2000
|
|
Esaera da bertsolaritzan 40 urte arte ikasten eta handik aurrera ahazten joaten dela. Gaur
|
ni
65 urteak beteta nago eta esaera horrek balio badu aspaldi goitik behera noa. Baina, nire bertsokerak mailarik gorena 25 urterekin harrapatuko zuen eta orduko maila beretsuari eutsi dio.
|
|
Bai, bi saio, eta izango dira hiru egindakoak ere, niri ere tokatu zait egun batean hiru saio egitea, baina
|
ni
ziur nago Uztapidek eta Zepaik eta horiek herri batera joanda gaur egungo hiru saio eginda baino askoz gehiago kantatzen zutela. Goizean meza nagusiaren ondoren hasi eta arratsaldeko plazako saioarekin jarraitu eta ez ziren saio luzeegiak izango, baina tabernan, afalondorengoa?
|
|
Garai batean zeinek esango zuen udaletxetik ikurrina zintzilik ikusiko genuenik! 59ko Ordiziko txapelketaren ondorenean Agirre, Azpillaga, Ugarte eta
|
ni
Donibane Lohizunera eraman gintuzten bertsotan egitera eta han ikusi genuen lehenbiziko aldiz ikurriña udaletxetik zintzilik. Denak ginen abertzaleak eta hala ere gure arteko lagun batzuk zalantzan egon ziren:
|
|
atzo
|
ni
berekin
|
|
Euskara eta euskalkiak euskara dira biak eta perspektiba hori ez da galdu behar. Hori zertzeko, berak zera proposatzen du, eta
|
ni
ados nago: idazle bizkaitarrek idatzi dezatela batuaz, batua euren altxorretik aberastuz eta gainerako euskalkiek gauza bera.
|
|
Hiru edo lau ordu bikain. Betiko,
|
ni
hemen eta zuek hor, banatzailea, desberdinzalea, hauslea ahaztu eta behingoz sintonian. Anekdota ugari:
|
|
«Hainbeste buruhauste eta oztopo jarriko zidatela jakin izan banu, ez niokeen inoiz helduko. Eskerrak jendea
|
ni
animatzen izan dudan, ETBko Elixabete Garmendia bezala»
|
|
Baina TVE k eman zidan puntua. «Telediario»n eta «Informe Semanal»en On Jose Maria Setien gotzainaren dimisioaz aritzeko
|
ni
berarekin agertzen naizen irudi batzuk aukeratu baitzituen. Gotzain egin zuteneko hogeita bosgarren urteurrenean izan zen.
|
|
Behin, San Sebastian egun batean,
|
ni
eta beste lagun bat Udaletxera gindoazen danbolintero gala arropak janztera eta bera topatu genuen Kale Nagusitik Santa Maria aldera bakar bakarrik zihoala. Atseginez geratu ginen hirurok hizketan eta nik zirikatzaile:
|
|
Primeran,
|
ni
oso trebea naiz gauza asko batera egiten. Batzutan pentsatzen dut tarteka idazten duen etxekoandre bat naizela; beste batzuetan pentsatzen dut etxekoandre kazetari bat naizela; beste batzuetan idazle ez dakit zer; segun eta zein momentutan.
|
|
Nola hala itzuli naiz, eta nik bandak honela ikusten ditut: honen banda, horren banda, haren banda, eta
|
ni
ez naiz inongo bandatakoa. Alderdi politikoekin bezala gertatzen zait.
|
|
Padrinoaren ordezkoak, ordezkoaren ordezkoak... piramide horiek ikusten dituzu. Baina
|
ni
«outsider» bat naiz, zentzu horretan eta beste askotan ere bai.
|
|
Ni ez naiz berez antsietatera oso emana. Ezagutzen ditut halako pertsonak, baina
|
ni
konparazioz nahiko lasaia naiz. Baina niri gertatu izan zait, hurbildu gazte batengana eta ikusi testu-liburu bat daukala, ikasten ari delako, eta liburu horretan nire argazki bat, eta ez diot proportziorik ikusten, nik ez ditut 400 folio argitaratu urte guzti hauetan.
|
|
Ulertzen dut behar ditugula gure erreferentziak, eta literatura baten historia batean zure halako argazki bat sartu behar dutela, itxusi askoa gainera, ez argazkia:
|
ni
argazki horretan. Neurriz kanpokoa iruditzen zait.
|
|
Baina aitona zena bertsotan ibili izan balitz,
|
ni
orain naizena baino hobea izango zen, seguru asko.
|
|
Duela 40 bat urte, gutxienez, Uztapidek Olabarrira joateko deitu zidan. Horrelaxe, Bixente lagunak bazuen «Hilario» esaten zion motor bat, ez dakit Vespa edo zer zen hura, eta
|
ni
harekin joan nintzen Beasaingo geltokira motorrean, eta handik gora Bixentek jaso gintuen Uztapide eta biok, banaka banaka. Bixentek kristoren mesedea egin zigun, egingo ez zigun ba?
|
|
Izarraitzen festa jartzeko eta, aizkoran pixka bat ibilia naiz
|
ni
. Hor bazen Kostita deitzen zaion lurzulo bat, eta han erromeria egiten genuen.
|
|
Eta han egiten nuen aizkoran, lanak eraginda. Apustua jarri genuenean, berriz, bi aldiz etorri zen Urrestilako Keixeta aizkolaria gure etxera,
|
ni
entrenatzera.
|
|
Aittolako gainean hemen inguruko erromeriarik onena izaten zen, Elgeta trikitilaria eta izaten ziren jotzen. Gure etxean soinua erosteko dirurik izan balitz orduan,
|
ni
soinujolea izango nintzen: txarra edo ona, baina soinujolea.
|
|
Dantzan ere ez nuen ikasi. Gustatu bai, baina
|
ni
gaztea nintzela amona hil zitzaigun eta orduan lutoak eta horrelakoak izaten ziren, eta horrela geratu nintzen dantzan ikasi gabe.
|
|
Harrigarriena bere azterketa eta sintesirako gaitasuna da, nire ustez, dakienaz aparte. Behin Donostiatik Goierriraino trenez gentozela, bera analista eta
|
ni
kazetari paperean, Jugoslavia ohiko gerra, aurrekariak eta historia argiro argitu zidan 45 minututan. Gure amaren etxera iristean jakin nuen eri zen bere ama bisitatzera etorria izango zena.
|
|
Inoiz lehorreratu ez den arren, badaki nolakoa den Parisko Point Neuf zubitik" Bateau Mouche" ak (untziak) pasatzen ikusten egotea.Bederatziehunentzat emakume bat ezagutu, ezkondu eta seme alabak munduratzearen plana ez da batere kilikagarria. Berak dioen moduan" nire mundua pianoaren teklak dira","
|
ni
ezin naiz munduaz jabetu tekla gehiegi dituelako" eta" mundua teklatu bat da non bakarrik Jaungoikoak jotzen duen".
|
|
Ez dakit irakurleak zer pentsatuko duen, baina
|
ni
asko dibertitu naiz maltzurkeriak egiten. Oso ondo dago pertsonaiek bizitza propioa hartzea, baina noizbehinka eztena sartu behar zaie.
|
|
Egia da lehen lanek kutsu autobiografiko handia izan ohi dutela. Eta
|
ni
saiatu nahiz hori ez egiten, niretik ahalik eta gutxiena sartzen nere lehen nobelan
|
|
Ahotsarengatik ezagutu ninduen. Aurreko batean, hipermerkatu handi eta itogarri horietako batean" gurdia betetzen" ari nintzela noizbehin ere halako astakeriak egiten ditut, ama batek
|
ni
ezagutu eta alabari Erreka Mari nintzela esan zion, orduan alabak, negarrari eman zion, ezinezkoa zela ni Erreka Mari izatea. Gizarajoa!
|
|
Ahotsarengatik ezagutu ninduen. Aurreko batean, hipermerkatu handi eta itogarri horietako batean" gurdia betetzen" ari nintzela noizbehin ere halako astakeriak egiten ditut, ama batek ni ezagutu eta alabari Erreka Mari nintzela esan zion, orduan alabak, negarrari eman zion, ezinezkoa zela
|
ni
Erreka Mari izatea. Gizarajoa!
|
|
Gizarajoa! Ez, esan nion nik, zure amak esan nahi du
|
ni
Erreka Mariren lagun mina naizela. Kasetak salduz ez gara aberastu, baina behin etxe batean sartuta, betirako izaten da.
|
|
Nik disfrutatu egiten dut idazten eta idazten ari naizen unean
|
ni
naiz irakurlea. Ez dut buruan izaten hau halakok edo besteak irakurriko du.
|
|
Zergatik? Bera
|
ni
baino mila aldiz idazle hobea delako eta, gainera, errealitate hori oso ondo ezagutzen duelako. Hori islatzerakoan, ez du ahalegin mental handirik egin behar hara joateko, egoerak asmatzeko, polizia sekretuak zer itxura duen ezagutzeko edo militarrek txapela zelan zeramaten jakiteko.
|
|
Harkaitzek esan duen bezala,
|
ni
ere garai batean obsesionatu egin nintzen profesionaltasunarekin. Gero, buruari buelta pare bat eman eta hori ahaztu egiten duzu.
|
|
Eta irabazteko orduan faktore asko daude, askotan kalitateari lotuta ez daudenak. Baina kontrako jarrera hori,"
|
ni
lehiaketen kontra nago, kontra nagoelako eta kitto" hori ere ez zait bidezkoa iruditzen. Lehiaketak irtenbideak ematen dizkio bati baino gehiagori.
|
|
Niri gustatzen zaidana irakurtzea da. Berak
|
ni
footing egiteko konbentzitzen ez nauen bezala, niri kosta egiten zait berari irakurzaletasuna sartzea. Ez dakit non dagoen sekretua.
|
|
Beldurra ere sartu zitzaidan. Pentsatu nuen beste hainbat gazte ere bazebilela idazten, batzuk liburu osoak zituztela idatzita eta zergatik hautatu ote ninduten
|
ni
. Egia esan, ez dakit argialetxeek zein irizpide erabiltzen duten.
|
|
hamar kubikokoa 90 aldiz altxatu, aizkoran sei oinbiko, eta korrika sei kilometro, eta galdu egin nuen, artean traketsa nintzen aizkorarekin. Gero, 15 urtez
|
ni
izan naiz herri kiroletan kirolaririk osatuena. Horretan ez dut areriorik eduki.
|
|
Desafio bat onartzean hortaraxerako egoten zara bakarrik. Eta apustuetan ez dago Nafarroara joan beharrik kontrarioak aurkitzeko, hemen jendea badago lehian aritzeko, eta
|
ni
prest nago; besteari abantaila emanda ere, nik hamar enbor ekarri eta zuk bost, apustua egingo nizuke, ziur egon! Duela ez asko, dena uztekotan egon nintzen baina orain animatu eta dena irabazi nahi dut.
|
|
Batzuek diote egurra mozten txukuna izan behar dela; bada,
|
ni
ez naiz horietakoa... lehenbailehen moztu eta kito.
|
|
Enbor batzuen kontura eztabaidan ari ginen; halako batean berotu, berak hitz itsusi bat bota eta nik bultzada bat eman nion. Barkamena eskatu nion arren, abokatuak, ministroak eta denekin hitz egin zuen
|
ni
zigortzeko. Bultzada haren ondorioz, ia urtebeteko zigorra ezarri zidaten.
|
|
Aizkolari asko dago, baina hor aurrean egoteko derrigor prestatu behar. Donostian bertan 15 gimnasio egongo dira, baina
|
ni
ez naiz joaten, mendian korrika ibili eta egurra ebakitzea nahiago dut. Eta amaitzean" trago" batzuk hartzeko gogoa baldin badut, ez dut ba egingo!
|
|
Nik agian bertsolariaren kontzepzio berezia dut, baina bertsolari sentitzen naiz plazara igotzen naizenean eta kantatzen ari naizen unean. Handik jaisten naizenean,
|
ni
neu sentitzen naiz, eta orduan ez naiz bertsolari sentitzen, futboleko partida jokatzen dudanean futbolaria naizen bezala. Azken finean, uste dut gehien atsegin dudana hori dela:
|
|
Horrek fama izugarria eman zidan, etiketa horrekin gelditu nintzen;" El ex leñador de Erasun" esaten zuten. Baina badira
|
ni
baino urte gehiago pasa dituztenak basoan eta hobe litzateke niri baino haiei elkarrizketa egitea.
|
|
Pilotan jokatzen ari zarela jendeak aholku asko ematen dizkizu, bai Martin Ezkurrak, baita kalean jendeak ere. Bai,
|
ni
burugogorra naiz, baina askotan konturatzen zara zuk daukazun irudipen horrekin gauzak ez direla ondo ateratzen, eta orduan oroitzen zara hark esandakoarekin. Eta Martin Ezkurrarekin hori gertatu izan zait, entzun bai, kasurik egin ez eta gero berak esandakoa egitera behartua egotea.
|
|
" Bai, hori gustura dago, txapeldunak nafarrak diren bitartean". Bai,
|
ni
Nafarroaren alde nago, baina pilotarentzako inportantea izango litzateke, masak mugituko liratekeelako eta lehia handia sortuko litzatekeelako. Eta hor ez litzateke publizitaterik.
|
|
Beno, Goñi hor dago, eta
|
ni
naiz momentu honetan demostratu beharra duena
|
|
Afizio ona izaten da bertara joan eta han egoten dena. Pilotan ere orain azken urteetan baino gehiago egiten da, ez
|
ni
hasi nintzenean baino gehiago hala ere. Halakorik ez da berriz ezagutuko.
|
|
Baina gauza horiek guztiak noizbehinka batzen direnean, une zirraragarri hori sentitzen duzu. Orduantxe,' hauek
|
ni
bezala ari dira arnasa hartzen' pentsatzen dut nire artean".
|
|
Zuberoak lehenbizi bere laborarien beharra dauka. Ene herrian uros bizi dira;
|
ni
bezain. Nekez baina laborariek badute beren tokia egungo munduan.
|
|
Umoretsua, honela hasi zuen lerroaldea: " Era en Pamplona y en su primavera de 1751, en donde
|
ni
lucia el Sol, ni cantaban los pajaros, porque hacia un tiempo endemoniado(...) convirtiendo en lagunas las calles de la vieja Iruña". Ondoren, orduko Iruñeko botika bat deskribatzen du, aitzakia horren bidez garai haietako bizimodua, ohiturak (sanferminetako abere azoka zaharra, txistulariak), jantziak eta bertze agerian jarriz.
|
|
Umoretsua, honela hasi zuen lerroaldea: " Era en Pamplona y en su primavera de 1751, en donde ni lucia el Sol,
|
ni
cantaban los pajaros, porque hacia un tiempo endemoniado(...) convirtiendo en lagunas las calles de la vieja Iruña". Ondoren, orduko Iruñeko botika bat deskribatzen du, aitzakia horren bidez garai haietako bizimodua, ohiturak (sanferminetako abere azoka zaharra, txistulariak), jantziak eta bertze agerian jarriz.
|
|
Nik lasaitasun osoz espero ditut ba tzordearen lanen ondorioak. Ez naiz
|
ni
batasuna nahi duen bakarra, Miarritzeko RPRko hautesleek ere horixe nahi dute. Frantzia mailan RPRko eta UDFko alderdi hauek elkar ulertzea espero dute, nekatuta baitaude zentro eskuinaren zatiketaz.
|
|
Departamentu batek ez lituzke konponduko gure arazo ekonomikoak, kulturalak eta linguistikoak. Eztabaida legezko da eta
|
ni
departamenduaren aurkakoa naiz. Ez argudio ekonomiko eta kultural mailan diferentziak ditudalako soilik, Euskal Departamendua Euskal Herritarroken (EH) errebindikazioa bilakatu delako baizik; Arnaldo Otegiren errebindikazioa.
|
|
Nortasun agirian" Español" jartzen dit, eta
|
ni
jada espainola eginda nago zentzu guztietan... Zergak eta denak han ordaintzen ditugu, ezta?
|
|
Nire bizitza pasa dut ijituak bezala, familia eta txakurra atzetik ditudala... Baina
|
ni
leku guztietan egoten naiz gustura, toki txarrik ez da, norberak jakin behar du egokitzen eta nirea nabilen toki guztietan beti gerran ibiltzea da, jendeari buila eta errieta egin eta arraunean ahal den ondoen egitea. Hori da edozein tokitan egin dudana.
|
|
" Ematen zuen sormena dela' nik' sortzendudana,' nire' barruan dagoena,'
|
ni
' naizena; eta nik uste dut inor ezin dela izan besteak gabe. Indibidualismoa sartuta duzu, ez agian bizimoduan, baina bai pentsaeran.
|
|
Zarraparra. Emen
|
ni
naiz pekatari. Lizundia laguna, Txillardegi' ren eskutitza irakurtzen asi zan.
|
|
Nerea neurtu bear bazan, joan dan illean, Euskaltzaindiaren billera baiño lentxeago," izenpetu gabe" egindako idazlan bat ere neurtu bearko zala. Onela" enpas" gelditu ziran alde batekoak eta besteak; eta
|
ni
eskomikatu gabe gelditu nintzan. Aitortzen diot Jaungoiko gure Jaunari.
|
|
Horretarako euskal musikaren ezaugarriak zein diren definitu litzateke. Nik egiten dudan musika euskalduna da
|
ni
Bilbokoa naizen neurrian, baina ez beste arrazoi batengatik. Normalki tranpa bat egiten da leku guztietan:
|
|
Euskadi Irratia eta ETB1 sortu genuen. ETB2 sortzean
|
ni
kanpo nengoen, eta ez dut sinisten ETB2n. Pentsatzen genuen euskara normalizatzeko bide egokiena telebista euskaldun bat zela.
|
|
Sara garai hartan hemengo edozein herri bezalakoa zen. Baserritarrak ziren, zeharo herri euskalduna; pentsa,
|
ni
garai hartan Sarako eskolara joan nintzen eta ez nuen frantsesik ikasi! Ikasi nuen" La Marsellesa" baina zer kantatzen nuen ez nekiela.
|
|
Saran gurekin bizi zen Elbira Zipitria, andereño famatua. Etxe hartan bazen ikastola bat, baina zoritxarrez
|
ni
izan nintzen ikasle bakarra, eta hori ez da broma.
|
|
Hegoaldera etortzean bizi izan nuen giro aldaketa benetan latza izan zen: nire gurasoak beste aldean gelditu eta
|
ni
osaba batzuen etxera etorri nintzen, batxilerra ikastera, hango ikasketak ez baitzizkidaten onartu. Jesuitetan sartu ninduten, eta hura beste giro bat zen:
|
|
Bertako gazteek ez zuten sinesten euskara ikastera joana nintzenik. Kasualitatea,
|
ni
nengoen baserrian bi mutiko ziren eta sei neska. Gainera nik 18 urte banituen, alaba gazteenak 16 izango zituen, eta besteek ere inguruan.
|
|
Igo egin bear genduke igo, gai eta arazo guzietan oso goruntz", baina" ez eta ez! ' Zu bota eta
|
ni
igoaz'... ' ni amildu eta zu igoaz' jarraituko dugu.
|
|
' Zu bota eta ni igoaz'... '
|
ni
amildu eta zu igoaz' jarraituko dugu. Noiz arte?".
|
|
Argi dago orain ez daukadala berritasun horren faktorea baina espero dut nire abestiak entzutea eta taldearen lana kontuan hartzea. Komunikabideak asko mugitzen dira sorpresaren aldetik eta uste dut hor sartu nindutela
|
ni
. Momentuan oso gustura hartu nuen.
|
|
Adibidez, lehenengo diskotik bigarren diskora desberdinena prozesua izan da. Lehenengo diskoan, abestiak erori egiten zitzaizkidan gainera, abestiek harrapatzen ninduten
|
ni
. Kanta asko egiten nituen.
|
|
HONEKIN lotuta, idazlea ere gero eta kontzienteago da promozioak bere liburuaren salmentan duen eraginaz, eta elkarrizketa nahiz aurkezpenak gogoko ez dituenak ere, bere lanaren beste zati bat jotzen du liburua promozionatzea. Gure etengabe gainezkatzen dituzten produktuen artean"
|
ni
naiz, hemen nago!" esateko egin daitekeen gutxiena da. Alta, egunkarietan zutabeak idatzi eta irrati nahiz telebistan agertzea, komunikabideetako animalia izatea, lagungarri al da idazlea promozionatzeko?
|
|
HONEKIN lotuta, idazlea ere gero eta kontzienteago da promozioak bere liburuaren salmentan duen eraginaz, eta elkarrizketa nahiz aurkezpenak gogoko ez dituenak ere, bere lanaren beste zati bat jotzen du liburua promozionatzea. Gure etengabe gainezkatzen dituzten produktuen artean"
|
ni
naiz, hemen nago!" esateko egin daitekeen gutxiena da. Alta, egunkarietan zutabeak idatzi eta irrati nahiz telebistan agertzea, komunikabideetako animalia izatea, lagungarri al da idazlea promozionatzeko?
|
|
bata lehen esan dudan ideologien elkarbizitza, bestea homologazio eta dikotomia horien gainditzea (lokalista pobre ustekoa, unibertsal aberats ustekoa), eta hirugarrena kulturgintza eredua. Xabierrek esan duen bezala, nahiz eta hau putakume bat izan niretzat eta
|
ni
berarentzat ere bai, hau atera egin behar dugu aurrera, gustagarria egin behar dugu. Hori da eskema nagusia.
|
|
Nortasun oso egin batekin aterrizatu nuen bertsolaritzan. Giro politikoari begira,
|
ni
Franco hil zen urtean atera nintzen, garai politikoa bereziki tenso, fuerte eta inportantea zen eta ni berotasun horren barru barruan nentorren. Azpillaga eta Lopategi zeuden puri purian, bertsolaritza sozial politikoa oso estimatua zen, batez ere gazteriaren aldetik.
|
|
Nortasun oso egin batekin aterrizatu nuen bertsolaritzan. Giro politikoari begira, ni Franco hil zen urtean atera nintzen, garai politikoa bereziki tenso, fuerte eta inportantea zen eta
|
ni
berotasun horren barru barruan nentorren. Azpillaga eta Lopategi zeuden puri purian, bertsolaritza sozial politikoa oso estimatua zen, batez ere gazteriaren aldetik.
|
|
Entzulegoaren zati handi batek hizkuntza bakantasunaren xarma ezinbestean galdu egin duelako. Askori berdin zaio hiru"
|
ni
" edo lau" gaur" dituen bertso bat entzutea, hitz potoloz borobildua bada. Eta askori berdin bazaio... bertsolariak zulo horretara erortzeko arriskua du.
|
|
Magdeburg-en (Alemania) ekainean izan zen batzarrean hauteskundeak egin eta
|
ni
aukeratu ninduten. Batzorde Ejekutiboko 18 pertsona aukeratzeko mundu osoko 34 hautagai zeuden.
|
|
Mundua norberarekin hasten dela pentsatzea, historia nirekin hasten dela, literatura nirekin hasten dela, herri hau, hizkuntza nirekin hasten dela pentsatze hori... Konturatu gabe izan bazirela besteak ere, eta
|
ni
bukatutakoan ere izango direla. Gertakizun historiko horren aurrean apaltasun gutxiago ez izatea da izurriteetako bat.
|
|
Nik nobela oso gutxi irakurtzen dut orain, saiakera eta poesia gehiago. Baina
|
ni
ez naiz poeta. Nik uste hemendik aurrera egingo dudanetik asko saioaren eta narratibaren arteko muga horretan ibiliko dela.
|
|
Lan bat egitean gerta litekeen gauzarik txarrena da zuk egindakoa lehendabizi zuri txarra iruditzea da. Inoiz egin ditut ahaleginak, poema batzuk idatzi eta
|
ni
konturatu arren" ez dituk onak... baina bada ezpada ere..." nirekin oso kritiko jokatzen dakiten pertsonei pasatzen (lagun handienak askotan minik handiena ematen dizutenak baldin badira ere). Eta lagunak farrez hasten badira, gaizki habil, adiskide!
|
|
Eta kasu asko dira. Duela gutxi, karrera bukatuta duen batek kontatzen zidan, nola 14 urterekin behartu zuten nire" Kapitan Frakasa" irakurtzera, eta 14 urterekin
|
ni
gorrotatu egiten omen ninduen. Norbaitek gomendatuta iritsi da nobela berriro irakurtzera, eta orain irakaslea gorrotatzen omen du.
|
|
Orduan aldaketa izugarri bat ematen du, iritzi orokorraren kontra. Marrazkilari hori
|
ni
ere banaiz. Liburu asko idazten nituen, ondo zihoakidan kontua, baina ez nengoen pozik, eta krisi horren aurrean norabide aldaketa baten beharra nuen.
|
|
Azken batean, Euskal Herriko bizimoduko esparru guztietan gertatu zen aldakuntza. Ikaragarrizko hazkundea izan zuen euskarak bitartean, baina,
|
ni
neu, hazkunde hori itsu itsuan eta bururik gabe egin ez ote zen nago... Egia esan, ez zen beste aukerarik, hil edo bizikoa baitzen haztea.
|
|
lehenengo" Hiruko" ak daude ipinita, momentu honetan diskurtso nagusia norbanakoen askatasuna eta bizitza pribatua baitira; nik ez nuen jarri nahi lehenengo dibertimendua eta gero bukaeran hori. Justu liburua kaleratu den momentuan egoera nahiko gaiztoa zen, eta bestela ere nik uste dut hemen bizi denarentzat ez dela"
|
ni
bizi naiz, badaukat bizitza pribatu bat, eta gero tarteka joaten naiz lan publikoa egitera", ez da hori. Uste dut ezin dela bereizi maila bat bestetik.
|
|
Atxagak interpretazioa ematen dio egileak berak ezer ezkutatzeko edo inor engainatzeko asmorik gabe idatziriko azken oharretan jasoak dauden erreferentzia literarioen zehaztasunari Sarrionandiaren"
|
ni
propiala" ren ausentzia eta isiltasunaren gaiarekin lotzen ditu: " Izan ere, bai behintzat ene iritzirako, isiltasunak inguratzen du nire lagunaren literatura.
|
|
Izan ere, iragana kontatzen duen pertsonaia nagusiaren orainaldiko nia da maila estradiegetikoko narratzailea, baina, iraganeko niaren gorabeherak kontagai dituen heinean, maila intradiegetikora jauzi egiten du. Hau da, istorioa ezagutarazten digun ahotsa orainaldiko
|
ni
narratzailea litzateke, eta iraganeko nia, aldiz, fokoa.
|
|
bere istorioa kontatzen digun kanpo narratzailea. (kasu honetan, askotan, narrazioa kontatzen duen"
|
ni
" a estradiegetikoa bada ere, eta iraganeko" ni" a intradiegetikoa da). c) Intradiegetiko heterodiegetikoa: fikziozko narratzaileak (bigarren mailakoak) kontatzen dizkigun gertaeretan ez badu parte hartzen. d) Intradiegetiko homodiegetikoa:
|
|
bere istorioa kontatzen digun kanpo narratzailea. (kasu honetan, askotan, narrazioa kontatzen duen" ni" a estradiegetikoa bada ere, eta iraganeko"
|
ni
" a intradiegetikoa da). c) Intradiegetiko heterodiegetikoa: fikziozko narratzaileak (bigarren mailakoak) kontatzen dizkigun gertaeretan ez badu parte hartzen. d) Intradiegetiko homodiegetikoa:
|
|
No se sabe con exactitud la fecha
|
ni
el lugar de nacimiento del P. Francisco de Vitoria, que debió de nacer en 1483 En vida, en su estado civil, se le conoció como Francisco de Arcaya y a veces aparece como Francisco de Gamboa. Téngase en cuenta que la familia Arcaya de Vitoria pertenecÃa al linaje vinculado a los parientes mayores de Gamboa.
|
|
Este hombre de grandes conocimientos nos muestra lo siguiente durante la primera guerra carlista: . Cuando los generales de la reina, agotados por la indomable oposición del pueblo vasco, garantizaron fraudulentamente sus derechos y privilegios, a sabiendas de que esa garantÃa no serÃa confirmada por el Gobierno; esos privilegios o fueros no estaban gastados por el tiempo
|
ni
habÃan dejado de ser respetados, honrados u obedecidos, ni tampoco habÃan conservado el nombre después de haber perdido el espÃritu de auténtica libertad, pues el hogar del vasco seguÃa siendo su castillo, en el más estricto sentido de la palabra; no habÃa magistrado que pudiera violarlo ni orden que pudiera abrirlo o confiscar sus armas o su caballo; el vasco no podÃa ser detenido por d... Estos derechos le parecÃan a Lord Carnarvon, como él vino a decir:
|
|
Este hombre de grandes conocimientos nos muestra lo siguiente durante la primera guerra carlista: . Cuando los generales de la reina, agotados por la indomable oposición del pueblo vasco, garantizaron fraudulentamente sus derechos y privilegios, a sabiendas de que esa garantÃa no serÃa confirmada por el Gobierno; esos privilegios o fueros no estaban gastados por el tiempo ni habÃan dejado de ser respetados, honrados u obedecidos,
|
ni
tampoco habÃan conservado el nombre después de haber perdido el espÃritu de auténtica libertad, pues el hogar del vasco seguÃa siendo su castillo, en el más estricto sentido de la palabra; no habÃa magistrado que pudiera violarlo ni orden que pudiera abrirlo o confiscar sus armas o su caballo; el vasco no podÃa ser detenido por deudas o sujeto a prisión por cualquier pretexto sin permitÃ... Estos derechos le parecÃan a Lord Carnarvon, como él vino a decir:
|
|
Este hombre de grandes conocimientos nos muestra lo siguiente durante la primera guerra carlista: ...a no serÃa confirmada por el Gobierno; esos privilegios o fueros no estaban gastados por el tiempo ni habÃan dejado de ser respetados, honrados u obedecidos, ni tampoco habÃan conservado el nombre después de haber perdido el espÃritu de auténtica libertad, pues el hogar del vasco seguÃa siendo su castillo, en el más estricto sentido de la palabra; no habÃa magistrado que pudiera violarlo
|
ni
orden que pudiera abrirlo o confiscar sus armas o su caballo; el vasco no podÃa ser detenido por deudas o sujeto a prisión por cualquier pretexto sin permitÃrsele antes comparecer ante el viejo árbol de Guernica, donde se le explicaba la acusación y era allà mismo o convocado a juicio o puesto en libertad bajo fianza, según las pruebas aducidas contra él o la naturaleza de la acusación?. Estos derechos le parecÃan a Lord Carnarvon, como él vino a decir:
|
|
Demokrazia herriaren burujabetza da eta horretarako ez dago grekeraz asko jakin beharrik, demokraziak zer esan nahi duen jakiteko. Adibide soil bat jartzekotan,
|
ni
konforme nengokeela gure hizkuntza, Europan diren hizkuntzetarik zaharrena, legez bizirik jarraitzeko neurriak hartuko balira, gainera gogoan izanik Frantzia eta Espainiako hizkuntzarik zaharrena dela euskara. Baina horretarako Frantziak bere Konstituzioaren 2 artikulua aldatu beharra duela eta era beran Espainiakoak bere 3 artikulua, horrela izan ezik gure euskararen ukapena zelako eta aldi berean baita ONUren adierazpenarena ere.
|
|
ArtÃculo 4 Nadie estará sometido a esclavitud
|
ni
a servidumbre; la esclavitud y la trata de esclavos están prohibidas en todas sus formas.
|
|
ArtÃculo 5 Nadie será sometido a torturas
|
ni
a penas o tratos crueles, inhumanos o degradantes.
|
|
ArtÃculo 9 Nadie podra ser arbitrariamente detenido, preso
|
ni
desterrado.
|
|
ArtÃculo 12 Nadie será objeto de ingerencias arbitrarias en su vida privada, su familia, su domicilio o su correspondencia,
|
ni
de ataques a su honra o a su reputación. Toda persona tiene derecho a la protección de la ley contra tales ingerencias o ataques.
|
|
2 A nadie se privará arbitrariamente de su nacionalidad
|
ni
del derecho a cambiar de nacionalidad.
|
|
Ni imperialismos,
|
ni
nacionalismos cerrados. Libertad y solidaridad?.
|
|
–Tenéis la fortuna de que vuestro pueblo sea depositario de la reliquia más venerable de la antigüedad hispana. Otras tendrán más valor artÃstico, serán más admiradas y codiciadas universalmente, pero no hay otra que tenga la importancia de esta lengua, sin cuyo estudio profundo jamás podrán ser revelados del todo los fundamentos y los primitivos derroteros de la civilización peninsular,
|
ni
podrá ésta ser esencialmente comprendida?.
|
|
José Ortega Gasset filosofo aipatuagandik ere beste honako adibide hau jaso dezakegu: . No hay tierra en España más cuidadosamente labrada,
|
ni
más limpias aldeas, ni ciudades mejor urbanizadas. El vasco acepta rápidamente los inventos mecánicos de la moderna civilización; pero, a la vez, conserva irreductible en su pecho el tesoro de viejÃsimas normas religiosas y polÃticas.
|
|
José Ortega Gasset filosofo aipatuagandik ere beste honako adibide hau jaso dezakegu: . No hay tierra en España más cuidadosamente labrada, ni más limpias aldeas,
|
ni
ciudades mejor urbanizadas. El vasco acepta rápidamente los inventos mecánicos de la moderna civilización; pero, a la vez, conserva irreductible en su pecho el tesoro de viejÃsimas normas religiosas y polÃticas.
|
|
Ta illnadillamilabidar
|
ni
, ceuosteraopendidubainoleenago, taceureamo dijo Santuba neurevijotzetiapartau bainoleenagoIcas (I, 68).
|
|
(bialdiz); Icas II an: esae
|
ni
, egitoarrei; Icas III an: atei, philisteotarrei (lerrobatzukbeheragophilisteotarrai), adisquidei, sacerdotei.Bainaeskuizkribuada eiformako gehiendakarrena; aibainogutxiagobadakarere, ugaridira: Isrraeltarrei (hirubider), cristinau pielei, cristinaubei (bibider), adisquidei, gaucei (hirubider), santei (santaiere bai), loijei, esanei, erreguei, (17bider), alabei (bibider), mutilei, aurreracuei, bes...
|
|
Gure libertate txikiarekin.(...) Geure miseriekin, pertsona libreak izan, pertsonalki ere, horixe dugubeharrena. Zu,
|
ni
, beste laguna, ez dugu oso perfektuak ematen, inguruotako hankabikook. Ez gara zaldunak.
|