|
2000
|
|
|
Horrek ekarri du leku askotan batuarekiko dagoen urruntasuna eta mesfidantza. Gauzak nola joan diren ikusita, Iparraldean batua ez da hemen bezala sartu; haiek beti gorde dute beren ukitua, beste ingurune bat egon delako, administrazio
|
munduan
ez delako egon euskara batua hizkuntza ofizialtzat hartu duen autonomia bat... Beste askatasun bat eduki dute gauza asko gordetzeko eta Iparraldeko batek modurik formalenean idazten duenean ere, beti ikusten da nongoa den.
|
|
|
Umetatik hasita, eskolan betiko afizioa hura izaten zen. Aizkoran ez naiz ibili izan; bai, etxeko lanetan, lote bat egiteko edo egurra ekartzeko, pixka bat ibili dut aizkora eskuan, baina aizkora
|
munduan
ez naiz inoiz saiatu.
|
|
|
Gaur egun ikusi da pilotan, eskubaloian, saskibaloian, futbolean... asoziazioak daudela, federaziotik aparte. Hori egiten hasten den arte alferrik da, arraun
|
munduak
ez du funtzionatuko. Iruditzen zait urte asko baino lehen hori sortuko dela.
|
|
|
Zergatik
|
munduak
ez du konkistaren fenomenoa aztertu nahi. Psikoanalisten mintzaira erabiliz, badirudi konkista aipatzeko ere, erresistentzia?
|
|
|
ura, adibidez. Gizakiarenak, aitzitik,
|
munduan
ez dagoen zerbait nahi du: gurari horrexek abiarazten du hainzuzen etorkizuna sorburu duen mugimendua.
|
|
|
Lehena, zure moduko lagunik ez dudala behar. Bigarrena,
|
munduan
ez dagoela toki bat oroitzapenik ekarriko ez didanik. Eta gutxiago hor.
|
|
|
Honek ez du batere zentzurik, baina
|
munduan
ez nago ni bakarrik. Esan nahi dut nire askatasuna ez dela independientea, beste jende askoren askatasunarekin lotuta dago.
|
|
|
Eta egun hartan ere, horixe gertatu zitzaidan, zeren, erran nahi nuena erranik, noiz eta baitzirudien ezen ausartziaren zaldiak beldurrarena garaitu zuela, aldiz, nola ez bainuen nik erabakitzen noiz akabatzen zen lasterraldia baina bertze bazkaldar guztien usteak eta aburuak, eta nola susmatzen bainuen ezen aburu hura ez zela ene aldeko izanen, aitzinatu zitzaidan beldurraren zaldia, eta jaundu zen hura nitaz, finean. Eta, eskuak bururat eramanik, bekoz beko nuèn don Frantziskoren begi kanporatuei beha geratu nintzen, ekaitza eta tormenta noiz lehertuko, zeren bainekien ezen
|
munduan
ez zegoela ekaitz hura geldiaraziko zuen santabarbararik... Baina ez, ekaitza ez zetorkidan aitzinaldetik, baina albotik eta saihetsetik, noiz eta aitak sekulako zaflakoa eman baitzidan.
|
|
|
Nork erranen zuen, jaun André, ezen zure hitz haiek, erdi txantxetan erranak, bete eginen zirela, eta zuregatik skribatzen ari naizela, hain zuzen ere, liburu hau, finean...! Bai, egia da ezen
|
munduak
ez duela deus ere jakinen, nola nahi baitzuen Axularrek, zeren irakurle bakarra izanen zaitudan, baina, halarik ere, gogoan ditut osaba Joanikoten hitz haiek, Inkisizionearen ediktu baten ondotik erran zizkidanak, zeinak guztiz neureak egiten baititut mementu honetan: " Bai, mundu zabala baino zabalagoa duk gure mundu tipi hau, Joanes, zeren gaur ere ikusi baituk zein hertsia den mundu zabal delakoa..." Halakoxea baita zuri lotzen nauen mundua ere, jaun André...
|
|
|
—Bai, egia da Kristok erran zuela ezen bere
|
mundua
ez zela mundu honetakoa, baina egia da, halaber, ez zuela erran ez zela noizbait izanen... Eta hortxe ditugu lehen giristinoak, Paradisu horren lekuko izan zirenak...
|
|
|
Eta hala sartu zian hanka Erro mak Galileorekin... Baina Erromak ere ohartu dik noizbait ezen
|
mundua
ez dabilela Erromaren inguruan biraka, baina Erroma munduaren.
|
|
|
Eta aita —gainbeherari eta kinka larri hari buru egiteko, buruan irakiten zituen ideiei gorputz emaiten ziela eta bide berriak urratzen—, Baionako, Donibane Lohizuneko eta Pasaiako portuetako arduradunekin eta inguru haietako dendariekin eta tratulariekin harremanetan jarri zen. Eta, nola muturra nonahi den sartzen baitzuen, hala sartu zen, arrantzaren
|
munduan
ez ezik —Donibaneko bakailao untzienean nagusiki—, kafearen eta txokolatearen, baita tabako eta tabako hautsaren munduan ere, Baionako arno saltzaileekin zituen tratuak eta irabazpideak ahantzi gabe. Olagintzaz denaz bezainbatean, berriz,, eta ateak egiteari utzi, eta segak, igitaiak, aizkorak eta aingurak egiten hasi zen.
|
|
|
Edo hik ere heure anaiaren inkisidorea izan behar ote duk?
|
Munduan
ez zagok, ordea, anaiak anaia salatzea baino bekatu larriagorik, eta ez itzul honat Mattini barkamendua galdetu arte!
|
|
|
—Bada, damu ez bahaiz, oihal pedazatu bat bezala utziko diat azala, zaurien zauriez! Eta zin degiat ezen
|
munduan
ez dagoela Fierabrasen baltsamorik, zauri horiek sendatuko dituenik...! —ihardetsi zion ezin seriosago zaldun harroak, zeinak halaxe eman baitzion segida bere hitz jarioari, irri bat ezpainetan, begi bat Joxe Aberasturiri beha eta bertzea bere lagunei, eskua ezpataren heldu lekurat zeramala—:
|
|
|
—Zorigaitz eta desohore zuei, baldin egin didazuen iraina gibelat egozten ez baduzue, zeren
|
munduan
ez baita bilaukeria handiagorik bilau ez denari egin dakiokeena baino, noiz eta hura bilautzat hartzen baita. Izan ere, plantagatik ez dirudien arren, Nafarroako familia noble bateko semea naiz, etxegoiendarren leinukoa...
|
|
|
AITONA Nikolasek buruan sarturik zeukan, bere aita jaun Albert Etxegoienek hala irakatsirik, ezen negozioen
|
munduan
ez zegoela geldi egoiterik eta harremanetan jarri beharra zegoela hango eta hemengo jendearekin: pentsamolde haren ondorez erosi zuen, hain zuzen ere, Olabeko ola, Irungo lurretan; eta hargatik ere eraman izan zituen umetan bere bi semeak —bata, gure aita, jaun Martin Etxegoien, eta bertzea, osaba Joanikot— batetik bertzerat, hainbat bidaiatan —Gipuzkoarat hiruzpalau aldiz eta Iruñarat bitan—, bere aitak berarekin egin zuen eredurat, biek Nafarroako erregeordeari eginikako bisitan; eta gu ere —Mattin eta biok, haren bilobok— berdintsu eta orobatsu ibili nahi izan gintuen, halako moldez, non ongi baino hobeki oroit baitezaket Mattinekin eta aitona Nikolasekin Gipuzkoarat egin bidaia, Irun Hondarrabirat, nik sei urte bertzerik ez nituela.
|
|
|
" Luthero akabatu nahi duzue eta Lutherok akaba zaitzatela!", txakurrak segidan aita jesuita lurrerat egozten zuela, eta nola, beldurraren lehen indarrean eta apoderan, don Laureano gibelat bihurtu zen... baita herritar bat ere, eta bertze guztiak ere, lehenaren gibeletik. Eta ikusi nuen ezen
|
munduan
ez dagoela beldurra eta izuikara baino gaitz kutsakorragorik, ezta hain denbora laburrean hainbertze handitu eta gizen daitekeenik ere. Bada, honen alderakotzat, erran komun bat, zeinak baitio:
|
|
|
...ik zegoela; lainoan barrena, berriz, mahai batzuk ikusten ahal nituen, eta mahaien inguruan marinelak, guztiak lurrezko pitxer tipi batzuetarik biera edaten —edo garagarnoa deitu ote genioke, jaun André, zeren garagarraren arnoa den? —, eta guztiak ere eskua dantzan, batzuk pipa erretzen ari zirelako, eta bertzeak emaztekien popako zein brankako altxor ezkutuen xerka zebiltzalako, zeren
|
munduan
ez baitago marinelik bere bizitzan altxorren batekin amets egin ez duenik.
|
|
|
" Amorioaren artean, zeren amorioa artea ere baita, berritasuna da inportantena, eta zu ezin uka bide onetik zoazela, mon petit, berritik berrirat zure lehen bi aldietan... Baina
|
munduan
ez dago bigarrenik hirugarrenik gabe... eta zer idurituko litzaizuke, baldin hurrengoan goiti beheiti biluztuko banintzaizu, eta bertze egiteko batzuk eginen banizkizu, guztiz ez-ohikoak.... Zeren eta zuk oraino ez baitakizu zer den atseginezko atsegina..." Eta, noraezean uzten ninduela, hitzik eta elerik gabe, halaxe jarraitu zitzaidan:
|
|
|
Orain sotanei gorroto zien, eta Zuzenbide ikasketak utzi berriak zituen" erreakzionarioak" zirelakoan. Berantegi, haatik, gurekin kidetasun ideologikorik bilatzeko; ordukoz, ekintzaile politikoen
|
munduak
ez gintuen erakartzen Avecrem ekin nahasitako haxix pikorrak baino gehiago. Zelulakideen idurikoz gu burgeskume alienatu batzuk izanik, eta haiek, berriz, ameslari irrigarri andana gure irizpidean, ezustean harrapatu ninduen Kristinaren deiak.
|
|
|
—Ez uste, behin edo behin atera behar izan diat ikuztegian.
|
Munduan
ez gaituk bakarrik ostiak hartzeko, noizbait emateko ere bai!
|
|
2001
|
|
|
Beste edozein" marrazo" ibil daiteke zelatan, eta berriro ere kolokan jar daitezke egoitza soziala, zergak eta enplegua. Izan ere, gauza jakina da globalizazioaren garai hauetan, edo, hobeto esanda, kapitalismo basatiaren garai hauetan enpresen eta negozioen
|
munduan
ez zaio inolako begirunerik egoitza sozialen kokapenari, foru altxortegiei edo enpleguari. Mozkina da helburu bakarra.
|
|
|
Merleau Ponty ren Fenomenologiaren ideiak bere eginez, gizakiok munduan" egote" hori adierazi nahiko du nobelak.
|
Mundua
ez da gauza egonkorra eta kanpotik defini dezakeguna.
|
|
|
" Barruan dugun
|
mundua
ez da kabitzen barruan gaituen gelan" (GP, 42)
|
|
|
Eta
|
mundua
ez da ene hutsuneaz ohartuko" (P, 231)
|
|
|
Fenomeno horiek planeten bat egiteak, kometak, eklipseak eta antzekoak hondamendien iragarpen gisa hartzen ziren antzina baina gaur egun lasaitasunez begiratzen ditugu; badakigu
|
mundua
ez dela amaituko eta eklipseak eta antzeko gertaerak gorabehera, hondamendiak berdin berdin izango direla.
|
|
|
Hortaz, plan berriak gaur egungo nazioarteko ordainketen ez sisteman kanpo zorraren zerbitzua karakterizatzen duen barne baliabideen galera baztertzen du, eta horrek mozkin baliokidea gauzatzea ahalbidetuko lioke zorpeko herrialdeari H. Horren raison d? être edo justifikazioak zutik iraungo du, harik eta
|
munduak
ez sistema osoa erreformatu arte eta nazioarteko moneta modura ibilgailuzko diru hutsa aukeratu arte.
|
|
|
|
Mundua
ez da, Sokrate maitea, atzo goizekoa. Gu ez gara, gure belaunek hala adierazi nahi diguten arren, honen zaharrak, baldin eta nahikoa atrebentzia izango bagenu gure adina mundu honek bete duenarekin konparatzeko, eta litekeena da, aldi berean, honen gazteak ez izatea, munduak luze iraungo baitu, gaztetasun apartekoa dauka aurrerantzean.
|
|
|
Gu ez gara, gure belaunek hala adierazi nahi diguten arren, honen zaharrak, baldin eta nahikoa atrebentzia izango bagenu gure adina mundu honek bete duenarekin konparatzeko, eta litekeena da, aldi berean, honen gazteak ez izatea, munduak luze iraungo baitu, gaztetasun apartekoa dauka aurrerantzean.
|
Mundua
ez da, Sokrate maitea, atzo goizekoa, ezta bihar artekoa ere. Baina denbora ez denez geldituko, harengan erreparatu arren, hobe dut nere hitzen bitartez itsasontziaren lema zuzentzea eta abian jartzea gure xedearen hila, ez zoriontsuen irletara, baizik, hain zuzen ere, zalantzaren irlarantz erreztasunez lotzen zituen esaldiak.
|
|
|
Orduan, ez zen hizkuntzarik, eta mugarik urik eta mendirik ere ez, ezarritakoez gain.
|
Munduan
ez zegoen gizakirik, horiek geroago biziko ziren eta egun hori heldu bitartean, naturarena zen hitza.
|
|
|
Eta orain hemen gaude Rosa eta biok, tranbian eserita, Shisha Pangmara irteteko zain. Rosa nire aurretik igo da tranbiara eta nik pentsatu dut
|
munduan
ez zaidala ezer gehiago gustatu, Rosa tranbia batera igotzen ikustea baino.
|
|
|
|
Mundua
ez da hain txikia ordea. Hiru egun eman ditut trenetik trenera eta ez nago etxetik oso urrun.
|
|
|
" Argizaleagoa" dirudielako, pentsa dezake agian norbaitek. Baina atsegin zait Prai Bartolome ere, eta honen
|
mundua
ez zegoen inongo munduko argik argitua, ezeren eiterik izatekotan harako Joseph de Maistre ren harena baitu: badakizue, Aita Santua mutur batean eta borreroa bestean zuenarena.
|
|
|
Zertarako nahi eta behar dugu euskara? Gure
|
mundukoa
ez den oroigarri xahar kuttun bat eduki genezakeen moduan edukitzeko. Zikintzeko beldurrez inor ukitzera ausartzen ez den zenbait liburutegitako azal ederreko liburuak bezala gordetzeko?
|
|
|
Inperioko erdihiritarrak anitz dira eta edonon daude. Gehienak
|
mundu
ez komunistako hiri handietan bizi dira. Haien artean ekoizpen transnazionalaren egituran lan egiten duten korporazio transnazional handietako langile anitz daude, eta merkatu globala zerbitzaten dute guztiek.
|
|
|
Antitesiak, berriz: "
|
Munduak
ez dauka hasierarik denboran eta ez da mugatua espazioan".
|
|
|
Antitesiaren arabera
|
munduan
ez dago askatasunik, eta gertatzen den guztia izadiaren legeen arabera gertatzen da. Batetik, lehen izadiaren hasiera matematikoa denboran eta espazioan ezinezkoa bazen, orain hasiera dinamikoa ere ez da izango.
|
|
|
Hala ere, batasun proiektatu bat, teleologikoa, eskaintzen digute ideiek, gure ezagutzari norabide sistematikoa ematen diona.
|
Mundua
ez da, noski, gauza bat, baizik eta kanpoko objektuak batasun oso bat eratuko balute bezala ikusteko era. Honekin Metafisika zaharraren handiusteari erabateko kolpea ematen zaio.
|
|
|
Baina agerpena bada, orduan, ez bat ez bestea, zeren esperientzian sintesia inoiz ez baitago osatua. Mundua berbaitango gauza gisa mugagabea edo mugatua bada, eta tesiak bata ukatzen badu eta antitesiak bestea ukatzen badu, ondorioa izango da
|
mundua
ez dela berbaitango gauza, eta horrela, zeharka, idealismo transzendentalaren froga dugu16 Eta berdin gertatzen da beste kasu guztietan.
|
|
|
Hori da legearen arduradun den gizaki epaileak ebazten duena; eta zigortu egiten du gizaki egilea. Baina etikaren
|
munduan
ez dugu legerik, ez dugu maitatzea beste metrorik, ezin dugu inor bere egiteez epaitu, are gutxiago kondenatu; metro horrek, berriz esan, ez duelako inolako neurririk. Bi galdera zeharo desberdinak dira:
|
|
|
Bi hamarkada beranduago hegaztia amaren antzera mintzo zitzaidan eta
|
Munduen artean
ez zela leizerik zabaltzen ohartzen nintzen, ez abererik eta ez jenderik, ez etsairik ez baitezpadako adiskiderik, bizidun minberak baizik.
|
|
|
Egiazko izaeraren
|
munduan
ez da Besterik, ez da
|
|
2002
|
|
|
Berak ama izatea deliberatuko du, ondorioetan asko pentsatu gabe. Berarentzat
|
munduan
ez dagoelako ezer umearekin daukan ilusioa emango dionik. Beraz, handik aurrera, bere erraietako haur horrekin, ama gazte bat izango da, neska gazte bat izan beharrean.
|
|
|
Herri kirolen
|
mundua
ez dut hurbilegitik ezagutzen; ez zait erabat arrotz ere ordea. Halere, oporretan eta hemendik urrun ezagutu dut lanak erdi aukeran egiteak zehazki zer esan nahi duen.
|
|
|
Borroka horrek txikitan elkar gorrotatzera, gero emakume bera (Margari) erakartzeko lehian jardutera eta, heldutasunera iritsita, aurkako bando politikoetan (karlista eta liberal) borrokatzera eramaten ditu. Haien alboan, zenbait emakumezko pertsonaiaren garrantzia azpimarratu genuke, hala nola amona Roxalirena, euskal
|
mundu
ez arrazional eta mitikoaren iraunarazle denarena. Irigoienek berak adierazi izan du bere eleberrian landa giroko nobela, karlistaldietan zentratutako nobela historikoa eta euskal kulturaz zenbait antropologok egindako interpretazioak batu nahi izan dituela.
|
|
|
Gura dozuna esango dozu, baina lurreko ixiltasun hori papaokeria besterik ez dozu.
|
Munduan
ez dago inor muturik.
|
|
|
Euskararen aldeko jarrera nahikoa ez dela, genioen sarreran; afe gehiago, euskarak bizi duen egoera agonikoan, alde egote gozo hori bihur daiteke kontzientziak lasaitzeko eta borondateak desmobilizatzeko aitzakia, beti baita erosoagokorronte indartsuenari jarraitzea. Batez ere kanpo presiorik ematen ez bada; etajakina da orain arte industria
|
munduak
ez duela transmititu presio hori, egunerokokomunikazio giroari dagokionez behintzat. Horrexegatik, hain zuzen ere, Mondragon Unibertsitateak, enpresarekin hain lotura estuak dituen erakundeak, aitortubehar dio bere buruari profesional euskaldunak sortzen dituen heinean enpresa mundu horretan hizkuntza normalizazioaren aitzindaritza ere bereganatzen aridela, eta, honenbestez, konplexurik gabe, bide horren aldeko apustua egin, garaibatean Eskoriatzako Irakasle Eskolak irakaskuntza munduan egin zuen antzera.
|
|
|
Gatazkei buruzko komunikazioakbigarren mailan geratu ziren, kultura, etxebizitza, haur eta emakumeen lana, etaabar jorratzen zituztenen atzean. Nekazarien
|
munduak
ez du arreta gehiegirik jasoikuspuntu horretatik, nahiz eta noizean behin lanen bat azaldu den, bereziki Nafarroan, lurren inguruko eztabaida azalduz edo kooperatibismoaren inguruan, Majuelo ren lanak (1991, 1992) adibidez.
|
|
|
Baina ez bere errealitatea ezta bere efektua ere. Hirugarren
|
munduan
ez ezik, herrialde industrializatu aberatsetako pentsamendu eta ekintzek, hazkunde ekonomikoaren lehentasunak eta bizitza ereduak, beste leku batzuetan ere gauza berbera erakusten dute: aberastasuna eskuratzeak edo areagotzeak lehentasuna du arrisku ekologikoen aurrean.
|
|
|
Hori da gehienbat apreziatzen dena, hedabideek islatzen dutena, hain zuzen ere. Baina
|
mundua
ez da zuria, ez kapitalista: munduan arraza desberdinak daude (populazioari begiratuta, ez dira zuriak gehienak), munduan funtzionamendu kapitalista modernotik apartatzen diren produkzio sistema eta bizimodu desberdinak daude (kolektibitate handiak bizi dira feudalismo moduan izendatu dugun produkzio sistemaren barruan; kolektibitate ugari daude, oraindik orain, bizimodu primitiboari atxikirik?).
|
|
|
Albistea bera, jakina, garrantzi handikoa da. Baina, albisteek eraikitzen duten
|
mundua
ez gutxiagokoa.
|
|
|
Komunikazioa hor dago, harremana garatzeko, ezagutza sakontzeko, edukiak sozializatzeko, mundua gidatzeko, iragana hausnartzeko, eguna irudikatzeko eta etorkizuna amesgai bihurtzeko. Komunikazio barik
|
mundua
ez da ezer gizakiarentzat zein gizarteentzat. Inkomunikazioa komunikazio partziala edo komunikazio distortzionatzailea... komunikazio mota desberdinak baino ez dira.
|
|
|
Ez dugu gaur egungo mundua ulertzerik komunikazio barik:
|
mundua
ez litzateke mundu, pertsonen arteko harremanik ez balego, makina eta enpresen arteko loturarik ez balego, giza taldeek beren artean erlaziorik ez balute. Komunikazioa, beraz, harremana da.
|
|
|
Bost birus mota andui ez egoteak are gehiago zailtzen du egoera. GIB mota horietako bakoitzak
|
mundua
ez den beste eremu bati eragiten dio. Europan eta Estatu Batuetan, adibidez, B azpimota da nagusi; Saharaz hegoaldeko Afrikako eskualdean, berriz, gaixotasunak gehien zigortzen duena, C azpimota da hedatuena.
|
|
|
–Ez niken muturra sartu nahi, baina gauza bakarra esan nahi dinat: jakin ezan
|
mundua
ez dela akabatzen, ezta Sergiok uzten bahau ere...
|
|
|
Sabelean hustasun izugarria banu bezala... Eta
|
munduan
ez dago pasmo belarrik ez berbena belarrik hau sendatuko didanik –eta, irri etsi bat luzatzen zidala, bukatzen zuen–: ez muxarrik ezta lupiarik ere...
|
|
|
Hala, egoeraren  erremediorik ezaz jabetu nintzenarekin batera, baretuz joan zitzaizkidan lehengo asaldazioak. Eta Plaza Nagusira iritsi eta kioskoa itxita aurkitu nuenean, irri herabeti bat erne zitzaidan ezpainetan, neurekiko niola,
|
mundua
ez zela bakarra, baizik anitza.
|
|
|
Orduarenak, gero. Haiek iraun bitartean, bazirudien
|
munduan
ez zela beste hotsik. Haiek bukatutakoan, ordea, hiri baten ohiko soinu eta burrundarek ozenagoak zirela ematen zuen.
|
|
|
Badira beste irakasle batzuk euskara ikasi dutenak ere, eta ez gaiki, hori bistan da. Badira ere, toki guztietan bezala, aukera horretaz baliatzen direnak xarmanki urte batzuen galtzeko lanera joan gabe,
|
munduan
ez baita biztanlerik orotan aingeru denik, ez saindurik, orotan saindu denik. Administrazioa, bere aldetik, estu estu dago jendeak bere umeak euskal eskoletan matrikulatzen dituelako, sare publikoan gertatzen da hau bereziki, eta alde batetik irakasleak sobran (erdaldunak) eta bestetik irakasle euskaldunen beharrean daudela ikusten duelako, goizeko bederatzietan zerrendak mahai gainean jartzen diren bezain laster.
|
|
|
Eta hau ez da aztalak jatea, baizik gauzei bere izena ematea. Zalantzarik gabe, euskal
|
mundua
ez da existitzen, ez dugu lekurik gizarte ofizialean, martziano hutsak gara erdarazko Euskal Herri honetan.
|
|
|
Alderantziz, gure inguruan dauden hizkuntzak (gaztelania, frantsesa, ingelesa, eta abar) bere garaian ongi garatu ziren, sistema pospositibo batetik sistema prepositibo batera pasatuz, esaterako, eta sekulako aldea hartu zioten horrela euskarari. Komunikazioaren ikuspuntutik begiraturik, garatutzat jo daitezkeen hizkuntza guztiek bide hori segitu dute (deklinabide markak utzi eta preposizioetara iragan, adibidez), eta
|
munduan
ez da hizkuntza garaturik alderantzizko bidea kurritu duenik.
|
|
2003
|
|
|
Zergatik? Gure erria iñork ez bezela ezagutzen zuten idazleak zirelako; ametsetako
|
munduan
ez zebiltzalako, garai artako eta gaurko idazle asko gabiltzan bezela».
|
|
|
Espainian iaz guztira 3.605 transplante egin ziren, eta
|
munduan
ez dago milioi bat biztanleko organo emaile kopuru handiagorik duen herrialderik (33,7).
|
|
|
Espainian iaz guztira 3.605 transplante egin ziren, eta
|
munduan
ez dago milioi bat biztanleko organo emaile kopuru handiagorik duen herrialderik (33,7).
|
|
|
Nahiz profeta biarnesa oker zebilen, duela 115 urte, euskaldun populu tipia eta haren hizkuntza euskara, ja galduak, laster hil eta suntsituko zirela uste zuelarik. Daugin mendeari buruz oroituko gara ez dela profeta ofizioa lanbide erraza, eta orobat, ez garela Euskaldunak ez
|
munduko
ez Europako nazio tipi bakarra, aspaldian suntsitu beharra izan arren, beti bizirik dirauena.
|
|
|
Bidaia handien gorakadak, lanekoak, arrazoi humanitarioengatik edo, besterik gabe, plazer hutsagatik, gaixotasun tropikalen kasuak areagotu egin ditu Espainian 90eko hamarkadaz geroztik.
|
Munduan
ez dago 36 ordu baino gehiagoko bidaia behar duen punturik. “Gero eta gehiago ateratzen da atzerrira, hainbat arrazoirengatik.
|
|
|
|
Munduak
ez daki jaten. Gutxiegi, txarregi edo gehiegi jaten da.
|
|
|
Jarraitu zuen esaten Fernandok gero eta itxura eskasagoa zuela 3.Dko matrimonioak, eta gizona gaitzen batek jo zuela lepoan, eta behera begira eman behar zuela egun osoa, eta ezin zuela burua zuzen jarri. Jendeak komentatzen zuen, hala ere, hiru lau aldiz joan zirela 3.Dkoak Madrilera eta tratuan ibili zirela musika konpainiekin eta zerbait lortzen ari zirela, eta
|
munduan
ez dela guztia uste den bezain txarra edo uste den bezain ona.
|
|
|
Azaldu zion gizonak
|
munduan
ez zegoela mota horretako beste langarik, eta lehenengo solairutik beheko solairura baino ez zuela jarri arkitektoak. Kapritxo moduko bat izan zela.
|
|
|
Ordubete lehenago lasterka jaitsiak nituen eskailerak lehenbailehen igo, gelako mahaiaren gainean ipuin bilduma utzi eta idatzitako maitasun aitorpena apurtu nahi nuen. Azken egiteko horrek kezkatzen ninduen gehienbat eta jartzen ninduen urduri, iruditzen zitzaidan
|
munduan
ez zegoela maite nuela esanez Monikari uzitako gutunarena baino arazo larriagorik. Oharrik utzi izan ez banio gutxienez, ertzainak gela miatzera joan eta liburua aurkitu zutela esan niezaiokeen, baina momentuko urduritasunean Monikari argibide bat, desenkusa bat zor niola pentsatu nuen.
|
|
|
Beste batzuek ez dute etsiko eta astindu egingo dute, esnatuko den itxaropenarekin. Badakigu ez dela tragedia bat,
|
mundua
ez dela horrenbestez bukatuko, baina gizon orok edozer gauza eman lezake gertatua ahazteko, inon, inola, inoiz gertatuaren berri ez uzteko, alferrik da ordea.
|
|
|
Eta orain telefonoa.
|
Munduak
ez al daki ez naizela existitzen?
|
|
|
Garai petrala purgatorioko arimentzat. Deabrua ia desagertu da, Haragiak beti segitzen du tentatzen, baina
|
Mundua
ez da hain gauza txarra; eta gainera, hobetu daiteke arrazoibideari jarraituz. Mentalitate iraultze horrek mende bat baino gehiago zuen, ordea, gure artean errotzen hasteko.
|
|
|
gure herrian hiru hizkuntza dauzkagu, eta ez  dakit zer. Gu bai gu, euskaldunok
|
munduan
ez dugu parerik. Eleaniz  tasuna, ardo ona da hori, hezurrik ez eta erraz irensten du gizarteak.
|
|
|
Baina errealitateak aldatu egiten dira. Europaren globaltasun kontzeptua goitik behera aldatu zen Amerika aurkitu zenean eta, zer esanik ez,
|
mundua
ez zela unibertsoa ren erdigunea jakin zenean. Eta, bihar etzi gure telepolis hau beste handiago baten auzuneetariko bat baino ez balitz?
|
|
|
1. Irakaskuntza
|
mundua
ez da, oro har, Jakin ek egindako lehenengo galdera horretan kokatzen erraza. Galdera horrek zerbait oker egin dela (edo okertuz joan dela) ematen du aditzera, aldez edo moldez.
|
|
|
Baliteke oinarrizko argudio hori beste esparruetarako egokia eta arrazoizkoa izatea. Hezkuntza
|
mundurako
ez da ordea, osorik eta erabat, zuzena. Eskola munduan zer gertatu den jakin nahi duenari, izan ere, zera azaldu behar zaio lehen lehenik:
|
|
|
|
MUNDUAK
EZ DU LORIK BEHAR
|
|
|
Izan ere,
|
munduak
ez du
|
|
|
|
Munduak
ez du lorik behar.
|
|
|
baina
|
munduan
ez egotea ere
|
|
2004
|
|
|
Eta norabidean jolastu eta eutsi zaren hori ez izatera iristeko.
|
Munduak
ez ezik, zuk aldatuko duzu zarena.
|
|
|
Telebista
|
mundua
ez da kanpotik ematen duen bezain polita. Kanpotik ikusten dena gauza bat da, eta barrutik ikusten dena beste bat.
|
|
|
Madrilen egin berri den Europako II. Birologia Kongresuan gripearen birusak, aldaera eta mutazio ugarien eraginez ekar ditzakeen arriskuez ohartarazi gintuen. " Kontua da,
|
munduan
ez dagoela herrialde bat bakarra ere, gripearen hurrengo eraso masiboari aurre egiteko prest", dio Osterhausek. Birus erasotzailearen andui zehatzaren kontra eraginkorra izango den txertoa edukitzeko, eta behar adina dosi merkaturatzeko urtebete litzateke, gutxienez.
|
|
|
Bagdad munduko hiriburua izan zen, eta askoz errespetu handiagoa eduki behar zaio. Mendebaldeko
|
munduan
ez da ulertzen Irak zer den. Noski egon zirela bidegabekeriak, Aladinok berak ere xiitak hil zituen, baina askoz errespetu handiagoa eduki behar da, ezagutu egin behar dira kultura horiek, eta ni esnatzen naizen oro ikaratuta gelditzen naiz Iraken gertatzen diren basakeriekin.
|
|
|
Dagoeneko,
|
munduan
ez dira onartzen, justizia zibila berriztatzeko panazea gisa hartu eta osagai gutxi batzuetan oinarritzen diren eredu sinpleegiak, horiek funts juridiko ahulak baitituzte eta errealitatean huts egin baitute. Esate baterako, egun sumatu da ez dela aldaketa positiboa prozesuko egintzak besterik gabe bateratzea eta bateratze hori edozein motatako kasuei aplikatzea.
|
|
|
Zenbait girotan, lumaz jantzita ibiltzea besterik ez da falta. . Jende batzuek euskal
|
mundua
ez dute ezagutzen. Ur Apalategi ari zaigu?, ez hurbiletik ez urrundik ere. Fantasmatzen dute.
|
|
|
Euskararen nortasun eginkizuna bera auzipean jarriko duenik ez baita falta gure artean. Zernahi dela ere, bidezkoa da, iritziak iritzi, nork bere kabuz pentsatzea, euskalgintzaren
|
mundua
ez delako mundu itxia, zenbaiten kritika eta arrangurak gorabehera. Horretara, gure orain arteko arrazoibideak irauli nahi dizkigu Lourdes Oñederrak, hankaz gora irauli ere.
|
|
|
Hizkuntzei esker
|
mundua
ez da kolore batekoa, monolitikoa, ñabarra eta askotarikoa baizik. Hizkuntzaren bidez nazio nortasunak ezartzen dizkigun muga bereizgarriak ez dira inoren kalterako, ideologia totalitarioaren egungo kultura demokratiko honentzat salbu.
|
|
|
Hitzen esanahia hauen eta munduaren arteko erlazioa baita neurri handi batean. Eta
|
mundua
ez du agintzen duenak aldatzen, hala nahi (eta uste) badu ere?. Semantika, Euskaldunon Egunkaria, 2001/4/11.
|
|
|
Alde batera utzi dute idatzizko mundu osoaren informazio eta ezaguera eremua. Mundu hori alde batera uzten duen euskalduna ezin da izan euskalduna, mundu hori gabeko
|
mundurik
ez daukalako gaur eta hemen gizajendeak. Inor ez da bizi ahozko komunikazio hutsetik, denik eta arloteena ere idatzizko komunikazioaren sareetan harrapatua dagoelako alde batera edo bestera.
|
|
|
Hots, sekula ez da beste zerbaiten predikatu; beste gauza guztiak dira haren atributu; (ii) ousia zertasuna da (guidditate). izaki bakoitzaren çuidditatea da berez dena; (iii) ousia, sentimena gauz.etatik aparte izanez, printzipio eta kausa da, forma hainzuzen ere.Kategoriei esker aurki dezakegu pluraltasuna Izatean, baina horretarako horien artekoerlazioren bat behar dugu. Hori bilatzean, Aristotelesek kategoriak beste lehenengokategoria batetik ez direla eratortzen ikusten du, hau da,
|
mundua
ez dela printzipio batetiketorriko balitz bezata azaltzen. Azterketa mota horrek badu bere tokia, baina Fisikan, ezMetafisikan.
|
|
|
' Fisika tomoaren azken liburuetan Aristotelesek Lehenengo Motorraren gaia dakarberriro. Onartzen du
|
mundua
ez dela infinitua eta, hori kontuan izanik, higidurak hastapenbat behar duela. Horrela, fisika izaki fisiko naturalen ikerketa da, higitzen diren izakiena, hain zuzen ere.
|
|
|
Gisa horretakopcrpausak biltzea ahalbidetuko digun semantika bat era daiteke, ordea, Saul Kripke renmundu posibleetan oinarrituta, Mundu posibic batek, mundua nolakoa izan zitckeenislatzen du. Une honetako
|
mundua
ez da mundu posibic guzticn artean bestc bat baizik.Oinarri horiekin defini daitezkc beharrczkotasunaz edo posibiiitateaz ari dircn perpausak: baieztapen bat nahitaez egiazkoa da mundu posiblc orotan egiazkoa bada; baicztapcn batkontingenteki egiazkoa da oraingo munduan egiazkoa bada. eta faHsua beste munduposibleren batean.Mundu posiblccn semantikak Fregeren zenft» kontzcptuaren pareko den bat ... Tcrmino singular baten estentsioa berorrek denotalzen edo errefcritzcnduen objektua da; predikatu batcn estentsioa bcrorrengan biltz.en diren objektuen multzoada:
|
|
|
kontzeptuak (ingelesez, mind; gaztelaniaz, mente; frantsesez, esprit) mundu berezi eta aparteko bat seinalatzeko erabiltzen direla filosofian, materiazkoa ez den mundu bat, alegia.
|
Mundu
ez material horretakoak lirateke, besteakbeste, hizkuntzak, pentsakizunak, hautemateak, emozioak, balioak, sinesmenak, irudimenak asmatutakoak, instituzioak, mitoak eta jarrerak. Intuitiboki esanda, burmuinaden organo berezi horrek sortzen duena, edo sor dezakeena, da gogoaren erreinukoa.
|
|
|
Atzo amaitu ziren NBEren Haurrentzako Funtsaren (Unicef) ordezkariak, Hezkuntzaren Munduko IV. Bileran, Brasilen egiten ari baitira. “Aitortzen dugu
|
munduak
ez duela beteko genero parekotasunaren helburu hori”, adierazi zuen prentsaurrekoan Unicefen zuzendari exekutiboak, Carol Bellamyk, Dakarren (Senegal) 2000n hezkuntza hobetzeko adostutako sei helburuetako bat aipatuz. Bellamyk nabarmendu zuen hezkuntzan genero berdintasunerako oztopoetako bat dela herrialde askotan ez dela funtsezkotzat jotzen emakumeek ikastea, eta, gainera, familien pobreziak haiek baztertzera eta gizonek egin dezaten laguntzera bultzatzen dituela.
|
|
|
Geroago etorriko ziren liburuetan, Oscarrek abilidade ikaragarria garatu zuen pentsamendu filosofiko merkeak –baina filosofikoak edozelan ere– idazteko, esaldiak hainbeste zatitu barik eta letrak elkarren artean hain urrun utzi barik, hartara testua irakurterrazagoa izan zedin. Hori boladatxo batean, ze gero hasi zen idazten (eta halaxe segitzen du)" Han goitik itsasoa ikusten da", eta akabo, ematen duelako
|
munduan
ez dagoela esaldi hori baino.
|
|
|
|
Munduak
ez dirau isilekoagatik baizik.
|
|
|
Baina
|
munduak
ez zuen bere horretan jarraitzen.
|
|
|
Hara, bada, zergatik biltzen zituen Montsek mutil eta gizon ospetsu haien ileak: haiek hilda gero prezio onean saltzeko eta zahartzaroan estutasun ekonomikorik ez izateko, gerora begira aitaren negozioari edozer gerta baitzekiokeen,
|
munduan
ez baitago, azken buruan, krisirik ez duen ekonomiarik, eta segurtasun sozialari begira jartzea mila zulo dituen bide-lapurraren poltsa galduari begira jartzea bezalakoa baita, itxura guztien arabera.
|