|
2001
|
|
|
Azken ikerketek erakusten dutenez, munduan %50
|
emakumek
tratu txarrak izan dituzte. Europan %33k.
|
|
|
– Boterea eskaini zenien
|
emakumeekiko
tratu duin baten truke. Erabaki arriskutsu eta ausarta, bai horixe!
|
|
2002
|
|
|
Espainian, unibertsitate ikasketak dituzten
|
emakumeen aurkako
tratu txarra gainerako taldeena baino txikiagoa da.
|
|
|
“Hezkuntza da jarrerak gehien aldatzen dituen aldagaia, eta zeregin garrantzitsuagoa du emakumearen eginkizuna eraldatzeko, bai arlo publikoan, bai pribatuan”, azpimarratu dute. Espainian, unibertsitate ikasketak dituzten
|
emakumeen arteko
tratu txarrak(% 8,9) nabarmen txikiagoak dira gainerako taldeetan baino. Haren eragina biktimaren hezkuntza mailaren alderantzizkoa da:
|
|
2005
|
|
|
Bazkalordurako, berriz, Tomas iritsi zen. Teresak esana zion Tomasi zeinen moldagaitza zen bere ama, baina, nola Tomas bere buruan konfiantza zuèn gizona baitzen,
|
emakumeekiko
tratuan arraina uretan bezala sentitzen zena, bere taktika hutsezina jakinarazi zion Teresari, futbolarekin lotua zegoena, terminologiari dagokionez, Tomas Errealaren bazkide sutsua baitzen, azken batean: –Zure amaren zelaian jokatu, eta partida irabaziko dugu, ikusiko duzu:
|
|
|
Esparru honetan ere baditugu emakumeen eskubideen aldeko konpromiso sendo eta iraunkorra agertzen duten talde feministak. Berauen egitekoa (era profesionalean zein militantean) emakumearen berdintasuna etengabe aldarr ikatzea da, berdintasun hau urratzen duten kasuak salatzea,
|
emakumeen
tratu txarren aurreko prebentzio kanpainak burutzea, tratu txarren salaketa bideratzeko zerbitzuak jarri eta hauen berri ematea...
|
|
2006
|
|
|
eragiten dituen osasun kalte guztiak ez dira zuzenekoak. Auto istripu askoren erantzule nagusia da, eta askoren ustez
|
emakumeen aurkako
tratu txar asko eta askorena ere bai, horri buruzko datu gehiegirik ez dagoen arren. " Tabakoak bezala, alkoholak gastu handia eragiten du osasungintzan, baina zailagoa da kalkulatzea", dio Pedro Espallargasek.
|
|
|
Horren arrakasta ez da neurtuko, urte horretan egindako mintegi kopuruaren arabera, baizik eta aldi horretan egindako “aldaketa positibo eta kuantifikagarrien” arabera. Alde horretatik, estatu kideak bultzatzen dira nazio mailan
|
emakumeei
tratu txarren aurka egiteko hartu dituzten neurriak ebaluatzera, egon daitezkeen hutsuneak adieraztera eta beharrezkoak diren ekimen guztiak hartzera.
|
|
2007
|
|
|
Amatasunaren ondoriozko baimena hamasei asteraino luzatu eta lanean
|
emakumeek
tratu berdina izateko neurriak ezarri dituen martxoaren 3ko 3/ 1989 Legearen lehenengo artikulua.
|
|
2008
|
|
|
Trukeen lehentasuna da gazteek bizitza publikoan parte har dezaten sustatzea, bereziki aukera gutxien dutenena, “arrazoi kultural, ekonomiko, sozial eta geografikoengatik” edo ezgaitasun fisiko edo mentalen bat dutenena. Gainera, gizonen eta
|
emakumeen arteko
tratu berdintasunaren printzipioa bermatu nahi da, eta, beraz, programa 13 eta 30 urte bitarteko gazteentzat da, bai estatu kideetan, bai hirugarren herrialdeetan. Guztiek aseguru eta mantenu gastuak, bidaiaren kostuen %70 eta baliabide gutxien dituzten gazteentzako diru kopuru gehigarria dituzte.
|
|
|
Lehengo garaietan, adibidez, gupidagabeki jipoitu ohi zituzten haurrak. Gaur, berriz, erabat gaitzesten ditugu umeen nahiz
|
emakumeen aurkako
tratu txarrak.
|
|
|
Euskaldunok ez gara berez ingelesak baino krudelagoak, baina zezenketa kontu honetan askoz ere atzeratuago gaude. Inkisizioa abolitu genuen,
|
emakumeekiko
tratu txarren kontra ari gara, eta espero izatekoa da laster zezenketak, idi probak eta ahari jokoak baztertuko ditugula.
|
|
|
Bi ardatz nagusi ditu protokoloak. Batetik,
|
emakumeak
tratu txarrak jasaten ari direla uste badute, medikuek historia klinikoan adieraziko dute. Gai izan behar dugu susmatzeko, kasu bat bakarra ere pasatzen ez uzteko.
|
|
|
Amaya Zenarrutzabeitia medikuak beharrezko jo du medikuen prestakuntza, eta, kontsultara joan zaien
|
emakumea
tratu txarrak jasaten ari den zantzuak ikusiz gero, alertan egoteko eskatu die. Izan ere, emakume askok ez dute onartzen tratu txarrak jasaten ari direla, eta ez dute eraso egileen aurka salaketarik aurkezten.
|
|
|
Lehendakariaren hitzaldia amaituta, sorpresarako tartea ere izan zen ekitaldian. Izan ere, Edurne Pasaban mendizaleak eta William Petersen CSI Las Vegas telesaileko aktore ezagunak Gabonak zoriondu zituzten, bideo bidez. Pasabanek
|
emakumeen aurkako
tratu txarrak amaitzeko nahia agertu zuen. Petersenek, berriz, 60ko hamarkadan Euskal Herrian izan zen garaia oroitu eta euskal herritarren bihotz zabala goraipatu zuen.
|
|
2009
|
|
|
Lehiaketan parte hartzeko oinarrietan irakur daitekeenaren arabera, aukera berdintasuna izan dute hizpide ipuinek. Baita gizon eta
|
emakumeen
tratuaren berdintasuna, eta gizarte nahiz familia alorrean batak zein besteak dituzten ardurak elkarrekin banatzea ere. Horiek izanen dira landu beharreko gaiak.
|
|
|
Alde horretatik, aurrerapen ugari egin da, Eusko Jaurlaritzako kideen parekotasuna, esaterako. Helburua ez da
|
emakumeei
tratu berezia ematea, gizonezkoei ematen zaien bera ematea baizik.
|
|
2010
|
|
|
Ertzaintzak bi gizonezko atxilotu ditu iluntzean, Trapagaranen eta Ondarroan (Bizkaia),
|
emakumeei
tratu txarrak ematea egotzita, Ertzaintzak jakinarazi duenez.Trapagarango kasuan, gertakaria larunbat goizaldeko bostak aldera jazo zen. Dirudienez, atxilotua mozkortuta iritsi zen etxera.
|
|
2011
|
|
|
Urtarriletik ekainera bitartean Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako 1.952
|
emakumek
tratu txarrak jasan dituzte, gutxienez behin. Eusko Jaurlaritzako Genero Indarkeriaren Biktimei Laguntzeko Zuzendaritzak urteko lehen seihilekoari dagokion balantzea egin du, eta, horren arabera, genero indarkeriako 2.357 kasu izan dira autonomia erkidegoan.
|
|
|
Horrek asko babesten zituen emakumeek. Eta oraindik ere Saharan ez dago ia tratu txarrik, eta
|
emakumeekiko
tratu ona balio handitan dute, tratu txarrak oso gaizki ikusiak daude.
|
|
2012
|
|
|
Izenaren alde ideologikotik haratago, aldaketak alde materialari eragingo diola azaldu dute eta, hala, diru gutxiago erabiliko dela berdintasuna sustatzeko. Ondorioz, herritarrei deia egin diete igande eguerdian Iruñeko Gaztelu plazatik abiatuko den manifestaziora joateko, eta
|
emakumeen aurkako
tratu txarrak salatzeko. Eguneroko indarkeria Eusko Jaurlaritza, Nafarroako gobernua eta Gasteizko Udala kezkaturik agertu dira indarkeria matxista areagotu egin dealko gazteen artean.
|
|
2013
|
|
|
Baina ez etorri hurrengoan lelo berarekin, mesedez? Beste gai askotan alproja bat izan naitekek, ezagutzen nauk, baina
|
emakumeekiko
tratuan ez. Gainera, nire karta honetan zintzoa izateko eskatu didak, eta horretan saiatzen ari nauk.
|
|
|
Neure burua ezagutzen nuen eta banekien ez nintzela neskaren etxera igotzen ausartuko. Ordaindutako
|
emakumeekin
traturik ez dugunok ederretsi egin ditzakegu, urrundik jakin minez begiratu ere bai, obsesionatu ere egin gaitzakete, baina nekez irudika dezakegu geure burua sakelatik dirua atera eta ohe desegin berriaren gainera billeteak banan banan botatzen, hain gizonezkoena eta aldi berean doilorra den imintzio hori gordinegia iruditzen zaigulako.
|
|
|
Izan ere, kopurua handitu egin da azkeneko urteetan. 2002 urtetik, Ertzaintzak ekintza prozedura bat arautua du
|
emakumeen kontrako
tratu txarrei aurre egiteko.
|
|
|
Baina ez etorri hurrengoan lelo berarekin, mesedez... Beste gai askotan alproja bat izan naitekek, ezagutzen nauk, baina
|
emakumeekiko
tratuan ez... Gainera, nire karta honetan zintzoa izateko eskatu didak, eta horretan saiatzen ari nauk.
|
|
2014
|
|
|
Bi kantutan besterik ez genituen halako kezkak kantatu, eta hain zuzen ere, nik kantatzen nituen bi izan ziren: «Karenka» eta «Ihes».Lehenak, «Karenka» kantuak
|
emakumeen kontrako
tratu txarrak salatzen ditu, nirebirramonaren heriotza gogoan; eta «Ihes» kantuaren letrak nire lagun Arritxurenespetxealdia du gogoan, haren hitzetan oinarrituz.
|
|
|
Eta horregatik, ON taldearekin erabaki nuen hainbat errealitate eta kezkaabestea, oihukatzea: Saturraranen borrokatu ziren emakumeak, Virginia Woolfenbizitza, zaintza lanak, bulimia,
|
emakumeen kontrako
tratu txarrak...
|
|
|
Datu horren aurrean, «Badago irteera» plataformak hezkuntza eta sentsibilizazio neurriak indartzeko apustua egin du, berdintasun eta errespetu mezuak transmititzeko funtsezko bide gisa. Biztanleen %92k genero indarkeria erabat arbuiatzen duten arren, inkestatutakoen %30ek baino gehiagok «oraindik ere nolabaiteko tolerantzia erakusten du
|
emakumeari
tratu txarren modu desberdinengatik, bikotekidea kontrolatzeko jarduerak baitira». Hori dela eta, sentsibilizazio eta pedagogia neurri «handiagoak» lortu nahi dira, adin txikieneko herritarrengana iristea eta kasu horiek errepikatzea saihesteko.
|
|
2015
|
|
|
Jainko honen izaera urtaroekin lotuta zegoela bere kultuan bertan nabaritzen da, aurreko bi
|
emakumeen
tratuan ere sumatu daitekeen arren.
|
|
|
Zerbait gaizki egin dugu alor horretan, ez dugu transmisioan asmatu. Legealdi honetan
|
emakumeen aurkako
tratu txar kasu bat baino gehiago izan da herrian eta kasu guztietan gure ezadostasuna eta babesa erakutsi dugu.Hutsuneren bat sumatzen al duzu herrian. Sentsibilitate kultural handia dut eta Villabonak kultur egitasmo ezberdinak bilduko dituen eraikina behar duela uste dut. Ikastaroak eskaintzeaz gain, liburutegia, ludoteka, udaletxeko artxiboa eta emanaldi ezberdinak eskaintzeko gunea izango duena.
|
|
2016
|
|
|
–
|
Emakumeok
tratu txarrak bilatzen ditugula diozu, hori da?
|
|
|
Hor dira, bestalde, euskararekin batera, generorik izaten ez duten hizkuntza eransle ugariak (txinera, japoniera, kitxua, aimara, nawatl eta amerindiar gehienak), baina horrek esan nahi al du horien hiztunak horregatik berdinzaleagoak eta hain matxista ez direnik? Izan ere, hizkuntzaren molde eta esapideak gora behera, hara hor zer nolako ezberdintasunak egoten diren, gizarteetan bertakoen kultura, erlijio mota, ideologia eta legeria aurrerazale edota atzerakoiaren arabera,
|
emakumeekiko
tratu, eskubide eta berdintasun mailari dagokionez. Gainera, denbora ere ezin ahantzizko faktorea da.
|
|
|
Azaroaren 25ean izango da kontzentrazioa, 19:30ean, Kalegoen plazan. Horrez gain, beste hainbat ekitaldi antolatu dituzte herriko eragileek,
|
emakumeenganako
tratu txarren kontrako kontzientzian eragiteko (egitaraua dauka).
|
|
2017
|
|
|
Prostituzioa indarkeriaren aurkako legearen barnean sartzeko eskatu berri du Ehuleak
|
Emakumeen Aurkako
Tratu Txarren Nafarroako Ikerketa Batzordeak. Talde horren koordinatzailea da Sara Vicente abokatua (Madril, 1970).
|
|
|
ez dauka erraza mundu horretan; eta, ez santarekin?, berdin, ez da edukiko errazago.
|
Emakumearekin
tratua zilegi da, ondo dago, Jainkoaren alaba da, harekiko naturaltasuna izan liteke gizalegezko eta karitatezko obligazioa ere (apaizak nola ez du bazkalduko etxekoandrearekin eta alabarekin mahai berean!, nola ez du zainduko neskatoa gaixoaldian!). Naturala da.
|
|
|
Egiten duzun ongian ere, eta ongia egin beharra dago beti, sugea dago belarraren azpian.
|
Emakumearekin
tratua zilegi da, haren bitartez/ birtutez haren baitan, santa? (ideala, Logos) ikusteko baldintzarekin.
|
|
|
Emakumeen eta gizonen tratu berdintasunerako eskubidea defendatzeko, zuzenean eragindako pertsonak, sindikatuak eta gizonen eta
|
emakumeen
tratu berdintasuna lortzeko lan egiten duten elkarteak.
|
|
|
Hor dira, bestalde, euskararekin batera, generorik izaten ez duten hizkuntza eransle ugariak (txinera, japoniera, kitxua, aimara, nawatl eta amerindiar gehienak), baina horrek esan nahi al du horien hiztunak horregatik berdinzaleagoak eta hain matxista ez direnik? Izan ere, hizkuntzaren molde eta esapideak gora behera, hara hor zer nolako ezberdintasunak egoten diren, gizarteetan bertakoen kultura, erlijio mota, ideologia eta legeria aurrerazale edota atzerakoiaren arabera,
|
emakumeekiko
tratu, eskubide eta berdintasun mailari dagokionez. Gainera, denbora ere ezin ahantzizko faktorea da.
|
|
2018
|
|
|
Sexu harremana bera, gizonaren eta emakumearen arteko harremana, etab., merkataritza gai bihurtzen da!
|
Emakumea
tratu gai da (Karl Marx, IH, 75).
|
|
2019
|
|
|
Hiltzaileak emakume edadetu bat hautatu du biktima gisa, baina uste gabez, bera suertatuko da hila. edo kontzientzia kristauaren edota etika humanistikoaren inolako eraginik; ondorioz, gizartean otso moduan jokatzen dute euren interes eta apetaren indarrak bultzaturik, eta apeta horien artean alkohol zaletasuna eta sexu grina aipatzen dira modu zuzenean. Bada ordea grina horien harira,
|
emakumeei
tratu txarra emateko eta indarkeria emakumeen aurka bihurtzeko sarritasun deigarria. Jabier Cillerok ere gai horri garrantzia ematen dio, azterketa sakonagoa eskatuko lukeela iradokiz:
|
|
|
Ipuin horretan, kontalari eta protagonistak Maggie izeneko emakume gazte eta misteriotsuarekin duen harremana du argumentu nagusi. Gazte hori arte erakusketa batean ezagutu eta etxera eramango du bizitzera, baina luze gabe hasiko da
|
emakumeari
tratu txarrak ematen eta gutxiesten, hark inolako kexurik edo erantzunik ematen ez duelarik. Luzera ordea, giroa ilunduz joango da eta emazte horren itxurazko xalotasuna susmagarri bilakatuko da.
|
|
|
Errukia erakusten zien, esanez gero sikiera ile beltz beltzeko sarjentutzar bat ikusia zutela, erdi ijito edo mairu aljeriar bat, zaldi gainean beti eta zalditeriako erregimentu bateko zaldizko zena, edo izana. Ikusia zuten, zioen aitajaun Pantxok, derrigorrezko erreklutatze espedizioetan, intendentziakoetan eta
|
emakumeei
tratu txarrak ematen. Inork ez, baina, haren berririk.
|
|
2020
|
|
|
|
Emakumeei
tratu txarrak jasaten dituztela eta etxea kartzela bat dela esanez.
|
|
2021
|
|
|
Handik ordu eskasera ezusteko ona izan zuten. Jabier Lopezek deitu zion ikertzaileari esateko bazirudiela
|
emakume
tratuan hasi eta tortura egitea eskaintzen zuten gaizkileak desagertzen ari zirela inguruko diskoteka eremuetatik. Ez zuten erabateko aktibitatea geldituko, baina ez zuten erailketa eta tortura kasurik izan.
|
|
|
«Epaitegi espezializatuek ez dute bermatzen
|
emakumeek
tratu hobea jasotzea»
|
|
|
Ni neu ere ez naiz oso aldekoa. Epaitegi espezializatuek ez dute bermatzen
|
emakumeek
tratu hobea jasotzea, eta horrek du garrantzia: zer baliabide dagoen andreak ondo tratatzeko.
|
|
2022
|
|
|
Protagonistaren lepotik barre egiten du irakurleak, bere heldutasun faltaz eta irrigarri geratzeko gaitasunaz. Aire misoginoa dabil Erretzaile Damutuen Konpainiaren hamaiketakoan zein Eduren
|
emakumeekiko
tratuan, narrazioan aurrera lurrunduko dena. Irakurleak enpatia ere sentituko baitu protagonistarekin, momentu giltzarrietan izandako jokabide gizalegezkoa dela kausa.
|
|
|
Hori eztabaidaezina da. Horregatik hitz egiten dugu genero biolentziaz,
|
emakumeenganako
tratu txarrez. Baina norbanako gisa, gizonek ere indarkeria jasaten dute, beren buruaren biktima dira, sistemarenak.
|
|
|
Kultur etxeko gelara sartu nintzenerako ordu erdi zeramaten nire eleberriaren inguruan eztabaidan: tailerraren koordinatzaileak, Joanak –lehenagotik ere ezagutzen nuen
|
emakume
tratuan atsegin baina pixka bat buruiritziak–, nahiago du, egilea gonbidatuta ere, hura gabe hastea saioa," irakurleek askatasun handiagoz hitz egiteko aukera izan dezaten, ordu erdiz sikiera". Ergela alaena.
|
|
|
Desadostasun baten aurrean gizon eta
|
emakumeek
tratu berdina jasotzen al duten galdetuta, elkarrizketatutako emakumeen% 57k uste du, orokorrean, ez dela berdina. Akatsei dagokienez, elkarrizketatutako emakumeen% 52k, orokorrean, akats baten aurrean gizon eta emakumeek ezberdin erantzuten dutela uste dute.
|
|
|
Akats baten aurrean gizon eta
|
emakumeek
tratu berdina jasotzen al duten galdetuta, elkarrizketatutako emakumeen% 71k uste du, orokorrean, ez dela berdina.
|
|
|
Era berean, aipagarriak dira beste kode batzuk, hala nola Marokoko lanarloko kodea 65/ 99 Legea, lana egitea eta amatasuna bateragarri egitea xede duena, 2004ko maiatzaren 5ean justifikatua. Lege horren bidez, amatasunagatiko baimena hamalau astera luzatzen da, eta lanean
|
emakumearen
tratu berdintasuna bultzatzeko neurriak ezartzen dira, hainbat ekintza jasota. Hala ere, kode berriak bere aplikazio eremutik kanpo uzten ditu etxeko zerbitzuan diharduten langileak eta artisau sektore tradizionaleko langileak.
|
|
|
Bestalde, aipatu behar da Marokon landa eremuko
|
emakumeei
tratu txar handiagoa ematen zaiela hirietan bizi diren emakumeei baino; hainbat faktorek baldintzatutako bi indarkeria mota dira (Desrues eta Moreno, 2009). Landa eremuan, emakumeak mantentzen ditu senarra eta familia, etxean eta etxetik kanpo lanean, eta, ondorioz, kulturalki, fisikoki, psikologikoki eta sexualki menderatutako gizakia da.
|
|
|
Landa eremuetako emakumeek, oro har, ez dute ikasketarik, ez lanbiderik, ezin dute independenteak izatea ahalbidetzen dien lanik egin, eta, horregatik, gizonen borondatearen mende daude. Sarritan,
|
emakumeak
tratu txarrak jasaten ditu bere seme alaben onerako sakrifizio gisa; izan ere, dibortziatua den eta seme alabak dituen emakumeak oso aukera gutxi ditu bigarrenez ezkontzeko, eta pobrezian geratzen da (Ministerio de Justicia y Libertades, 2012).
|
|
2023
|
|
|
Hasierako superheroi haiek kontzientzia soziala zuten:
|
emakumeei
tratu txarrak ematen zizkietenen aurka egiten zuten, poliziaren gehiegikerien aurka, langileak zapaltzen zituztenen aurka… Baina gidoilariek eta marrazkilariek ez zeukaten beren lan eskubideak defendatuko zituen superheroirik. Depresio Handian komikilariek langilez lepo zeuden aireztapenik gabeko bulegoetan jarduten zuten ordu luzez; sweatshops edo izerdi tailerrak esaten zieten zulo haiei.
|
|
|
Honela dio 8 artikuluan: “Sexuagatiko zuzeneko bereizkeria da haurdunaldiarekin edo amatasunarekin lotutako
|
emakumeen aurkako
tratu oro”. Beraz, ez da espezifikoa, ez eta ama batzuek jasotzen dituzten presioak saihesten ere.
|
|
|
Gizartean oso zabalduta dago biolentzia eta tratu txarrak soilik fisikoak direla, eta, ondorioz, ohikoa da emakumeak kontziente ez izatea pairatzen ari direna biolentzia dela, eta normalizatzera jotzen dute. Adineko
|
emakumeen aurkako
tratu txarrak askotarikoak izan daitezke: ekonomikoak, erabakitzeko gaitasuna edo autonomiarekin lotutakoak...
|
|
|
Zerrenda horretako
|
emakumeek
tratu txarren historia luzea zuten gehienek, eta salaketak aurkeztu izan zituzten. Beste batzuek ez zuten inoiz salaketarik jarri senarren edo bikotekide ohien aurka, baina etxean hil zituzten bikotekideek:
|