|
2000
|
|
|
BIHURTUKO ote dira
|
munduko
hiriak, honela, Londres txikiagoak, bere hirurehun hizkuntzak eta guzti. Gertaera konplexuegiak dira erabateko erantzunak emateko.
|
|
2002
|
|
|
|
Munduko
uririk haundiena ez hain zuzen, baina ederrenen artean, behintzat, ipini gura dabe. Mende honen hasierako Bilbo txikerra, itsasgizonen eta dendarien uria, industri herri indartsu izan ondoren, eta diru arloetan be bai, hemendik gorakoan industri osteko zerbitzu ugariko egonleku bihurtu behar ei da.
|
|
|
Aireportuan El PaÃs egunkaria erosi nuen: ostiraletan
|
munduko
hiri garrantzitsuenetan dauden ikuskizunen berri ekartzen du madrildar egunkariak, eta asteburu horretan New Yorken zer zegoen jakin gura nuen. Guztien artean, ekitaldi bat azpimarratzen zuen El PaÃsek:
|
|
2003
|
|
|
Eta gainera, nola ez ohar, orai beretik, gure Herriaren biziraupena eta
|
Munduko
Hiri bakarrarena, elkarri lotuak direla hertsiki. Hots, Herriaren arazoak edo, grekoek zioten bezala, arazo, politikoak?
|
|
|
Kataluniako hiri modernoak, beraz, gainditu egiten du Espainiako hiribururako erosketa ahalmena, nahiz eta Zurichekoa baino ia% 60 handiagoa izan. Prezio lehorren azterketak saltzaileekin inolako harremanik gabe agerian uzten du Oslo
|
munduko
hiririk garestiena izan dela Tokio suntsitu ondoren, Hong Kong en atzetik hirugarren postuan geratu baita. Yenaren balio galtzeak eta deflazioak erraztu egin dute Japoniako hiriburu bikaina.
|
|
2004
|
|
|
Jadanik garbi dagoen gauza bat bada, hala ere: marxista zaharrek esan bazuten jainkoa hirietan eta iraultza industrialean hil zela, hirugarren
|
munduko
hiri postindustrialetan berpiztu da.
|
|
|
Hirian bertako jendea nahiz herri txikietatik joan etorrian ari den jendea nahasten dira. Nekazal
|
mundua
hiritik at izan arren, hiritarrek heritarren ezaugarriak gordetzen dituzte oraindik ere. Herrietan hizkuntzaren jatorria dago, artean, hirian beste hizkuntza mota sortuz joan da.
|
|
|
|
Munduko
hiriak galiziar, katalan eta euskal literaturan
|
|
|
Bigarren fase batean Hegoaldean maizterren bizitza eta Mendebaldeko baserritarren migrazio mugimendua aztertzen zituen. Azkenik, proiektua zabalduz joan zen heinean, baserri
|
munduaz gain
hirietako kondizioak eta Bigarren Mundu Gerraren ondorioz egon zen mugimendua ere erretratatu zuten2.
|
|
|
Del Valle geltokiko jende uholdean murgildu zen, metropoliaren taupada bizkorraz gozatuz. Bai,
|
munduko
hiririk bizigarrienean zegoen, kontraespioitza lan arriskutsu batean.
|
|
|
–Parisen nagok –pentsatu zuen Del Vallek saminkiro–,
|
munduko
hiririk zoragarrienean, eta kankailu aleman baten zurrungak dituk gau osoan entzun dudan bakarra... musika alaia eta mademoiselle ederren baten irriak entzun beharrean. Nirea bezalako zoritxarrik...
|
|
2005
|
|
|
01 Gaur egun, hogei milioi biztanle ditu, eta
|
munduko
hiri moderno eta erakargarrienetan bizi dira. Nazio osoa sortu da abiada bizian, eguzki eta zabalguneen lurraldean.
|
|
|
Jateko
|
munduko
hiri onenetakoa da Brusela
|
|
|
Ez zen gure izatearen zeruan laino izpirik ere. Innsbruck, berriz,
|
munduko
hiririk politenetako bat da, Alpeetako zulo batean sartua dagoen arren.
|
|
2006
|
|
|
" Izaera sexista agerikoa da". Beste horrenbeste esan daiteke
|
munduko
hiri gehienez.
|
|
|
Esan gabe doa pelikula berak oso musika desberdina izaten zuela areto batean edo bestean.
|
Munduko
hiri handienetan orkestra ederrak izaten ziren pantailaren eta ikusleen artean; apalagoetan taldetxoak baino ez, eta herri txikietan, onen onenean, bibolin edo piano jole bat. Eta denak ez ziren trebe trebeak.
|
|
|
Oslo eta Londres,
|
munduko
hiririk garestienak
|
|
|
Aitatxi Migelek ikusi zuen
|
munduko
hiri buruzagietako jauregietan ikusi ez zutena. Urtemuga gogoangarri batek eman zion aitzakia.
|
|
|
Ongi etorri
|
munduko
hiririk tristeenera, agureak.
|
|
|
Berak bere zoroarenak kontatzen zizkidan bitartean, nirearenak isilduko zizkidan. Ez zen tratu txarra
|
munduko
hiri tristeenean egina izateko. Irribarre egin nion.
|
|
|
Argibideak ematen hasi zitzaidan: ordu batzuk lehenago Umbertok Trieste eta triste lotu zituen bezala Trieste
|
munduko
hiririk tristeena zela esateko, Kurtek Lloyd eta Trieste lotu zituen, horrela markatu nahiz aseguru konpainia ezagunak zuen garrantzia Triesteko burtsan eta portuan, Triesteko bizitza ekonomiko osoan.
|
|
|
|
munduko
hiri bakarra Iruñea da!
|
|
2007
|
|
|
(Ardi elektrikoekin amets egiten al dute androideek?) nobela laburrak hura izan zen Blade runner pelikularen hazia 2019 urtean kokatzen ditu bertan gertatzen direnak. Oraindik ez gara horraino heldu, baina dagoeneko
|
munduko
hiri handi batzuek badute pelikulako itxura bera. Ilunak, jendez gainezka…».
|
|
|
Inauteria, seguruenik, urte berriaren etorrerarekin batera
|
munduko
hiri gehienetan ospatzen den festa da. Izendatzaile komuna kalera eramandako dibertsioa da, inauterietan ezinbesteko elementu bat duena:
|
|
|
“Haren etorkizuna, garapen bidean dauden herrialdeetako hirien etorkizuna eta gizateriaren etorkizuna, neurri handi batean, hazkunde hori aurreikusita berehala hartuko diren erabakien mende daude”, dio azterlanak. 2030erako hiri populazioa ia 5.000 milioi pertsonakoa izango dela aurreikusten da Azken urteotan hiri hazkundea izaten ari den arren —XX. mendean,
|
munduko
hiri populazioa 220 milioitik 2.800 milioira igo zen—, datozen hamarkadetan aurrekaririk gabeko hiri hazkundea izango da. Hazkunde hori bereziki nabarmena izango da Afrikan eta Asian, non hiri populazioa bikoiztu egingo baita 2000 eta 2030 artean.
|
|
|
Hazkunde hori bereziki nabarmena izango da Afrikan eta Asian, non hiri populazioa bikoiztu egingo baita 2000 eta 2030 artean. Egun horretan, garapen bidean dauden herrialdeetako hiriek
|
munduko
hiri populazioaren %80 hartuko dute. Egoera horren arazo nagusia da pobretutako pertsonak hiri biztanleriaren hazkundearen proportzio handi bat osatuko dutela, eta hirien hazkunde gehiena hazkunde begetatiboaren ondorio izango dela, ez immigrazioaren ondorio.
|
|
|
Ondoan da ene Ani, Armeniako hiri nagusia. Hortik hurbil da Tabriz,
|
munduko
hiri hoberenetarik merkatariendako, Persiako erregeren eremuetan. Hortik Indiara buruz hartuko duzularik, anitz hiri eta gaztelutarik iraganen zara Sadoniara heltzeko.
|
|
2008
|
|
|
bilakatu zen.
|
Munduko
hiririk emankorrenetakoa zen.
|
|
|
24.51.00
|
Munduko
hiririk handienetako batera hurbiltzeko
|
|
|
gutxik du eskura, eta mundu artistikoaren edo arte mundialaren bihotzean kokatzen da. Ez dago
|
munduan
hiri errepresentatuagorik egungo media artistikoetan (literatura, zinema, kantagintza, pintura?). Kale kantoi bakoitza erreferentzia artistiko bilaka daiteke.
|
|
|
Orain, erabiltzailearentzat mapan zerbitzuak bilatzeko gai da, eta, gainera, kobratu egiten du. Ildo horretatik, bere metodoa hobetzeko hurrengo urratsa
|
munduko
hiri nagusietako kaleak hiru dimentsiotan erakustea da. Auto beltz arraroak Beso artikulatu antzeko bat dute sabaian, eta hamaika lente dituen ganbera panoramiko bat.
|
|
|
Edo Anjel Lertxundiren Ihes betea nobela irakurri baduzu eta fikziozko Umberto Sabaren esaldia gogoan iltzatu bazaizu: , ongietorri
|
munduko
hiririk tristeenera?. Hala gaztigatzen du poeta zaharrak Werner protagonista.
|
|
|
Baina izan nintzen. Ni ere erori nintzen eskaskeria horretan, arrunkeria horretan; ni ere ailegatua nago, beraz, gaurko Erromara,
|
mundu
hiriaren eta hiri munduaren hiriburu mirarizkora, fededun garaikideen peregrinazioak doazen leku santuetara.
|
|
|
Horregatik hain zuzen, behin hazkundeari lotzekotan (Iruñea aldamenean eraiki beharreko hiriaz ere balegoke zer idatzirik), aukeran gurago Masdar eredua: Arabiar Emirerri Batuetan
|
munduko
hiri ekologikorik handiena izango bide dena eraikitzen hasi da Masdar enpresa; Masdar City deituko da hiria eta 50.000 lagun biziko dira bertan 2013tik aurrera. Helburua teknologia berdeen munduko erakusleihorik handiena eraikitzea ei da.
|
|
2009
|
|
|
New York I love you filma Emmanuel Benhiby produktorearen Cities of Love seriearen bigarren atala da. Aipaturiko film sorta horren bitartez ikusleek
|
munduko
hiririk miresgarrienetakoak eta eragingarrienetakoak bisitatzeko aukera izango dute. Cities of Love sail horretako lehen filma Paris, je t' aime izan zen eta bigarrena, New York I love you.
|
|
|
Hirugarrenari, galeriak kalera begira daukan kristaletik zatia baino ez zaio ikusten. Venezia dirudi, ibaia eta kalea nahasturik,
|
munduko
hiririk ezinezkoena.
|
|
|
|
Munduko
hirietan bidaiatuz Martinek taxia, mesedez esaten ikasi du dozenaka hizkuntzatan eta mapak irakurtzen eta lekuko ohiturak berehala ikasten, baina, bereziki, zure bizitzan une bero batez sartu eta irten nahi duten emakumeak identifikatzen ikasi du, horiek bakarrik interesatu zaizkiolako. Miriam Izenbako Hankaluze Usaingoxo ez da horrekin konformatuko, dardara bat du begietan hitz egiten dionean eta Martinek sentitzen du, bai, taupada epel epel bat haren ondoan ibiliz eta haren perfumea usainduz, baina haren etxeko atarira iritsi eta Miriamek zerbait hartu nahi ote duen galdetzen dionean baietz esango balio, engainatu egingo luke.
|
|
|
Hogeita hamar urtetik gora ditut, jainkoarren, duela hamabost arima saldu nion Bilbotik hogei kilometrora ezezagun bati beti nahi izan dudan gauza bakarra agindu zidalako, ipuin inposibleak agindu zizkidalako. Ordutik dozenaka historia sinistezin ikusi ditut baina inposibleena hamaika argazkitan jasoa dut, ezezagun baten aurpegia
|
munduko
hirietan, momentu eta toki berean izan garen seinale, nahiz eta ez dakidan seinalea interpretatzen.
|
|
|
(06:49) Erroma
|
munduko
hiririk handienetakoa zen. Milioi bat
|
|
|
(OFF) Taipei 101 eraikinaren diseinuak ingeniaritza berezia eskatzen du, forma berezia eman ahal izateko,/ baina diseinatzaileen hurrengo erronka ingeniaritza hori muturreraino eramatea izan zen: / nola lortu munduko eraikin garaiena zutik edukitzea, naturakobi indar gogorrenenaurrean,
|
munduko
hiririk arriskutsuenetako batean?
|
|
|
|
Munduko
hiri guztiak ari dira kontzeptu hori bere gain hartzen, petrolio merkearen amaieratik eta klima aldaketatik babesteko.
|
|
|
Bidaiarientzako laguntzaile pertsonala: munduko erlojua bezalako funtzionalitateak, aurreikuspena
|
munduko
hiri nagusien meteorologia, moneta bihurgailua eta ordu eremuen munduko mapa, gainera aireportuei, aireko lineei buruzko informazioa, hotelak, nazioarteko aurrezenbakiak, etab. Bertsio bat duzu oinarrizkoa, doakoa, eta ordaintzekoa, urtean 99 dolarrekoa. 175 airelineei buruzko alerta automatikoak, hegaldien denbora errealeko informazioa eta alternatibak barne.
|
|
|
Indarra hartzen ari den beste potentzia ekonomiko batek ere, Indiak, adibide nabarmenak ditu. Mumbain,
|
munduko
hiririk trinkoenean, Perkins eta Will arkitektoak Antilla eraikina eraikitzen ari dira Reliance petrokimikarako. Teilatuan lorategiak eta horma biziak izango ditu eraikinak.
|
|
|
Haren diseinua ez da aldatu sortu zenetik: ataria duten
|
munduko
hirien eta estatuen zerrenda (batez ere Estatu Batuetakoa eta Kanadakoa). Atzealdea gris argia da eta letra urdinak, duela 15 urte bezala.
|
|
|
Izenburu euskalduna izanda ere, oso british da Rock' nrolla. London garaikidera garamatza istorioa, non
|
munduko
hiri guztietan bezala espekulazioa eta harekin lotutako mafia jaun eta jabe diren. David Cronenbergek bere Eastern promises en egin zuen bezalatsu, hemen ere gaizkile errusiarrak agertuko zaizkigu, baina protagonista nagusiak izan gabe.
|
|
|
Lourdes Fernandezek aurreratu zuenez, Los Angeles (Kalifornia, AEB) izango da hurrengo urteko hiri gonbidatua: Pauso bat aurrera emango dugu, eta artearen inguruan
|
munduko
hiri punta puntakoena ekarriko dugu. Mundu artistikoari erreparatuz gero, hiririk aktibo eta abesgarriena da Los Angeles, adierazi du zuzendari donostiarrak.
|
|
|
Maiatzean, mintegiaren barruan, Històries del paradís narrazio laburren bere lehen liburua aurkeztuko du Sarriak. Narrazio bakoitza
|
munduko
hiri batean gertatzen da, horietako asko Obrint Pas taldearekin eginiko biretan ezagutu dituenak. Besteak beste, Hego Amerikako, Japoniako eta Europako hiriak.
|
|
|
Mundua sateliteko irudietan ikusteko web aplikazioak, horretaz gain, soilik mapa erakusteko aukera eta erliebe mapa ere ikustekoa ematen ditu. Maparen gainean, lekuan lekuko irudiak, bideoak edo wikipediaren sarrerak ikus daitezke, eta
|
munduko
hiri batzuetan kaleetan zehar ibiltzea eta bisita birtuala egitea posible da. Alabaina, Euskal Herriko hiribururik ez dago aukera honetan, momentuz.
|
|
|
–
|
Munduko
hiririk handiena da.
|
|
|
Zirkulazio hantua zen Mexikoko gauetako abenida argiztatuetan.
|
Munduko
hiririk ukaezinenean zegoen, jendetsuenean, mugimendutsuenean, lanjerosenean ere bai, Baionako Elkar megadendan hostokaturiko gida-liburuan irakurriaren arabera. Europarrek ez omen zuten sekula bakarrik ibili behar.
|
|
2010
|
|
|
Welcome to the garbage mountain.Berehalako eta etengabeko kontsumo goseak eragiten duen zabor pilaz eta gure planeta hondakin biltegi bihurtzeaz hausnartu nahi izan du argazkilari iruindarrak bere azken proiektuan. Zabortegi ikaragarriak aurkitu ditu, Hirugarren
|
Munduko
hiri txiki, ertain eta handi guztiek dituztelako zabortegiak, batzuk hiri erdian gainera: " Guatemala hirian, adibidez.
|
|
|
Madame Tussaud 1850eko apirilean hil zen, 88 urte zituela. Haren izena daukan museoa Londresko gune turistiko nagusietakoa da gaur egun eta adarrak ditu
|
munduko
hiri askotan.
|
|
|
1973ko urrian herrialde arabiarrek enbargoa ezarri zieten petrolio esportazioei, Mendebaldeko potentziek Israeli Yom Kippurreko Gerra deituan laguntza eman ziotelako.
|
Munduko
hiri aberatsetako gasolindegietan auto ilara luzeak ikusi ziren erregai urrituaren eske, petrolioaren prezioa izugarri garestitu zen.
|
|
|
–Mickeyk?. Johannesburg, esaterako,
|
munduko
hiririk arriskutsuena ei da.
|
|
|
(off)
|
Munduan
hiri bakarbat ere ez dagoerdibituta iraun duenik. Jerusalemek bat eginda egon behar du.
|
|
|
Osotasuna esan nahi du, eta santutasunarekin lotzen da. Jerusalemek
|
munduko
hiririk garrantzitsuenaizan behar du, jendearentzat irekia, zintzoa eta bidezkoa bertako herritarrentzat. Ez dugu zatitu behar, ez dugu ezberdintasunei begira egon behar.
|
|
|
00:00:40: 12IDATZIADiseinuzko Bidaiak. SydneyDAONJainkoek Sydney egin zutenean, oso kontuan hartu zutendiseinua.DAON [ON] Kokaleku harrigarria ta klima ezin hobea izateaz gainera,
|
munduko
hiririk funtzionalenetako bat da. Ongi etorriDiseinuzko Bidaietara! DAONPortu gutxi daude munduan, hau baino ederragoak.Arkitekturaren bi ikono daude bertan.
|
|
|
Goi ezkerreko angeluan PNUDek eginiko antolaketa bat txertatu dugu. Horrek gure
|
mundua
hiri bakarbatean irudikatuko bagenu, beronek modu errealista batean izan lezakeen itxuraadierazten du. Dena den aipatzekoa da irudi honek desberdintasunak direnak bainotxikiagoak islatzen dituela, zeren, grafikoan ikus daitekeenez, munduan diru sarreraapalenak dituzten sektoreak are zabalagoak dira eta haien errentak diru sarreraaltuenak dituztenen errentetatik askoz urrunago aurkitzen dira.
|
|
|
Lehen nazioarteko topaketa, Erromatik kanpo, Argentinako Buenos Airesen egin zen 1987an. Ondoren, txandatuz, orain elizbarruti batean, eta bestean
|
munduko
hiri handiren betean, urtero izan dute gazteek beren eguna ospatzeko deia. Ondoren ospatutako nazioarteko topaketak, Erromatik kanpo, honako hauek izan dira:
|
|
|
Hegazkinak areago aldatzen du distantziaren zentzua. Hegazkina garraiobide arrunt bihurtzearekin, teknikoki, lurralde bakarra da mundua.1286 Are gehiago,
|
munduko
hiri nagusiak bata bestearekin ondo loturik daude, hegazkina da harremanen sarearen medioa. Madriletik New Yorkera Bermeotik Eskiulara baino erosoago egiten da bidaia.1287
|
|
|
Iragarpenak batera datoz, XXI. mendeko arazo larrienetakoa izango dela kutsadurarena.
|
Munduko
hiri handi askotako bazter auzoetan, batez ere, biziegokitasun baldintzak oso eskasak izango dira.
|
|
|
Google maps zerbitzu iraultzailearen funtzionalitate iraultzailea da Google Street View, zeren eta
|
munduko
hiri eta herri askotako kale eta errepideetatik ibilaldi birtualak egiteko aukera ematen du. Hau da, Google Mapsen bitartez mundu osoa satelite gisa ikus daiteke.
|
|
2011
|
|
|
Euskal Herria atzean utzi eta helburu argirik gabe baina zerbaiten bila abiatu ziren New Yorkera,
|
munduko
hiririk ezagunenera, filmatuenera. Hasierako abentura bizimodu egonkor bilakatu da jada, alde on eta txarrekin, eta herriminak bihotzeko atea jotzen du tarteka.
|
|
|
Orain hamabost hamasei urte, ordea," yankee go home" aldarrikatzen zuen horietakoa zen. 1993an Donostiako Ostalaritza eskolan hasi zenean, Monterok ez zuen imajinatzen bospasei urte geroago
|
munduko
hiririk zinematografikoenera joango zela lanera. " Inondik ere".
|
|
|
Fenomeno naturaltzat jotzen dute adituek
|
munduko
hiri jakin batzuek halako hazkundea izatea. Hiriak organismo bizidunak bezalakoak dira, eta berezko eboluzioa izaten dute, dio EHUko Arkitektura Eskolako irakasle eta hirigintzan aditu Fernando Bajok.
|
|
|
20 estatubatuarretatik bat New Yorken bizi da. 19 milioiko populazioa du gaur egun, eta seigarrena da
|
munduko
hiri handienen zerrendan. 1950eko zerrendan, berriz, lehenengoa zen.
|
|
|
Hala ere, merezi du Londres hiri horien multzoan sartzea, historikoki oso hiri garrantzitsua eta handia izan baita munduan. XIX. mendean,
|
munduko
hiririk handiena izan zen: 6,5 milioi biztanle zituen 1899an.Kontuan izan behar dugu mundu osoan 1.600 milioi lagun zeudela orduan.
|
|
|
Ekialdeko kostatik 125 kilometrora, epizentroa 10 kilometroko sakoneran dago. Astinaldia Tokiotik 380 kilometro ipar ekialdera abiatu den arren, hirian sentitu da 30 milioi biztanle dituen
|
munduko
hiri kontzentrazio handiena, eta eraikin batzuk ere behera egin dute. Nazioarteko agentziek jakinarazi dute hiriburuko etxe orratzak ikaratu egin direla segundo amaigabe batzuetan, eta jendea, izua hartuta, kalera irten dela.
|
|
|
Ondorioak haurrentzat Haurrek desoreka emozionala dute, pertsonen trafikoaren, sexu esplotazioaren edo GIB kasuen hazkundearen biktima dira. “Haur indigente askok kaleetako bizitza irabazi behar dute, txabola auzoetan eta garatze bidean dauden
|
munduko
hiri kutsatuetan kaka, eskean, salduz”, zehaztu du UNESCOk. Gainera, arrazoi ekonomikoengatik gurasoen emigrazioaren ondorioz etxea galtzen dutenean, Concha López Espainiako Planeko zuzendari nagusiaren arabera, haurrek “adin txikiko batek bizi dezakeen egoera traumatikoenetako bat” zeharkatzen dute.
|
|
2012
|
|
|
Sinesten al ditugu guk? Alegia, ez dela Pyongyang kaleetan herritarrak zelatatzeko bideo-kamerak dituen
|
munduko
hiri bakarra.
|
|
|
Mundua osorik barnebiltzen ei dute hiri klon horiek.
|
Mundu
hiriak dira, horrenbestez. Ñabardurak izan badira, hala ere. oraindik orain, hiriak nazio hiriak dira, hau da, nazioa da hiri horien marko orokorra, nazio estatuetan daude eta nazioa dute kanpo atmosfera orokor.
|
|
|
Laugarren Mundua munduko herri indigenen mundu gisa definitzen da. Ameriketako eta beste eskualdetako bertako jendea, euren lurraldeetan marjinatuak izan direnak, gizarte zibiletik kanporatuak, aukera ekonomikoak ukatuak izan dituztenak eta «Konkistaren mitoak eta Aurkikuntzaren Dotrinak» estigmatizatu egin dituztenak?, hauek erori dira garapena izeneko determinismo ekonomikoak eraikitako eskailera faltsuaren azken mailaraino. Laugarren Munduko herriak. Andeetako goi lurraldeetan, tundra eta Antartikoan, Amazoniako oihanetan, Australiako lurralde urrunetan, Siberiako taigan edota
|
munduko
hiri nagusien basamortu antzeko kaleetan, bai New York, Sao Paolo, Jakarta edo Nairobin aurkitzen direnak, globalizazioaren biktimak dira eta euren komunitateak neoliberalismoaren aurkako erresistentzia guneak ditugu (ibid.).
|
|
|
Bizikleta bidezko mezulariek zerbitzu ekonomiko, ekologiko eta pertsonalizatua eskaintzen dute
|
munduko
hiri nagusietan
|
|
|
Londres ederra!
|
Munduko
hiririk magikoena iruditu zitzaidan!
|
|
|
Horrela bada,
|
munduko
hiri edo herriak nahiko nahasturik gelditu ziren, eta mamuak poz pozik geratu ziren egindako lanarengatik. Eta izualdiaren eguna egun garrantzitsu bat izan zen Mamuherrin, eta urtero urtero ospatzen da orain, baina sari ezberdinak banatuz, sari misteriotsuak.
|
|
|
Hamarkadetan zehar multinazionalak, eskuineko alderdiak eta Europako Komisioa bezalako nazioarteko erakundeak saiatu dira uraren pribatizazioa bultzatzen. Hala ere, planeta osoan, ur zerbitzuaren jabetzak eta kudeaketak esku publikoetan jarraitzen du oraindik
|
munduko
hiri handienetako %90ean baino gehiago. Proportzio hau handiagoa da oraindik ere hiri txiki eta nekazal guneetan.
|
|
|
Esadazu Nola dago
|
munduko
hiririk ederrena?
|
|
2013
|
|
|
Kezka hori ere nahiko ohikoa zen. Paul Lazarsfeldek esplikatu du baserri
|
mundukoek
hirikoek baino atsekabe gehiago zeukatela. Soziologo batzuen ustez, maila intelektual handiagokoei eta hiritarrei, baserritarrei eta maila intelektual apalagokoei baino gogorrago egin zitzaien gerla jasatea, besteak beste baldintza gogorretara ez zirelako laborariak bezainbat ohituak.
|
|
|
Garraiobide jasangarri honetan bizikletaren aldeko apustua egin duten hiriak plazera da. Artikulu honek adierazten du zein diren bizikletaz joateko
|
munduko
hiri onenak. Horretarako, mugikortasuneko eta hiriko bizikletetako hainbat adituk iritzia eta datuak eman dituzte.
|
|
|
1 Kopenhage (Danimarka) Irudia: Jordan Fischer Kontsultatutako aditu guztiek esan dute Kopenhage dela
|
munduko
hiri onena bizikletaz joateko. «Bidaien% 55 garraiobide honetan egiten dira, eta ikusgarria da herrialdeko hiriburu batentzat», ConBici koordinatzailearen esanean, Espainian eta Portugalen 54 txirrindulari elkarte eta talde biltzen dituen bizikletaren aldeko koordinakundea.
|
|
|
|
Munduko
hiri gehien pilatzen diren hiriak, nola eragotzi
|
|
|
|
Munduko
hiri jendetsuenak eta Espainia Irudia: Sergi «Congestion Index 2012″ delakoak bost kontinenteetako 161 hiritan erregistratutako trafikoa neurtzen du, iaz.
|
|
|
Batez beste, Errusiako hiriburuko ibilbide denborak% 66 handiagoak izan ziren auto ilararik gabe ibiltzen zirenean baino.
|
Munduko
hiri jendetsuenak, zirkulazio globalaren mailaren arabera ordenatuak, izan ziren hamargarren topaketaren gainerakoak: Istanbul(% 55), Varsovia(% 42), Marseilla(% 40), Palermo(% 39), Los Angeles(% 33), Sidneya(% 33), Stuttgart(% 33), Paris(% 33) eta Erroma(% 33).
|
|
|
Ikerketa baten arabera,
|
munduko
hiri zaborra bikoitza izango da 2025ean eta hirukoitza baino handiagoa 2100
|
|
|
Las Vegasen... beno, energiaren, elikagaien, diruaren eta abarren kontsumoaren zulo beltza da hau.
|
Munduko
hirietatik hau da neurriz kanpokoena, munduko jolastokia. Hemen edozein gauza egin dezakezu.
|
|
|
Ron eta biok baditugu desadostasunak baina partekatzen dugu
|
munduko
hiri onenetik gatozela.
|
|
2014
|
|
|
Ez da udaleko prentsa oharra ulertezina den lehen aldia; askotan, euskaldunok erdarara jo behar izaten dugu, aurkeztutakoa ulertu ahal izateko. " Hiri erdaldunaren irudia ematen omen du Bilbok, baina egiazki euskaldun gehien dituen
|
munduko
hiria da", eta ez dut nik esan esaldi hau. Horrela kontatu zigun Kike Amonarrizek Tribuaren berbak saioan.
|
|
|
1814ko otsailaren 20an Gregorio Iturbe alkateak gutun bat igorri zuen Espainiako Erregeordetzara, laguntza eske eta erantzunik ezaz kexu. Sarreran Donostia"
|
munduko
hiririk zorigaiztokoena, ia izate fisikorik gabea, eta izate moralaren azkenetan dena" zela zioen gutunak. Iturbe eta gainerako zinegotziek zioten bost hilabetetan bitan ahalegindu zirela hiriaren egoeraren berri ematen eta laguntza lortzen, baina Espainiako Kongresuak ez ziela ordurarte erantzun.
|
|
|
Herrietako erdiguneak tximiniarik gabe daude orain, baina baita lanaren mundutik urrun ere. Ondare industriala suntsitu eta galdu egin dutela dio Izagirrek, eta, dioenez, oso bestela jokatu dute
|
munduko
hiri askotan, ondarea gordez, alegia. Israelek Palestinan eraikitako kokaguneekin parekatzen ditu herrietako landa eremuetan eraikitako familia bakarrentzako etxeak, lehendik ere han bizi den jendea baztertu egiten dutelako.
|
|
|
Baina
|
munduko
hiririk politena hiririk zatarrena bihurtzen da, inbaditzaileek hartzen dutelarik. Nork nahiko zuen miretsi garai hartan?
|
|
|
Hizkuntza praktikak hiri mundu eta
|
mundu
hirietan
|
|
|
Aldaketa horien kontu emateko bi muturreko kontzeptu osagarri erabiltzen dira: posthiria (edo eremu posturbanoak) eta
|
mundu
hiria, hiri soziologian edo hirigintzan ohikoak eta sobera ezagunak diren kontzeptuak, biak ala biak.
|
|
|
Aurreneko kontzeptuak hiri formatik aztertzen du hiriaren bilakaera eta hiri bizimoduaren antzaldatzea.
|
Mundu
hiri kontzeptua, berriz, zuzenean doakio bizimoduari, hiriguneetan egiten denari, hain zuzen; eta bizimodu urbanoari globalizazioak zelan eragin dion aztertu gura luke. Ildo horretan, Saskia Sassen soziologoak hiri globalen amaraunaren ideia zabaldu zuen, hainbat hirik ekonomia eta finantza sare global bat osatu dutelakoan.
|
|
|
Hiri horiek, euren artean estuki konektaturik, gune bereziak dituzte ingurune fisikoarekin deskonektaturikoak baina botere kontzentrazio handikoak (informazio eta diru fluxuen eta trafikoen zaindariak dira, nonbait). Baina bada
|
mundu
hiria ulertzeko beste era bat, G. Lipovetskyren mundu kulturaideiaren gisakoa: mundu hiria, batetik, globalizazioaren biziguneak edo eskarmentu guneak dira, hots, globalizazioaren eraginak jasotzeko sentiberatasun bereziko guneak; baina bestetik, aurrekoarekin batera, mundu osoa bere baitan, apal edo larri, biltzen dituzten guneak.
|
|
|
Baina bada mundu hiria ulertzeko beste era bat, G. Lipovetskyren mundu kulturaideiaren gisakoa:
|
mundu
hiria, batetik, globalizazioaren biziguneak edo eskarmentu guneak dira, hots, globalizazioaren eraginak jasotzeko sentiberatasun bereziko guneak; baina bestetik, aurrekoarekin batera, mundu osoa bere baitan, apal edo larri, biltzen dituzten guneak. Alde horretatik, gure hirigune gehienak globalizazioaren orduan bizi dira.
|
|
|
Horiek denak nahiko ezagunak zaizkigu dagoeneko, gure paisaia arruntena dira. Hortaz,
|
mundu
hirietan bizi al gara honezkero. Euskal Herriko hiriak urrun daude hiri globalen ligatik, baina badira, zentzu askotan, globalizazioko mundu hirien sortakoak.
|
|
|
Hortaz, mundu hirietan bizi al gara honezkero? Euskal Herriko hiriak urrun daude hiri globalen ligatik, baina badira, zentzu askotan, globalizazioko
|
mundu
hirien sortakoak. Eta hartan aztertu behar dugu nola ari diren izaten, zer bilakatzen.
|
|
|
Gaur, berriz, badugu inperio hiriaren bertsio berri bat:
|
mundu
hiria edo hiri globala deritzona. Han, kultura artekotasuna eta kultura askotasuna omen ditugu aukeran.
|
|
|
Eromen horretan inor ez zen eraikin nabarmenak egiteaz arduratu. Garai hartan arkitektura arrazionalistak zuen indarra, Bauhaus izenekoak, eta estilo horri jarraituz etxe asko egin zirenez, Tel Aviv
|
munduko
hiririk osatuenetakoa da era horretako eraikinekin. Hori dela eta, UNESCOk hiria Munduko Kultura Ondarean sartu du.
|
|
|
Eduardo Apodaka eta Xabier Aierdi: Hizkuntza praktikak hiri mundu eta
|
mundu
hirietan
|