|
2000
|
|
|
Eta lehenagoko garai zein sentimenduak gogoratzen ditu. Ilunabarrari begira dagoen neska ilehoria, Helena, bera da bizitza eta eguzkiaren
|
beraren
sinbolo. Honen parean parkeko neska beltzarana dago, arrastiria eta patu beltzaren irudi.
|
|
|
Ez da orain jorratzen ari garen eremu geografikoan, Urumea bokalean, bakarrik nabarmentzen. Euskal pilota
|
beraren
sorreran eta bilakaeran giltzarri izan da Atotxako frontoia. Izen handiko autore askoren ustez (Bombin eta Bozas Urrutiaren aburuz adibidez), ezker paretako lehen pilotalekua da Atotxakoa.
|
|
|
Gure kontrako eraso, irain, probokazio eta zikina botatzearen jarrerak badu esplikazioa edo arrazoi garbi samarra. Orain arte, abertzaletasunaren izenean, indarkeria erabiltzeak, abertzaletasunaren
|
beraren
helburuak eta ideiak ere kutsatu ez ezik, kritika lerro erraza uzten zien bere etsaiei. Baina Lizarra Garaziko hitzarmenaz geroztik, joku arauak erabat aldatu dira gure artean.
|
|
|
Euskalgintzaren
|
beraren
kokapena Euskal Herrian abiaturik dagoen prozesu politikoan.
|
|
|
Lehenago medioek goraipatzen zuten neurri desegoki batean zirkoa banatzeko, zabaltzeko, gure bizitzan sar zedin bere joko disdiratsuarekin. Orain, ordea, bere estiloa txakurtuz,
|
beraren
apalestea adieraziz, haratustela izango balitz bezala tratatzen dute morboa irentsiarazteko, salmentak igotzeko, zer egin dezaketen edozein gizakirekin, komeni bazaie, erakutsiz. Are gehiago huts egiten duena idoloa izan bada, bere burua ezin dezakeelarik ondo defenditu.
|
|
|
Adostasun erabatekorik ez da egongo, baina bien bitartean berbakera mota guztiak zehaztu eta zein bere lekuan erabiliz gero ez da gutxi izango. Euskararen
|
beraren
aberastasunaren seinale, euskara bera osasuntsu dagoenaren ondorio.
|
|
|
Berbetan batua nekez zerabilten gazteek ezinezko zuten bizkaieraz kantatzea. Hori bideratzeko ikastaroa antolatu zuen Bizkaiko Elkarteak Amuriza
|
beraren
gidaritzapean eta egun arrunt asko entzun daiteke Igor Elortza txapelduna adibidez bizkaieraz kantatzen.
|
|
|
Zergatik? Prozesu guztietan biolentziaren gainditzea prozesua
|
beraren
gainditzearen ondorioz ematen delako eta ez aurrebaldintza bezala jarriz. EAJk hori badaki, eta aurreko esperientzia ere hor dauka.
|
|
|
Alde batetik, eguerdiko atalak aisialdia izango du iparrorratz eta agenda zabal moduan egituraturik dago, Euskal Herri osoko ekitaldiak kontutan hartuz. Gauean, berriz, Andoni Aizpururen
|
beraren
esanetan, egunean zehar gertatutakoari buruz bestelako ikuspegia azaltzen ahaleginduko dira, bigarren irakurketaren bila alegia, batzuetan tonu umoretsu eta zirikatzailean, beste batzuetan serio eta sakonago. Orokorrean, eguerdiko atalak goizeko martxa jasoko duela esan genezake, eta gauekoak, bere aldetik, hortik aurrerakoa; lehena bat batekoagoa izanen dela, eta bigarrena sakonagoa, nahiz eta bietan dekoratu zein gaiak beretsuak izan.
|
|
|
Alde batetik, eguerdiko atalak aisialdia izango du iparrorratz eta agenda zabal moduan egituraturik dago, Euskal Herri osoko ekitaldiak kontutan hartuz. Gauean, berriz, Andoni Aizpururen
|
beraren
esanetan, egunean zehar gertatutakoari buruz bestelako ikuspegia azaltzen ahaleginduko dira, bigarren irakurketaren bila alegia, batzuetan tonu umoretsu eta zirikatzailean, beste batzuetan serio eta sakonago.
|
|
|
Argazki hori halako leku pribilegiatuan argitaratzearen arrazoia? Bada, argazkia
|
beraren
edertasuna izan zitekeelakoan nago, haren azpian agertzen zen argibidea generikoegia iruditzen baitzait... " Ona emen Gorritiko amona Pantxika.
|
|
|
Une horretatik Frantziako Iraultzara arte foru propio batekin biziko zen, Zuberoako jurisdikzioan parte hartu gabe. Tartean Matalas iraultzaile eta abertzalearen matxinada Frantziako Monarkiaren aurka, hiriaren suntsipena eta Matalas
|
beraren
exekuzioa ezagutu zituen (1661). Historikoki Maule burges, kapitalista eta protestanteen gordeleku ere izanda da.
|
|
|
ITPk Zamudioko Parke Teknologikoan instalazio berri batzuk jartzeko asmoa du, eta, halaber, Barakaldon fundizio bat, Precicast Bilbao, kapital suitzarrarekin (%40) eta ITP
|
beraren
kapitalarekin (%60). Horrek guztiak 4.000 milioi pezeta (160 milioi libera) inguruko inbertsioak eragin ditu, horietako 3.100 milioi pezeta Zamudioko instalazio berrietarako.
|
|
|
Txotxongilo taldeak arrakasta handia lortu zuen iaz Mexikon, Taun taun oso maila altuan dago, Taupada ere gora doa, Bihar eta Kukubiltxo edozein tokitara ateratzeko moduan daude, Gorakada ere profesionala da. Lanbide honetan ordea, intrusismo gehiegi dago eta programatzailearen irizpideak (ikastola, udala) zorrotzagoak izan lukete, haurren onerako eta lanbide
|
beraren
onerako.
|
|
|
Berriro entzuten da hor Lauaxetaren boza offean bezala, Izuen gordelekuetan barrena liburuko hitzaurrearen oihartzuna balitz legez, hizkuntzaren
|
beraren
zerbitzutan adina ari baita, errealitatearen mugetan bilaketan eta sorkuntza literarioaren zerbitzutan: " Ludi onen bestaldez loratzen diran landaraen usañak goxalde bakotxak dakarkidaz.
|
|
|
Lehen bildumako narrazioak klasikoak dira
|
beraren
iduriz (iraganera eta fantasiara jotzen dute eta borobilak dira). Atabala eta Eurian ostera, narrazio gordinagoak agertzen zaizkigu eta absurduak indarra hartzen du; azkenik Ifarraldeko ordukoak errealistagoak dira eta bizitza zati bat jartzen digute begien aurrean, hor ezer gertatzen ez delarik (bukaerarik gabe bailiran, narrazioetako bukaera itxietatik urrun).
|
|
|
Bere kasuan, gainera, Coleridgeren marinel zaharrak bezala, inork entzuteko trenta handirik hartu nahi ez duen moduko kontuak esan behar ditu. Aldiz, 1995eko poema sortan gainditua du, bizitzaren
|
beraren
indarrez, Becketten hastapen gisako hura" nothing is left to tell" ek (ez da esatekorik geratzen), metaliteratura ororen abiapuntua izango zena. 1995ean aldiz, Sarrionandiaren ustez" poemarik behinenak izkiriatzeke daude..." (Hnyi illa... Poemak, 147 or.)" Mezurik sakonenak ez dira oraindik esan" (Hnyi Poemak, 147 or.). Ez daki oraindik poemek zertarako balio duten, ezerk" ez du bermatzen poemok ezer aldatuko dutenik":
|
|
|
Sarrionandiaren estiloak euskal literatura klasikoarengan tinkatzen ditu sustraiak eta Jon Miranderen errefinamendu estetikoarekin moldatua dakar, baina beti erabiltzen du adierazbidetzat Sarrionandiaren
|
beraren
ama hizkuntzaren mintzamoldea. Sarrionandiarengana ere heltzen da Verlainez geroztiko agindua:
|
|
|
Poema bilduma bidai kaiera baten gisan azaltzen da, eta idazlearen
|
beraren
bi hitzaurre modu ditu, lehena prosan, liburu gehienen tankerakoa, eta bigarrena" Bitakora Kaiera" izeneko poesia, liburuaren egitura aurkezten duena. Zazpi etapa dituen bidaia da Sarrionandiak liburuan zehar egiten duen ibilaldi hori.
|
|
|
Egoera berri honen aurreko amaren sentipenak islatu nahi dizkigu idazleak. Idazlearen
|
beraren
hitzetan" emakumearen sentimendu unibertsala nahi izan dut isladatu, ama baten ikuspegitik." (Zabala, Juan Luis: Egunkaria XI) Hortaz, erakunde armatuaren inguruko aipamenak, batez ere, egoera horien aurreko amaren jarrera azaleratzeko baino ez ditu aipatzen.
|
|
|
Bestalde, pertsonaiak, orobat, idazlearekin harreman bereziren bat izan duten emakumeak izan ohi dira. Are gehiago, ipuin hauetako pertsonaia nagusia idazlearen
|
beraren
izena darama: Paddy.
|
|
|
Zehazgabetasun honen bidez, gizakiaren hainbat sentimendu unibertsal islatzen saiatu da; ez baitira pertsonaia jakinak axola zaizkionak, izakiaren
|
beraren
egoera baizik.
|
|
|
Honela, hiriko giro honetan bizitzako hainbat egoera irudikatzen zaizkigu. Bestalde, egilearen
|
beraren
hitzetan," hiriaren interpretazio askotan gauzatzen dira istorioak." (Egunkaria VI) Haatik, Agurtzane Aiestaran ez da iritzi berekoa: " Estilo aldetik loturarik badute ere, ez da elkarren arteko giro komunik sumatzen eta, ondorioz, banaka batzuek baino ez dute irakurlearen arreta bizten." (Habe 295)
|
|
|
Narratzailea gizonezkoa dugu guztietan eta emakumearekiko ikuspuntua oso antzekoa da kontakizun guztietan. Emakumea da sentimendu nahasi eta kilikagarri guztien iturburu, baina
|
beraren
papera ez da agerian jartzen, bigarren mailako figura izatera lerratzen da. (Habe 292)
|
|
|
Iruzkingile
|
beraren
ustetan," garbi utzi digu gaiak baino gehiago istorioak eta kontatzeko moduak daudela." (Egunkaria VI)
|
|
|
Literaturaren
|
beraren
hastapenetatik dobleen lekuko ugari aurki badezakegu ere, gizakion barne mundua bere ardatz egin zuen Erromantizismoa izan zen desdoblamendu edo bikoizketaren gaiari etekin handiena atera ziona, Jean Paul alemaniarraren ostean Hoffmann eta hainbaten lanetan eraginez. Margarete Heinrich ipuinean, esaterako, idazleon testuetan sarritan ematen den biki berdin berdinen kasuaren adibide bat edukiko genuke, eta literatura modernoan dobleek gehienetan duten funtzioari jarraiki, oraingoan ere heriotzaren gertutasuna iragartzen digutela esango dugu. (Olaziregi 199814:
|
|
|
Honela, pertsonaia ezberdin hauen bizitzako zenbait pasarte eta hauen gogoetak eskaintzen zaizkigu. Halaber, narratzaile mota hau aukeratu izana egoera
|
beraren
ikuspuntu ezberdinak azpimarratzeko baliogarria zaio.
|
|
|
Honela, zenbaitetan hirugarren pertsonatik lehen pertsonara igarotzen da narratzailea. Lehenengo pertsonan narratzaile estradiegetikoaren
|
beraren
gogoetak ezagutarazten zaizkigu eta narratarioari irakurle izenaz zuzentzen zaio, gehienetan atalen hasieretan. Hainbat egunkaritan narratzailea aipatzean honakoa adierazi zuten:
|
|
|
Narrazioaren egiturari dagokionez, bestalde, pertsonaia nagusiaren gogoetok bi ardatzetan bil ditzakegu: batetik, editore eta zentsoaren arteko harremana; bestetik, idazlearen
|
beraren
nortasun eta arazo pertsonalak: hil zaion anaiaren oroimena, maitasun istorioak, gaixotasuna...
|
|
|
Are gehiago, kontakizunaren gidariak batik bat gogoetak direnez, sarritan barne fokalizaziora joko du. Bestalde, batzuetan zaila da bereizten narrazioan txertatzen diren gogoetak pertsonaiaren edo narratzailearen
|
beraren
hausnarketak diren. Izan ere, batzuetan narratzailearen eta pertsonaiaren ahotsak bat egiten dutela dirudi.
|
|
|
Bestalde, metaliteraturari buruzko erreferentziak etengabeak dira; ez baitugu ahaztu behar mamiaren harietariko bat editore eta zentsorearen arteko harremana dela. Honela, islatzen den garaiko egoeraren berri emateko literaturaren
|
beraren
arriskua aipatu egiten da, literatura eta errealitatearen arteko hika mika harira ekarriz.
|
|
|
Honako hau, azalkerian oinarrituriko literatura dugu; hots, sakontasunik gabekoa. Antza denez, narrazio hauetan ageri den sakontasunik eza, islatu nahi den gizartearen
|
beraren
azalkerian oinarriturik legoke. Hau da, inongo baliorik gabeko gizartea eraikitzen da; Gotzon Garatek zioen bezala" balio gehiegi eskaintzen dire10 Ikus Granta aldizkariaren 8 eta 19 zenbakietan eskainiriko antologiak. lako, balio guztiak gutietsiak dauden gizartea" eskaintzen zaigu. (Deia VIII)
|
|
|
Hain zuzen ere, idazleak jostearen metafora darabil bizitzari buruzko bere ikuspegia emateko, eta ondorioz, josten ikasteko manual gisara antolatu du eleberria bera. Jose Jabier Fernandezek dioen bezala," jostorratza eta haria bai era metaforikoan baita era zuzenean ere (askotan liburuak josten ikasteko manual itxura hartzen du) erabiltzen baititu idazleak istorio historioa multzo desberdinak lotzeko." (Egunkaria 1996 X10) Hortaz, adabaki txikitxoez osaturiko liburua eleberriaren
|
beraren
eduki eta xedearekin bat dator. Honela, jostearen inguruko termino ugari ekarriko ditu hizpidera behin eta berriz, lotura gabekoak diruditen hainbat testu aske hauen arteko hurbiltasuna azpimarratuz:
|
|
|
Baina, gerora ere, hain leialak zituen agramondarren alde eta Gaztelako erregearen aurka maiz aski jaikitzen omen ziren nafar euskaldunak eta horregatik Karlos V.a enperadorearen denboran ahalegintzen omen ziren Iruñean apezpiku gaztelarrak jartzen. Horretaz, ikus berriz ere F. Idoateren El esfuerzo bélico de Navarra en el siglo XVI liburu
|
beraren
219 orrialdea.
|
|
|
Argi ikus daiteke, gaur egungo agintariak, garai batean erresumari saldukeria egin zioten Beaumontarren jokabide
|
beraren
jarraitzaile direla eta ez nafar erresumari hain leial jarraitu zion Agramont taldearena. Baina bere herriaren alde gizontasunez begiak itzarririk adi egon nahi dutenei, Arturo Campionen Navarra en su vida histórica (1929) eta El Genio de Navarra (1936) deritzen liburuen berrirakurketa komeni zaie.
|
|
|
–Nihil obstat? edo baiezkoa erdietsi ondoren, egileak eez zukan ezer aldatzerik, Definitorio205
|
beraren
baimenik gabe.
|
|
|
DIARIO DE NOTICIAS da, salmenta aldetik, Nafarroako bigarren egunkaria, eta12.780 ale inguruan dabil
|
beraren
marka. EL DIARIO DE NAVARRAn gertatzen denbezala, gutxi dira Foru Komunitatetik kanpo dituen bezeroak.
|
|
|
Bezperan, La petite Girondek, 1872ko apirilaren 7ansortua, bere azken alea zabaldu zuen. Orduan, iragana erabat ahaztu behar izan zen, batez ere Bigarren Mundu Gerraren garaian martxan jarraitu zuten egunkariak alboratuz.Garai hartan Sud Ouest bi aldeetatik idatzitako zatar paperezko orri bakarraz osaturikzegoen, eta
|
beraren
banaketak (76.500 ale) ez zuen Bordeleko hiri aglomerazioa gainditzen. Mende erdi bat geroago, Sud Ouest lehen planoko hedabide bilakatu da.
|
|
|
euskalkultura eta hizkuntza sustatzea eta, gainera, herritarrentzako informazio eta integrazio lanabesa izatea. Urte
|
beraren
amaieran emititzeari ekin zion lehen kanala, euskarazaritzen zen nagusiki. 1986an, ETB2 sortzeaz batera, nolabaiteko zeregin banaketaematen hasi zen, eta ez hizkuntzari zegokionez bakarrik.
|
|
|
Herrialde demarkazio ofizial frantsesek eta espainiarrek zazpiak batametsa kontenplatzen ez duten muga demarkazio administratibo bereziak ezarridizkiete euskal herrialdeei. Euskal Herri osotu grafikorik ez dago mapa frantziar etaespainiar ofizialetan, herriaren
|
beraren
botere aukerarik ezagatik.
|
|
|
Kasu gehienetan epe luzean zehar jazo dira eta haien helburua produkzio baliabideak eta natura ustiatzekobideak aldatzea izan da. Informatizazioa, berriz, oso denbora motzean gertatzen arida,
|
eta
beraren xede nagusia informazioa da. Gaur egun informazioak, materiazkoaizan ez arren, balio ekonomiko3 itzela dauka.
|
|
|
bezalako kontzeptuek apenasjaso duten oihartzunik orain arte, gai zabal bezain aberats honen inguruan egindakoikerketa ugarietan. Zenbaitek berriki salatu badu ere (Neveu, 1997; Stolcke, 1996; Leizaola, 1999), egoera hau ez da antropologiara soilik mugatzen, besteak beste, soziologia politikoan ere arreta txikia eskeini izan baitzaie horrako kontzeptu horiei.Zientzia politikoetan, oro har, Marshall en hiritartasunari buruzko azterketa klasikoaalboraezina bada ere, sarritan kontzeptuari baino gehiago
|
beraren
aplikazioari erreparatu izan zaio. Estatuaren eta norbanakoaren arteko lotura mota desberdinak, etabaita lotura horiek gainerako estatuekiko sorrarazten dituzten inplikazio/ ondorioakjorratzen dituzten lan sorta oparoak ditugu horren adibide4 Hauen artean kokatubehar dugu, Frantziako eta Alemaniako testuinguruetan hiritartasunak dituen kontzeptu eta aplikazio ezberdinak ikertu eta konparatzen dituen lan sakon eta interesgarria (Brubaker, 1992).
|
|
|
Bi burujabetasun mota eta bi jabetza mota ziren borroka horren emaitza. Bata, estatubaten gaineko burujabetasuna, monarkari zegokiona; eta bestea, haren jabetzen etaharen
|
beraren
pertsonaren gaineko burujabetza pertsonal mugatua, banakako pertsonari zegokiona. Menpeko herritarren populazio baten gaineko subiranotasuna izanzezakeen agintari batek, baldin eta askatasun pertsonala (potestas in se ipsum) etajabetza pertsonal pribatua (potestas in re) errespetatzen bazituen.
|
|
|
Aron ekiko adiskidetzak ez zuen asko iraun, baina Hyppolite ren nahiz Canguilhem en itzala nabarmentzen da
|
beraren
filosofian. Hala ere, Husserl-en fenomenologiaren bidez, gaur egungo moderniaosteko pentsamenduaren karia irekitzenlagundu zuela esan genezake.
|
|
|
Aste haietan, era berean, eta Euskal Herrian zegoen giro politikoaren ezaugarri, Tolosako mitina (ekainaren 18an) izan zen. Mitinburu, Tirso Olazabal irundarra, Karlos VII.aren konfiantza gizona izandakoa (mitinaren inguruko egunetan,
|
beraren
semea erregegai ofizial modura agertzen zen, Don Jaime de Borbon alegia). Mitineko hizlari nagusiak:
|
|
|
Janok zuengana zuzentzen duen aurpegia denboraren eta espazioaren araberakoa da, une batean edo bestean, zuek zaudeten lekuarenaraberakoa da. Begirada angeluaren arabera pertsonaia
|
beraren
bi paratze (begi irekiak/ begi itxiak, aho irekia/ aho itxia) eskaintzen duten irudi bikoitzeko errepresentazio horietan pentsa ezazue.
|
|
|
Inkontzientea ez da organo bat. Munduaren ezagutzaren inolako funtziorik ez du ziurtatzen, eta inkontzientearen
|
beraren
eremuan, sendatzeak ez du zentzurik.Zeren izenean bihurtzen da Jano analista Inkontzientearen atezain. Bulkadaaseko duen identifikaziorik ez dagoela,, gozamenaren plusak identifikazioari ihesegiten diola, subjektuarentzat identifikazioa, gozamenaren plus" horrekin topoegitea ekiditeko bitartekoa besterik ez dela, hori guztia ezagutzeak bihurtzen duInkontzientearen atezain.
|
|
|
Nolanahi ere, antolamendu genitalak dira, hau da, sexualitate genitalaren mendean daude.Zehaztapen gehiago jakin nahi izanez gero, ikus Lowen (1985): El lenguaje delcuerpo edo autore
|
beraren
La Bioenergie (1975), (1977).
|
|
|
Subjektu bakoitzaren bertikaltasunak, hots,
|
beraren
egoera pertsonalek,, loturafaltsua?, eguneratzea edo analogia emozionala ezartzeko prest jartzen dute, etatransferentzia prozesu batek jarduten du. Prestutasun honek subjektua gaibihurtzen du berea balitz bezala bizitako gatazka baten bozeramale gisa jarduteko, baina, era berean, elkarreragineko egoera eta zereginarekin duen lotura gatazkatsuasalatzen du.
|
|
|
Gorputzaren
|
beraren
irudia: barnealdea eta kanpoaldea bereizten dituentaldearen estalki psikikoa adierazten du.
|
|
|
Sarri aritu naiz gai horri buruzko hausnarketan, niretzat ulertezinak ziren portaerakulertu nahian, zuzenak ez zirelakoan. Denbora pasatu ahala, ordea, poliki polikikonbentzituz joan naiz, horrela behar zuela izan, horrela izatea hobe zela gainera, berarenganako portaera horrek berorrek adierazten baitu
|
beraren
jarreraren zuzentasuna.Izan ere, ez da harritzekoa modu horretan hartua izatea, horrelako pertsonekin ezinaplika baitaitezke gehiengo/ gutxiengoen metodoak, ez baitira parametro horietanepaitzeko modukoak. Izan ere, gauza berriak agertzean, hots, problema zaharrakgainditzeko irtenbide berriak planteatzean, alferrekoak izaten dira lehenagoko kontsentsuak.
|
|
|
Elebitasun edo eleaniztasun pertsonala eta elebakartasun soziala elkarrekinbateragarriak direla ikusten dudan modu berean, eleaniztasun kolektiboan oinarriturikoproiektuaren gezurra sumatzen dut argiro, eta hori benetan kezkatzen nauen arazoa da.Jakin baitakit gure herriaren (berr) eraikunta nazionaleko proiektuan argi ez dagoenpuntua dela, lurraldetasunaren eztabaida gero eta argiago dagoen arren. Lurraldetasunaren arazoa eta bertako hizkuntzaren arazoa txanpon
|
beraren
bi aurpegiak baitira, hizkuntzak bere lurraldea behar baitu. Hizkuntza ez baitago soilik paperean, lurraldetasuna osatzen duten pertsonen bar nean baizik.
|
|
|
doi bat desberdina dela, bertsioakbadirela; berriemaile berak istorio bera modu desberdinean kontatzea ere gerta liteke.Ohar honek pellokeria ematen du, jakina eta onartua baita gertakari bakar bat kontatzeko orduan bakoitzak bere moduan egiten duela. Baina garrantzi handiko gauza damitoen aldagarritasuna, aldaketa txikietarik handietara pasatzen baita mailaka eta, istorio
|
beraren
bertsioz bertsio ibiliz eta zubirik zubi aitzina jarraikiz, posible da edozeinmitotatik abiaturik edozein mitotara heltzea, haustura sobera bortitzik egin gabe. Ez daerraz muga ematea eta zuzen erabakitzea, noiz arte gauden mito beraren aldaki bateaneta noiz hasten garen beste mito desberdin batean sartzen:
|
|
|
Baina garrantzi handiko gauza damitoen aldagarritasuna, aldaketa txikietarik handietara pasatzen baita mailaka eta, istorio beraren bertsioz bertsio ibiliz eta zubirik zubi aitzina jarraikiz, posible da edozeinmitotatik abiaturik edozein mitotara heltzea, haustura sobera bortitzik egin gabe. Ez daerraz muga ematea eta zuzen erabakitzea, noiz arte gauden mito
|
beraren
aldaki bateaneta noiz hasten garen beste mito desberdin batean sartzen: hori da sailkapen etakatalogo egileek aurkitzen duten oztopo handia.
|
|
|
Gaxuxaren kasuan, mitoak errealitate bat esplikatu zuen, zergatikherrena zen. Mitoaren berraragitze hura, Gaxuxaren
|
beraren
garaikoa bazen, pertsonabizirik eta hurbil batengan egina zen. Eta modu errekurrenteaz errepikatua izan delapentsa daiteke, Oxobi-k ere (1923) entzun eta argitaratu baitzuen Saindiaren zigorrarenistorioa, eta hartan izen bera du, Joanes, Harruseko nagusiak.
|
|
|
Neure aldetik, Txillardegi soziolinguistari begiratu nahi diot hemen. Ez naiz, jakina,
|
beraren
–eredu matematikoaren, azalpenetan hasiko, besteren artean gauza eznaizelako?; gainera, aipaturiko beraren liburuaz gain, bera, alde batetik, eta XabierIsasi eta Arantxa Iriarte, bestetik, baliatuak dira teoria horretaz EKBk buruturiko euskararen kaleko erabileraren neurketak aztertzeko3 Ez dut Txillardegiren pentsaerasoziolinguistikoa sistematikoki aztertuko ere; nire egitekoa xumeagoa eta mugatuagoaizango da.
|
|
|
Ez naiz, jakina, beraren, eredu matematikoaren? azalpenetan hasiko, besteren artean gauza eznaizelako?; gainera, aipaturiko
|
beraren
liburuaz gain, bera, alde batetik, eta XabierIsasi eta Arantxa Iriarte, bestetik, baliatuak dira teoria horretaz EKBk buruturiko euskararen kaleko erabileraren neurketak aztertzeko3 Ez dut Txillardegiren pentsaerasoziolinguistikoa sistematikoki aztertuko ere; nire egitekoa xumeagoa eta mugatuagoaizango da. BAT Soziolinguistika Aldizkaria n berak idatzitako sarrerei edota hitzaurreeijarraituz, horietan bere aldetik jaulki dituen ideia nagusietako batzuk jaso eta bildukoditut.
|
|
|
Horrela kokatuak garelarik, nola irudikatu kulturaren bizi prozesua? Esan dezakegu, gure bizitza
|
beraren
alderdi mentala delako, bizitzaren arauei jarraikiz bilakatzen doan inguruko errealitatearen eta norberaren nortasunaren arteko elkarrizketaeta elkarrekiko eragina dela.
|
|
|
Bizi neurriak ziren horiek, guretakogaindituak. Gaur egungo kultur arloan, ordea, ez ditzagun emaitza horiek ahaztu, zereneta, gizona gizon iraunarazteko, bizitza
|
beraren
neurria besterik ez baitago. Baloratzenden oro dirutan neurtzen den aro honetan, fisiko hutsa den mailatik irteteko bakarra.
|
|
|
modukoa, estrukturalista, finean. Batzuek
|
beraren
lehen formazioteknikoari egotzi nahi izan diote joera hori, baina nik uste dut sustrai sakonagoakdituela. Egoeraren salaketa gogorra egin ondoren, batasun printzipioaren koherentziakbultzaturik, enuntziatu apurtzailea bota zuen Txillardegik, baina berehala, horreksortutako hutsunea zerbait objektiboz, edo zerbait objektibatuz bete beharra sentituzuen.
|
|
|
horri eusteko. Hori baita, hain zuzen,
|
beraren
berritasunaren froga. Eta politika prozesu osorikkolektiboa denez gero, ez dago larritasun hori bakardadean pairatzerik.
|
|
|
Hori da politikanelementu objektibagarriak sartzearen arriskua: politikarekiko kanpotarrak direla; etapolitika bat da eta bere emaitzak soilik politikaren
|
beraren
–barrutik, erabaki eta neurdaitezke; ez dago inongo berme objektiborik.
|
|
|
Aztertzen hasita, beraz, ikuspuntu desberdinetatik egin daiteke azterketa (linguistikoa, psikologikoa, antropologikoa...). Denak diragertaera
|
beraren
ondorio. 1953an Weinreich ek5 6 ikuspegi estrukturalistan oinarriturikhizkuntzaren egitura mailan ukipenaren eraginez azaleraturiko fenomenoak sailkatzeari ekin zionetik mende erdia joan zaigu eta, hein berean, ukipen fenomenoen azterketak asko aurreratu du.
|
|
|
Era berean, eztabaidarako gaiek iritzia emateko errazak eta oparoak izan beharzuten. Hori dela eta, prentsako hiru artikulu asmatu genituen, gai
|
beraren
ingurukoakhirurak, lexiko batasuna mantentzearren; baina aski desberdinak, eztabaida lehenartikuluarekin ez agortzeko?.
|
|
|
Euskararekiko ikerkuntza gauza bat da eta euskaraz egiten den ikerkuntza bestebat. Euskararen bizitasun etnolinguistiko erlatiboa neurtzeko erabil daitezkeenezaugarrien artean, bat da
|
beraren
presentzia unibertsitateko ikerkuntzan; honenarabera, berriz ere esan beharra dago egoera oso ahula dela. Adibidez, 1994eanUPV EHUko Gipuzkoako Campusean honekiko egin ziren jardunaldien ondoren, argitaratu zen. Ikerkuntza euskaraz.
|
|
|
– Bestalde, barne ezaugarriak deitzen direnak ere badaude, zientzia
|
beraren
krisialdia, adibidez. Ondorioen artean, orduko, paradigma?
|
|
|
Erregimen Zaharreko pasadizo ezagunetara gabe (esaterako, Kalahorrako Sinodalak ditut gogoan), 1885eko Sinodo Arauek tradizio zaharrari eutsi zioten, eta bidehorretatik zetorren. Eusko Pizkundeko planteamolde berriak ere tarteko zirela. Gotzaindegiaren
|
beraren
eta, ondorioz, apaiz diozesitarren hizkuntz politika eliztarzahar eta berritua. Hor, berez, ez zegoen artean geroagoko politika, separatistarik?, gatazka berezirik gabeko eliz tradizio heldua baizik.
|
|
|
Idazlan honen egitekoak bi izango dira: testu horiek elkarrekin batera ekimenpolitiko bat
|
beraren
kate-begi bezala aurkeztea, eta lehen frankismoaren hizkuntzpolitika nola formulatu eta ezarri zen erakustea.
|
|
|
Musikaren inguruko erabide sozial eta teknikoak eta musikaren izaeraerrepresentatiboak, baina, gogoratu behar da, adierazpen akustikoa bera bezain esanguratsuak dira eta, askotan, askoz gehiago. Izan ere, kultur erabideek eta kulturerrepresentazioek espresio kulturalaren
|
beraren
jite eta existentzia justifikatzen baitute.
|
|
|
Etaezustekoa galanta izan da. Irakurriak, lehendik ere irakurriak genituen artikulu horiek, gaingiroki bederen, baina ez genuen uste euskal soziolinguistikaren
|
beraren
hastapenak horidoro behar genituenik. Izan ere, harrigarriro zehatzak eta sakonak dira hizkuntzaren etagizartearen arteko hartu emanei buruz izkribu hauetan egin zizkigun azterketak.
|
|
|
Herriarteko harremanetan, konkistarekin batera, autodeterminazioarenukatzea krimentzat jo behar da. Autodeterminazioa eta konkista egitate
|
beraren
biaurpegiak dira, bata positiboa eta bestea negatiboa. Horrez gain, konkistak, ondoriohoriek guztiak ekartzen dituenean, estatu krimenik handientzat hartzen dut.
|
|
|
Colon en
|
beraren
hitzak erabiliz, Bestard ek eta Contreras ek diote:
|
|
|
Ekonomialariek monetako kopuru bat zela uste zuten, ondokokasuan egiaztatzen zela uste zutelarik: A k banku billeteko formapean erretiratzen dubere gordailua, eta
|
beraren
hornitzaileak forma beraren menpe berriz eratzen du, banku berean edo beste batean?; B n gordailaturiko billeteek aktibo bat osatzen duteberaren kutxan; honela ikusten da, gutxienez hola dirudi, jendearekiko bankuenzorraren kontrapartida monetako kopuru baliokidea dela, jendeak bankuetan ezarrikolukeena.
|
|
|
Ekonomialariek monetako kopuru bat zela uste zuten, ondokokasuan egiaztatzen zela uste zutelarik: A k banku billeteko formapean erretiratzen dubere gordailua, eta beraren hornitzaileak forma
|
beraren
menpe berriz eratzen du, banku berean edo beste batean?; B n gordailaturiko billeteek aktibo bat osatzen duteberaren kutxan; honela ikusten da, gutxienez hola dirudi, jendearekiko bankuenzorraren kontrapartida monetako kopuru baliokidea dela, jendeak bankuetan ezarrikolukeena.
|
|
|
kontsigna, banku? batean gordailatutakoobjektu bat eta tiket baten emisioa, zeinak
|
beraren
jabeari bere gordailua erretiratzeaahalbidetzen dion. Kontsigna tiket bat, ez baliokoa?
|
|
|
Kontsigna tiket bat, ez baliokoa? da, zeren
|
beraren
produkzio kostua oso txikia baita. Gordailaturiko objektuak badauka balio bat, gutxienez beragordailuan utzi duen pertsonarentzat.
|
|
|
Horrela, neurri ekonomikoen patroia dimentsiorik gabeko zenbaki hutsa delaegiaztatzen da. Oraindik bizirik dagoen antzinako ideia, hau da,. Moneta unitatea ezlitzateke perfektua
|
beraren
balioa aldaezian izanen ez balitz, delakoa, okerra daerabat.
|
|
|
Orain dela gutxi arte, ekonomialariek ez zuten lortu moneta definitzea,
|
beraren
funtzioen bidez ez bazen. Printzipioz,, moneta, berak egiten zuena zela?
|
|
|
Logika soilaren arabera, gordailu bat ezin damaileguz eman, aldez aurretik existitzen ez bada: ulertezina da mailegu batetik bereemaitzan bertan
|
beraren
finantzaketa topatzea. Orain hori guztia askoz errazagoa da, informazio zuzena eskuetan dugulako.
|
|
|
oso garrantzitsua da. Gordailu bankuek gauzatzen duten bitartekaritza finantzarioaren ezean, produktu monetizatuak denbora luzeagoa iraunen luke bera saldua izateko esperoan, zeinak interes handiagoak direla kausa
|
beraren
kostua gehituko lukeen.
|
|
|
Edozein alokairuren modura, L ren alokairuak definizio bikoitza du: berarenforma moneta kopuru bat da (100 moneta unitate), baina
|
beraren
edukia produktu batda. Alokairua jadanik existitutako hondo batetik edo kapital batetik ordaindua izanenbalitz, beraren edukia aurreko epealdiko produktua izanen litzateke.
|
|
|
berarenforma moneta kopuru bat da (100 moneta unitate), baina beraren edukia produktu batda. Alokairua jadanik existitutako hondo batetik edo kapital batetik ordaindua izanenbalitz,
|
beraren
edukia aurreko epealdiko produktua izanen litzateke. Ekonomialariekalokairuen hondoaren hipotesia baztertu dute.
|
|
|
Beraiek egiaztatu dute ezen, epealdibakoitzean, sorturiko alokairuek (beren forma monetario edo nominalean) eduki gisaalokatuen edo soldatapekoen produktu korrontea dutela. Garrantzitsua da kontuanhartzea bankuek ez dutela inoiz alokairuen eduki erreala sortzen,
|
beraren
formanominal edo numerikoa baizik. Ondorio hori egiaztatua izanen litzateke alokairuakaurreko alokairu hondotik hartuak izanen balira ere:
|
|
|
Baliokidetza hori irudiaren bidez adierazteko, esan daiteke ezen 100 moneta unitateko zirkuitua a ondasunaren gainean eratu eta itxi egiten dela; horrela a ondasuna100 moneta unitateetan bilduta dago, kartazal baten barruan bezala. Azken analisian, egiaztatzen da ezen L ren alokairuaren eraketak langileari berari bere produktuaematen diela, baina
|
beraren
era nominalean: a ondasuna L ren aktiboan gordailatua daforma monetarioan.
|
|
|
bankubigarrendarren sarearen arteko erlazioetan presente dauden moneta zentralekounitateek bankuen arteko kopurua eratzen dute. Beraz, zuzena da esatea, alde batetik, bera eskriptural hutsa dela, eta, bestetik, banku sisteman
|
beraren
kopurua nulua dela.
|
|
|
Robert McLeish ek (1985, 39) dioen bezala, elkarrizketak helburu argia dauka: , elkarrizketatuaren
|
beraren
hitzen bidez gai jakin bati buruzko egintzak, arrazoiak eta iritziak azaltzea, entzuleak elkarrizketatua esaten ari denaz ondorioren bat irits dezan?.
|
|
|
A2 Biografikoa: kasu honetan elkarrizketaren helburua pertsonaiaren bizitza kontatzea da, bere oroitzapenak eta pasadizoak hizketatuaren
|
beraren
ahotsean entzuten saiatzen garelarik, eta ez hizketatzailearen ahotsean. Nolanahi dela, hizketatzaileak erreferentzia batzuk ere aipa ditzake (data garrantzitsuak, gertaera historikoak etab.), hizketatuari hari narratiboa gogorarazteko.
|
|
|
Gainera, zenbait estaziotan andrazkoei zuzenduriko irratsaioei bultzada handia eman zaie. 1984ko otsailean, kasu, Bartzelonan etxekoandreei bakarrik zuzenduriko irrati estazio bat sortu zen;
|
beraren
izena: Radio Corazón.
|
|
|
Josep Mª Casasús ek (1988) hiru multzo handitan banatzen ditu kazeta albisteak lortzeko metodoak: 1) Baliabide pertsonalak eta kazetariaren
|
beraren
iturriak; 2) ohiko iturriak, hots, konbentzionalak direnak; eta 3) informazioaren iturri espezifikoak eta noiz behinkakoak. Baten batek pentsa dezake, hiru multzo horietako bakar batek ematen dizkigun errekurtsoak nahiko izan daitezkeela informazioa lortzeko.
|
|
|
1 Baliabide pertsonalak eta kazetariaren
|
beraren
iturriak
|
|
|
Iturri ofiziala. Gobernuaren edo
|
beraren
erakundeen izenean informazioa igortzen duen gunea.
|
|
|
Arturo Merayo k (1992: 43) programazio buruaren figura zer den azaltzen digu,
|
beraren
zeregina zehaztuz: –gauza izan behar du irratsaioak planifikatzeko eta koordinatzeko, hitz mintzatu edo idatziaren bitartez, edozein motatako saioa izanik ere, dela informatiboa, dela ez informatiboa?.
|
|
|
Kazetaritza eskoletan esaten zen esamolde bat parafraseatuz, irratilariak zenbat balio, nola
|
beraren
agendak zenbat pisu; hau da, irratilari berriemaile edo iruzkingilearen balioa iturriekiko erlazioan dago. Eta honi hertsiki lotzeak bide arriskutsu batera eraman gaitzake, zeren iturrien nolabaiteko menpekotasuna agerian gera baitaiteke.
|
|
|
Hariztiak oihan dibertsoak dira, haritz kandudunarekin batera makina bat zuhaitz eta zuhaixka azaltzen baitira. Gaztainondoa maiz agertzen da; alabaina, antzina
|
beraren
hedapena mesedetu egin bazen ere, joan den mendeko izurriteak biziki murriztu zuen. Euriak eta errekek lurzorua aberastu duten kasuetan, lizarrak nonahi hazten dira eta astigarra, zumarra eta basaerramua tarteka azaltzen dira.
|
|
|
Karrantzaren ezaugarri nabarmenetakoa
|
beraren
azalera handia da dudarik gabe: 13.787 hektareako haran hau Bizkaiko udalerri handiena eta Euskal Autonomia Erkidegoko handienetakoa da.
|
|
|
Honen zergatia oso sinplea da: edonolako kultur nortasun bereziak aurrez aurre egiten du kultur identitate orokorraren kontra, eta hau Estatuarentzako izugarrizko zama politikoa izan daiteke, kolokan jartzen baitu
|
beraren
oinarri legitimatzailearen logika:
|
|
|
Azken finean, argitu egin genuke noiz hitz egiten den Estatu nazioaskodunez, kontzeptu honek sakoneko azterketa ilundu ez dezan: a) Estaturik gabeko nazionalismoek Estatu Nazioarekin bat egiten ez duten nazioen presentzia aldarrikatzen dutenean, Estatu horrek beste nazio batzuk integratzen dituela adieraziz; b) Estatuak, testuinguru historikoak bultzatuta (askotan beste nazionalismoen eraginez) nazio aniztasunaren errealitatea onartzen duenean, harmonikoa den neurrian, noski?, hain zuzen Estatuaren
|
beraren
egitura arriskuan ikusten duenean. Edonola ere, esan behar da ez direla gutxi beren helburuen muga ofizialki aintzat hartzen den Estatu nazioaskodunaren markoan kokatzen duten mugimendu nazionalistak.
|
|
|
Zentzu horretan, esan behar da, Fichte tradizio erromantikoarekin lotzen dela, nazioari buruz duen ideia kontuan harturik. Nazioak duen ezaugarririk garrantzitsuena,
|
beraren
ustez, hizkuntza da: hizkuntza abiapuntutzat harturik eraikiko litzateke nazioa, eta hizkuntzari esker hitz egin ahal izango litzateke kultura nazionalaz.
|
|
|
Moyano legeak garai berri bati ireki zizkion ateak, eta
|
beraren
xedapenek irakasle eskoletako ontziari norabide erregularra erraztu zioten233 Gai honi dagokionez, hezkuntza sistemaren eraikitze prozesuak aurrez aurre zuen erronka, honako hau zen: corpus homogeneo eta zentralizatuaren beharrari erantzutea.
|
|
|
lehena, jauregiari atxekirik zegoena eta bere zabalean berrogei bat urrats izanen zituena, zelai bat zen, belarra ebakia zuena eta han eta hemen soilune batzuk zituena, hain baitzen oinezkoen oinek zein zaldizkoen zaldiek erabilia eta aurizkia; eta harrizko bideska batzuk zituen —hiru—, jauregiko ateetako aterabide zirenak, baita harrizko bertze bide bat ere, apur bat zabalagoa, jauregiaren aitzinaldeari paraleloki zerraiona, nondik sartzen eta iltkitzen baitziren orgak eta gurdiak, kotxeak eta karrozak, etxerat etorri edo etxetik jalgi behar izaiten zutenean, eta norat biltzen baitziren arestian aipatu bertze bideska guztiak; bigarren lur eremua, berriz, jardina zen: ...eta loretokiak ikus zitezkeen, iduri geometrikoetan bilduak eta simetrikoki banatuak, frantses stilorik ortodoxoenean; eta erdigunean iturri eder hura zegoen, bi plater zituena, behekoa zabalagoa eta handiagoa, eta goikoa tipiagoa, biak ere emakumezko estatua batek loturik, erdiz erdi, kariatide baten eredurat; eta urzurrusta batek plater tipian goiti egiten zuen, eta gero beheiti, plater tipiaren
|
beraren
gainerat, nondik, gainezka egin ondoren, askarat erortzen baitzen, zirkular bat iduri.
|