|
2017
|
|
|
Geneuzkan bitxi apurrak saldu genituen, baina, Alajainkoa!, txakur handirik ere ez zitzaigun geratzen, aitak guztiak enplegatu baitzituen arte laminak erosten. Eta orduan,
|
zer
saldu ez genuela... eta zer egin ez genekiela... orduan... amak eta biok pieza bat saldu genuen. Aitak ez zigun egundo baimenik emango, baina berak ez daki gauzak zein gaizki dauden, ez daki zein zaila den merkatu beltzean jatekorik aurkitzea, eta gerra galdu dugula ere ez daki, Alsazia eta Lorena entregatu behar izan dugula ere ez...
|
|
|
Geneuzkan bitxi apurrak saldu genituen, baina, Alajainkoa!, txakur handirik ere ez zitzaigun geratzen, aitak guztiak enplegatu baitzituen arte laminak erosten. Eta orduan, zer saldu ez genuela... eta
|
zer
egin ez genekiela... orduan... amak eta biok pieza bat saldu genuen. Aitak ez zigun egundo baimenik emango, baina berak ez daki gauzak zein gaizki dauden, ez daki zein zaila den merkatu beltzean jatekorik aurkitzea, eta gerra galdu dugula ere ez daki, Alsazia eta Lorena entregatu behar izan dugula ere ez...
|
|
|
Ikaragarria zen ikustea azazkalarekin nola markatzen zituen, zehaztasun milimetrikoarekin, bere fantasian baino existitzen ez ziren bildumagileen zigilu ikusezinak. Eztarria ikaraz lotua nuen, ez nekien
|
zer
esan; baina nahasmen honetan murgildua nintzela, begirada jaso nuen emakumeengana eta, berriro ere, emazte zaharra ikusi nuen eskuak goian eta keinu ikarati eta aztoratua egiten zidala. Indarrak berreskuratu eta hitz egiten hasi nintzen.
|
|
|
" Badugu
|
zer
jana!" oihukatzen zuten pozarren.
|
|
|
Halaxe, behera bota zuten Printze Zoriontsuaren estatua, eta fundidu egin zuten. Orduan, kontseilu-buruak, Herriko Nagusien Kontseilua deitu zuen hurrengo egunerako, estatua zaharretik lortutako metalarekin
|
zer
egin zezaketen erabakitzeko. Eta hauxe okurritu zitzaion:
|
|
|
Nondik natorren kontatuko dizut, izan ere, arte saltzaile lez ibili izan naizen hogeita hamazazpi urtetan gertatu zaidan gauzarik bitxiena da. Agian jakingo duzu
|
zer
gertatzen ari den gaur egun artelanen salerosketetan diruaren balioa gasa airean bezala desagertzen ari denetik: zorri aberatsek birjina gotikoak, inkunableak, grabatu zaharrak eta koadroak dituzte gogoko; aseezinak dira, deskuidatzen bazara etxea bera ere hustuko dizute.
|
|
|
Baina hegaz hasi orduko, hirugarren tanta bat erori zen. Orduan, gorantz begiratu eta
|
zer
ikusiko eta, Printze Zoriontsuaren begiak negarrez ikusi zituen.
|
|
|
" Bizirik nintzelarik, gizona nintzelarik, bozkarioz beteta bizi nintzen. Ez nekien
|
zer
zen negar egitea. Lorategietan dostatzen nintzen, eta saloi handietan ibiltzen nintzen dantza hona eta dantza hara.
|
|
|
Enara, orduan, Printze Zoriontsuarengana itzuli zen, eta
|
zer
egin zuen kontatu zion. Gero, erreka aldera jo zuen bainu txiki bat hartzeko.
|
|
|
Bizitza eta zeure burua bera arrotzak egiten zaizkizun une hauetan zure existentziari zentzua bilatu nahirik zabiltza, ezinean, hala ere. Eta, nolanahi ere, hor zaude, nor zaren eta hor
|
zer
egiten duzun zeure buruari galdezka. Eta ihardestea ezinezko zaizularik, erantzunak garrantzirik ez duela sinestarazi nahiko diozu zeure buruari.
|
|
|
Beldur naiz. Ez dakit
|
zer
egin, ez nola jokatu, ez zer pentsatu. Nire azkeneko lanak ez du amaiera onik izan, arriskuan nago.
|
|
|
Beldur naiz. Ez dakit zer egin, ez nola jokatu, ez
|
zer
pentsatu. Nire azkeneko lanak ez du amaiera onik izan, arriskuan nago.
|
|
|
Kaka...! ez dakit
|
zer
egin. Alde egin dezaket.
|
|
|
Begietara begiratzen diozu finko, eta begi horien atzean zulo beltz bat dagoela jabetuko zara. Eta ezin ulertuko duzu
|
zer
den, eta zer esan nahi duen.
|
|
|
Begietara begiratzen diozu finko, eta begi horien atzean zulo beltz bat dagoela jabetuko zara. Eta ezin ulertuko duzu zer den, eta
|
zer
esan nahi duen.
|
|
|
Eta momentu horretan bere biziak garrantzirik ez duela jakingo duzu. Honela irakurriko duzu bere begietan, jada amestea
|
zer
den ere ahantzia duela. Esperantzaren haziak erein eta gogoz eta maitasunez ureztatu arren, fruiturik atera ez izanagatiko etsipenak harrapatu duela irudituko zaizu.
|
|
|
Esperantzaren haziak erein eta gogoz eta maitasunez ureztatu arren, fruiturik atera ez izanagatiko etsipenak harrapatu duela irudituko zaizu. Ea burutik
|
zer
pasatzen zaion itaundu nahiko diozu, baina isilik gelditzen zara. Ez diozu ezer esanen.
|
|
|
Bat batean, eskua aurrerantz daramazularik, zure eskuak ispiluaren kristal hotzarekin tupust egin du. Eta momentu horretan negarrez hasi zara, jada zeure burua ezagutzeko ere ezgauza zarelako, jada
|
zer
zaren ere ziur ez dakizulako, jada nor zaren ere ez dakizulako. Zure etorkizuna gero eta ebidenteagoa den arren, gero eta arrotzagoa egiten zaizu, honek etsipenaren morroi bihurtzen zaituelako.
|
|
|
Hor, begi bistan, izanen dituzu eguzkia eta orbain zuridun oihal erraldoia ere. Baina
|
zer
axola, ez da zeru bera. Eta hura aurrean duzula, oroitzen zara nola liluratzen zintuzten haizeak egin ohi zituen ibilbideek, zeruko urdintasunak besarkatzen zituen mendi gailurretan barrena.
|
|
|
Seinale txarra zela susmatzen nuen nik. Ez nekien
|
zer
gertatuko zitzaidan, baina ezin zen oso ona izan. Egongelako izkina batean utzi ninduen amak, hormaren kontra.
|
|
|
Bakoitzak bere istorioa zuen; ondokoak kontatzen zidan bera dendan egon zela denbora guztian, ez zuela inork erosi eta azkenean bota egin zutela, beste batek umeak su eman ziola eta horrelako gauzak. Arrazoi batengatik edo beste batengatik denek amaitu zuten zakarrontzian eta han geunden, berriro ere kamioi batean, nora gindoazen jakin gabe eta hori galarazteko
|
zer
egin jakin gabe.
|
|
|
Gaur egun gizakien menpe bizi gara. Beraiek erabakitzen dute non eta noiz landatu eta noiz moztuko gaituzten, eta ondoren gurekin
|
zer
egin, gabonetako apaingarri gisa erabili edo txikitu eta txotx bihurtu.
|
|
|
Isiltasuna nagusi zen tabernan eta Puskasek eta Tomasek tragoa bukatu orduko beste hiru herritarrak alde egin zuten. Bi lagun zaharrak elkarri begira geratu ziren
|
zer
egin behar zuten ez balekite bezala.
|
|
|
Beldur naiz. Inguruetako judutarrak bertara eramango dituztela dio jendeak eta ez dakit
|
zer
pentsatu. Judutarrak baino hobeak sentitzen al dira horrela tratatzeko?
|
|
|
Baina
|
zer
diozu! Zergatik?
|
|
|
Baina ezinezkoa gertatu zaionez kontzentrazio esparruak sortu ditu. Andreas, Margot kontzentrazio esparru batera eramaten badute ez dut imajinatu ere egin nahi
|
zer
egingo dioten berari eta berarekin dauden beste guztiei.
|
|
|
Etxean egon? Eta horrekin
|
zer
egin dezaket. Margot eraman egin dute eta nork daki zer egingo dioten, eta nik etxean egon behar dut?
|
|
|
Eta horrekin zer egin dezaket? Margot eraman egin dute eta nork daki
|
zer
egingo dioten, eta nik etxean egon behar dut?
|
|
|
Gogo handia nuen zu berriz ikusteko. Begira
|
zer
dakardan.
|
|
|
Ez daukagu jatekorik, ez urik, ez arropa lodirik, dena kendu ziguten, baita urrezko haginak ere. Ez dakit
|
zer
gertatzen ari den. Egunero jende multzo handiak sartzen dituzte leku batean dutxa bat emateko asmoz, eta ez dira inoiz itzultzen, hil egiten dituzte baina ez dakit nola, eta ez dut jakin nahi ere.
|
|
|
Bai, baina
|
zer
...
|
|
|
Oinetakoak eta arropa kentzen ari zaizkio hildako gorputz bati. Ez dakit
|
zer
egin, egoera pentsatzen nuena baino askoz txarragoa da, hau ez da bizitzea, hemen animaliak edo hauek baino gutxiago bagina bezala tratatzen gaituzte. Edozein arrazoi aurkitzen dute gu zapaltzeko, judua, ijitoa, homosexuala, elbarritua... izateagatik.
|
|
|
Primitiboa diot, egoera honetan nire sentipenak gidatzeko ahalmena galdutzat jotzen hasia naizelako. Nire gogoeta sakon honetan murgildurik nagoela, nor zaren,
|
zer
zaren, nola zaren... pentsatzen, bat batean eskuak busti sentitzen ditut gorputzaren berotasun eta poltsikoetako oihal jada umelduen artean. Eta oraindik ere zer zarenaren ezjakintasuna erabatekoa dudan arren, bihotz taupadak bikoiztu egin dizkit zure presentziak; erlojuaren orratzek markaturiko erritmoa galdurik, independenteki dirau orain bihotzak.
|
|
|
Nire gogoeta sakon honetan murgildurik nagoela, nor zaren, zer zaren, nola zaren... pentsatzen, bat batean eskuak busti sentitzen ditut gorputzaren berotasun eta poltsikoetako oihal jada umelduen artean. Eta oraindik ere
|
zer
zarenaren ezjakintasuna erabatekoa dudan arren, bihotz taupadak bikoiztu egin dizkit zure presentziak; erlojuaren orratzek markaturiko erritmoa galdurik, independenteki dirau orain bihotzak. Ahots kordak dantzan darabilzkit hitz bakar bat ere ahoskatu ez dudan arren.
|
|
|
Igual bera izatea nahi ez duelako orain. Eta
|
zer
izan nahi duen galdetuko dio bere buruari. Baina ez du erantzuten jakingo.
|
|
|
Nire lehengusinek albinoa dela esaten dute. Baina nik ez dakit hori
|
zer
den.
|
|
|
Egia misteriotsuak liburutegietako liburu astunenen orrialdeetan egongo dira. Eta horrela, nor garen,
|
zer
garen, zer izango garen... jakingo dugu liburuak begiratze soilez. Jada ez diogu galdera paranoikorik egingo geure buruari.
|
|
|
Egia misteriotsuak liburutegietako liburu astunenen orrialdeetan egongo dira. Eta horrela, nor garen, zer garen,
|
zer
izango garen... jakingo dugu liburuak begiratze soilez. Jada ez diogu galdera paranoikorik egingo geure buruari.
|
|
|
Egunak igaro ahala, hainbat mutil gazte pasatu ziren neskatoaren etxetik baina denek zuten harrokeria kutsua begietan, eta honek ez zekien
|
zer
egin. Alde batetik, bere familia pozik egotea nahi zuen alaba gizon batekin ezkonduta ikustean.
|
|
|
Entzuna zuen polita eta liraina zela, baina ikusi eta batera konturatu zen ez zegoela hitz nahiko neskatoaren edertasuna deskribatzeko, Ibai zeharo txundituta geratu zen zuhaitzaren azpian zegoen harekin. Ez zekien
|
zer
egin, zer esan... bere aitonaren hitz batzuekin gogoratu zen momentu hartan:
|
|
|
Entzuna zuen polita eta liraina zela, baina ikusi eta batera konturatu zen ez zegoela hitz nahiko neskatoaren edertasuna deskribatzeko, Ibai zeharo txundituta geratu zen zuhaitzaren azpian zegoen harekin. Ez zekien zer egin,
|
zer
esan... bere aitonaren hitz batzuekin gogoratu zen momentu hartan:
|
|
|
Inoiz aitonak hitz egin zion sentimendu horri buruz, maiteminduen" gaixotasun atsegin eta goxoa" zela zioen. Orduan ulertu zuen Ibaik
|
zer
esan nahi zuen aitonak maiteminduei buruz hitz egiten zuenean.
|
|
|
Eskuekin aurpegia estali eta burua makurtu zuen. Artzain gazteari zerua erori zitzaion gainera,
|
zer
pentsatuko zuen orain Katalinek. Neskatoari zuzendu zion begirada, malko erraldoiak bere begietatik ateratzen ziren bitartean.
|
|
|
Nola
|
zer
dugun, ez al dakik atzo zer gertatu zuan ala, erantzun zion Joxek.
|
|
|
Nola zer dugun, ez al dakik atzo
|
zer
gertatu zuan ala, erantzun zion Joxek.
|
|
|
Nik uste entzuleak, berak ere, bere burua nahasten dala pentsatzen" nik egoera horretan
|
zer
esango nuke, zer pentsatuko nuke?" orduan, bera hasten da, bere barruan, horrei erantzuna ematen, entzuten dio bertsolariari eta ikusten du bertsolariaren forma hori zenbateraino dan aberatsagoa, zenbateraino dan ederragoa, zenbateraion dan, e, artistikoagoa, eta orduan, nolabait, bertsolariarekin identifikaturik dagoen entzuleak, hantxe gozamen hori izaten du, zeren bertsolariaren hitza ere... nolabait, entzulea bera ere bertso horiek botatzen ari da bertsolariarekin.
|
|
|
Nik uste entzuleak, berak ere, bere burua nahasten dala pentsatzen" nik egoera horretan zer esango nuke,
|
zer
pentsatuko nuke?" orduan, bera hasten da, bere barruan, horrei erantzuna ematen, entzuten dio bertsolariari eta ikusten du bertsolariaren forma hori zenbateraino dan aberatsagoa, zenbateraino dan ederragoa, zenbateraion dan, e, artistikoagoa, eta orduan, nolabait, bertsolariarekin identifikaturik dagoen entzuleak, hantxe gozamen hori izaten du, zeren bertsolariaren hitza ere, bere hitz bihur... nolabait, entzulea bera ere bertso horiek botatzen ari da bertsolariarekin.
|
|
|
Bertsolariarengan inportantea da neretzako, esaten duena bezain inportantea da,
|
zer
ez duen esaten. Alegia, bere ausentziak, bere elipsiak, bere hutsuneak, bere etenak, bertsolariak ematen ditu imajina bat bestearen ondoren, bestearen ondoren, inolako lotura gramatikal, lotura retorikorik gabe.
|
|
|
Zeren hainbeste hitz egiten degu maskulinidadearen krisia eta abar, sasoi batean Balentziagak gure txapel euskalduna modan jarri zuan Hollywooden emakume aktrizen buruetan, feminizatu zigun fum txapela, gizonezkoen sinbolo totala txapela, gizona eta txapela, feminizatu zigun Balentziagak, eta orain
|
zer
da Maialen Lujanbiok neurri batean bereganatzen du, orduan dago alde batetikan satisfakzio handi bat, aurreratzen ari gera, baina bestalde gizonezkoak nik uste inkontzienteki, konturatzen gerala gure maskulinitate hori, ba en fin, badijoala, gure gizarte tradizionala ere badijoala, eta alde batetikan zelebratzen dugu, eta beste aldetikan arduratu egiten gera, zer gera gu. Eta nik uste lepotik heldu behar diogu alkarri, porque, eta horko besarkada hain, e, genuino haiekin, besarkada hain eder haien ondoren, besarkada hura argazki horrek neretzako esaten du dena.
|
|
|
...zatu zigun Balentziagak, eta orain zer da Maialen Lujanbiok neurri batean bereganatzen du, orduan dago alde batetikan satisfakzio handi bat, aurreratzen ari gera, baina bestalde gizonezkoak nik uste inkontzienteki, konturatzen gerala gure maskulinitate hori, ba en fin, badijoala, gure gizarte tradizionala ere badijoala, eta alde batetikan zelebratzen dugu, eta beste aldetikan arduratu egiten gera,
|
zer
gera gu. Eta nik uste lepotik heldu behar diogu alkarri, porque, eta horko besarkada hain, e, genuino haiekin, besarkada hain eder haien ondoren, besarkada hura argazki horrek neretzako esaten du dena.
|
|
|
Txapeldun berririk balitz berak ikusi luke txapelari
|
zer
garrantzi ematen dion edo nola hartzen duen horren representatibidadea edo representaderik eza edo, eztakit hori txapeldun berriak ikusi luke baina nere kasuan lasai hartuko nukela, lasai eta lasaitasunez, txapelaren erreleboa."
|
|
|
Nik gauzarik inportanteenak, edo erabakirik inportanteenak hola hartu ditut, oinez beti, paseoan, mendian, eta... Eta hor hartzen diren erabakiak dira pixka bat jarrerari dagozkionak, jarrerari, posizioari, begiradari, non kokatzen zaren gaiekiko, gauzekiko, bertsolari bezala nola nahi duzun hitz egin,
|
zer
izan nahi duzun, zer doinukera erabili nahi duzun, zer tonu erabili nahi duzun, zer diskurtso mota, zenbat edertu nahi duzun bertsokera, edo zenbat nahi duzun fidela izatea zure pentsamenduari, zer tipotako bertsokera egin nahi duzun, eta pixka bat non kolokatzen zaren bertsoarekiko, eta bertsoaren bidez munduarekiko, edo proposatzen zaizkizun gaiekiko.
|
|
|
Nik gauzarik inportanteenak, edo erabakirik inportanteenak hola hartu ditut, oinez beti, paseoan, mendian, eta... Eta hor hartzen diren erabakiak dira pixka bat jarrerari dagozkionak, jarrerari, posizioari, begiradari, non kokatzen zaren gaiekiko, gauzekiko, bertsolari bezala nola nahi duzun hitz egin, zer izan nahi duzun,
|
zer
doinukera erabili nahi duzun, zer tonu erabili nahi duzun, zer diskurtso mota, zenbat edertu nahi duzun bertsokera, edo zenbat nahi duzun fidela izatea zure pentsamenduari, zer tipotako bertsokera egin nahi duzun, eta pixka bat non kolokatzen zaren bertsoarekiko, eta bertsoaren bidez munduarekiko, edo proposatzen zaizkizun gaiekiko.
|
|
|
Nik gauzarik inportanteenak, edo erabakirik inportanteenak hola hartu ditut, oinez beti, paseoan, mendian, eta... Eta hor hartzen diren erabakiak dira pixka bat jarrerari dagozkionak, jarrerari, posizioari, begiradari, non kokatzen zaren gaiekiko, gauzekiko, bertsolari bezala nola nahi duzun hitz egin, zer izan nahi duzun, zer doinukera erabili nahi duzun,
|
zer
tonu erabili nahi duzun, zer diskurtso mota, zenbat edertu nahi duzun bertsokera, edo zenbat nahi duzun fidela izatea zure pentsamenduari, zer tipotako bertsokera egin nahi duzun, eta pixka bat non kolokatzen zaren bertsoarekiko, eta bertsoaren bidez munduarekiko, edo proposatzen zaizkizun gaiekiko.
|
|
|
Nik gauzarik inportanteenak, edo erabakirik inportanteenak hola hartu ditut, oinez beti, paseoan, mendian, eta... Eta hor hartzen diren erabakiak dira pixka bat jarrerari dagozkionak, jarrerari, posizioari, begiradari, non kokatzen zaren gaiekiko, gauzekiko, bertsolari bezala nola nahi duzun hitz egin, zer izan nahi duzun, zer doinukera erabili nahi duzun, zer tonu erabili nahi duzun,
|
zer
diskurtso mota, zenbat edertu nahi duzun bertsokera, edo zenbat nahi duzun fidela izatea zure pentsamenduari, zer tipotako bertsokera egin nahi duzun, eta pixka bat non kolokatzen zaren bertsoarekiko, eta bertsoaren bidez munduarekiko, edo proposatzen zaizkizun gaiekiko.
|
|
|
Nik gauzarik inportanteenak, edo erabakirik inportanteenak hola hartu ditut, oinez beti, paseoan, mendian, eta... Eta hor hartzen diren erabakiak dira pixka bat jarrerari dagozkionak, jarrerari, posizioari, begiradari, non kokatzen zaren gaiekiko, gauzekiko, bertsolari bezala nola nahi duzun hitz egin, zer izan nahi duzun, zer doinukera erabili nahi duzun, zer tonu erabili nahi duzun, zer diskurtso mota, zenbat edertu nahi duzun bertsokera, edo zenbat nahi duzun fidela izatea zure pentsamenduari,
|
zer
tipotako bertsokera egin nahi duzun, eta pixka bat non kolokatzen zaren bertsoarekiko, eta bertsoaren bidez munduarekiko, edo proposatzen zaizkizun gaiekiko.
|
|
|
Eta txapelketak ere pixka bat gure bertsokera obserbatzera eramaten gaitu, eta pixka bat definitzera ere. Zer egiten ari garen eta
|
zer
egin nahi genukeen, edo noruntz goazen. Eta horraldera lanketa bat egitera garamatza txapelketak.
|
|
|
Inprobisatuko dugu, inprobisatuko gara. Inprobisatuko dugu garena eta izan nahi duguna, eta etengabe sortuko dugu eta erabakiko dugu
|
zer
izango garen eta zer egin nahi dugun. Nik uste dut sentipen horri lotzen dut gehiago bertsotarako grina.
|
|
|
Inprobisatuko dugu, inprobisatuko gara. Inprobisatuko dugu garena eta izan nahi duguna, eta etengabe sortuko dugu eta erabakiko dugu zer izango garen eta
|
zer
egin nahi dugun. Nik uste dut sentipen horri lotzen dut gehiago bertsotarako grina.
|
|
|
...egiratu gabe norbera kontziente da giroagatik, luze doan, labur doan, askotan ezintasunean baldin bazabiltza, borroka, barne borrokan, ezin bertso tolestuz, esku lanetan bezala, hitzak kabiarazi nahian eta ezin kabituz, denbora badijoa, denbora luze dijoa, pertzibitzen duzu, hasi egin beharra daukazu, kontziente zara denbora horren loditasunaz eta tentsioaz, eta bien bitartean zaila da esplikatzen
|
zer
gertatzen den buruan.
|
|
|
Konkretuki: EEG (electroencefalograma, burmuinaren aktibitate elektrikoa neurtzeko), MEG (magnetoencefalografÃa, burmuinaren aktibitate elktromagnetikoa neurtzeko) eta MRI (resonancia magnétikoa). Bertako aditu batek bertsolariaren buruan ematen diren korapiloak teknikoki
|
zer
islada duten azalduko dizkigu.
|
|
|
Bai, zentzumenen liberazioa edo lotura, ez dakit
|
zer
den. Zeren eta askotan tentsio goreneko momentutan sortzen duzu ongien.
|
|
|
Eta bai, nire ustez, gaur egungo bertsolarien ezaugarri nagusietako dela esango nuke dela beren bertsokeraz asko pentsatzen dutela. Eta obserbatzen dutela
|
zer
egiten duten, zer egin nahi duten, zeinentzat, zeinentzako ari diren kantari, zein funtzio betetzen duten plazetan... Uste dut autoanalisia dezentea egiten dugula.
|
|
|
Eta bai, nire ustez, gaur egungo bertsolarien ezaugarri nagusietako dela esango nuke dela beren bertsokeraz asko pentsatzen dutela. Eta obserbatzen dutela zer egiten duten,
|
zer
egin nahi duten, zeinentzat, zeinentzako ari diren kantari, zein funtzio betetzen duten plazetan... Uste dut autoanalisia dezentea egiten dugula.
|
|
|
Ni saiatzen naiz, bertsotara noanean jendearengana asko hurbiltzen, berdinetik berdinera tratatzen edozein, asko nekatzen delako baina asko ikasten delako ere, jarrera kontua dela uste dut ezta. Urbiara baldin ba zoaz pentsatuz joder, beste denak jai dute eta nik hemen pasa behar eguna, seguruaski ez duzu ondo pasako ez duzu bertsotan ondo egingo, bazkaria luzea gertatuko zaizu eta aldiz bazoaz Urbiara pentsatuz
|
zer
pribilegio daukadan, hemengo artzaiekin aurrez aurre hitzegin dezaket, egingo dizkiet galderak, jakingo ditut beraien kontuak, beraiek egingo dizkidate niri galderak erantzungo dizkiet: Jarrera horrekin baldin ba zoaz eguna ondo pasako duzu eta bueltakoan esango duzu, kontxo, gaur ere ikasi diat zerbait.
|
|
|
Pixka bat esango dut. Pixka bat
|
zer
zentzutan, ba komunikatzen ari garelako, barre egiten dugulako, konpartitzen dugulako zerbait nahiko modu horizontalean, espresio bide bat delako, eta aukera polit bat informazioa liseritzeko, informazioa konpartitzeko, jolasteko.
|
|
|
Eta tradizioa eta sorkuntza gauza beraren bi aurpegi direla. Azken finean
|
zer
da tradizioa. Sorkuntza pilaketa bat.
|
|
|
Gauza bat da zuk esateko daukazuna eta zuk edukitzea bizitza dentsitate bat,
|
zer
esan bat, sentipen gaitasuna batzuk, idea batzuk, transmititzeko gaitasuna. Gertatzen dena da gero bertsotan tokatzen zaizu igande goiz batean kantatzea jubilatuen elkarte batean jubilatuei.
|
|
|
Hau da publiko oso ezberdina eta azkenean bertsolariaren funtzioa hor da publiko horrekin funtzionatzea, publiko horretara iristea, publiko horri eragitea. Eragitea
|
zer
–Eragitea umorea, eragitea ideak transmititzea, sentipenak transmititzea, beraien munduan sartzea.
|
|
|
Hori baina aldi berean zure uretik ateraz. Orduan horregatik esaten nuen bertsolari ona izatea dela ur putzuak edukitzea, propioak,
|
zer
esana, sentipenak, baina jakitea ur putzu horietatik zipriztintzen maila ezberdinetan. Jubilatuekin zaudenean jubilatuei esatea gauza pertinenteak, eta haiekin txirikordatzea, haietako, haien festan parte hartzea.
|
|
|
Gogoratzen naz bere garaixen Payatarrekin eta konbersasinu bat eta: Andoni Egaña, bertso mundun,
|
zer
da. Eta ordun neuri esaten ziztien:
|
|
|
Nik uste entzuleak berak ere bere buruan hasten dala pentsatzen nik egoera horretan
|
zer
esango nuke, zer pentsatuko nuke, orduan bera hasten da bere barruan horrei erantzuna ematen. Entzuten dio bertsolariari eta ikusten du bertolariaren forma hori zenbateraino dan aberatsago, zenbateraino den ederragoa, zenbateraino den artistikoagoa eta orduan, nolabait bertsolariakin identifikaturik dagoen entzuleak hantxe gozamen hori izaten du ze bertsolariaren hitza ere bere hitz bihurtzen da.
|
|
|
Nik uste entzuleak berak ere bere buruan hasten dala pentsatzen nik egoera horretan zer esango nuke,
|
zer
pentsatuko nuke, orduan bera hasten da bere barruan horrei erantzuna ematen. Entzuten dio bertsolariari eta ikusten du bertolariaren forma hori zenbateraino dan aberatsago, zenbateraino den ederragoa, zenbateraino den artistikoagoa eta orduan, nolabait bertsolariakin identifikaturik dagoen entzuleak hantxe gozamen hori izaten du ze bertsolariaren hitza ere bere hitz bihurtzen da.
|
|
|
Esaten duena bezain inportantea da
|
zer
ez duena esaten alegia bere ausentziak, bere elipsiak, bere hutsuneak, bere etenak. Bertsolariak ematen ditu imagina bat bestearen ondoren, bestearen ondoren, inolako lotura gramatikal, lotura retorikorik gabe.
|
|
|
Laguntza eske herri hortan bizi zen maisu zahar jakintsu batengana jun tzan. Maisua, bertso improbisatzaile on bat izan nahiko nuke,
|
zer
da egin behar dudana. Maisuak hala erantzun zion:
|
|
|
Zeharkatu zuen herriya eta iriki zan noiz bait hondartzara, eta han, parez pare itsasoa, eta itsaso olatuetan, olatuak osatutako lerroetan, etengabe, bertsoak. Eta gure gazteak
|
zer
egin, haiek den denak ikasten hasi zen, bertsoz bertso, errimaz errima, zazpi urte egin arte. Eta dan danak ikasi zituenian, atzera berriro bere herrira itzuli zan.
|
|
|
Improbisatuko dugu garen eta izan nahi duguna. Eta eten gabe sortuko dugu eta erabakiko dugu
|
zer
izango garen eta zer egingo dugun.
|
|
|
Improbisatuko dugu garen eta izan nahi duguna. Eta eten gabe sortuko dugu eta erabakiko dugu zer izango garen eta
|
zer
egingo dugun.
|
|
|
Badugu antzeko
|
zer
edo zer Amerikako" poesia argotean", taberna klubetan egiten dute. Herrialde hispaniar askotan ere egiten dituzte antzekoak; baita Sardinian ere, Mutegu Longu izenekoa.
|
|
|
Badugu antzeko zer edo
|
zer
Amerikako" poesia argotean", taberna klubetan egiten dute. Herrialde hispaniar askotan ere egiten dituzte antzekoak; baita Sardinian ere, Mutegu Longu izenekoa.
|
|
|
Bai, badaude beste gauzak ere, bakarrizketak daude, antzerkia dago, baina beti badago nolabait esanda gidoi bat, erreproduzio bat, prestatze bat atzetik, eta bertsoan berriz zoaz egunero bertsotara jakin gabe egun horretan, egun hori den erridikuloaren eguna, edo egun hori den distira berri baten eguna, ez dakizu bost minutu lehenago
|
zer
gertatuko zaizun, zer gertatuko den. Eta hori da.
|
|
|
Bai, badaude beste gauzak ere, bakarrizketak daude, antzerkia dago, baina beti badago nolabait esanda gidoi bat, erreproduzio bat, prestatze bat atzetik, eta bertsoan berriz zoaz egunero bertsotara jakin gabe egun horretan, egun hori den erridikuloaren eguna, edo egun hori den distira berri baten eguna, ez dakizu bost minutu lehenago zer gertatuko zaizun,
|
zer
gertatuko den. Eta hori da.
|
|
|
Joan kristoren aldartearekin, eta joan asko emateko gogoz, eta ba ez daukat. Eta beste batzuetan zoaz nekatuta, zoaz bibrazio txarrekin, eta gertatzen da mirari koxkorra, inprobisazioaren mirari koxkorra, ez dakizu oso ondo
|
zer
faktorerengatik, baina gertatzen da. Eta nik uste dut hori ederra dela.
|
|
|
Libanoko gazte batek bertsolaria izan nahi zuen eta jakintsu zaharrarenagan joan zen kontseju eske eta horrela galdetu omen zion. Bertsolari handi bat izateko
|
zer
egin behar dut. Maixuak horrela erantzun omen zio.
|
|
|
Joan zaitez mendian bestaldeko herrira eta ikasi itzazu bertako bertso guztiak.Urte dexente pasa eta gero, gaztea maixuarengana bueltatu zen. maixu, ikasi ditut jada bertso gutziak. Orain
|
zer
egin behar dut. Orain ahaztu ikasitako guztia.
|
|
|
min
|
zer
garen benetan dioena,
|
|
|
Ez dakit
|
zer
, baina banaiz.
|
|
|
Edo bai, izan bai,
|
zer
edo zer edo,
|
|
|
Edo bai, izan bai, zer edo
|
zer
edo,
|
|
|
batzuetan
|
zer
edo zer naizela uste arren.
|
|
|
batzuetan zer edo
|
zer
naizela uste arren.
|
|
|
|
zer
ote dira benetan?
|
|
|
Ez dakit zehazki
|
zer
den
|
|
|
ez dakit zehazki
|
zer
den
|
|
|
|
zer
entzun hukeen eta zer jantzi erabaki
|
|
|
zer entzun hukeen eta
|
zer
jantzi erabaki
|
|
|
Antonioren familiaganako errespetuagatik, eta Antonioganako:
|
zer
eskubiderekin jartzen dut nik argazki hori, hura hil ondoren".
|
|
|
Baztan baitan, Baztan izan ginen, Miguel Sanchez Ostiz hemendik aurrera MSO elkarrizketatzen. Barka topikokeria, baina
|
zer
nahi duzue, hala izan zen. Zehatzago, Arraiozen, bertan bizi baita azken garaiotan idazle iruindarra.
|
|
|
Eta ez da hainbeste hamaika aldiz kontatutakoa berriz kontatzea," ez bada ulertzen saiatzea orduko hartan gertatutakoak zergatik hunkitzen gaituen orain, behartzen gaituen posizio hartzera". " Ez dut idazten historia errepika ez dadin, zerrikeria haien protagonistak
|
zer
egiteko kapaz izan ziren gogoratzeko baizik; orain ere, aukerarik txikiena izango balute, zer egiteko kapaz liratekeen. Borrokatzeko, ahal dudan neurrian, dominazio modu bat den oroimenaren suntsiketaren kontra".
|
|
|
Eta ez da hainbeste hamaika aldiz kontatutakoa berriz kontatzea," ez bada ulertzen saiatzea orduko hartan gertatutakoak zergatik hunkitzen gaituen orain, behartzen gaituen posizio hartzera". " Ez dut idazten historia errepika ez dadin, zerrikeria haien protagonistak zer egiteko kapaz izan ziren gogoratzeko baizik; orain ere, aukerarik txikiena izango balute,
|
zer
egiteko kapaz liratekeen. Borrokatzeko, ahal dudan neurrian, dominazio modu bat den oroimenaren suntsiketaren kontra".
|