lieu à aucune mesure coercitive»): ez ulertzea da, hori, Grégoire ren filosofia condillaciar aitortuan, ez dela deus gutxiagorik
|
mundu
ikuspegi iraultzaile berriaren suma finkatzea baino, hau da, errepublika osoarentzat pentsamendua berdindu eta kodifikatzea, dogmatika nazional berri bezala («pentsamendu bakarra»ren proiektu politikoa)!
|
|
|
Erakusketa honen originaltasuna honetan datza: ikusteko baino gehiago, usainerako erakusketa da, usaimenari eta usainen
|
munduari
ikuspegi askoren bidez heltzen baitie modu interaktiboan. Usainen memoria, gosariaren usainak, espezien eta usainen jatorria, eta baita usain txarrak ere, dira erakusketa osatzen duten modulu bitxietako batzuk.
|
|
|
Giza aberearen tolesdura plastikoarekin batera,
|
munduaren
ikuspegi errealista hartu zuen pinturak ere helburutzat:
|
|
|
• Heraklitoren
|
munduari buruzko
ikuspegi kontraesankorra salbatzen du: behaketa, frogapenak eta argudioak erabili zituen gazte razionalista antzematen zaio, zientziaren filosofia gogoangarria asmatu zuena, hain zuzen16.
|
|
|
Terminologiaz aritzea ezinbestekoa egiten zaigu, tarte batean: kosmogonia filosofikoak adiera erabiliko dugu aipatutako autore kosmogonikoak izendatzeko —alegia, ez dugu esango, maiz esaten denez, kosmogonia prefilosofikoak— Horrela deitzen dituzte miletotarrak baino lehenagoko kosmogoniak Kirk, Raven eta Schofieldek, hain zuzen, hizkera eta izaera mitikoa darabilten arren,
|
munduari buruzko
ikuspegi kuasi razionalistak eskaintzen dituztelako139: izan ere, autore kosmogoniko guztietan nabarmenak dira ordenamendu ahaleginak bezala, bulkada logikoa.
|
|
2008
|
|
|
Enpresa handi hauek zentro horien bitartez bertakoen kulturarekin zer ikusirik ez duten baloreak transmititzen dizkietelako haurrei.Maputxeen komunitateak naturari garrantzia handia ematen dio, betidanik bizi izan dira berarekin harremanean, naturarekin elkarbizitza harmoniatsuan eta hortik dator dioten errespetua. Ulertu behar dugu ez dugula
|
munduaren inguruko
ikuspegi berdina, ohiturak, historia eta kultura desberdinak dira oso eta hori da komunitate bakoitza besteengandik bereizten duena.Moira Millanek azaldu zuenez giza eskubideak, adibidez, ez dituzte mendebaldeko ikuspegitik ulertzen. Moirari oso indibidualistak garela iruditu zaio eskubide indibidualak kolektiboen gainetik jartzen ditugulako.
|
|
|
Moirari oso indibidualistak garela iruditu zaio eskubide indibidualak kolektiboen gainetik jartzen ditugulako. Haiek ez dute hezkuntzarako eskubiderik nahi hezkuntza hori egokia iruditzen ez bazaie, horregatik egiten duten proposamena beste indigena batzuek egin dutenarekin bat datorrena da, eskubide kosmikoak, hauek euren
|
munduaren
ikuspegian oinarritzen dira.Aholku bat eman zuen Moirak, herrien arteko lotura beharrezkoa da borrokarako. Lurraldeen artean komunikatu eta gauzak batera egiteko antolatzea beharrezkoa dela esan zuen.
|
|
|
Ziegako objektu apurrak, burdinazko ohea, egurrezko mahaia, leihoko barroteak, inoiz ikusi gabeko gauzak balira bezala ukitzen omen zituen. Garbi dago kontatu ezin zuen esperientzia batetik igaro zela,
|
munduaren
ikuspegia erabat aldatu zion bizipen batetik. Alderdia utzi berri du?, hasten zen beste politikari ezagun baten gaztetako pasadizo bati buruzko txostena.
|
|
|
(on)
|
Munduaren
ikuspegi berezia daukazue, eta hori ulertu nahi nuke. Xamanen munduan aparteko interesa daukat.
|
|
|
Bere obra poetikoa aztertuz Jon Kortazarrek, zera esan izan du: « [Eusebio] Azkueren ideia sistema[...]
|
munduaren
ikuspegi tradizional eta liberalismoaren kontrakoan oinarriturik dago. Fedea agertzen da oinarri soziologikotzat»6 Resurreccionek bere ama eta arrebekin izandako gutunerian ere, etxeko giro katoliko debotua eta tradizionalista agerian geratzen da, nahiz karlismoari erreferentzia espliziturik ez zaion egiten.
|
|
|
Hala, gaurkoan Maialen eta Xabaltx ariko dira kantatzen, Les Varietes zineman. Euskal
|
munduetatik
ikuspegi bat eskainiko du bikoteak.
|
|
|
Tragedia guztietan egoten da koroa. Akzioa kokatzea,
|
munduari buruzko
ikuspegia ematea, eta pertsonaiei ohartarazpenak egitea da haren eginbeharra. Publizitatea, liburuak eta halakoak erabiliz sartu dut nik koroa.
|
|
2009
|
|
|
Haurren jolas gaitasuna bizkortzen du urak, eta horrek mesede handia egingo die etorkizunean: bizi diren
|
munduarekiko
ikuspegi zabalagoa izango dute, sortzaileak izango dira eta behatzaileagoak.
|
|
|
Euskal
|
mundua
ikuspegi multimediatikotik
|
|
|
Hemen Jainkoa absente dago, haren galdera dagoelako absente, aldez aurretik eliminatua. ...aurrean kabitzen da beste postura bat ere (pentsatzaile juduetan esan nahi dut), esaten duena Auschwitzen ondoren edozein teodizea debekatua gelditzen dela (Adorno, Levinas), h. d., Jainkoa ezin dela pentsatu orain arte bezala, eta Jainkoarekin esan nahi da baita ere historia, gizakia, gizakion arteko harremanak, guztiaren zentzua, helburua gizadiaren emantzipazio eta askatasunean imajinatzen zuen
|
munduaren
ikuspegi optimista ilustratu guztia. Historiaren, zentzugabetasuna?
|
|
|
Bai, ordea, jaso, eta geure hitzetan eskaini. Horixegure muga, eta horixe aberastasuna (muga horri esker ez gaituelako erabatharrapatu bere sarean globalizazioaren
|
mundu
ikuspegi zabal eta bateratuak).
|
|
|
l.Ikuspegi autozentratua:
|
munduaren
ikuspegi propioa lantzea ezinbestekoa da. Horretarako oso inportantea da informazio iturri propioak izatea, gertukoa ere albiste izan dadin.
|
|
|
Hain zuzen, horixe da aurten ospatuko diren bi urteurren horietatik hemen nabarmendu nahi dudan ezaugarria: bataren eta bestearen lanek
|
munduaren
ikuspegia berritu zutela, eta, mendeen bueltan, jakintsuago eta askeago egin gaituztela.
|
|
|
Concrete Island eleberrian asfaltoan harrapaturiko motoziklista baten amesgaiztoa azaldu zuen. Eta The Day of the Creation obran,
|
munduaren
ikuspegi apokaliptikoa agertu zuen berriro ere. Narrazio laburrak ere ondu zituen ibilbidean aurrera egin ahala.
|
|
|
Giza komunitateak elkarrengandik bananduta bizi diren mundua ez da aukerarik onena, are gutxiago diferentzien indarra puzten duen mundua. Bestalde, erlatibismo modernoak, positibismoaren
|
mundu
ikuspegian oinarritzen denak, erabat bereizten eta kontrajartzen ditu egitateak eta baloreak. Baina, pragmatismoak erakusten duen bezala, esperientzia behin ere ez da neutrala, balorez zipristinduta dago.
|
|
|
irudiak falta ditugu.
|
Munduaren
ikuspegi hegemonikoa hautsiko duten irudiak falta ditugu.
|
|
|
Dirua ere ez da kostatzen. Han ez duzu
|
munduaren
ikuspegi absoluturik, baina bai, ordea, ikuspegi partzial askotarikoa. New York ez da munduaren erdigunea, baina indargune kontzentratua da.
|
|
|
zein fin aritzen zinen, ipurtzulotik eri luzea emeki sartuta... zer, egiak min ematen dizu, oraintxe bertan hil egingo nindukezu, ni desagertzea nahi duzu, egin ezazu, potrorik baduzu, zeure onetik ateratzen zaitudanean muturreko lerdo bat emateko baino ez daukazu potrorik, salaketa jarriko dizut jo nauzulako, ikusten, azkenean ergel baten pare negarrez amaitzen duzu. Eta ni barrua etenda urruntzen nintzen, Sara, baina hala ere maite zintudan, berriro itxaropena pizten zitzaidan irribarrez etortzen zintzaizkidanean, ostera elkarrekin diziplinak egiten genituenean eta aitortzen zenidanean ez zenekiela zer gertatzen zitzaizun, gustura sentitzen zinela nirekin, zoroki maite ninduzula, bizitzan gertatu zitzaizun gauzarik onena nintzela,
|
munduaren
ikuspegi berri bat eskaini nizula, barkatzeko, barkatzeko, berriro saiatu nahi zenuela, irakaspen espiritualaren egarri zinela, zure maisu nintzela, prest zinenean ume bat izango genuela edo nik nahi beste, eta Lurra zorionez beteko genuela, horixe esaten zenidan fedea eta itxaropena berriro pizturik, nire esku jartzen zinen, ez nire esku baizik eta buru gainetik oinetaraino zeharkatzen ninduen e...
|
|
|
Horregatik estimatzen nian hainbeste. Haren idatziak lotsagabeak zituan, iraultzaileak azken batean, nahiz eta nire ideologiatik eta
|
mundu
ikuspegitik urrun egon, ni nazio proiektu sozialista bati emana bizi bainintzen.
|
|
|
Metodo zientifikoaz hornitzeaz gain, gure zibilizazioak ondoko ekarpenak egin zizkion Holokaustoari:
|
munduaren
ikuspegi modernoaz hornitu zuen, gizarte ordena hobe eta planifikatu baten ikuspegiaz. Baumanek dio guztira hiru izan zirela beharrezko baldintzak:
|
|
|
Alderdi Komunistaren Manifestua idaztean (alderdiak eskatuta), gizartearen interpretazio sistema bat egiten digu Marxek. Hor ez da
|
munduaren
ikuspegi ontologikoa emango, marxista ortodoxoek ulertu nahi izan duten legez. Aitzitik, metodo bat presentatzen digu Marxek, historiaren filosofia bat.
|
|
|
zuen mailaketa eta zuen kontzeptuen antolaketa egin duzue; ondo, baina zuena!! Eta zuentzako balio badu zuentzako bakarrik balio du, ez saiatu absolutu bihurtzen zuen ekarpen guzia, ez inposatu zuen
|
munduaren
ikuspegia! Neure irudimenaren arabera horrelako zer edo zer izanen zen.
|
|
|
zuen usteak baino ez dira! Zuen
|
munduaren
ikuspegia! Baina argi dago hiru filosofoek punttu nagusi batean topo edo bat egiten dutela.
|
|
|
Azken finean, mundua gizakiak egiten du, gizakiaren" begiratzeko" moduak. Gizakia aldatzen badugu, beraz,
|
munduaren
ikuspegia ere aldatu dugu. Modernitatearen beraren sorrera daukagu hemen.
|
|
2010
|
|
|
Jakina,
|
munduaren
ikuspegi zatikatua erakusten badigute, halaxe egituratuko dugu geuk ere. Baina ikasia dugu errealitatea beste era batera aztertzen, hau da, geure ideologiaren, kulturaren, historiaren eta egunero barneratzen ditugun kultur jakien arabera.
|
|
|
1986an abiatu zuen bere ibilbide poetikoa Letek, Egunetik egunera orduen gurpilean liburua kaleratu zuen eta, besteak beste, Xabier Lizardi ardatz zuten bi liburu argitaratu zituen. Hala nola, heriotza, Nafarroa, bizitza ulertzeko moduen inguruko hausnarketak, aberria,
|
munduaren
ikuspegi kristaua... hizpide zituen bere poema liburuetan.
|
|
|
Gizonak, baina, gauzak asmatzen ditu, zorionez, eta, batez ere, zientziak mundu berri ezezagunak aurkitzen ditu. Aurrerapen guztietan beti baitago aurkikuntza zientifikoren bat,
|
munduarekin
ikuspegia aldatzen duena. Berdin pintore inpresionistekin.
|
|
|
Zer motatako
|
mundu
ikuspegia
|
|
|
Thomas Khunek dio iraultza zientifiko batek beti paradigma berri bat eraikitzen duela.Eta paradigma berri horrekin gure
|
mundu
ikuspegia eta barnean daukagun kokapenaeraldatzen direla. Bere liburuan La Estructura de las Revoluciones Cientificas (1962), zientzia egonkortasunaren aldi luzeen historian kokaturik dagoela esaten du.
|
|
|
Eta, aitzitik, pobreziaren aurkako borrokarako estrategien ezaugarri nabarmenena arrazoiak aurkezterakoan nazioarteko dimentsioak duen esangurarik eza, edokasurik onenetan, duen esangura apala da, bizi dugun munduaren elkarrekiko mendekotasuna horren nabarmena izan arren. Mantendu egiten da garapena eta pobreziaherrialde bakoitzaren arazo bezala ulertzen dituen
|
munduaren
ikuspegia. Bainaberdintasunetik egindako proposamen batek onartu behar du mundua, batez ere, biztanleria globalaren baitan zertzen diren harreman sozialen bitartez egituratuadagoela.
|
|
|
Gizonak, baina, gauzak asmatzen ditu, zorionez, eta, batez ere, zientziak mundu berri ezezagunak aurkitzen ditu. Aurrerapen guztietan beti baitago aurkikuntza zientifikoren bat,
|
munduarekin
ikuspegia aldatzen duena. Berdin pintore inpresionistekin.
|
|
|
Eta Europak ere urrats hori egin behar du, batez ere horixe delako duen aberastasun eta berezitasunetako bat.
|
Munduaren
ikuspegitik, eskualde txikitxo bat baino ez da Europa, arrisku handia du mundu horren erdigunetik urrun geratzeko. Eta, arrisku horren aurrean, nazioak onartzeak, bere baitako aniztasuna onartzeak, aberastu egiten du Europa.
|
|
|
Baina erlijioa, edo katolizismoa bederen, ez da hor gelditu. Katolizismoan heziak izan garenok
|
munduari buruzko
ikuspegi zehatzago bat eskuratu dugu. Gehiegi arriskatu gabe, horrelako ikuspegi bat eskuratu dugula esan dezakegu:
|
|
|
Ideia minimo horietaz gainera, katolizismoak (edo instituzio katoliko nagusiak)
|
munduari buruzko
ikuspegi zehatzago bat eman digu. Garai batean bederen, katolikoek uste zuten gizakia bere horretan sortu zuela Jainkoak, alegia, kreazionismoan sinesten zuten:
|
|
|
Jainkoak espezieak banan banan sortu zituen. Halaber, eta
|
munduari buruzko
ikuspegia zehaztuz, geozentrismoa eta antropozentrismoa aldarrikatzen zuten, eta Lurra eta gizakia unibertsoaren erdigunean zegoela uste zuten. Beraz, katolizismoa gorago aipatu ditugun sinesmen minimoetatik harantzago joan zaigu behin baino gehiagotan.
|
|
|
diseinuaren argudioaz ari gara, jakina. Darwinek eskaintzen digun
|
munduari buruzko
ikuspegia oso urrun dago Jainko adimentsu batek diseina dezakeen edozein unibertsotatik. Darwinek baino lehen, Humek gogor kritikatu zuen diseinuaren argudioa (ik.
|
|
|
Ahotsaren bidez igorritako sorkuntza narratiboak, esaterako, ez du Nobelean lekurik. Beraz,
|
munduaren
ikuspegi oso estua dugu sari horren jarraitzaileok, eta okerrena, horren kontzientzia pitin bat ere ez.
|
|
|
Halako pertsonarentzat askozaz eraginkorragoak dira" buru eskemak", thepictures in their heads, benetako gertaerak baino. Ez du
|
munduaren
ikuspegi errealistarik, eta ez zaio interesatzen gainera. Ez du arazo publiko eta politikoez arduratzeko astirik ez gogorik.
|
|
|
Ignacio Hidalgo de Cisneros gasteiztarra zen, 1896an jaioa, familia aristokratiko, karlista eta militar tradiziokoan. Bera ere militarra egin zen, hegazkin pilotua, señorito euskaldun errioxar bat
|
munduaz
ikuspegi biziki goitik beherakoa zuena. Melilla izan zen bere lehenengo destinoa, Ait Ulixek kabila bonbardatzeko.
|
|
2011
|
|
|
uste horretakoa naiz. Baina identitateari buruz berriketan, bide honetatik jo nahirik ideia hau orokortzeko asmoz dabilenak, gaur egungo egoeran, euskaraz ez dakiten abertzaleak zapuzteko motibo sendoak eman ditzake eta, gainera, izango du esku bete lan eta nekatuko da
|
munduaren kontra
ikuspegi «esentzialista» honi tradizioak erantsi dion balorazio negatiboari buelta ematen. Einsteinek esana omen, zailagoa dela aurreiritzi bat desintegratzea atomo bat baino.Bestalde, euskal identitatea herri jakin baten parte izateko borondate hutsera muga daitekeela esatea gezurra ere ez da eta, gainera, «irekitasunarekin» loturiko balio positiboen haizea du alde.
|
|
|
Semearekin zer egin ez dakien ama bakartia. Adineko emakumeari egindako proposamenari ezezkoa jaso duen alargun alkoholikoa.Ez da festarako girorik Happy End pelikulan,
|
munduaren
ikuspegi grisa da jaun eta jabe, eta izenburuak kontrakoa esan arren, ez dugu Hollywoodeko moduko konponbide magikorik ikusiko. Tristea eta hainbatetan gogorra da film suediar hau, baina ez du asmatuko bere proposamena mugatzeko orduan.
|