2003
|
|
Testuak, gainera, salatzen du herrialde askotan indarrean dauden lege eta ohitura batzuek mugatu egiten dutela emakumeei kredituak ematea, eta zenbait arauk (sozialak edo legalak) eragotzi egiten dutela emakumeek munduko leku batzuetan lurrak, propietateak eta etxebizitzak jarauntsi edo eskuratu ahal izatea, eta hori “emakumearen giza eskubideen urraketa da”. Alde horretatik, Nazio Batuek nazioarteko finantza erakundeei eta etxebizitzak finantzatzeko eskualdeko, estatuko eta tokiko finantza erakundeei gomendatzen die beren programetan
|
emakumearen
parte hartzea bultza dezatela. Azkenik, proposamenak pobreziaren “feminizazioari” egiten dio erreferentzia, eta adierazten du munduko leku batzuetan emakumeen bizi baldintza kaskarrek “zaila egiten dutela indarkeriazko familia egoerak uztea”.
|
|
Sortzaileen enpresa esperientzia, enpresaren tamaina eta
|
emakumeen
parte hartzea funtsezkoak dira enpresa berri baten biziraupena eta finkapena lortzeko. Hala ondorioztatzen da “Enpresa bat finkatzeko faktoreak” izeneko txostenetik.
|
2004
|
|
Harrezkero artea ez da denborarik gabea izango, orokorra, zehazgabea; baizik eta erlijioa izango duena, sexua, koloreaa dena izango du.
|
Emakumeek
parte hartze handiagoa dute eta, bere baitarik mintzo dira, bere istorioak kontatzen dituzte. Feminismoa den?
|
2005
|
|
Emakumea parte hartzaile izatetik protagonista izatera pasatzen ari da, ez da berdin parte hartzaile sinbolikoa edo protagonista izatea, Bidasoako alardeen kasuaz ari naiz.
|
Emakumeak
parte hartu izan du baina protagonista izan gabe. Gizona bezain protagonista izateko bidean dago.
|
|
Zezenak eta gerrak naturaren aurkakoak dira emakumeen kasuan. Irungo alardean
|
emakumeek
parte hartu nahi badute, parte hartuko dute, baina ez alardeaz ematen den ikuspuntu eta interpretaziotik, festaren sorkuntzatik baizik. Eta hori zeharo ezberdina da.
|
|
Euskal Herrian salbuespen egoera inposatu zen, hainbat heriotza zigor ezarri ziren, etab. Egoera horren aurrean, protestak areagotu egin ziren eta heriotza zigorrak ezabatzeko eskatu zen, batez ere, Garmendia eta Otaegiren kontrakoak. Kasu honetan ere,
|
emakumeek
parte hartu zuten.
|
|
Egun batzuk geroago, abenduaren 6, 7 eta 8an, Emakumearen Askapenerako Lehen Jardunaldiak antolatu ziren Madrilen. Erakunde eta talde feminista ezberdinetako ehunka
|
emakumek
parte hartu zuten. 1975 urte bukaeran irekitako panorama itxaropentsua zen diktadura frankistan zehar emakumeek mantendutako borroka luzearentzat.
|
|
Horrela izanik, Alardea ulertzeko bi jarrera1 daude: alde batetik tradizionalistak (betikoak), emakumeak bakarrik kantinera bezala parte hartzea onartzendutenak; eta bestetik, berdinzaleak?,
|
emakumearen
parte hartzea kantinera zeinsoldadu gisa defendatzen dutenak.
|
|
Egia eta gehiengoa bateratuta agertzen dira; horrela, beraien diskurtsoan eztabaidarako aukerarik topatzea oso zaila suertatzenda. Gehiengoa
|
emakumearen
parte hartzearen kontrakoa baldin bada, ez dago zernegoziatu.
|
|
Alardearen inguruko gatazkaren araberako jarrerak definitzen baitu bakoitzaren identitatea eta talde jakin bateko partaide izatea. Oso zabalduta dago ikuspegi tradizionalaren aldekoa herrikoaeta
|
emakumearen
parte hartzearen aldekoa kanpotarra delako topikoa. Liburuhonetan zehar garrantzi handia emango zaio aspektu identitario honi, izenburuakgarbi uzten duen bezala.
|
|
Hauxe dahain zuzen ere, Bidasoan gertatzen ari dena: tradizionalistek egindako definizioarenarabera, soilik beraiek dira bertakoak;
|
emakumearen
parte hartzearen aldekoak, aldiz, kanpokoak dira, ez baitute irundar edo hondarribiarren sentipenik ondo ulertzen. Horren arabera, bakarrik Alarde tradizionalaren aldekoak dira Bidasoakoherria osatzen dutenak.
|
|
Lan honetan, tradizionalista? hitza erabiliko da
|
emakumearen
parte hartzearen kontrakoei buruzhitzegiteko, eta, berdinzale, emakumearen parte hartzearen aldekoak izendatzeko.
|
|
hitza erabiliko da emakumearen parte hartzearen kontrakoei buruzhitzegiteko, eta, berdinzale?
|
emakumearen
parte hartzearen aldekoak izendatzeko.
|
|
oso baliagarriak dira gatazka honek izan duen bilakaera ondo konprenitzeko. Azken finean, bi artikulu hauek
|
emakumearen
parte hartzearen ingurukoauziaren nondik norakoen berri ematen digute xehetasun eta doitasun handiarekin.
|
|
Horrela bada, gaur egungo aldarrikapena gehiegizko presarekin egin zelaesaten dutenek argi izan behar dute
|
emakumearen
parte hartzearen inguruko auziajada aspaldi plazaratu egin zela. Zentzu horretan, herriko politikariek zein Juntakokideek denbora izan dute auzia bide onetik bideratzeko eta sortu den iskanbilaekiditeko.
|
|
Udalarekiko guztiz independenteazen junta hau, eta bere funtzioak antolakuntza arlora mugatzen ziren. Aitzitik, gatazka sortu zenetik
|
emakumearen
parte hartzearen inguruko komunikatu etaerabaki batzuk hartu zituen.
|
|
EAko MaribelCastello, EB IUko Rosa Sanchez eta HBko Josune Urrosolo. Horien ekimenatartean,
|
emakumearen
parte hartzea planteatzen da lehenengo aldiz AlardearenJuntan.
|
|
|
Emakumearen
parte hartzearen kontrakoei buruz hitz egiteko tradizionalista hitza erabilikodut, nahiz eta horrekin ados ez egon. Nire ustez, bazterketa da defendatzen dutena, eta ez tradizioa.Baina gaur egun, eta zauriak gori gorian izanik, izendapen onargarriak erabiltzea egokia iruditzenzait, nahiz eta zehatza ez izan.
|
|
Bilera horretan. Irungo Emakumeak? taldeak parte hartu zuen emakumearenparte hartzearen alde, ez nahastu izen hori gaur egungo Irungo Emakumeaktaldearekin,
|
emakumearen
parte hartzearen kontrakoa, eta irainez beteriko baten bidez iritzia ematen duena?. Talde hori Bidasoaldeko Emakumeaktaldearen aintzindaria da, eta bertan jada gaur egun auzi honetan parte hartu dutenzenbait emakume topa daitezke.
|
|
izeneko txostenean. Txosten horren egilea Enrique Noain da, Alardebarruan kargu garrantzitsua izan duen PSOEko kide bakarra; eta beranduago ikusiko dugunez,
|
emakumearen
parte hartzearen kontrako paskin batzuen nahigabekoprotagonista. Ikus daitekeenez, 1996 urteko ekaineko egunkarietan behin etaberriz Alardea bertan behera uzteko mamua agertzea ez zen neutrala.
|
|
Ikus daitekeenez, 1996 urteko ekaineko egunkarietan behin etaberriz Alardea bertan behera uzteko mamua agertzea ez zen neutrala. Horrenbidez, zorigaitzez eta dramatismoz betetzen zen
|
emakumearen
parte hartzea.
|
|
Testu honetan arreta berezia emangozaio azkenari. Hala ere, aurreko aldaketetan barneratutako artikulu baten aipamenagarrantzitsua da,
|
emakumeen
parte hartzearen alde daudenen oinarri moral etajuridikoa baita. Horren arabera, Alardean parte hartzea, titulo de honor y acto deservicio voluntario?
|
|
Zerbait hori hasiera bateantxantxetan hartzen zen, baina gero izugarrizko gorrotoarekin tratatu izan da. Zerbait hori
|
emakumearen
parte hartzea Alardean zen. Gai hau,, kasualki?, 1976.urtean agertzen da lehenengo aldiz udal agirietan, batzuen ikuspuntutik desastrearen eta beste batzuen ustez iraultzaren urtea izan zen hartan, hain zuzen ere.
|
|
PSOEko bederatzi zinegotzietatik inork ez du lotura zuzenik Alardearekin.PNVn, aldiz, gauzak oso ezberdinak dira. PNVko alkatea Xabier Txapartegi izango da, gaur egun
|
emakumearen
parte hartzearen kontrako sutsuenetariko bat dena; alkateordetza (PNV) Ricardo Etxepareren esku zegoen, gaur egun DonostiakoDanborradan emakumeen talde baten aitabitxia, baina Irungo Alardeari dagokionez, bi Alardeen teoriaren sortzaileetako bat; bigarren alkateordea (PNV) Ramon Requejo zen, gaur egun ere tradizionalisten buruetariko bat dena eta garai haietanjeneralaren laguntzailea eta gero Ala... PNVko zinegotziak ziren ere Javier Altuna, garai hartako Danbor Nagusia; Jose Luis Ocio, hatxeroa, eta Laureano Liceaga, Antonio Aramburu ren koinatua.
|
|
5
|
Emakumearen
parte hartzea Alardean: ezinezko elkar hartze baten historia
|
|
BAEko kideak ziren HBkoemakumeen ordezkari Josune Urrosolok, Alardearen Juntako kidea zenak, aditzeraeman zuen ordenantza aldatzeko egitasmoa. Ondorioz,
|
emakumearen
parte hartzearen alde lanean hasi ziren HBkoak. Martxoaren 8an jarritako karpan mahai batjarri zen ekimenaren inguruko informazioa zabaltzeko eta sinadurak jasotzeko.
|
|
«Hainbeste maitatzen dute alardea, ezen adulteratzeraino prest daudela.
|
Emakumearen
parte hartzea ematen bada hori jada ez da alardea izango». Diego Ochotorena, Diario Vasco, 1996 urteko maiatzaren 8a.
|
|
Beste bi gertaerek, garbi utzi zuten irainen eta indarkeriaren bidea izango zelatradizionalistek erabiliko zuten estrategia
|
emakumearen
parte hartzearen kontraegiteko. Azken finean, beldurraren presioa da erabili izan dena azken urte hauetan.Hauetako lehenengoa ekainaren 28ko gauean jazo zen, emakumeen alde eginikokontzertu batean BAEko Maider Larrañagak eta HBko zinegotzia zen Juan MariRozpidek komunikatu bat irakurri zuten.
|
|
Giro aldrebestu honetan ekainaren 30a ailegatu zen. Goiz goizean
|
emakumearen
parte hartzearen aldeko emakume zein gizonezkoen taldea Ama Xantalenermitan bildu zen jarraitu beharreko urratsak zehazteko. Era horretan, eta jantziakazken mementoan jarririk, taldea Urdanibia plazako izkina batean kokatu zen Alardean sartzeko une egokiaren zain.
|
|
Dena den, 1996 urtean egindakoaren balorazioa baikorra izan zen
|
emakumearen
parte hartzearen aldekoen artean, geldiezina zen prozesuaren hasiera baitzen. Baina zein izan zen beste aldeak eginiko balorazioa?
|
|
Nahiz eta gehienetan
|
emakumearen
parte hartzearen aldeko aldarrikapenaren jatorritzat Irungo 1996 urteko gertakariak hartu, emakumeak Alardean parte hartzekolehenengo lana Hondarribian hasi zen, Emeki elkartearen bidez, hain zuzen ere. Horrela bada, 1993 urtean Emekikoek besteak beste udalari eta Alardearen agintarieieskutitzak bidali zizkieten.
|
|
Bigarren aspektuari dagokionez, Alardearen eguna baino lehenagohasi zen tradizionalisten antolaketa. Indarkeria Irunen baino askoz era gordinagoanerabili zen hasieratik, Hondarribian, Irunen jazotakoaren berri baitzuten eta, beraz, sorpresa faktorea agortuta zegoen; gainera,
|
emakumearen
parte hartzearen aldekopertsona gehienak identifikatuta zeuden Hondarribia bezalako herri txiki batean.Alardearen ostean antolaketa horretan sakondu zen.
|
|
1999 urtea
|
emakumearen
parte hartzearen aldeko manifestazio batekin hasizen. Entseguetan tradizionalak diren tapoiak izan ziren.
|
|
Gorago aipatu dugun tradizionalisten antolaketa agerikoa izan zen hasieratik.Irailean zehar, Hondarribian,
|
emakumearen
parte hartzearen aldekoen ingurukopaskinak azaldu ziren. Bertan pertsonen izenak, telefonoak, helbideak, etab.agertzen ziren.
|
|
Nahiz eta 1996 urteko Alardea bukatu ondoren negoziazioaren aldekohitza eman alkateak, 1997 urteko apirila bukaeran ez da ezer aurreratu. Bitartean, maiatzean
|
emakumearen
parte hartzea planteatzen duen udalbatzarra egiten da, bertan PSOE, PNV eta PPk aurkeztutako mozioa onartzen da. Mozio horretanesaten zenaren arabera, erresoluzio judizialak akatatu behar ziren eta irmoak izanarte hiritarren gehiengoaren jarrera errespetatu behar zen.
|
|
3.Erradikalizazioa oso handia da; izan ere, inkestatuen% 40k bere ideietan tinkomantentzeko jarrera azaltzen du. % 40 horretatik% 52 tradizionalistak dira eta% 18
|
emakumearen
parte hartzearen aldekoa.
|
|
|
Emakumearen
parte hartzearen aldekoen balorazioa baikorra izan zen. Horrela, Alarde munizipalaren Juntaren arabera Alarde ofiziala egiteko beharrik ez zegoen ordutik aurrera.
|
|
AnaIzura eta Gaspar Montes Iturrioz margolariek; Ricardo Requejo pianojoleak; Kaliforniako Unibertsitateko Literatura irakaslea zen Carlos Blanco Aguinaga k; Leontxo Garcia kazetariak; Ricardo Arregi medikuak eta Federico Garayalde diplomatikoak. Lehenengo begirada batean,
|
emakumearen
parte hartzearen aldeko taldeadenik ezin esan; Ricardo Requejo, adibidez, IBAAko kidea da.
|
|
Proposatutako irtenbidea izan zen konpainia bakoitzak elkarte bat sortzea etaemakumearen parte hartzea horien esku uztea. Horren arabera, existitzen zirenkonpainietan
|
emakumearen
parte hartzerik ez zen izango eta; sortu berrietan, aldiz, emakumearen parte hartzea ahalbidetuko zen. Konpainia berrien eta zaharrenarteko batasunak Alarde berria sortuko luke taldekideen ustez.
|
|
Proposatutako irtenbidea izan zen konpainia bakoitzak elkarte bat sortzea etaemakumearen parte hartzea horien esku uztea. Horren arabera, existitzen zirenkonpainietan emakumearen parte hartzerik ez zen izango eta; sortu berrietan, aldiz,
|
emakumearen
parte hartzea ahalbidetuko zen. Konpainia berrien eta zaharrenarteko batasunak Alarde berria sortuko luke taldekideen ustez.
|
|
Lehenengo taldeaemakumearen parte hartzearen alde zeuden gizonezkoek osatzen zuten eta horienhelburua hausnarketa eta gogoeta bultzatzeko guneak sortzea zen. Bigarrena, Alardean
|
emakumearen
parte hartzearen kontra zeuden emakumeez osatutazegoen. Lehenengo taldearen tonua apala eta zalaparta gutxikoa baldin bazen ere, Emakume Irundarrak taldeak hasieratik argi utzi zuen bere jarrera gatazkatsuaizango zela.
|
|
Pagoki taldearen antolakuntzarekin, Antorcheras izenekoen ospakizuna egingo da. Horrenbidez, tradizionalisten ustez,
|
emakumearen
parte hartzea jaian ahalbidetzen da.Ikuskizun hau San Martzial eguneko bezperako gauean egiten da, emakumeek etaumeek 1522 urteko batailan izandako jokaeraren errememorazioa eginez. Alardearen egunari dagokionez, Barne Sailak emandako erresoluzioaren arabera, Alardetradizionala goizeko 7:15ean aterako da eta Ofizialaren ordutegia alkateak ezarrikodu.
|
|
Halaber, irundarren% 21ek berdintasunaren alde egiten zuen eta kopuru hori% 30,7ra igotzen zen 26 eta 35 urte bitartean. Inkestak agerikoa zena azaldu zuen, alegia, populazioaren gehiengoa
|
emakumearen
parte hartzearen kontrakoa zela; era berean, egoera okertzeko zantzuak plazaratzen ziren: % 40 indarkeria fisikora ailegatzekoprest zegoen.
|
|
Gauean,
|
emakumearen
parte hartzearen aldekoen asanblada egiten ari denbitartean, Alardearen Junta ere biltzen da. Bilera horretan PNVren ordezkariareneta politikoak ez diren ordezkarien dimisioa gertatzen da.
|
|
Horren bidez, udalbatzak ez zituen bere eginkizunak bete. Alarde alternatiboak, aldiz,
|
emakumearen
parte hartzea ekiditeko, tradizioak markatzen dituenlekua, ordua eta koreografiak ez zituen kontuan hartu. Datu honek garbi erakustendu hein handi batean tradizioaren aitzakiaren atzean benetan zer ezkutatzen den.Gertaera hauen ondorioz zinegotzi sozialista batek eginiko adierazpenek argierakusten dute, zenbaitek sufritu zuten etsipena; izan ere, Irungo biztanleriakauzitegietan eta beste instituzio batzuetan esandakoa ez zuen bete24.
|
|
ekimena ez zen baztertu. Eskasa zela uste zen, baina urte horretan ezparte hartzeko prest zeuden baldin eta udalak
|
emakumearen
parte hartzearen aldeko ekainaren 6an Eusko Legebiltzarrak onartutako mozioa ontzat jotzen bazuen.Horren bidez, emakumearen parte hartzea eskubidea zela onartzen zen, eta negoziazioan eskubide horren inguruko eztabaida emango zen. Tradizionalisten kasuan, aldiz, negoziatzeko borondaterik eza nabaria izan zen hasieratik.
|
|
ekimena ez zen baztertu. Eskasa zela uste zen, baina urte horretan ezparte hartzeko prest zeuden baldin eta udalak emakumearen parte hartzearen aldeko ekainaren 6an Eusko Legebiltzarrak onartutako mozioa ontzat jotzen bazuen.Horren bidez,
|
emakumearen
parte hartzea eskubidea zela onartzen zen, eta negoziazioan eskubide horren inguruko eztabaida emango zen. Tradizionalisten kasuan, aldiz, negoziatzeko borondaterik eza nabaria izan zen hasieratik.
|
|
Ezer ez badago negoziatzeko etaaldaketak ez badira onartzen, zaila da zeri buruz hitz egingo den jakitea. Tradizionalistentzat,
|
emakumearen
parte hartzea, kantinera salbu, noski, onartezinada era eta une guztietan.
|
|
EAEko Auzitegi Nagusiak 1998 urtean emandako epaien ondoren, fase berri batiematen zaio hasiera. Epai horien arabera,
|
emakumeek
parte hartzeko eskubideaaldarrikatzen da Irun zein Hondarribiko Alardeetan. Udalek ez zituzten begi onezikusi epaiok.
|
|
2001 urtea era baikor batean hasi zen
|
emakumearen
parte hartzeko eskubidearenaldekoentzat. Alardea ikuskizun publikoen legearen arabera arautzen zela zioenepai bat atera zen eta.
|
|
Ekainaren 14an,
|
emakumearen
parte hartzearen aldekoen asanblada egitenda. Bilera horretatik gatazka konpontzeko elkarrizketa prozesua bultzatzeko proposamena ateratzen da.
|
|
Bilera horretatik gatazka konpontzeko elkarrizketa prozesua bultzatzeko proposamena ateratzen da. Proposamenaren arabera,
|
emakumeek
parte hartzeko konpainiaberri baten eskaera egiten zuten; eta era berean, existitzen ziren konpainietakobatean emakumeak atera ahal izatea.
|
|
Horrela, bada,
|
emakumearen
parte hartzea ahalbidetzeko, Oiasso konpainiaren sorrera dugu Irunen. Ekainaren 27an alkateak Alarde tradizionala egitekobaimena ematen du.
|
|
Izan ere, ekintza pribatuetan elkartze eskubidea berdintasun eskubidearen gainetik dago. Horren aurrean, gogoeta eta hausnarketa sakonagauzatu behar direla antzematen da
|
emakumearen
parte hartzearen alde daudenenartean.
|
|
Alarde pribatuen legaltasuna onartu ondoren, gogoeta garaia irekitzen da
|
emakumearen
parte hartzearen alde daudenen artean. Kontsulta eta bilera batzuen ostean, argi gelditzen da gehiengoa Alarde munizipala berriz antolatzearen aldekoa dela, une honetan, kalean egoteko aukera bakarra hauxe baita.
|
|
ikuspegi juridikotik orain artean izan diren epai eta gertakari juridiko garrantzitsuenak eta interesgarrienak biltzea eta horien azterketa modu argi batean egitea, hiztegi juridikoaahal den neurrian alde batera utziz. ...tu, hala nola, Arartekoak herri bietako udal agintarieihelarazitako gomendioak, urtetan zehar kaleratutako epaiak, 1999ko udazkeneantradizionalistek Irungo kasinoan antolatutako konferentzien barnean hizlariizandakoen zenbait pasarte, Maria Luisa Agirretxe zuzenbide irakasleak orain urtebatzuk Alardearen klabe juridikoak jendeari aditzera emateko asmoz prestatutakotxostena, egunkarietako kronikak,
|
emakumeen
parte hartzearen alde auzitegienaurrean lanean aritu diren abokatuen aburuak eta beste hainbat ohar.
|
|
Lehenik eta behin, bide judiziala erabili izanaren zergatia azaldu litzateke.Hau da, zein mementotan eta zergatik erabakitzen den auzitegietara jotzea
|
emakumeen
parte hartzea Alardeetan bermatu ahal izateko. Zerk eragin edo bultzatu zuenherrian sortutako eztabaida bat, hiritarren artean konpondu eta irtenbidea bilatubeharrean, auzitegien aurrera eramatea, ezinbestean eztabaidaren oihartzuna herribietako mugetatik kanpora zabalduz.
|
|
Aldiz, goragoko gainerako instituzioei dagokionez, ezer gutxi esan daiteke. Hala ere, aipatutako erakundeen iritziak kontuan hartu beharrekoak badira ere, maila praktikoan, kasu honetan,
|
emakumeen
parte hartzea bermatzeko orduan, beren erabakiahalmena mugatua dela ondorioztatu beharra dago. Bi erakundeek, Arartekoak etaEmakundek, erabaki ahalmen mugatua baitute, eta agerian geratu den bezala, inolaz ere herri bietako udalen portaera baldintzatzeko modukoa.
|
|
Egoera honek, hau da, batetik, hiritarrek oro har emakumeek planteatutakoberdintasun eskubidearen aldeko aldarriarekiko zuten funts ezaren ideiak; bestetik, bi udaletako agintarien jarrera interesatuak, eta azkenik, oro har sentitutako babesgabeziak, bide judizialaren aterpea bilatu nahi izatea eragin zuten. Gainera,
|
emakumeen
parte hartzearen aurka zegoen sektorearen zati handi batek epaileen erabakiaberen aldekoa izango zelako uste osoa zuen eta epaileek erabakitakoa errespetatzeko asmoa adierazi zuen.
|
|
Bi epaiak Madrilen egoitza duen Auzitegi Gorenak berretsi zituen urte batzuk geroago. Hondarribiko Alardea dela eta, 2002ko irailaren 13ankaleratutako epaiaren bitartez, eta Irungo Alardeari dagokionez, 2002ko irailaren19ko epaiaren bidez. Azken bi epai horiek behin betiko berresten dituzte 1998.urteko 15/ 98 eta 16/ 98 epaietan
|
emakumeen
parte hartzearen eskubidearen aldeBilboko bi abokatuek erabili zituzten argudio juridikoak.
|
|
Epaiak zehazten zuenez, Alardea ezin zitekeen manifestazio batekin alderatueta manifestazio eskubidea egikarituz Alardea ospatu ahal izango balitz ere, espazio edo eremu publikoan burutzeagatik, litzateke emakumeen parte hartzeaukatu (betikoek epai horren aurka errekurtsoa aurkeztuko dute, baina AuzitegiGorenaren epaia beranduegi, hurrengo urteko Alardea igarota, iritsiko da betikoentzat eta, ondorioz, hurrengo urteko Alardea ospatu ahal izateko estalki juridikoberri bat bilatuko dute. Hau da, iruzur legalaren bideari ekingo diote, estalkilegalak bilatuz
|
emakumeen
parte hartzea oztopatzeko).
|
|
Soilik ondoko argudio okerra erabiltzendu:
|
emakumearen
parte hartzearen alde daudenek beste Alarde bat antolatzekoduten aukera. Ideia horrek emakumeen parte hartzearen alde daudenen jatorrizkoideia desitsuratzen du.
|
|
emakumearen parte hartzearen alde daudenek beste Alarde bat antolatzekoduten aukera. Ideia horrek
|
emakumeen
parte hartzearen alde daudenen jatorrizkoideia desitsuratzen du.
|
|
Beraz, borroka juridikoari dagokionez, Auzitegi Gorenaren azken epaiak zehaztuko du diskriminaziorik ote dagoen,
|
emakumeek
parte hartzeko eskubidearenegikaritza partikularren arteko erlazioaren barnean kokatzen denean. Hala ere, epaiaemakumeen parte hartzearen interesen aurkakoa bada, ez du borroka juridikoarenamaiera suposatuko.
|
|
Bi kasuetan, bi udalak,
|
emakumearen
parte hartzearen aurka azaldutako jarreraren bitartez berdintasun eskubidea urratzen ari zirela pentsatzen zen berdintasunean desfilatu nahi zuten emakumeen aldetik eta halaxe zela frogatuta geratu zenbi prozesuetan, Auzitegien bi epaiek baieztatzen duten bezala. Bi epaiek baieztatukodute bi udalak izan zirela ordu arteko Alardeak antolatu zituztenak.
|
|
«Herri funtzio edokargurako desgaitze bereziaz zigortuko da bidegabeki jokatzen ari dela jakinik, administrazio auzi batean ebazpen alderdikari edo arbitrarioren bat erabakitzenduen herri agintaria edo funtzionarioa...») dute emakumearen parte hartzeadebekatu edo oztopatzen duen Alarderik antolatu edota antolaketan parte hartu; horrela, diskurtsoa aldatu eta Alardearen antolaketak udalaren jardunarekin zerikusirik ez duelako diskurtsoa zabaltzen hasiko dira, eta historikoki lotura hori egondela frogatzen duten adibideak ugariak badira ere, ideia berri hau erreal bihurtzekoasmoz, besteak beste, jaietako egitarauetatik, non udalak antolatutako ekintzakjasotzen diren, Alardearen ospakizunari buruzko erreferentzia zuzen oro ezabatukodute egun batetik bestera udal agintariek. Eta betikoak, berriz, egoera legal berriaren aurrean eta
|
emakumearen
parte hartzea oztopatzen jarraitzeko asmoz, bide juridiko berriak jorratzen hasiko dira Alarde diskriminatzailearen antolaketa aurreraeramateko helburuarekin.
|
|
Azter ditzagun orain betikoen aurka eta
|
emakumearen
parte hartzearen aldeabokatuek EAEko Auzitegi Nagusiaren Administrazioarekiko Auzietako Salarenaurrean bi prozesuetan erabilitako argudio juridiko nagusiak:
|
|
c. Argudio historikoari dagokionez,
|
emakumearen
parte hartzearen aurkakoekprozesu juridikoan zehar beraien diskurtsoa, bereziki, tradizioan oinarritzen zuten, horretarako bi Alardeak gertakari historikoen antzezpen zehatz eta hertsiak direladioen argudioa erabiliz. Baina hori ez da horrela; izan ere, egia da gertakari historikoa oinarritzat duten eta gogora ekartzen duten bi festa nagusiren aurrean gaudela, baina inolaz ere antzezpen edo irudikapen hertsi eta zehatz baten aurrean.
|
|
Baina hori ez da horrela; izan ere, egia da gertakari historikoa oinarritzat duten eta gogora ekartzen duten bi festa nagusiren aurrean gaudela, baina inolaz ere antzezpen edo irudikapen hertsi eta zehatz baten aurrean. Arrazoihistorikoak ez dira inolaz ere argudio nahikoa
|
emakumearen
parte hartzearen eskubidea zanpatzeko, guztiz eztabaidagarria baita bi Alardeen bidez gogora ekartzendiren gertakariak antzezpen errealista baten emaitza direla. Horrela, Hondarribikosetio egoera dela eta, 1638an burututako borrokan eta 1522ko San Martzialgo borrokan, ez ditugu aurkituko gaur egungo bi Alardeetan ezagutzen ditugun hainbatfuntsezko elementu, hala nola, Musika Banda, Zalditeria, Tanborrada, Hatxeroakedo Gastadoreak, Kantinerak, udatiarren konpainia, gorbataren erabilera Hondarribiko zenbait konpainiatan eta Irungo guztietan, bi Alardeetako doinuak, eta abareta abar.
|
|
Beraz, arestian adierazi bezala, 1998 urteko 15/ 98 eta 16/ 98 epaiak kalerairten ondoren, Irun eta Hondarribiko tradizionalistak beraien estrategia aldatu beharrean aurkitu ziren. Irun eta Hondarribiko Udalek ezin zuten, ordura arte bezala, Alardea antolatzen jarraitu, ez behintzat,
|
emakumeen
parte hartzea ukatuz; izan ere, emakumeen parte hartzea ukatuko lukeen Alarde baten antolaketan parte hartukobalute, prebarikazio delituaren aurrean aurkituko bailirateke bi alkateak, hau da, udalek, Administrazio Publikoko erakundeak izanik, ezin dute legeak agintzenduena ez bete eta egokien kontsideratzen duten moduan edota beraien interesenarabera jardun, indarrean den legeriari eta epaitegiek... Administrazio Publikokoerakundeak diren heinean, udalak legeak eta epaitegiak zehaztutakoa betetzerabehartua daude.
|
|
Beraz, arestian adierazi bezala, 1998 urteko 15/ 98 eta 16/ 98 epaiak kalerairten ondoren, Irun eta Hondarribiko tradizionalistak beraien estrategia aldatu beharrean aurkitu ziren. Irun eta Hondarribiko Udalek ezin zuten, ordura arte bezala, Alardea antolatzen jarraitu, ez behintzat, emakumeen parte hartzea ukatuz; izan ere,
|
emakumeen
parte hartzea ukatuko lukeen Alarde baten antolaketan parte hartukobalute, prebarikazio delituaren aurrean aurkituko bailirateke bi alkateak, hau da, udalek, Administrazio Publikoko erakundeak izanik, ezin dute legeak agintzenduena ez bete eta egokien kontsideratzen duten moduan edota beraien interesenarabera jardun, indarrean den legeriari eta epaitegiek adierazitakoari muzin eginez, finean, ema... Administrazio Publikokoerakundeak diren heinean, udalak legeak eta epaitegiak zehaztutakoa betetzerabehartua daude.
|
|
Beraz, arestian adierazi bezala, 1998 urteko 15/ 98 eta 16/ 98 epaiak kalerairten ondoren, Irun eta Hondarribiko tradizionalistak beraien estrategia aldatu beharrean aurkitu ziren. ...meen parte hartzea ukatuko lukeen Alarde baten antolaketan parte hartukobalute, prebarikazio delituaren aurrean aurkituko bailirateke bi alkateak, hau da, udalek, Administrazio Publikoko erakundeak izanik, ezin dute legeak agintzenduena ez bete eta egokien kontsideratzen duten moduan edota beraien interesenarabera jardun, indarrean den legeriari eta epaitegiek adierazitakoari muzin eginez, finean,
|
emakumeek
parte hartzeko eskubidea ukatuz. Administrazio Publikokoerakundeak diren heinean, udalak legeak eta epaitegiak zehaztutakoa betetzerabehartua daude.
|
|
Hala ere, bi Alardeen behin betiko pribatizazioa ez da egun batetik besteragertatuko. Epaileak nahasteko eta
|
emakumeen
parte hartzea oztopatzeko asmoz, progresiboki eta urtean urteko gorabehera juridikoen eta interesen arabera estalkijuridiko ezberdinak erabiliko dituzte, beraien azken helburua lortzeko asmoz: diskriminatzen jarraitzea.
|
|
Alardea manifestazio eskubidea erabiliz antolatzearen betikoen erabaki honenaurka, errekurtsoa aurkeztu zuten
|
emakumeen
parte hartzearen aldeko abokatuekauzialdi administratiboan, manifestazio eskubidearen estalki juridikoaren babespean gauzatzeko asmoa adierazi arren, ez baita benetako manifestazio bat eta halaizango balitz ere, ezin duelako emakumeen parte hartzea debekatu, espazio publikoan egiten delako manifestazio hori. EAEko Auzitegi Nagusiak emakumeenparte hartzea defendatzen duten abokatuei arrazoia emango die (hala ere, esanbeharra dago betikoek epaia errekurritu eta Auzitegi Gorenak EAEko AuzitegiNagusiak adierazitakoaren aurkakoa adieraziko duela, hau da, manifestaziotzat hardaitekeela, antolatzaileak, nahi duen lema erabiliz, manifestazioa bere nahiarenarabera egin dezakeelako, beraren antolaketarekin egokien deritzoten mezua zabalduz.
|
|
Alardea manifestazio eskubidea erabiliz antolatzearen betikoen erabaki honenaurka, errekurtsoa aurkeztu zuten emakumeen parte hartzearen aldeko abokatuekauzialdi administratiboan, manifestazio eskubidearen estalki juridikoaren babespean gauzatzeko asmoa adierazi arren, ez baita benetako manifestazio bat eta halaizango balitz ere, ezin duelako
|
emakumeen
parte hartzea debekatu, espazio publikoan egiten delako manifestazio hori. EAEko Auzitegi Nagusiak emakumeenparte hartzea defendatzen duten abokatuei arrazoia emango die (hala ere, esanbeharra dago betikoek epaia errekurritu eta Auzitegi Gorenak EAEko AuzitegiNagusiak adierazitakoaren aurkakoa adieraziko duela, hau da, manifestaziotzat hardaitekeela, antolatzaileak, nahi duen lema erabiliz, manifestazioa bere nahiarenarabera egin dezakeelako, beraren antolaketarekin egokien deritzoten mezua zabalduz.
|
|
EAEko Auzitegi Nagusiak emakumeenparte hartzea defendatzen duten abokatuei arrazoia emango die (hala ere, esanbeharra dago betikoek epaia errekurritu eta Auzitegi Gorenak EAEko AuzitegiNagusiak adierazitakoaren aurkakoa adieraziko duela, hau da, manifestaziotzat hardaitekeela, antolatzaileak, nahi duen lema erabiliz, manifestazioa bere nahiarenarabera egin dezakeelako, beraren antolaketarekin egokien deritzoten mezua zabalduz. Baina Auzitegi Gorena,
|
emakumeen
parte hartzea defendatzen duten abokatuen esanetan, oker dabil; izan ere, nahiz eta betikoek beraien jarrera diskriminatzailearekin aurrera jotzeko asmoz estalki juridiko gisa manifestazio eskubideaerabili, Alardearen ospakizunaren mezu nagusia ez da emakumeak diskriminatzea, baizik eta herri bietako garaipen historikoengatik eskerrak ematea herri bietakoikur erlijiosoei eta, beraz, emakumeek ber... Beraz, Auzitegi Gorenak ez du ulertuko zein denAlardeen egiazko helburua), baina EAEko Auzitegi Nagusiaren epaia kalera ateraorduko, 1998 urteko Alardea nahi bezala burutu dute betikoek, hau da, manifestazio eskubidea erabiliz.
|
|
EAEko Auzitegi Nagusiak emakumeenparte hartzea defendatzen duten abokatuei arrazoia emango die (hala ere, esanbeharra dago betikoek epaia errekurritu eta Auzitegi Gorenak EAEko AuzitegiNagusiak adierazitakoaren aurkakoa adieraziko duela, hau da, manifestaziotzat hardaitekeela, antolatzaileak, nahi duen lema erabiliz, manifestazioa bere nahiarenarabera egin dezakeelako, beraren antolaketarekin egokien deritzoten mezua zabalduz. ...l; izan ere, nahiz eta betikoek beraien jarrera diskriminatzailearekin aurrera jotzeko asmoz estalki juridiko gisa manifestazio eskubideaerabili, Alardearen ospakizunaren mezu nagusia ez da emakumeak diskriminatzea, baizik eta herri bietako garaipen historikoengatik eskerrak ematea herri bietakoikur erlijiosoei eta, beraz, emakumeek bertan parte hartuko balute, ez lirateke asmohorren aurka joango,
|
emakumeen
parte hartzearen helburua ere esker on horiazaltzea izango bailitzateke. Beraz, Auzitegi Gorenak ez du ulertuko zein denAlardeen egiazko helburua), baina EAEko Auzitegi Nagusiaren epaia kalera ateraorduko, 1998 urteko Alardea nahi bezala burutu dute betikoek, hau da, manifestazio eskubidea erabiliz.
|
|
Alardean soldadu gisa desfilatu nahi duten
|
emakumeen
parte hartzea oztopatzen jarraitzeko eta epaitegien aurrean etorkizunean sor zitezkeen borroka juridikoen aurrean beraien diskurtsoaren eta beraien interesen neurriko estalki juridikoaprestatzeko asmoz, tradizionalistek Irungo Kasinoan konferentzia batzuk antolatuzituzten 1999 urteko azaroaren 8tik 11ra. Hitzaldi edo konferentzia horietan, besteak beste, jurista eta epaileek hartu zuten parte.
|
|
Urrats hauek helburu berdina dute: Alardeen antolakuntza esku pribatuetangeratzea eta, horrela, pertsona pribatu hauen borondatearen edo nahiaren adierazleizango den Alarde bat ospatzea, hau da, Alardeetan emakumeek kantinera bezalaparte hartzea soilik eta soldadu gisa parte hartu nahi duten
|
emakumeen
parte hartzeko eskubidea ukatzen jarraitzea.
|
|
Finean, urrats hauen guztien bidez, tradizionalistek emakumeen parte hartzeaukatu eta berdintasunezko Alarde publiko bat saihestu nahi dute. Haien interesetara egokitzen den forma juridiko bat bilatu eta forma juridiko horrek eskatzendituen exijentzia legalak beteko dituzte
|
emakumearen
parte hartzea kantinerarenpaperera murrizteko eta gainerako emakumeen parte hartzea ukatzen jarraitzeko, hau da, diskriminatzen jarraitzeko. Eta jarrera horrek badu izen bat arlo juridikoan: iruzur legala.
|
|
Finean, urrats hauen guztien bidez, tradizionalistek emakumeen parte hartzeaukatu eta berdintasunezko Alarde publiko bat saihestu nahi dute. Haien interesetara egokitzen den forma juridiko bat bilatu eta forma juridiko horrek eskatzendituen exijentzia legalak beteko dituzte emakumearen parte hartzea kantinerarenpaperera murrizteko eta gainerako
|
emakumeen
parte hartzea ukatzen jarraitzeko, hau da, diskriminatzen jarraitzeko. Eta jarrera horrek badu izen bat arlo juridikoan: iruzur legala.
|
|
EAEko Auzitegi Nagusiaren 2002ko ekainaren 21eko epaia, Irungo Alardearidagokionez, eta urte bereko eta eduki bereko irailaren 10eko epaia, HondarribikoAlardeari dagokionez, errekurritu egin zituzten
|
emakumearen
parte hartzea defendatzen duten abokatuek. Beraz, gaia Madrilen egoitza duen Auzitegi Gorenarenesku dago eta orain auzitegi horrek zer esango duen itxarotea besterik ez zaigugeratzen jakiteko betikoei zabalik geratzen zaien azken atea beraien intereserakozabalik geratuko den ala emakumeen parte hartzearen alde gaudenontzat itxita geratuko den.
|
|
EAEko Auzitegi Nagusiaren 2002ko ekainaren 21eko epaia, Irungo Alardearidagokionez, eta urte bereko eta eduki bereko irailaren 10eko epaia, HondarribikoAlardeari dagokionez, errekurritu egin zituzten emakumearen parte hartzea defendatzen duten abokatuek. Beraz, gaia Madrilen egoitza duen Auzitegi Gorenarenesku dago eta orain auzitegi horrek zer esango duen itxarotea besterik ez zaigugeratzen jakiteko betikoei zabalik geratzen zaien azken atea beraien intereserakozabalik geratuko den ala
|
emakumeen
parte hartzearen alde gaudenontzat itxita geratuko den.
|
|
Besterik gabe, egun batetik bestera, neronek, nire beste bi lagunekin batera, elkarte pribatu bat eratzeko erabakia hartu eta urtero irailaren 8an edota ekainaren30ean herri bietako kaleetan zehar nire festa pribatua antolatzeko erabakia hartukobanu bezala kontsideratzen dituzte epaileek betikoek antolatutako bi Alardeak, etainondik inora ere ez, aurretik festa bera, guztion ondare kulturala izanik, udalekhamarkadetan zehar antolatu eta finantziatu zutela. Finean, tradizionalistek azkenurteotan jarraitutako estrategia juridikoa guztion ondare kulturala den Alardea, udal agintarien oniritziarekin, elkarte pribatuen esku utzi eta elkarte horiek
|
emakumeen
parte hartzea ekiditen jarraitzeko helburua eduki ez balute bezala aztertzendute epaileek afera.
|
|
Epai horietan adierazten denez, beste Alarde bat antolatzeko aukera dagoenbitartean ez dago diskriminaziorik eta adierazpen hau ez dator bat inolaz ere soldadu gisa parte hartu nahi duten emakumeen eskaerarekin.
|
Emakumeen
parte hartzearen alde gaudenok ez dugu Alardea antolatzeko eskubidea aldarrikatzen, baiziketa betidanik ezagutu izan dugun Alardean parte hartzeko eskubidea onartzea etadiskriminaziorik ez pairatzea. Hori da afera guztiaren funtsa eta ez beste Alarde batantolatzeko aukerarik dagoen edo ez eztabaidatzen duen debate antzua.
|
|
Bi garaiak aztertu ondoren (Alarde publikoaren eta Alarde pribatuaren garaiak), etabi Alardeetan
|
emakumeen
parte hartzea legitimoki eta Zuzenbidearen ikuspegitikdebeka daiteken ala ez galdera juridikoaren aurrean, gaur arte kaleratutako epaietanoinarrituz, bide judizialean nagusitu diren bi tesiak honako hauek direla ondorioztadezakegu:
|
|
Hemen koka daitekeeztabaida juridikoaren hasiera eta lehen inflexio puntua. EAEko Auzitegi Nagusiaren bi epaiek herri bietako udalen
|
emakumeen
parte hartzearen aurkako erabakiak baliorik gabe utzi dituzte, bi Alardeek izaera publikoa dutela frogatu dute etaemakumeek soldadu gisa desfilatzea berdintasun eskubidearen egikaritzaren ondorioa dela adierazi. Finean, emakumeek Alardean parte hartzea funtsezko eskubidebat dela aditzera eman dute.
|
|
Lehenik, Alardea manifestazio eskubidearen estalkipean egin zuten. Erabakihorren aurka eta Alardeak manifestazio eskubidearekin zerikusirik ez duelako iritzian oinarrituz,
|
emakumeen
parte hartzearen aldeko abokatuek errekurtsoa aurkeztu zuten EAEko Auzitegi Nagusiaren aurrean eta auzitegiak arrazoia emanzien. Epaiak zehazten zuenez, Alardea ezin zitekeen manifestazio batekin alderatueta manifestazio eskubidea egikarituz Alardea ospatu ahal izango balitz ere, espazio edo eremu publikoan burutzeagatik, litzateke emakumeen parte hartzeaukatu (betikoek epai horren aurka errekurtsoa aurkeztuko dute, baina AuzitegiGorenaren epaia beranduegi, hurrengo urteko Alardea igarota, iritsiko da betikoentzat eta, ondorioz, hurrengo urteko Alardea ospatu ahal izateko estalki juridikoberri bat bilatuko dute.
|
|
1 PSEri dagokionez, 1996 urtetik 1999 urtera arte zatiketa izan zen nagusiIrunen, zenbait zinegotzi
|
emakumearen
parte hartzearen alde agertu zireneta beste batzuk kontra. Baina udal hauteskundeetako zerrendetan emakumearen alde zeudenak baztertu zituzten 1999 urtean4 Gaur egungo alkateberria den Jose Antonio Santano k Alberto Buen-ek hasitako bideari jarraitudio, eta zenbaitetan, jokaera maltzurragoa izan du.
|
|
5 EH Irun Herria Plataformak (Batasuna alderdiaren oinordekoak) emakumeen aldeko jarrera izan du beti. Memento hauetan bi zinegotzi dituzte.Hondarribian
|
emakumearen
parte hartzearen alde dagoen alderdi politikobakarra da, nahiz eta militanteen artean ikuspegi kontrajarriak egon.
|
|
6.EB IUri dagokionez, beti
|
emakumeen
parte hartzearen aldekoa izan da.Horrela bada, 1999 urteko udal hauteskundeetan lehen zituen hiru ordezkariak galdu zituen. Gaur egun zinegotzi bakarra du Irunen.
|
|
Izan ere, alderdien artean ezberdintasun handirik ez badago ere, (PNVEAren igoera salbu), alderdien barnean aldaketa oso nabariak gertatu dira.
|
Emakumearen
parte hartzearen alde zeuden pertsonak baztertu dira udal hauteskundehorien zerrendetan eta Alarde tradizionalaren alde daudenak aukeratu. 1999 urteaurreko legealdian zinegotzien artean oso orekatua bazen emakumearen partehartzearen aldekoen eta kontrakoen iritzia; hortik aurrera emakumearen partehartzearen kontrako jarrera azaltzen da argi eta garbi.
|
|
Maila politikoan Alardeak duen garrantzia ukaezina da. Horrela, hemen ezdago jokoan soilik
|
emakumeen
parte hartzea, Irungo alkatetza ere jokoan zegoen1999 urtean. Irunek garrantzi handia du politikoki ikusita.
|
|
Horrela, zenbaitetan Alardearen inguruko erabaki askotan tradizionalisten nahiekin bat egin du5, era berean, borondate politiko eskasa azaldu duauzia konpontzeko. 1998 urteko otsailean
|
emakumearen
parte hartzearen aldekosententzia ateratzen da. Epai horren ondorioz alkatea behartuta dago emakumearenpartaidetza bermatzeko, eta Alarde berdinzale bat egiteko legearen arabera.
|
|
Azken finean, deslegitimazio dinamika baten bidez, Alarde munizipala (berdinzalea) torpedeatzen saiatuegin da behin eta berriz bere agintaldian zehar. Berak beti defendatu duen balizkoekidistantziaren atzean
|
emakumearen
parte hartzearen kontrako jarrera ezkutatu da, bere adierazpenetan garbi utzi duen bezala. Alberto Buen-en ustetan, emakumearenparte hartzea ez da eskubidea, baizik eta festa ulertzeko era ezberdin bat.
|
|
Berdinzaleek besteei Irungo PNVren menpe egotea egozten dieten bitartean, tradizionalistek Batasunakoak izatea leporatzen diete berdinzaleei. Tradizionalisten diskurtsoak
|
emakumearen
parte hartzearen defentsa eta Batasunaparekatzea du helburutzat. Horrela izanik, etiketazio politiko hau gainditubehar da, aspektu politikoak (partidistak) baztertuz.
|
|
Zergatik ote? Lehendabizi, auzi elektorala aipatu behar da; izan ere, eskualdean gehiengoa
|
emakumearen
parte hartzearen aurkakoa da. Eta erantzunhorrekin beste galdera bat sortzen da:
|
|
lortzeko.Alardean parte harzea edota Alardea orain arte izan den bezala maitatzea nahikoada irundarra edo hondarribiarra izateko. Izan ere, kanpoan jaio den bat, bertakoa, izango da
|
emakumeen
parte hartzearen kontrakoa bada; eta, kanpotarra, nahiz etabertan jaio, emakumearen parte hartzearen aldekoa bada.
|
|
Izan ere, kanpoan jaio den bat, bertakoa, izango da emakumeen parte hartzearen kontrakoa bada; eta, kanpotarra? nahiz etabertan jaio,
|
emakumearen
parte hartzearen aldekoa bada. Elementu hau oso ondoazaltzen da zenbait tradizionalistak Alardearen inguruko egunetan erabiltzen dituzten irainetan; horrela, bada,, kanpotarra?
|
|
Emakumeak, aldiz, bigarren mailako partaidetza du bai festan bai identitateen eraikuntzan. Horrela, bada, argi eduki behar da
|
emakumearen
parte hartzea ez dela gizonezkoek egiten duten mesedebat, eskubide bat da; eta beraz, hiritartasuna gauzatzeko behar beharrezkoa denelementua.
|