|
2000
|
|
|
Grimm anaien ipuinak ordea, etengabe mugimenduan daude," ez dago edizio berdin berdinik" Gomezen esanetan. Kontuan hartu behar da
|
mundu
osoan zehar hedatu direla eta beraz, tokian tokiko ñabardurak dituztela: " Ipuingintzaren enborra bera da leku guztietan, baina adarrak aldatzen dira, kultura diferenteen erakusgai".
|
|
2002
|
|
|
Grezieraren alfabetoa da Europako idazkera ia guztien oinarria; gero idazkera eredu hori ia
|
mundu
osora hedatu da. Erromatarrek Greziako alfabetoa inportatu, eta garatu egin zuten.
|
|
|
Inperialismoak, borreroak legez, aurpegi asko ditu: inperialismo ekonomikoaz dihardugunean, sistema kapitalistak ekonomia ulertzeko dituen azturak eta eredu baztertzaileak
|
mundu
osora hedatu dituela gogoratu ohi dugu; inperialismo politikoaz dihardugunean, formazko demokraziak mundu osoan hartu duen zilegitasuna ulertu ohi dugu; genero inperialismoaz dihardugunean, gizonezkoek emakumezkoen gainean sortu duten boterezko harremana dugu begien aurrean; zurien inperialismoaz dihardugunean, arraza zurikoak agertzen dira gure aurrean munduaren gidaritza esku artean dutela......
|
|
|
Germs, Black Flag, Dead Kennedys... Gerora
|
mundu
osora hedatuko zen (eta Euskal Herrian hain garrantzi handikoa izango zen) mugimenduak han izan zituen bere  hastapenak. Leku haiek ezagutzeko aukerak ere izugarri erakartzen ninduen.
|
|
2003
|
|
|
Alzheimer gaitzaren ondotik, hauxe da intzidentzia handiena duen gaixotasun neurodegeneratiboa, arraza zein sexu bereizketarik egiten ez duena:
|
mundu
osoan hedaturik dago eta gizonezkoak nozitzen du gehixeago emakumeak baino.
|
|
|
Kontraesana dirudien arren, zenbat eta mundu uniformeagoarekin topo egin, orduan eta interes handiago sortzen da nork bere identitateari eusteko. " Hedatze prozesu honetan izugarri garrantzitsua da teknologia berriek betetzen duten papera, eta bereziki Internet sarea, berari esker gure hizkuntza
|
mundu
osoan zehar hedatzea posible baita55". Posible, posible, bada.
|
|
2004
|
|
|
Astigar bati (Acer saccharum) kentzen zaion izerditik sortzen den siropea da ezagunena. Ipar Ameriketako indigenen ohitura zahar hau
|
mundu
osora hedatzen ari den produktu bilakatzen ari da.
|
|
|
Nazioarteko ekimena da Indymedia.
|
Mundu
osoan hedatutako informazio independentea lantzeko guneak dira Indymediak. Seattle-n duela urte batzuk sortua, mundu osoan sortu dira IMC berriak (Independent Media Center) eta EuskalHe rrian ere badira bizpahiru urte Indymedia Euskal Herria sortu zenetik.
|
|
2005
|
|
|
Duela sei urte hasi zen produktu horiek bultzatzen, desagertzeko arriskuan zeuden produktu txikiak babesteko. Ekimena Italian hasi zen eta duela hiru urte
|
mundu
osora hedatu zen. Bertoko arrazak proiektu honen barruan sartu nahi ditugu, lurralde baten balioa zabaltzeko elementu garrantzitsuak direlako.
|
|
|
Espezie horiei kosmopolita esaten zaie, eta adibide gisa aipa ditzakegu gizakia, eulia, organismo planktoniko asko, hontza zuria edo lertxun hauskara. Espezie kosmopolitak
|
mundu
osoan hedatuta egon arren, baldintza lokal batzuk behar dituzte. Eskakizun horiek desberdintzen dituzte espezie ubikistetatik:
|
|
2006
|
|
|
Beharbada bizitza estilo baten hedatze masiboaren aldeko mugimendua dugu begien aurrean27,
|
mundu
osora hedatzen ari ote den alegia, emakumeen integrazioaz gain, kapitalismo globalizatuarekin lanaren praktika eta kultura mendebaldarra indartzera datozelako. Weber-ek garbi ikusi zuen Mendebaldeko eboluzio kulturalak zekarren indarra:
|
|
|
Hiparco astronomoak 48 konstelazioz osatutako bilduma egin zuen orain dela 2000 urte Almagesto liburuan. Bertan greziar kultura klasikoan erabiltzen ziren konstelazioak azaldu zituen, gerora Europa eta
|
mundu
osora hedatuko zirenak.
|
|
2007
|
|
|
Egun, berriz, hori
|
mundu
osoan zehar hedatzen ari da.
|
|
|
Euriborra %4, 564 igo zen uztailean, eta %4, 504 ekainean; beraz, hogeita bigarren igoera izan zen hilean jarraian. Euriborraren mugimendu horiek bat etorri dira Europako Burtsen gainbeherarekin, AEBetako hipoteka krisiak izango duen beldurragatik.
|
mundu
osoan hedatzen da. Egoera horren ondorioz, EBZk bere historiako diru gehien (95.000 milioi euro) sartu zuen ostegunean, eta, horrekin batera, 61.050 milioiko beste ekarpen bat egin zuen atzo.
|
|
2008
|
|
|
Laborantza" kanpoko errezetak" erabilita egin nahi izan da. Errezeta horiek dira arto hibridoak, duela 60 urte AEBetatik
|
mundu
osora hedatu zen espezieen gurutzaketa heterosia, argot zientifikoan. Gaur egun Ipar Euskal Herriko laborarien %99ak multinazionalei erosten die hazia, laborategian sortutako arto" klonak" hazten dituzte soroetan, era mekanizatuan uzta oparoa segurtatzeko.
|
|
|
NBE Nazio Batuen Erakundean, berriz, herri industrializatuen konpromisoa
|
mundu
osora hedatzeko lanari ekingo diote, eta 200 herrialdetako ordezkariekin bilduko dira aurki horretarako. Kopenhagen (Danimarkan) heldu den urtean egingo duten hitzordurako lana aurreratu nahi dute, ildo horretan, G8koek.
|
|
|
Gosea, pobrezia, milioika hildako eta desberdintasun sozial onartezinak eguneroko ogi diren honetan, Lehen Mundu deiturikoaren bizi mailak bere horretan jarraitu ezin duela argi dago. Mendebaldeko gizartearen ongizatea eta kontsumoa da inoiz
|
mundu
osora hedatu. Gutxiengo batek dugun bizimoduari eusteko, gehiengo handi bat miseria gorrian bizitzera behartzen dugu.
|
|
|
|
Mundu
osoan zehar hedatzen ari da karabanen fenomenoa eta Bizkaira ere iristen hasi da. Atzerritik datozenetatik asko honela etortzen dira, eta ez da arraroa karabanak ikustea errepidetik.
|
|
2009
|
|
|
Orain dela 250 milioi urte inguru, Lurreko hainbat eta hainbat bizidun hil ziren, Lurrean tarteka gertatu diren iraungitze masiboetako batean. Garai hartan, ordea, Reduviasporonites onddo generoa
|
mundu
osoan hedatu zen. Imperial College Londonetik zuzendutako nazioarteko ikertzaile talde batek sakon aztertu du onddoa, jakiteko zerk eragin ahal izan zuen Lurreko bizidunen proportzio handi bat desagertzea eta hura ugaritzea.
|
|
|
Alabaina, globalizazioaren garai honetan, lokalak, bertokoak itsas handihorretan galtzeko arriskua ere badu, hedabide handiek euren legea inposatzenbaitute hedabideen merkatuan. Mezu bide handiek
|
mundu
osora hedatzen duteeuren kultura eta pentsamoldea; txikiak, hizkuntza gutxituetan kaleratzen direnak, ordea, ozeano handian galduz. Euskarazko hedabide lokalek itsas handianbizirauteko beharrezko dituzten gutxienekoak honako hauek lirateke MikelIrizarren aburuz (Irizar, 2008:
|
|
|
Esan bezala, 1949ko azkenetan erregistratu zuen, ordea, Euzko Gogoa, 739 zenbakiarekin Guatemalako Posta Etxean. Urtearen amaiera izanik, 1950ean atera zen estreinako zenbakia inprimategitik (Hispania inprimategitik),
|
mundu
osora hedatzeko. Kultura gaiei emana zen batik bat:
|
|
|
Prozesu hori XIX. mendean abiatu zen, Frantziak pisuak eta neurriak bateratzeko erabakiak hartu eta praktikara eraman ondoren. Ordukoa da sistema metriko hamartar ospetsuaren sorrera, gerora
|
mundu
osoan hedatu dena. Denborarekin, ingelesezko «no standards for quantities and units, no trade» esaera zaharraren bidetik, estandarizazio prozesu zabala bultzatu zen mundu osoan zehar, gaur egungo globalizazioarekin areagotuz eta finkatuz doana, gero eta gehiago.
|
|
|
Hegaztietan aurkitutako anduia
|
mundu
osoan hedatutako pandemiaren erantzulearen berdina da.
|
|
|
Kanpadenda itxurako eraikina da eta mundu osoko akustika hoberenetarikoa du. Orain, bost kamera ezarri dituzte bertako soinu oro
|
mundu
osora hedatu ahal izateko.
|
|
|
Munduko Pilotarien Elkartea (MPE) sortu da,, pilotarien artean indarrak batu eta euren zereginak betetzen dituzten pilotari guztien eskubideak defendatzeko?. Orain arte zentzu horretan egin diren proposamenak eta sortu diren elkarteak izaera itxia izan dutela diote sustatzaileek, eta eurek deialdia
|
mundu
osora hedatu dutela horrega tik. –Euskadi, Iparralde, Kuba, Valentzia, Gaztela Leon eta Errioxako pilotariek egin dute jada elkartean sartzeko eskaera, eta Irlanda, Herbehereak, AEBak, Mexiko eta beste hainbat herrialde etara ere luzatuko dugu gonbitea.
|
|
|
Janariaren kalitatea berreskuratzen lehen urratsak duela ia 100 urte eman ziren Alemanian, eta ondoren
|
mundu
osoan hedatuz joan zen. Gaur egun, Nekazaritza Ekologikoa deritzo.
|
|
2010
|
|
|
Abisua Interneten zabaldu da. Elementu iragazleak Japoniako akuarioetan erabili ziren lehenengo, eta ondoren
|
mundu
osora hedatu dira hondakin uren tratamendurako.
|
|
|
Subitza Iruñetik hurbil dagoen Nafarroako herri baten izena da etabertan dago Hans Krügerren Montreal grabazio estudio ezaguna. Udan hilabete eta erdiz han aritu ziren bertan lan berria grabatzen eta, orain, disko berriari izen hori jarrita,
|
mundu
osora hedatuko dute herri txiki horren izena, izan ere, ekainean mundu osoan kaleratuko da LP berria Matador diskoetxearen eskutik.
|
|
|
(45: 53)
|
Mundu
osoan hedatzeko eta gaixoei iruzurra egiteko botikak dira, gezurrezko botikak.
|
|
|
Justu kontrara, munduko bost kontinenteetariko bakoitzean badago irlatxo preindoeuropar modura definitu dugun euskal hizkuntza honi eusten dion populazioaren ordezkari multzoa. Mundua Arboretumera ekarri dugu, bertan hitz egingo den hizkuntza
|
mundu
osoan zehar hedatzen den bitartean.
|
|
|
Horren adibide diraAsiako krisia eta, noski, gaurko Atzeraldi Handia. 1997an Asiako krisiak eztanda eginzuenean
|
mundu
osora hedatuko ote zen beldurra zabaldu zen eta nazioarteko finantzamerkatuak eta harremanak aldatu beharra ikusi zuten adituek, hau da, NazioartekoArkitektura Finantzario Berriaren inguruko eztabaida piztu zen. Orduan, aldaketak teorikoak izan baziren ere, oraingo krisi finantzarioa munduko herrialde inportanteenetarahedatu denez, agintari ekonomikoek aho batez esan dute aldaketak guztiz premiazkoakdirela.
|
|
|
Jauzi kuantitatibo hori enpresa transnazionalen estrategia aldaketa orokor baten adierazpenada. Izan ere, globalizazioaren testuinguruan, enpresa transnazionalek beren estrategiaren esparru espaziala
|
mundu
osora hedatzen dute, estrategia globala da aintzathartuko dutena gero eta modu zabalagoan. 1980ko hamarkadaz geroztik hainbatbilakabide berrik erraztu egin zuten estrategia aldaketa hori.
|
|
|
Jarraian, azkenaldiko bilakaera eta joerak azaltzeari ekingo diogu, ETNen hedapenaren erakusgarridiren hainbat datutatik abiatuz. Enpresa transnazionalen jokabidearen zergatiak azaldunahi izan dituzten ekarpen teoriko nagusiei toki egin ondoren, atal berezia eskainikodiogu 80ko hamarkadaz geroztik transnazionalen estrategian gertatu den aldaketaorokorrari, zeinak beraien lehia esparru espaziala
|
mundu
osora hedatzearen ondoriozmundu mailako eragile global gisa duten izaera areagotu baitu. Gure analisia osatzealdera, ETNen kokapen estrategiak eta horietan eragina izan ohi duten faktore nagusiak jasoko ditugu.
|
|
|
Horrela, beraz, azken aldian gero eta sarriago elkarri lotuta ikusi ditugun bi kontzeptuglobalizazioa eta integrazio ekonomikoa dira. Hainbat eztabaidatan, batzuen ikuspegitik, bi kontzeptu horiek jarduera ekonomikoa antolatzeko bide alternatibotzat hartuakizan dira; beste batzuen aburuz, aldiz, bi dinamika horiek norabide berean joangolirateke, ekonomiaren liberalizazio prozesuak zabalduz erregio mailan hasiera batean, gero
|
mundu
osora hedatzen joango liratekeelarik. Gaur egun, bi mutur horien artekoeztabaida zabalik dago.
|
|
|
Baina areberritzaileagoa da azterketa moralerako estatua erreferentzia unitate edo oinarritzatgainditzerakoan, orain arte estatuek beren baitan egindako ekintzak aztertzerakoanedo, gehienez, estatu batek hirugarren bati eginiko ekintzen egokitasun moralabalioesterakoan muga hau eztabaidaezina izan baita. Orain baina, proposamenhonek instituzioen azterketa moralaren esparrua
|
mundu
osora hedatzen du. Hau da, ordena instituzional globala bidegabekoa dela ebaluatzea posible da, baldin etaegungo ereduak sortzen dituen giza duintasunaren aurkako erasoak (muturrekopobreziaren ondorioetan islaturik) ordena instituzional alternatibo batekin egongoliratekeenak baino askoz handiagoak direla babestu baldin badaiteke.
|
|
|
Mundua hasi da onartzen gaur egun nagusi diren ekonomia garapenerako ereduak ezin direla
|
mundu
osora hedatu, eta hortik sortu da, hein batean, iraunkortasunaren premia. Herrialde garatuetako biztanle bakoitzeko kontsumoaren eta hondakin produkzioaren egungo mailak (ELGA) ezin dira zabaldu planetako gaur egungo biztanleria osora, eta are gutxiago etorkizuneko belaunaldien biztanleriara.
|
|
2011
|
|
|
Medikamentuen faltsifikazioa nahiko gertaera berria da. Azken hamarkadetan, asko igo da markako medikamentuen nahiz generikoen faltsifikazioen kopurua, eta
|
mundu
osora hedatu da. Osasunaren Mundu Erakundeak (OMEk) eginiko azken ikerketaren arabera, mundu osoan merkaturatzen diren 10 medikamentutik bat faltsua da.
|
|
|
Denok berdin berdinak baikara lege sakratuaren aurrean. Printzipio horrek, liberté, égalité eta fraternité ren hirutasun santuak, hain zuzen, legitimatuko du ondoren
|
mundu
osora hedatuko den estatu etnozentrikoa.
|
|
|
1965ean Montrealeko Saint Lambert eskolan etxetik ingelesdun ziren haurrak frantsesez eskolatzen hasi eta elebitasunaz gain eskola arrakasta ere bermatzen zela ikusirik,
|
mundu
osoan zehar hedatu dira murgilketa ereduak. Bakerrek (2006) dioen moduan, murgilketak garapen elebiduna du helburu eta hau funtsezkoa izan da eredu honen arrakasta ulertzeko.
|
|
|
Bigarrena 90 hamarkadan
|
mundu
osoan hedatu ziren rave ekintza musikalak dira, gazte multzoak eremu zabaletan ordu luzeetako elkartuak: egun oso bat gutxienik, asteburu edo aste oso bat ere bai; baita non stop gau eta egun eta amaiera datarik gabeko jardunaldietan ere.
|
|
|
Ezin da rockak ekarri duena hori guztiori gabe ulertu, noski, baina hobe oraingoan musikaren osagaiei erreparatzea, eta bertan akorde arpegiatuei, eskalei, erritmoa seinalatzeko manerei. Afrikan eta Europan hasi, Amerikan nahasi eta errotu, eta
|
mundu
osora hedatu den ibilbide luze baten ondorena dugu bertan: ez haustura gogorrak, ez aldarrikapen oihukatuak. baizik eta ordura arte Europako kantu herrikoaren baitako melodiak eta armoniak osatzeko garaian bazterrean geratutako eskala kromatikoaren nota" pobreak", desarmonikoak, galduak.
|
|
2012
|
|
|
|
Mundu
osoan zehar hedatu da
|
|
|
“Gaixotasun hori kontrolatzea oso garrantzitsua da abeltzaintza sektorearentzat; izan ere, erraz transmititzen da animalien artean, eta galera ekonomiko handiak eragiten ditu, batez ere, kutsatutako azienda ukitzen duten pertsonak kutsa daitezkeelako”, azaldu zuen Neiker ek. sukarra zoonosia da gizakiei transmiti dakiekeen animalien gaixotasuna,
|
mundu
osoan hedatua eta Coxiella burnetii bakterioak sortua. Animalietan abortuak eragiten ditu batez ere, nahiz eta ardien garaia baino lehenagoko erditzeak ere eragin ditzakeen, baita arkumeen pisu eta ahultasun txikia ere jaiotzen direnean.
|
|
|
Hedabide gehienek eta ekonomia aditu gehienek diotenez, murrizketa" saihestezinak" dira
|
mundu
osora hedatu den krisiari aurre egiteko; hala errepikatzen dute, konpartsa hutsak balira bezala. Gure arazoa, diote, gehiegizko defizit publikoa da, zor publiko eta pribatu handia, Europako erregio baten baino gehiagoren eta haien erakundeen sinesgarritasunik eza eta, are, kaudimenik eza ere.
|
|
|
ETA sozialismo eta askatasun nazionalaren alde borrokatzeko egituratzen da; askatasun nazionala independentziarekin identifikatzen da; borroka nazionala eta soziala elkarrekin doaz, bata bestetik bereizezina, prozesu iraultzaile bakar barnean uztartuta. Iraultzaren protagonista Euskadiko Herri Langilea da, eta euskal borrokak bere lekua badauka
|
mundu
osoan zehar hedatzen den mugimendu iraultzailean, jazartze antikolonialistek eta nazioarteko langileen mugimenduak osatzen duten batasunaren barnean. Marxismoaren lekua berezia da.
|
|
2013
|
|
|
Berriki, PREDIMED izeneko ikerketan parte hartu du, eta emaitzak hain izan dira adierazgarriak (Mediterraneoko dietak eta bihotz hodietako eritasunen prebentzioak zerikusia dutela ikusi da),
|
mundu
osora hedatu da.
|
|
|
Egokitze horren adibide da azken urtean izan duen oihartzuna; Iparraldeko Kalakan taldeak Madonna abeslari ospetsuarekin jo du mundu mailako bira luze batean, txalapartaren doinuak
|
mundu
osora hedatuz.
|
|
|
Ehun geoparke nazional dituen Munduko Sarea Munduko Geopparkeen Sarean ehun geopparke daude guztira. Hasieran, Europan eta Txinan kontzentratzen ziren, eta, azken urteotan, ekimena
|
mundu
osora hedatu da, kontinente guztietan benetako sare globala lortu arte. Ehun geopparkak mundu osoko 29 herrialdetan daude.
|
|
2014
|
|
|
Zaharrenetarikoa Ataunen dago, 1721ean Lorenzo Arrazolak egindakoa. Gainera, hemengo organo egileak
|
mundu
osora hedatuta zeuden, izkribu ugarik erakusten dituzte euskaldunen abizenak.
|
|
|
Medikuntza arloko emaitzek adina arreta behar du alderdi sozialekoak.
|
Mundu
osora hedatu dira bularreko minbizia pasatakoen dragoi ontziak. Egun 160 talde inguru daude, elastiko arrosez jantzitako milaka palista.
|
|
|
Fabrikatzaileak beste abantaila bat ere eskaintzen du ibilgailu eta karga sistema elektriko horiek orokortzen laguntzeko: 85 Kwh ko bateria duten modeloak, edukiera handienekoak, doan karga daitezke Tesla
|
mundu
osoan zehar hedatzen ari den estazioen sarean, adibidez, errepideko jatetxeetan edo merkataritza zentroetan. Gaur egun, ekoizle horren arabera, Estatu Batuetan (AEB) karga bizkorreko 112 estazio ditu sareak.
|
|
|
Bere helburu ekonomiko aseptikoen atzean(" kooperazio ekonomiko globala suspertzea, finantza egonkortasuna ziurtatzea, nazioarteko salerosketak erraztea, eta pobrezia murriztea") sistema kapitalista neoliberalaren eredua
|
mundu
osoan zehar hedatzen 60 urte baino gehiago daramatza erakunde honek. Ez gara irakurketa sakonetan murgilduko eta soilik azken urteetan emandako gomendio batzuk gogoraraziko ditugu.
|
|
|
Modu batean edo bestean, nazio ekonomiaren gainbeherarekin agertzen da mundu mailako sare ekonomiko erraldoia. Enpresa handiek fabrikak eta sukurtsalak eraikitzen dituzte munduko bazter guztietan, ekoizpena
|
mundu
osoan zehar hedatua da herrialde bakoitzean etekina ateratzeko helburuarekin. Geroz eta nabariagoa da, Sloterdijkek adierazi bezala, munduak diruaren inguruan biratzen duela.
|
|
|
Zuzenbide Kanonikoak gisa hortako egitura ontzat hartu zuen kristau erlijionea gobernatzeko. Orduan Eliza ofizialaren ardura izan da Kontzilioek historian bideratu fedea zaintzea eta
|
mundu
osoan hedatzea, dogmetan oinarritu teologia bat bultzatuz.
|
|
2015
|
|
|
AEBetako San Frantziskon du jatorria coworkingak, han jarri zuten-eta mota honetako lehen espazioa 2009an.
|
Mundu
osora hedatu da ordutik eta gurean ere egin du lekua azken urteetan. Horren erakusle Coworking Spain elkarteak 2013an egindako inkesta batean Iruñea sartu izana coworking asko zituzten hirien artean.
|
|
|
Irailaren 11ren osteko giroan, gainera, Gerra Hotzaren bukaeraren ostean nagusitu ziren elkarrizketaren eta negoziazioaren aldeko diskurtsoak ere krisian sartu ziren. Al Kaedaren erasoen ondoren AEBek finkatutako irizpidea
|
mundu
osora hedatu zen: terroristen aldarrikapenak ez dira negoziagarriak.
|
|
|
Egia dateke mundu mailan kultur aniztasunerantz eta kulturaren globalizaziorantz ere abiatzen ari garela. Egia da Mendebaldeko kultura
|
mundu
osora hedatu dela, baina horrek ez du ekarri baterakortasun osorik, eta egile askok ohartarazten digute kultura ezaugarri horiek oso era desberdinetan atzematen direla munduan zehar. Leku bakoitzak ikutu berezia ematen dio kanpotik datorrenari.
|
|
|
Kolonia administrazioak, multinazionalak, bankuak, mediak edo erlijio handiak, berriz, globalizazio prozesuak dira. Adibide bat ipintzearren, turismoa fenomeno globala da,
|
mundu
osora hedatu delako, baina globalizazio prozesua ere bada, turismoaren industria (lekuak, propaganda, eraketa egitura) munduan zehar egituratu, bateratu eta instituzionalizatu egin delako (1994: 201).
|
|
|
435). Oso baztertzekoa da, ildo horretan, europar edo mendebaldar ikuspuntu murritza, zeinaren arabera Mendebaldean pentsatuak eta eztabaidatuak diren gaiak,
|
mundu
osora hedatu nahi izaten baitira ondorioetan. Eurozentrismo hau gorago ere atzeman ahal izan dugu mundu sistemez eta nazioaren balizko gaindiketaz hitz egitean, Mendebal Europako datuak bakarrik kontuan hartzea, eta ez munduko gainerakoenak, leporatzen genionean.
|
|
|
3 Wilkinsonek Zibilizazio Zentral izena ematen dio sistema horri, Egipto eta Mesopotamian sortua, K.a. 1500 urte aldera, eta ordutik munduko beste zibilizazio guztiak irentsi dituena; Japonia eta Ekialde Urrunekoak azkenak, pasa den mendean (1995). Wallerstein, bestalde, konforme dago mundu sistema (berak marratxoa ipintzen du ñabardura bezala) bakarrean bizi garela, baina, XVI. mendean Europan sortu zen mundu ekonomia kapitalistak osatua da, gero
|
mundu
osora hedatu zena. Kapitalismoa, hortaz, XVI. mendera mugatzen du, eta Europara hasieran.
|
|
|
kable batean ahuspez zintzilikatuta beste alderaino pasatzeko aukera, edo, bestela, plataforma batetik dilindan ur jauziko zirkoari itzulia egitekoa.
|
Mundu
osoan hedatzen ari den erreklamo modalitatea: emozio extrem ak bizitzeko berariaz prestatutako guneak, naturgune ederrenak baliatuz, turistentzako katalogo ezinbestekoaren parte.
|
|
|
Azkenik, ez dago egun erlijioa kultura jakin bakar batekin lotzerik eta, horrezkero, alde batetik kultura jakin horrekiko zuen lotura apurtu bada ere bestelako mugimenduei ateak irekiz, beste alde batetik, deslotze horrek lagundu izan dio askeagoa izaten
|
mundu
osoan barrena hedatu ahal izateko; beste hitzetan, sekularizazioak erlijioari globalizatzeko bidea ireki zion, paradoxikoki, bigarren mailako epifenomenoa bihurturik egonik ere.
|
|
|
Desertuan nengoen bitartean gerra
|
mundu
osora hedatu da eta ez naiz ohartu ere.
|
|
2016
|
|
|
Alde batetik, marxismoak, oinarrian hegeliarra delako, beti ulertu du kapitalismoa prozesu historiko unibertsal bezala. Hots, Karl Marxen arabera kapitalismoa lehenik
|
mundu
osora hedatu behar zen, gizateriak (proletalgo unibertsalizatu batek) gero kapitalismoa gainditu eta komunismoa inposatuko bazuen. Marxek, hala, Indiaren kasuan zioen herri hari gertatutako gauzarik onuratsuena kolonizazio britainiarra zela, azken batean kapitalismoaren sarrera azkartu baitzuen Indian(" The British Rule in India").
|
|
|
Izen bat baino gehiago hartzen du lekuaren arabera, eta
|
munduan
oso hedatua dago orain dela milaka urtetatik: ekialdeko Europan, Afrika iparraldean, erdialdeko Asian, Indian...
|
|
|
|
Mundu
osora heda dadila
|
|
|
Ekiaren argia bezala
|
Mundu
osora heda dadila Gizon emazteen Arteko maitasuna, Lurtiarren arteko Gerra eta herra Geldiarazteko. Gizon emazteek Azkenean goza dezaten Beren baitan Bizirik daukaten Maitasuna!
|
|
|
Sara Carbonero Iker Casillasen bikotea zen, Hegoafrikan zegoen Tele5 katean lanean eta finalaren ostean elkarri eman zioten musuak finalaren laburpena baino ikustaldi gehiago izan zituen Youtuben. Munduko Txapelketa hartan Espainiak Suitzaren kontra galdu zuen lehen partida eta Espainian hasi baina
|
mundu
osora hedatu zen narratiba bat egon zen Sara Carbonerori Casillasen maila eskasa egozten ziona. Oso deigarria izan zen eta argi erakusten du zer pertzepzio dugun emakumearen sexualitateari buruz.
|
|
|
Mihi bikoitzeko musika tresnak
|
mundu
osoan hedatuak dira: Indian (surnai izeneko oboea), Txinan, Tibeten, Asiako hego ekialdean, Arabiar herrialdeetan (zamr, mezoued izeneko oboe bikoitzak).
|
|
2017
|
|
|
Arraroa da: izan ere, lan gaitza egiten ari gara
|
mundu
osora hedatzeko ebentoa, haiek emanaldia egiten duten hizkuntza berean gainera, baina tira, egia ere bada usatar hauek oso berekoiak direla, eta kultura alorrean eurena bakarrik interesatzen zaiela. Ez guri bezala, guk haiena ere maite dugu, maite dugu eta ondo ezagutzen dugu, oso ondo, maiz hemengoa...
|
|
|
Eliza barruko pederastia kasuez ari gara, apaiz eta fraideek gaztexoei egindako sexu abusuez. Mundu angosaxoian lehertu ziren halako eskandaluak lehenik, baina olatua
|
mundu
osoan barrena hedatu da, baita gure artean ere.
|
|
|
Mistry Agency 2016an zirrara eragin duen beste serie bat ‘Narcos’ da. Kolonbiako droga kartelen sorreraren benetako historia eta
|
mundu
osoan hedatu izana kontatzen dira. Lehen bi denboraldiak Medellingo kartelaren buru Pablo Escobar izan zen.
|
|
|
Google bere zerbitzuak hedatzen ari da etengabe, eta nahi adina sortu eta desegiten ditu urtean zehar. Asko ez dira
|
mundu
osora hedatzen, eta beste askok ez dute izan luketen oihartzuna lortzen nahiz eta benetan erabilgarriak izan. Horietariko batzuk aipatzen dira jarraian, esaterako, Kanban estiloko sarrera ontzi bat, marrazteko zerbitzuak, baita etxe batek izan dezakeen eguzki energia kalkulatzeko ere.
|
|
|
Munduko lehen gerrate ondoren, sekulako gripe izurritea zabaldu zen. Sortzez" gripe espainiarra" deituarren, Europan barrena
|
mundu
osora hedaturik, ehunka milioi heriotz eragin zuen. Aurreneko aztarnak Nafarroan 1918ko buruilaren 3an nabaritu omen ziren Goizuetan.
|
|
|
Europan, Ameriketan eta Xinan ere adarrak irekiak ditu. Familiako enpresa egonez
|
mundu
osora hedatzen ditu hegalak. Pentsa, Montélimar en ireki enpresak 300 langile baldin baditu, bestalde zabaldu entitate guziak konda 4.000 langiletara heltzen gara.
|
|
2018
|
|
|
Yemengo gobernuz kanpoko elkartearen abokatek bi argumentu prest presta dituzte jujeen konbentzitzeko. Frantziako epaileek frantses herrikideak epaitu behar baldin badituzte ere, tortura kasuetan beren eremua
|
mundu
osora hedatzeko gaitasuna emaiten diote Frantziako legeek. Bigarrenik pleinta egileak partida duena Frantzian ibilki den puntutik Frantziako justiziak epaitzen ahal du.
|
|
|
urte inguruan, eta ordutik aurrera,
|
mundu
osoan hedatu da.
|
|
|
Gripearen birus gehienak hegazti basatietan daude, eta
|
mundu
osoan heda daitezke migratzean. ARG.:
|
|
|
Oker zebiltzan. Izandako oker hura, segundo gutxiren buruan,
|
mundu
osora hedatu zen. Jainkoaren mailakoa zen eskandalu hura.
|
|
|
Guztiz okertu ginen.
|
Mundu
osoan barna hedatu zen oker hura, eskandalu hura.
|
|
|
Oraindik,
|
mundu
osoan hedatuta daude emakumeei buruzko aurreiritziak eta haiekiko diskriminazioa. Esaterako, mundu osoan eskolatu gabeko umeen bi heren neskak dira.
|
|
2019
|
|
|
Prunus generoa errosazeoen familiaren parte da, eta egun
|
mundu
osoan hedatuta dago. Europako hainbat tokitan, genero honetako zenbait basa espezieren fruituen bilketa Neolitoaz geroztik praktikatu izan da; etxekotzea, berriz, Asian gertatu zen, eta badirudi haien laborantza Antzinaroan zabaldu zela.
|
|
|
1970eko hamarkadako azken urteetan krisi ekonomikoa lehertu zen mendebaldeko gizartean, eta atzeralditik irteteko erantzun neoliberalak ezarri ziren. " Sozialki eta politikoki suntsitzailea izan zen erantzun hori, baina kontrara, kulturalki emankorrak izan ziren" (ibid, 45). punk mugimendua sortu zen erresuma Batuan, eta handik
|
mundu
osora hedatu zen. euskal herrian" modu harrigarrian" zabaldu zen gazteen artean, eta krisi ekonomiko, politiko eta sozialeko testuinguruan," aurreko belaunaldiekin apurtu zuten" (ibid, 50). hau da, ez dok Amairuk ordezkatzen zuen guztiarekin hautsi zuen belaunaldi berriak. etena hizkuntza hauturaino ere iritsi zen, 1980eko hamarkada hasierako musikariek apenas kantatzen baitzu... Josu Amezaga soziologoak azaldu du zenbaterainokoa izan zen etena:
|
|
|
Pop art, errealismo berria, joan den mendearen hirurogeiko hamarkadan,
|
mundu
osoan hedatu
|
|
2020
|
|
|
Are nabarmenagoa da Japoniaren kasua. Duela 50 urte, 20 dialekto baino gehiago erabiltzen zituzten, eta geroztik hizkuntza estandarizatu eta
|
mundu
osora hedatu da.
|
|
|
|
Mundu
osoan hedatu da zuloa
|
|
|
Kolera Indian garatu zen, XIX. mende hasieran, eta handik
|
mundu
osora hedatu zen, zazpi pandemia eragiteraino. Horregatik esan ohi da mende horretako gaixotasuna izan zela.
|
|
|
COVID
|
mundu
osoan hedatzen ari den honetan, funtsezkoa izaten ari da aztarnarien lana. Hain zuzen, kasu positiboak eta haien kontaktu zuzenak identifikatu eta jarraipena egitean datza.
|
|
|
Maiatzaren 25ean AEBtako Minneapolis hirian poliziak George Floyd hil ostean izan diren erreakzioak
|
mundu
osora hedatu dira, oihartzun mediatiko itzela izateraino. Arrazismoaren aurkako Black Lives Matter ekimenak jomugan jarri ditu, besteak beste, XV. eta XVI. mendeko kolonialismoaren atzeko pertsonaiak, eta konkistatzaile horien omenezko monumentu eta eskulturak erasotu dituzte.
|
|
|
Bai. Baina hura ez da
|
mundu
osora hedatzeko gai izan. Lehenengo SARS hura ere (SARS CoV), 2003an agertu zena, askoz ere birulentoagoa zen, hildako portzentajea altuagoa zen.
|
|
|
Guk albistegi eta egunkari batzuk baino ez genituen ikusi, baina haiek izozmendiaren punta baino ez ziren izan, nonbait. Aurrerago jakin genuenez, prentsaurrekora agertu zen albiste agentzia batek
|
mundu
osoan zehar hedatu zuen nire berri, bospasei hizkuntzatan itzulita.
|
|
|
Guri ez zaigu zerutik San Migelen aingerua hegan agertuko. Turismoaren plaga
|
mundu
osoan hedatuta dago eta nik ez dut nire alaba aurkitzen.
|
|
|
Nire ilea hazten utziko banu izarretara helduko litzateke, eta nahiko banu izarrak ilean kateatu eta niregana ekarriko nituzke. Hain da ALUzinantea nire ALUko ilea, nire aluko ilearen merkatu beltza
|
mundu
osoan hedatu dela. Hortik dator hitza:
|
|
|
Movember mugimenduaren webgunean, Durango Rugby Taldeak sortuta duen taldera sartuta behar da horretarako. Dirua batzeko bide guztiak kontuan hartuta, iaz 2.304 euro batu zituzten.2003an sortu zen mugimendua2003an Australian sortu zenetik,
|
mundu
osora hedatu den mugimendua da Movember, eta izen bereko fundazioak gidatzen du. Sortu zenetik hona milioi bat lagun baino gehiagok egin du bat mugimenduarekin eta 719 miloi euro inguru batu dituzte osasun arloko 1.250 programatara bideratzeko.
|
|
2021
|
|
|
Aditu askok nabarmentzen dute birusa gero eta oldartuago ibili, arriskua dagoela aldaera gehiago agertzeko, eta horiek zein taxu hartuko duten ezin dela guztiz iragarri. Ezin zaio, gainera, tokiko errealitateari bakarrik begiratu izurri honen bilakaeran,
|
mundu
osoan hedatu baita, eta tokirik urrunetik ere aise zabal baitaiteke: munduko auzoetara.
|
|
|
Hortxe dago hiper hitzaren potentzialtasuna Mendebaldeko egungo subjektibotasunaren estiloa azaltzeko.
|
Mundu
osora hedatu den estiloa.
|
|
2022
|
|
|
Eginbidea. Eta haize firfirak
|
mundu
osoan hedatu du, kasik isilka, goxoki, lagunaren beharrian sekretu bat xuxurlatzen den bezala, ongi jakinik berriaren hegalek zabalduko dutela. Bat bertzeari berria errepikatu da:
|
|
|
Azkenaldian, SARS CoV
|
mundu
osoan hedatuta jarraitzen duen arren, gure inguruan, agintari batzuen diskurtsoetan eta komunikabide askotan, zabaltzen ari da pandemia fasetik endemiara igarotzen ari garela. Danimarkak dagoeneko adierazi du pandemia amaitu dela herrialde hartan, eta bertan behera utzi dituzte COVID aurre egiteko murrizketa guztiak.
|
|
|
EAEko Arartekoak ere agiri bat argitaratu du, azaroaren 25ean «generoagatiko bereizkeria irmoki gaitzesteko». Ohar horretan, arartekoak gogorarazi du emakumeen aurkako indarkeria «giza eskubideak erabat eta larriki urrazea dela,
|
mundu
osoan hedatua dagoela eta euskal gizartean ere bizirik dirauela». Azken urteetan, indarkeria mota horri aurre egiteko legezko tresnak ugaritu eta hobetu direla uste du erakundeak, baina hala ere, azpimarratu du «emakume eta neska mutil gehiegik jasaten dituzten indarkeria matxistako egoerak direla irauli, baldin eta pertsonen berdintasunaren aldeko borrokan gizonen eta mutilen konpromiso eta lankidetza aktiboa sustatzen ez bada».
|
|
|
Orain, baina, telebista kamerak zeuden, minutuz minutu emititu zuten gerra haren berri ematen. Turkiako mugaldean hotzak eta goseak zeuden milaka lagunen irudiak
|
mundu
osora hedatu ziren. No Fly edo hegazkinik gabeko eremua ezarri zuten Irakeko ipar eta hegoaldeko 32 eta 36 paraleloetan (NBEren 688 ebazpena), armadaren bonbardaketak eragozteko.
|