|
2000
|
|
|
Euskal Herri osoan erabiltzen diren irainak dira batzuk, euskalki batean esaten direnak besteak eta, azken kasu horretan, euskalkiaren eremua aipatu dute. Batzuk gizonezkoei zuzenduak dira potrozorri, mostrango, gizarako..., besteak
|
emakumeei
marimaixtra, amandola, bularmarmita... eta badira genero kontuetan bereizketarik egiten ez duten irainak. Hau ere islatzen du hiztegi berezi honek.
|
|
|
8 artikulua. Pertsona orok du Konstituzioak edo legeek gizon
|
emakumeei
aitortzen dizkieten oinarrizko eskubideak hausten dituzten ekintzetatik babesteko, norbere herrialdeko auzitegi aginpidedunetan errekurtso eraginkorra jartzeko eskubidea.
|
|
|
Oharkabean bezala, ezker eskuko eriak eskuineko hatz nagira eraman nituen, ezkon eraztuna ukitzeraino. Tomas irratilariaren aholkuz, kendu gabea nuen,"
|
emakumeei
adulterioaren menturak morboa ematen baitie". Egiazki hala zenetz frogatu gabea nintzen oraino.
|
|
2001
|
|
|
Eta hori dute alienaziorik sakonena. Gu gizonok, gu geurori uko eginaz, Euskal Herriko
|
emakumeei
hean hiraultza osatzen lagundu beharrean arkitzen gara".
|
|
|
Aldez aurretik eskerrak eman nahi nizkieke faszismoaren aurka borrokatu zuten guztiei eta bereziki liburua egiten lagundu didaten gizon
|
emakumeei
; 1936ko gerran borrokatu ondoren kartzelatik ihes egin eta makia osatzera erabaki zirenei; bizitza arriskuan zutela jakinik ere, zalantzak alde batera utzi eta PC birrantolatzearren itzuli zirenei; 1944ko urrian Nafarroan sartutako guztiei (800 baziren, bueltan muga zeharkatzea lortu zutenak askoz gutxiago izan arren). Den den horiek dira liburu honen protagonistak.
|
|
|
Ikaslea egunero fakultatera joateko bezain indartsu ez badago, udalek eta era askotako erakundeek prestakuntza eta solasaldia antolatzeko hainbat egitarau eskaintzen dituzte, beren buruari astirik eskaini nahi dioten gizon eta
|
emakumeei
zuzenduak.
|
|
|
Horregatik, osteoporosi arazoak dituzten
|
emakumeei
kaltzio dosi osagarria (egunean 1.000 mg) hartzea komeni izaten zaie sarritan.
|
|
|
c) Abortoa. Abortatzea ez al da
|
emakumeei
dagokien ekintza. Aurreko bietanbezalaxe, gizakiari dagozkion ezaugarriak erabiltzen dira animalien kasuan.Benetan ematen al da bereizketa hori euskaraz?
|
|
|
Emaitzen arabera, “laneko estres handiena duten gizonek arterosklerosi arrisku handiagoa dute”. Estresaren eta arterien buxaduraren arteko erlazioak ez die
|
emakumeei
eragiten, hormonei esker estresaren ondorioen kontra babestuta daudelako. Litekeena da, halaber, azterketan erabilitako galdetegiak emakumeen estres maila behar bezala ez ebaluatzea.
|
|
|
tigreak, ur gazia edanez gero, askoz errabiatuago ibiltzen zirela. Ur geza edaten badute, ordea, bakanago erasotzen dietela gizon
|
emakumeei
.
|
|
|
Asian 1997an sortu zen diru larrialdia izan da egoera honen eragile. Krisiak batez ere
|
emakumeei
eragin die. Filipinasen, Indonesian eta Tailandian emakume askok beren gorputzak saldu behar izan dituzte familia man tentzeko, haurrek eskola utzi eta prostituziora jo.
|
|
|
Bizi diren gizarte itxiak, familiako giro itogarri eta etsigarriak eragiten dizkie
|
emakumeei
horrelako gaiztakeriak. Erabat ustiatuak daudelako.
|
|
|
Analfabeto izateak, diruezak, tradizioak eta senarren mende egoteak kate itogarria leporatzen diete
|
emakumeei
ezkontzan.
|
|
|
Txistuka saludatu zuten elkar. Gero egun on erran zien mandatuak egiten ari ziren
|
emakumeei
. " Baita zuri ere", erantzun zioten, eta segitu zuten erosten:
|
|
2002
|
|
|
Hortik abiatuta diskurtso informatiboa aztertzea zen hurrengo puntua eta horretarako, alde batetik, hedabideek erabiltzen duten hizkuntza eta, bestetik, edukietan
|
emakumeei
zenbat toki eskaintzen zaien eta nolako tratamendua jasotzen duten aztertu behar zen. Lehen ala bigarren mailako tratamendua ematen zaio emakumeari?
|
|
|
Formosa Textile enpresan,
|
emakumeei
probak egiten dizkiete, haurdun ote dauden jakiteko. Probak baiezkoa emanez gero, dena delako emakumea kalera botatzen dute ziztu bizian.
|
|
|
Eta hauen eskutik jasaten dituzte zibil txetxeniarrek torturarik basatienak: kolpeak, elektrizitatea, mutilazioak (behatzak, belarriak, esku zein hankak moztea, begiak ateratzea...),
|
emakumeei
egiten zaizkien bortxaketak eta baita pertsonen bahiketa eta horien inguruko negozioa ere. Eta horien guztien oso berri gutxi heldu da gureganaino.
|
|
|
Gizon egingo zan ezkero, mundua... zabalago izango eban. Bere bideak, berberak aukeratuko zituan,
|
emakumeei
jaramon gitxiago eginik emakumeak... atzetik etorri eitezala. Emakumeak, sorginak ziran.
|
|
|
Aita santu maitagarriak zer geiegi eskatzen deutsez bearbada, oraingo gizon eta
|
emakumeei
.
|
|
|
Ezagunenen eta ohikoenen artean ondorengo hauek ditugu: artrosia, bi milioi pertsona baino gehiagok jasaten dutena eta kartilagoaren higaduragatik sortzen dena; artritis erreumatoidea, artikulazioak handitzea dakarrena, eta osteoporosia, gaitz honek bi milioi eta erdi pertsonari eragiten baitio eta gehienetan menopausia pasatu duten
|
emakumeei
.
|
|
|
–Ene begirunerik handiena merezi duzuen andere on eta maiteak, esan zien Pertseok adeitasunez hiru
|
emakumeei
–: ez dago inolako arrazoirik zuek hirurok era horretan ikara zaitezten.
|
|
|
Haurtzaroari buruz jarduteko garaian, arlo hori nahiko berria dela esan beharda, eta azken urte hauetan zenbait lan, hauetako asko emakumeek egindakoak, egiten ari direla horren inguruan. Berrikuntza sozialaren gaia jorratzean zenbaitlanek ez dituzte ahanzten haurtzaroari eta
|
emakumeei
zuzendutako asistentzia bideak, eta giza talde horien inguruko diskurtsoa eta trataerak.
|
|
|
Biek ere emakumeengan badute eraginik eta horrek,
|
emakumeei
gaitasun ekonomikoa emanez, gizarte esparruan ematen den indibidualizazioari familia barneko indibidualizazioa eransten dio. Estatusean oinarritutako senar emazte rolak gainditu eta bestearekiko mendetasunaren beharrik nahi ez izateak bikote eredu bakarraren haustura dakar.
|
|
|
Gizarte industrialeko bizikidetza familia nuklearraren inguruan araututa egon da. Baina ordainetan (edo horretarako baldintza bezala) gizonei eta
|
emakumeei
aurrezartzen zitzaien eginbeharra gizarte garaikidean ahuldu egiten da. Gizonen eta emakumeen arteko generoaren auzien berregituratzeak (emakumeak heziketan eta lan merkatuan txertatzeak, dibortzioak, haurdunaldia ekiditeko bideak, etxeko lanen deskualifikazioak, etab.),, familia txikiak?
|
|
|
Berdintasun formalak
|
emakumeei
euren biografiaren alor guztietan gizonei adinako aukerak eta beharrak eskaini ahala, hutsuneak agerian geratzen ari dira. Lan merkatuan egoera pertsonalak kontuan hartzen ez diren bezala, alegia, gizar
|
|
|
Etxeko ardurak eta kezkak beregain hartzean baino ez dira ohartzen pertsonak, gizonak eta emakumeak, hiru esparru zeharo desberdin direla etxea(
|
emakumeei
aurrezarritako lekua), esparru publikoa eta pribatua (ikus: Murillo, 1996).
|
|
|
Baieztapen horretaz baliatzeak froga ditzake diskriminazioa eta sexismoa, baztertuta geratuz arrazoiketa biologikoak oinarri harturik
|
emakumeei
lekua aurrezartzea argudiatzen duen jarrera. Generoaren soziologiak egindako ekarpen
|
|
|
Edo gatazka islatzen den leku bat. Izan ere, gatazkaren kontzientzia hartzen da aukera berriak zabaltzen zaizkielako, eta bereziki
|
emakumeei
, agerian geratuz bataren eta bestearen egoera desberdina eta bateragaitza dela.
|
|
|
Heziketak bidegurutze egoera bat sortu du: langabezia masiboarekin eta
|
emakumeei
aurrezarriak zaizkien lanpostuetako arrazionaltasun erreserbekin, lanbide baten jabe egitea oso zaila bilakatu da. Baina aldi berean, bikote eta familiara itzultzeak, emakume gazteetan bereziki, gero eta posibilitate urrunagoa dirudi.
|
|
|
1950eko hamarkadan, berriz, irrati nobelek eta futbolak entretenimendua eskaintzen zion oraindik autarkian eta gerra ondorengo probrezian eta desolamenduan murgilduta zegoen herriari. Horrez gain,
|
emakumeei
zuzendutako irratsaioak ugaritu ziren estatu espainiarreko emandegietan; esaterako, Radio Bilbao delako irratitik. Saludos amigas!, izeneko irratsaioa eskaintzen zuten (Mansu Camus, 1980:
|
|
|
Gela presio bidezko gutun azaletik ateratzen da eta hatz mamiekin aplikatzen da klitoriaren eremuan. Errezeta medikorik gabe saltzen da, eta, Estatu Batuetako farmazia laborategien arabera, ez du albo ondoriorik, nahiz eta haurdun dauden edo anorexia duten
|
emakumeei
ez aholkatzen. Ministerio horren iturriek adierazi zuten Osasun Ministerioak produktu berri horri buruzko berririk ez duela, eta ohartarazten du ezin dela sendagai edo kosmetikotzat hartu “bi erregistroetan aurkeztu ez delako”.
|
|
|
Gainera, ‘familia atsedenerako unitateak’ sortuko direla iragarri dute. Andaluziako planaren asmoa familiei, batez ere
|
emakumeei
, laguntzea da, lana eta etxeko bizitza bateragarri egin ditzaten, eta hori ez da seme alabak zaintzeko laguntzak soilik. Nagusiak ere proiektu honen ardatzetako bat dira, eta Batzordeak bi asteren buruan argitaratuko ditu.
|
|
|
Erretirorako jauziak zakarra izaten jarraitzen du, eta hainbat faktoreren mende daude, maila soziokulturaletik egoera ekonomikora. Eta desberdinak dira, halaber, gizonei eta
|
emakumeei
, langileei eta exekutiboei, eskulangileei eta langile intelektualei emandako erantzunak. Baina erretiroa zahartzarotik bereizten badugu eta laneko eta erretiroko bizi etapen artean zubi berriak eraikitzen baditugu, horietako bakar bat ere gehiegi balioetsi edo gutxietsi gabe, erretiroa porrota balitz bezala bizitzen hasiko da.
|
|
|
Hala ere, Artzainek azpimarratu zuen aztertutako aldagai psikologikoetan desberdintasunak hauteman zirela bi taldeen artean, adibidez, autoefikazia itxaropenetan, Lehen Mailako Atentzioko zerbitzuetan arreta jaso zuten pertsonengan maila altuagoekin. «Hau hobetu beharreko puntuetako bat izan liteke,
|
emakumeei
lagundu egin litzaieke egunero, beren osasun egoera eta bizi kalitatea hobetzeko», ondorioztatu zuen.
|
|
|
Haurrentzako Nazio Batuen Funtsak (Unicef) kanpaina bat jarri du martxan jaioberrien tetanosa erauzteko herrialde pobreetan, BD eta Bio Farma farmazia konpainiek emandako gaixotasun honen aurkako 9 milioi txertoren bidalketa aurreikusten duena. Unicefen esanetan, ekimen hori indartu egin da injektore berri bat erabiliz, urruneko eremuetan
|
emakumeei
txertaketa errazteko. Aipatutako konpainiek diseinatutako eta Uniject izeneko aparatu berria, anatoxina tetanikoa duena, dosi batez betetako xiringa da, eta osasun prestakuntzarik gabeko pertsonek ere erabil dezakete.
|
|
|
Era berean, haurdunaldiko 20 asteak igaro ondoren, pisua bat batean handitzeari ere adi egon behar da; izan ere, hankak, eskuak eta aurpegia handituz gero, preklanpsia egin dezake, hau da, haurdunaldiak arteria presio handia eragin dezake. Obesitatearen arriskuak haurdunaldian Obesitatea maneiatzeko, batez ere, giltzurrun aurreko aholkua behar da, gehiegizko pisua duten
|
emakumeei
aukera ematen baitie egoera horrek haurdunaldiaren etorkizunerako dituen arriskuak ezagutzeko, hala nola: – Erditze oso goiztiarrak (“32 aste”) eta fetu heriotzak goiztiarrak edo berantiarrak izateko aukera handiagoa, lehenengo ernaldia denean.
|
|
|
Adituek genetika gisa aipatu arren, gaixotasun horren arrazoiak ez dira ezagutzen, eta kronikoa da, nahiz eta gaixotasun mota asko izan. “Ez dago gaixotasunik, gaixorik baizik”, gogoratzen du Doblasek espondilitis ankilosatzaileari buruz hitz egitean; gaur egun, gizonei eragiten die
|
emakumeei
baino gehiago, baina hainbat gradutan. “Gaixo askok minusbaliotasun handia dute, beste batzuek baliaezintasun absolutua eta mugitzeko, gidatzeko arazoak dituzte…”, azaldu du Adesdemako lehendakariak, eta adierazi du gizarteak harrokeriari buruz duen ezjakintasunagatik “zaila dela zer gertatzen zaizun azaltzea, jende askok nahas dezakeelako baja eta lotsagabekeria pixka bat”, zeren eta, dirudienez, bizkarreko, aldaketako edo begi hanturako mina besterik ez baitago, benetako borroka dagoenean.
|
|
|
Halaxe iragarri zuen atzo Bilbon Consuelo Crespo Euskal Herriko Haurrentzako NBEren Funtsaren presidenteak, eta azaldu zuen diru hori bost urterako programa baten parte den proiektu batean inbertituko dela, nahiz eta lehen fasea bi urteko epean eta GIBak gehien eragiten dien El Salvadorreko zazpi departamentuetan egingo den. Programa honen helburu nagusia da El Salvadorreko Osasun Unitateak bisitatzen dituzten emakume guztiei informazioa eta aholkuak ematea,
|
emakumeei
jaio aurreko kontrol zerbitzuen erabilera %86ra igotzea eta gaikuntza programak ezartzea. Horrez gain, ospitale publikoetan kutsatutako haurrentzako 15 arreta zentro irekitzea sustatuko da, eta nerabeentzako sentsibilizazio, informazio eta hezkuntza programak garatuko dira.
|
|
|
Esan nahi baita bere buruari aitortua besteei aitortzea falta zitzaiola: bost urte haietan ezagun egin zituèn herriko gizon
|
emakumeei
, esate baterako. Haietako batek baino gehiagok galdetu izan baitzion zer moduz ote zegoen Sergio, aspaldi ez zutela ikusi...
|
|
|
Hala ere, Islamak ez du berdin jokatzen leku guztietan: Europan eta Asiako erdialde, hegoalde eta hego ekialdean, beste osagai kultural batzuk daudenez, emakume musulmanari baldintza hobeak eskaintzen zaizkie, eskualde horietako beste
|
emakumeei
ematen zaizkienaren antzekoak.
|
|
|
Batzuetan inolako oinarri erlijiosorik ez duten tradizioau rreislamikoak dira. Adibide ikaragarri bat klitoriarenerauzketarena da, Afrikako eskualde musulman eta ez musulman batzuetan guztiz indarrean baitago eta milioika
|
emakumeei
eragiten baitie.
|
|
2003
|
|
|
Mehatxu dugun aire kutsagarrizko ekaitz honek gogoeta sakona eskatzen digu guztioi. Denoi diot, baina bereziki politikoei eta, esan dezagun honela, ekonomia «aurreratuaren» gizon
|
emakumeei
. Ez dute balio zientzia eta teknika baztertzeko alternatiba sinplistek, ez horixe.
|
|
|
Frantziako Gobernuaren planeko eduki gehienak honako alderdi zehatz hauekin du zerikusia: erretiratzeko adinarekin, kotizatzeko aldiarekin, pentsioen kalkuluarekin, kotizazioen erosketaren eta hiru seme alaba edo gehiagoren kargua izan duten
|
emakumeei
eman beharreko laguntza familiarrarekin. Funtsean, alderdi horiexek jaso dituzte joan den maiatzaren 7an Ministroen Kontseilura heldu zen aurreproiektuan.
|
|
|
Garai hartan emakumeak ziren hartzaile nagusiak, eta orain espektroa zabalagoa da, emakumeak lan merkatuan sartu direlako. Lehen gizonezkoak bakarrik jarri ohi ziren esatari, bazirudien emakumeengana zuzentzea gizonezkoen gauza zela, edo
|
emakumeei
gizonezkoen ahotsa erakargarriago zaiela. Baina ez nago batere ados horrekin.
|
|
|
Emakumeek beste
|
emakumeei
ateratako argazkiak bildu ditu «Andreen begiradak, andreen begiradapean» izeneko erakusketan Bilboko BBK aretoak. XIX. mendetik 2002 urtera arte 68 argazkilarik egindako lanak daude ikusgai.
|
|
|
1926an Maria de Maeztuk eta Concha Mendez poetek martxan jarri zuten Club Lyceum beste batzuk Lizeo Feminista izendatzen dute elkarteko partaide egin zen, eta hango Literatura saileko arduradun. Victoria Kent, Isabel Oyarzabal sozialista, Zenobia Camprubi eta beste intelektual asko batu zituen elkarte horrek emakumeen arteko elkartasuna sustatzea zuen helburu, eta era guztietako
|
emakumeei
ireki zizkien bere ateak, nahiz eta azken batean partaide gehienak intelektualak izan. Joera politikoko zein erlijiosoko ekitaldiei uko egiten zienez, bai feministen, bai sozialisten eta bai katolikoen kritikak jaso zituen.
|
|
|
Beraz, zentzuzkoa dirudi egoera horri buelta emateko nekazaritza sektoreaketa landa garapenak zeregin erabakigarria izan behar dutela eta lehentasuna izanbehar dutela; merkataritza baino barne produkzioa sustatzean dagoela gakoa. Nekazari txikiei eta, batez ere
|
emakumeei
, baliabideak (lurra, maileguak, teknologiaaproposak) eskaintzea dela bidea. Elikadura ziurtasuna benetako lehentasun gisaoinarri duen nekazaritza politika nazionalak behar dira, barne merkatua kontuanhartzen duena.
|
|
|
35 eta 50 urte bitarteko emakumeen %8k baino gehiagok inkontinentziaren bat izan du, eta ehuneko hori %12raino igotzen da 55 urtetik aurrera. Josefina Trillo Madrilgo Etxekoandre, Kontsumitzaile eta Erabiltzaileen Elkarteko (AACCU) lehendakariak azaldu duenez, “gernu inkontinentziak halako konplexu handia eragiten die gernu jarioa duten
|
emakumeei
, eta etxean geratzea nahiago dute, gernu galeraren beldur baitira”. “Arazo horrek bere buruarekin gaizki sentiarazten ditu eta autoestimua nabarmen galtzea eragiten du”, gaineratu du.
|
|
|
Izan ere, Nuvaring efektua hiru orduz mantentzen da, emakumearen gorputzetik kanpo egon arren. Pilularekin gertatzen den bezala, produktu hau ez zaie gomendatzen erretzaile diren 35 urtetik gorako
|
emakumeei
, bularreko haurrei, bularreko edo umetokiko minbizia dutenei eta prozesu kardiobaskularrak dituztenei. Kontrazepzioaren arloko azken orduko beste berrikuntza bat Yasmin pilula da.
|
|
|
Minbiziaren aurkako Plan Nazionalak, aurten amaitu baino lehen indarrean sartuko denak, 45 urtetik gorako emakume guztiei aurreikusten dizkie bularreko eta matrizeko minbizia detektatzeko probak, eta 40ko hamarkadatik aurrera, tumore horien familia aurrekariak dituzten
|
emakumeei
, testu honetan lan egiten duten elkarte zientifikoen iturrien arabera. Gaur egun, “screening” izeneko proba horiek, oro har, 55 urtetik gorako emakumeei egiten zaizkie.
|
|
|
Minbiziaren aurkako Plan Nazionalak, aurten amaitu baino lehen indarrean sartuko denak, 45 urtetik gorako emakume guztiei aurreikusten dizkie bularreko eta matrizeko minbizia detektatzeko probak, eta 40ko hamarkadatik aurrera, tumore horien familia aurrekariak dituzten emakumeei, testu honetan lan egiten duten elkarte zientifikoen iturrien arabera. Gaur egun, “screening” izeneko proba horiek, oro har, 55 urtetik gorako
|
emakumeei
egiten zaizkie. Era berean, plan horrek ezartzen du gehienez ere hilabeteko epea, paziente bati tumore bat diagnostikatu eta tratamendua hasten zaion unetik hasita.
|
|
|
Adituek diotenez, fibromialgia, Espainian duela zenbait urtetik ezagutzen dena, aurrejoera genetikoaren, infekzio aurrekarien edo pertsona bakoitzaren immunitate sistemako desorekaren ondorioz gertatzen da. Gaur egun, gaixotasun horrek Espainiako biztanleen %2 eta %3 artean eragiten du, bereziki
|
emakumeei
. Emakumeen artean, gaitzaren prebalentzia %4, 2koa da, eta gizonezkoen artean %0, 2koa.
|
|
|
Ekialdeko Europako etorkinei dagokienez, gidak aholkatzen die medikuei kontuan har ditzatela alkohol kontsumo handiaren aurreko patologia hepatikoak, edo herrialde horietan oso zabalduta dagoen tabakismoaren prebalentzia. Marokoarrei dagokienez, arreta berezia jartzen zaie
|
emakumeei
, eta haien tentsioak nabarmentzen dira beren herrialdeko kultura bateratzeko; izan ere, kultura horretan, emakumea gizonaren eta espainiarraren mende dago, edo azterketa ginekologikorik ez dago. Hizkuntzari dagokionez, Fidel Illanak esan zuen Madrilen bitartekari edo interprete sare bat sortzeko lanean ari direla, baina ezin izan zuen gutxi gorabehera noiz jarriko den martxan.
|
|
|
Era berean, emakumeari “kredituak, teknologia egokiak eta merkatuetarako eta informaziorako sarbidea izateko gizakiak dituen eskubide berak” emateko beharrezkoak diren administrazio erreformak has daitezen bultzatzen du. Testuak, gainera, salatzen du herrialde askotan indarrean dauden lege eta ohitura batzuek mugatu egiten dutela
|
emakumeei
kredituak ematea, eta zenbait arauk (sozialak edo legalak) eragotzi egiten dutela emakumeek munduko leku batzuetan lurrak, propietateak eta etxebizitzak jarauntsi edo eskuratu ahal izatea, eta hori “emakumearen giza eskubideen urraketa da”. Alde horretatik, Nazio Batuek nazioarteko finantza erakundeei eta etxebizitzak finantzatzeko eskualdeko, estatuko eta tokiko finantza erakundeei gomendatzen die beren programetan emakumearen parte hartzea bultza dezatela.
|
|
|
“Poliuretanoz egina dago, eta, ondorioz, latexari alergia dioten pertsonentzako gailu erabilgarria da”. Preserbatibo horrek aukera berriak zabalduko dizkie prostituzioan aritzen diren
|
emakumeei
. Gizon askok sexu transmisiozko gaixotasunetatik babestu nahi ez izatea da prostituten arazo nagusietako bat.
|
|
|
Edoskitze organikoa Dieta organiko baten kalitatea jaiotzean kontsumitutako ama letxatik hasten da. Jakina da amek sodioz aberatsak diren dieta batek hipertentsio arazoak ekar diezazkiokeela etorkizuneko haurrari, eta, aldi berean, haurdunaren organismoarekin kontaktuan jartzen diren polutanteak gero haurrari transmititzen zaizkio amaren esnearen bidez. Hori dela eta, sendagile askok haurdun dauden
|
emakumeei
, haurdun geratzeko asmoa dutenei edo bularra ematen ari direnei, dieta organiko batez (gehigarririk gabe) elikatzen saiatzea, tabakoa edo alkohola saihestea, edo pestizidak etxeko edo lorategiko lanetan berregitea; disolbatzaileetara, gasolinazko lurrinetara edo azazkal esmalte lehorretara ez eramatea, eta abar. ).
|
|
|
Kritikak Baina metodoak kritika ugari jaso ditu, eta uste dute ez dela oso segurua, eta guraso izateagatik etsita dauden pertsonez baliatzen dela. Hala, Giza Ugalketaren eta Enbriologiaren Agintaritza Britainiarrak (HFEA) Internet bidez hartutako esperma erabiltzen duten
|
emakumeei
gomendatu die hark ezinbesteko baldintzak betetzen dituela ziurtatzeko. “Gune horiek ez ditu ezagutzen HFEAk eta ez daude inongo arautegik kontrolatuta”, argitu zuen Suzi Leather elkarte horretako lehendakariak.
|
|
|
Gida batez ere juridikoa da, eta atzo aurkeztu zuten Begoña Fernándezek, IAMeko zuzendari nagusiak, eta Ángela Alemanyk, Themiseko lehendakariak. Bi emakumeak ziur agertu ziren argitalpen honek tratu txarrak jasan dituzten
|
emakumeei
beren eskubideak baliatu eta bizi baldintza hobeak lortzen lagunduko diela. Dokumentuak hainbat atal ditu, besteak beste, honako hauek:
|
|
|
Halaber, emakume etorkinentzako kapitulu berezi bat, segurtasun plan bat eta biktimentzako helbide eta telefono erabilgarri batzuk ere baditu. “Defendatu zure eskubideak”, batez ere, bikotekideek eraso egiten dieten
|
emakumeei
, seme alabei eta familia edo gizarte inguruneko pertsona guztiei zuzenduta dago. Azkenik, Alemanyk adierazi zuen guztiok dugula tratu txarren kasu bat salatzeko legezko betebeharra.
|
|
|
Pertsona berak gaixotasun hori urtean behin baino gehiagotan har dezake, eta udazkenaren hasiera, udaberria eta neguaren erdia baino gehiago izaten dira. Arreta handiagoa jarri behar zaie haurrei, adinekoei, haurdun dauden
|
emakumeei
eta ahulduta dauden eta gehien kaltetu daitezkeen pertsonei. Hasiera batean, konplikaziorik gabeko gaixotasun quetranscurrea da, eta hiru eta zazpi egun bitartean, sintomak desagertzen hasten dira.
|
|
|
Hasiera batean, konplikaziorik gabeko gaixotasun quetranscurrea da, eta hiru eta zazpi egun bitartean, sintomak desagertzen hasten dira. Hala ere, arreta handiagoa jarri behar zaie haurrei, adinekoei, haurdun dauden
|
emakumeei
eta ahulduta dauden pertsonei, kaltetuenak izan daitezkeenean. Sintomak Hotzeriaren sintoma ohikoenak hauek dira:
|
|
|
Prentsaurrekoan, erakundeko koordinatzaile nazionalak, María del Carmen Gonzálezek, adierazi zuen 1997an, azken datu ofizialak eman ziren egunean, 250.000 pertsonari eragiten zietela arazo horiek, eta orain uste dute kopuru hori boskoiztu egin dela, eta are gehiago, diagnostikatu eta aitortu gabeko kasuak direla eta. Gainera, biztanleria marjina handiagoari eragiten dio, ez bakarrik nerabeei, pentsatu ohi den bezala, baita menopausia ondoko
|
emakumeei
ere, 45 eta 55 urte bitarteko gizonei, eta bost eta sei urte bitarteko haur kaltetuei ere. Esan zuenez, kanpainarekin ez da dramatizatu nahi, ez sintomak eskaini nahi, batzuetan “ideiak ematen baititugu”.
|
|
|
Berrikusi dieta Haurdunaldian, aldizkako kontrol ginekologikoaz gain, aholku dietetikoak ematea gomendatzen da dieta berrikusteko eta zenbait mantenugairen premia areagotuak asetzeko arreta gehien jarri behar zaien elikagaiak ezagutzeko, hala nola bitamina. bitaminaren 10 mg behar dira egunean, hau da, 5 mg gehiago haurdun ez dauden
|
emakumeei
gomendatutakoa baino. Bitamina lipodisolbagarria denez, organismoan metatzen da eta amaren eta fetuaren kontzentrazioak berdinak dira.
|
|
|
Egoera larri horri buruzko txostenaren hirugarren azalpen bat familia plangintzako metodoei buruzko informaziorik eza da. Metodo horiek
|
emakumeei
haurdunaldiak bereizten eta osasuna zaintzen lagunduko liekete. Ikerketaren egileek, Osasunaren Mundu Erakundeak (OME), Haurrentzako NBEren Funtsak (Unicef) eta Biztanleentzako NBEren Funtsak (UNFPA) diotenez, 13 herrialdek baino ez dute amaren heriotzen %70, eta India da heriotza kopuru handiena duena, eta atzetik Nigeria.
|
|
|
Sistema horrek honela funtzionatzen du: Murtziako Eskualdeko Osasun Sailak gutunak bidaltzen dizkie arrisku handieneko adin tartean (50 urte) dauden
|
emakumeei
, Asociación Española Contra el Cancer (AECC) elkartearen egoitzan edo unitate mugikorretan doako mamografiak egin ditzaten. Bahetze horretatik aurrera, Isidro Durán erradiologoak AECCko adituek egindako plaka guztiak aztertzen ditu asteazkenero, eta bularrean lesioak izan dituzten mamografiak hautatzen ditu.
|
|
|
Azterlanaren arabera, 90 urtera iristen diren emakumeen ia% 32k aldaka haustura izaten du adin horretan, eta gizonen kasuan, berriz,% 17k. Izan ere, gaixotasun horrek batez ere
|
emakumeei
eragiten die (emakumezkoen populazioaren %12 eta %15 artean), bereziki menopausia ondokoei, segmentu horretan atzemandako kasuen %40 inguru baitira. Era berean, azterlanak adierazten du aldakako hausturak direla garrantzitsuenak, heriotza tasa handiagoa dakartelako (lehenengo hilabeteetan% 15etik 50era), baita osasun gastu handia ere.
|
|
|
Beharbada bere zerraldoaren kontra koroa bat jarriko zuela esaten zuen eta bromak egiten zituzten. Horixe omen zen bere ametsa, bere aspaldiko gutizia, hilerrira joan eta lehen lerroetan pilatuko ziren
|
emakumeei
, beren poltsa beltzak altzoan estutuz, nola negar egiten zuten erreparatzea, eskularru beltzetan musuzapi zuriak kontatzea, eta, ekitaldia bukatu ondoren, taldexkak autoetarantz abiatuko zirelarik, jendearen esamesak entzutea. Metro labur horietan, hilobitik autoetara bidean, agertzen omen dira hilari buruzko benetako sentimenduak, kontatzen omen dira egiak.
|
|
|
Igogailuaren botoia sakatu eta nigan beste norbait ikusiko balu bezala begiratu zidan berriro. Beharbada Frischek
|
emakumeei
begiratzen zien bezala begiratuko niola nik ere Monikari pentsatu nuen, harridura eta jakituria nahasiz, gaztetasuna eta heldutasuna uztartuz. Igogailua jaisten zen bitartean (igogailuak beti azken solairuan egoten dira gauetan), nire kontra estutu zen.
|
|
|
Kafetegiko zabalgunean bildu eta bertatik bertara elkarri begira geratu ginelarik, keinu bat egin omen nuen nik, onespen keinu bat, bere gorputzari gainbegiratu azkar bat eman ondoren. Nik ukatu egin diot beti hori, ez baitut inoiz izan
|
emakumeei
aurrez aurre begiratzeko ohiturarik, ez behintzat horren lotsagabeki, eta are gutxiago egiten baitut onespen keinurik. Ez nekiela, esan omen nion, zergatik egiten zitzaidan bera hain erakargarri eta horrek erakargarriago egiten zuela oraindik eta misterio guztiak erakargarri zaizkigun neurrian ez nekiela dagoeneko, jarraitu omen nuen, zer egiten zitzaidan erakargarriago, bera ala bere misterioa.
|
|
|
Norbait interesatzen zitzaionean bere koaderno urdina atera eta aldean eseriko zitzaion, marrazki bat egiten zion bitartean galderak egiten hasteko, galdera intimoak nolanahi ere, barrutik ezagutu gabe inor marraztea ezinezkoa zuelako edo. Posatzen zuen emakumeak, uste dut
|
emakumeei
bakarrik eskaintzen ziela aukera hori, psikoanalista baten kontsultan zegoen sentsazioa izaten zuen eta, tarteka, norbait biluzten ari zitzaion sentipena ere izan zezakeen, batzuekin bigarren egiteko honetan saiatzen baitzen askoz ere gogotsuago: galderak egiteari utzi eta eskuarekin ilea desegin, janzkera nahastu edo paperean zirriborroren bat egin baino lehen aurrean zuenari egokera zuzentzen edo pausatzeko modua aldatzen saiatzen zen, han hemenka ukituak eman edo ferekak eginez.
|
|
|
Orain gai batekin hasi, gero beste bat hautatu. Ile apaindegira datozen
|
emakumeei
ikasi diedanez, gure haurrik joan ez den frantses eskoletan, idazlanetan, huts barkaezinak dira hauek. Baina utzidazu askatzen eta har itzazu lerro hauek erraietatik jaulkitzen zaidan garrasi baten gisara.
|
|
|
Hauek dira era honetako bekatari usuenak: 1 besteak hitzen bidez tentatzen dituztenak seigarrengoaren kontra bekatu egin dezaten; 2 tentaldi horiek txantxetan, barre eginarazteko, egiten dituztenak; 3
|
emakumeei
amodiozko hitzak," biotz, ederra" eta halakoak esaten dizkietenak, limurtzeko; 4 esaera lizunak errepikatzen dituztenak, libertitzeko; 5 ezkontzako gauzak kontatzen dituzten ezkonduak, eta are gehiago gazteen aurrean egiten dutenean; 6 kanta berdeak abestu, asmatu edo erakusten dituztenak. Aitortzeko orduan, beti ere entzuleen kopurua ondo zehaztu behar da, adierazpen lizun berarekin egindako bekatuak biderkatzen baititu horrek.
|
|
|
Era berean, alarguntasuna ere oso ezberdina zen bata eta bestearentzat: gizonak berehala ezkontzen ziren berriro;
|
emakumeei
, aldiz, kastitatearen eta Kristori eskaintzearen ideala eskaintzen zitzaien Elizatik. Ulertzekoa da, halaber, emakumezko alargunen artean eskale eta arlote gehiago aurkitzea, gizonezkoetan baino.
|
|
|
Ez dira hemen agortzen, ordea, erlijio bizitzak
|
emakumeei
eskaintzen dizkien aukerak. Askok garatu baitzuten, halako erlijio giro bizian, santutasuna bilatzeko joera.
|
|
|
Etxeko tratu txarrak eta sexu erasoak jasaten dituzten
|
emakumeei
laguntza hobea emateko erakunde arteko hitzarmena/ Acuerdo interinstitucional para la mejora en la atencionalas mujeres vctimas de maltrato domestico y agresiones sexuales. (e).
|
|
|
Leihotik begira jarri, eta ezer ikusi gabe bizirik jarraitzea beste ezelako xederik ez dutenei. Bizitza bera gordetzen aspertu baizik egiten ez diren gizon eta
|
emakumeei
.
|
|
|
Hartan ginela San Nikolas elizatik meza entzunda irteten ari ziren gizon
|
emakumeei
begira jarri zen gizona.
|
|
|
Eta halaxe bota nion pasarte hura. Kristo gurutzerako bidean doala haren atzetik negar batean diren
|
emakumeei
esaten diena, Lukasen Ebanjelioaren arabera.
|
|
2004
|
|
|
Ez du horrek erakundearen bukaera esan nahi derrigorrez, bidaia politikoaren agortzea baizik. Aukera bat besterik ez zaio gelditzen duintasun minimo batekin bukatu nahi badu behintzat, kartzeletan eta atzerrian dauden ehundaka gizon eta
|
emakumeei
benetako irteera bat eman nahi badie. Aukera bakar eta eraginkor hori ezker abertzalearen baitan «gatazka armatuaren» amaiera negoziatzea da.
|
|
|
Egin egiten da, izan ere. Ereferendumak eta herri kontsultak egitea parte hartze adierazleak izaten dira, baina Europako zenbait herrialdetan »Suitzan eta Irlandan, kasu baterako»,
|
emakumeei
bozkatzeko eskubidea galarazteko edo dibortzioak legez kanpo irauteko erabili dira.
|
|
|
50 urteko bilbotar hau Abokatu Kolegioko Zuzendaritza Batzordeko lehen emakumea izan zen 1987an. Hiru urte beranduago Athleticeko zuzendaritzan sartu zen han ere
|
emakumeei
bidea irekiz. Egun Club horretako lehendakariordea da.
|
|
|
Gure Demetriak ezer esan ez balit, han izango nintzen ni ere, eta agertuko nintzen telebisioan... Baina, badakizu, noizean behin
|
emakumeei
ere jaramon egin behar izaten zaie ta... Penagarria izan da, benetan!
|
|
|
Gehien gehienetan gida botanikoetan adierazten den legez sendabelarren (eta botiken) erabilera haurdun dauden edota haurra edoskitzen ari diren
|
emakumeei
ez hartzea aholkatzen zaie.
|
|
|
Azkenean,
|
emakumeei
eta haurrei ere egin nizkien argazkiak.
|
|
|
urtean (%26,
|
emakumeei
dagokienez), sektore horrek eginiko azterketa baten arabera.
|
|
|
Bigarren egunean hasi nintzen ohetik jaikitzen. Hasieran ordu pare bat, eta garbiketako
|
emakumeei
apur bat laguntzen saiatzen nintzen. Nire egoera, osasunari zegokionez, ona zen, baina ezer gogoratu barik jarraitzen nuen eta horrek arriskuan jartzen zuen nire egoera psikikoa.
|
|
|
Pozgarria izan behar zuena tristura, amorru, etsipen bilakatu ziren handik sei urtera. Izan ere, agintari berriek
|
emakumeei
epaile izatea debekatu baitzieten,' irrazionalegiak' omen zirelako andrazkoak, eraman errazak, moldagarriak oso epaia ematerakoan.
|
|
|
Horregatik Udaletxeari diru laguntzak eskatzen zizkioten. Udaletxeak jende askori eman zizkion, batez ere
|
emakumeei
. Udaletxearen ia biltzar guztietan erabakitzen zen familia bateri edo besteari diru laguntza ematea.
|
|
|
Espainia ez da desberdina 2000 urtearen erdialdean, Espainian, Bernard Krief Azterketa Soziologikoen Kabineteak egindako azterlan bat aurkeztu zen, obesitateak gure herrialdean dituen kostu ekonomiko eta sozialei eta horiei lotutako patologiei buruzkoa. Azterlan horren arabera, 35 eta 60 urte bitarteko bi milioi pertsonak baino gehiagok pairatzen dute gaixotasun hori, %58an
|
emakumeei
eragiten die eta %42an gizonei. Etorkizunerako aurreikuspenak, erremediorik jartzen ez bada, oso kezkagarriak izan daitezke, baldin eta Kabineteko arduradunek egindako iragarpenei kasu egiten badiegu, eta etorkizunean biztanleriaren heren batek patologia hori izango zuela uste bada.
|
|
|
Hori bat dator bularreko minbiziaren diagnostikoen hazkundearekin, detekzio goiztiarreko kanpaina publikoetan aurreikusten direnak baino gazteagoak baitira. Espainiako Onkologia Medikoko Elkartearen datuen arabera, urtero 17.000 bularreko minbizi kasu diagnostikatzen dira, baina horietatik heren bat 50 urte baino gutxiagoko
|
emakumeei
dagokie, eta adin horretan metodo diagnostikoak aplikatzen hasten dira, edo 70 urte baino gehiago dituzten emakumeei. Kasu horietan, tumorea ez da agertzen, eta, beraz, ez da probarik egiten.
|
|
|
Hori bat dator bularreko minbiziaren diagnostikoen hazkundearekin, detekzio goiztiarreko kanpaina publikoetan aurreikusten direnak baino gazteagoak baitira. Espainiako Onkologia Medikoko Elkartearen datuen arabera, urtero 17.000 bularreko minbizi kasu diagnostikatzen dira, baina horietatik heren bat 50 urte baino gutxiagoko emakumeei dagokie, eta adin horretan metodo diagnostikoak aplikatzen hasten dira, edo 70 urte baino gehiago dituzten
|
emakumeei
. Kasu horietan, tumorea ez da agertzen, eta, beraz, ez da probarik egiten.
|
|
|
Ahots kordetako patologia onbera ohikoenak noduluak dira, kasuen %17tik %24ra bitartekoak. Polipoak ere ohikoak izaten dira, eta gehiago eragiten diete gizonei
|
emakumeei
baino. Adituek bereziki azpimarratzen dituzte haurrek izaten dituzten ahots arazoak, normalean laringearen alterazio anatomikoak edo fonazioan parte hartzen duten organo eta aparatuen arteko disfuntzioak eragindakoak.
|
|
|
Ildo horretatik, AESA harremanetan jarri da sozietate medikoekin eta beste erakunde batzuekin, kutsatzaile horri buruzko informazio guztia eta talde sentikorretan izan dezakeen eragina helarazteko, eta, hartara, talde horiei zuzendutako prebentzio programetan arrain kontsumoari buruzko gomendio horiek barneratzeko. Gomendio horien bidez, haurtxoei bularra ematen dieten haurdunei eta
|
emakumeei
arrain espezie jakin batzuen kontsumoa (merkurio kontzentrazio handienak dituztenak) murrizteko iradokiko zaie.
|
|
|
Populazio gazteagoko taldeetan, emakumeak dira nagusi, eta GIBaz kutsatutakoak 20 eta 24 urte bitarteko kasu heterosexualen %60 dira. Chamorroren arabera, urtean herrialdean izaten diren 3.500 infekzio berrietatik, laurdena
|
emakumeei
dagokie. Kutsatze berri horien %41 eta %48 bitartean transmisio heterosexualaren bidez gertatzen dira, eta bide hori, ustez, handituz joango da %50era iritsi arte.
|
|
|
“Prebentzioa ez da informazio kontua soilik, jarrera kontua baizik. Sinetsita gaude, HIESa nola transmititzen edo prebenitzen den jakitean eragin baino gehiago, gizonei eta
|
emakumeei
esleitutako ohiko rolak aldatu behar direla, gizarteak onar dezan emakume batek ekimena hartzea eta sexu harreman seguruak izateko erabakia defendatzea”, esan zuen Chamorrok. Zaurgarriagoa Toxikomanoen arteko kontrol programen eraginkortasunari esker, transmisio heterosexualak eragindako infekzioak areagotu egin dira.
|
|
|
garuna (anentzefalia edo entzefalozele bat eragin dezake) eta bizkarrezurra (arantza bifidoa). Lehen gertakariaren prebentzioari eta malformazio horien errepikapenari buruzko ebidentzia hain da handia; izan ere, osasun agintariek hasieratik lagundu diete ugaltzeko adinean dauden
|
emakumeei
eskaini ohi zaien azido folikoari buruzko gomendioei. Jakina da hodi neuraleko akatsen erdiek arantza bifido isolatu baten forma hartzen dutela.
|
|
|
" Eragozpen" horrek bereziki eragiten die adinekoei,
|
emakumeei
eta 2 urtetik gorako haurrei.
|
|
|
Espainiarren %15 ia 6 milioi pertsona zorabiatu egiten dira bidaiatzen dutenean, Uriach laborategiek Espainian egindako Ikerketa Soziologikoaren arabera. “Eragozpen” horrek bereziki eragiten die adinekoei,
|
emakumeei
(hilekoarekin batera areagotzen da) eta 2 urtetik gorako haurrei. 12 urtetik aurrera, sentikortasuna murriztu egiten da berriro, nahiz eta heldu batzuek arazo hori izaten jarraitzen duten bizitza osoan.
|
|
|
Bestalde, Eurostaten txostenaren arabera, gizonek emakumeek baino gehiago sufritzen dituzte beren lanbideak eragindako gaitzak. Erregistratutako kasuen %48k gizonei eragiten zien, eta %22k,
|
emakumeei
.
|
|
|
Esperientziak erakutsi du odol analisia eta ekografia garaiz egitea aski litzatekeela alterazio kromosomikoen ia %90 detektatzeko. Baina oso zentro publiko gutxik eskaintzen diete haurdun dauden
|
emakumeei
haurdunaldiko lehen hiruhilekoaren baheketa egiteko aukera. Ginekologoek nahi dute osasun zerbitzuek beren prestazioen artean praktika hori sartzea; izan ere, beren esanetan, “eraginkorra, merkea da, ez du inolako arriskurik haurrarentzat”, eta, gainera, amniozentesia egiteko beharra %5era murrizten du.
|