|
2000
|
|
|
noiz aldarrikatuko du ETAk su eten berri bat, eta nola eta noiz osatzen diren Gasteizen eta Iruñean bake prozesua bideratzeko elkarrizketa foroak. Indikatzaile hauei lagundu ahal izateko garrantzitsua da elkarrizketa defendatu eta indarkeriaren aurka dagoen espazio sozial eta politikoa sendotzea, zabaltzea, eta prozesuak dituen oztopoengan indarkeria eta inmobilismoa
|
bere
eragina eraginkorra egitea. Gaur egun, pultsua elkarrizketa eta isolamendua ereduen artekoa da.
|
|
|
Gero, idazlea toki eta garai batean bizi da. Horrek
|
bere
eragina izan dezake ala ez. Baina, normalean, eragingo du.
|
|
|
Azalean dira, batez ere, elkarren bestelako. Sortzeko erak
|
berak
eragindako aldea izan daiteke hori: UEUko hitzaldi bat dago Saizarbitoriarenaren jatorrian; lanketa pausatuago bat, aldiz, Lertxundirenean.
|
|
|
Egoera berri honek Iparraldean ere
|
bere
eragina izan zuen; ordurarte sobera urtetan bata bestearengandik urrunduta egon garen abertzale familia desberdinen arteko elkarrizketak abiatu ziren.
|
|
|
Txapelketak lehenik, herrialdeetako elkarteak ondoren, bertso eskolak, dokumentazio bilketa (Xenpelar), bertsoaren dibulgazioa (Batpatean liburuak), komunikabideak: telebista (Hitzetik Hortzera), irrati, prentsa idatzi..., jaialdi antolaketa (Lanku) eta baita erdal munduarekiko harremanak ere landu nahi dira Bertso Zale Elkartearen bidez. Beraz inoiz izan den proiekturik serioenean sarturik gaude eta autonomo izateko bide horretan urrats garrantzitsuak ematen bai instituzioek bete behar luketen esparruak izendatzerakoan eta baita mogimenduak berak
|
bere
eraginetik sortu behar duena zehazterakoan. Azken 15 urtetan urrats sendoak eman direlakoan nago.
|
|
|
1985eko urte berean Susa argitaletxearen eskutik argitaratu zen, bestalde, Sarrionandiak eginiko beste itzulpen lan bat Marinela.
|
Beragan
eragin sakona izan duen Fernando Pessoa poeta portugaldarraren antzerki lana da itzulgaia, eta liburuan hitzaurrean dioenez," Gatazkarik eta mugimendurik ez dagoen teatro estatikoa da".
|
|
|
Azken urteotako jokabide bihurriak ikusteaz, badakigu gauzatzea ez zaigula hain erraza izango, berrogei urtetako diktadurak
|
bere
eragina izan du eta belaunaldi honetako guztiok zerbait ukiturik utzi gaitu. Honetaz 1998ko irailaren 27ko Egunkaria n. Su etena?
|
|
|
Jite honen jatorria filosofia politikoan dago, akademian ere zuzenbidearenfilosofia hortxe kokatuta egon delako. Baina, filosofiaren historian eman diren bestejiteekin gertatu zen bezala,
|
bere
eraginak alor filosofiko horren mugak gainditu ditueta beste esparru batzuetara zabaldu da. Baieztapen honekin ez dut balizko jite haueta aurretik filosofia garaikidean eman direnak (nagusiki, historikoa?
|
|
|
Une hartan 80 urte zituen Oskar Il.a erregeak (1825ko otsailaren 21eanStockholm en jaio baitzen). Osasunez dexente ahuldua, horrek ere
|
bere
eragina izanzuen Norvegiako kinkaldian.
|
|
|
Gainera, gure iritziz, ezaugarri honek talde psikoterapia ere ahalbidetzen du, eta berez ez da psikodramaren berariazkoezaugarria. Taldekako psikodrama analitikoan, aldiz,
|
bere
eragina biderkatzenduen kualitatea da.
|
|
|
Horietan guztietan izan du
|
bere
eragina nigan. Pozik aitortzen dut, esker onez.Horixe da niri Txillardegik erakutsi didan ikasgai nagusia eta aitorpen honen muina.
|
|
|
Eta beharbada horregatikinteresgarriago da, orduan bizitza mitoan sartzeko ahalegina hain da handia, mitoabera aldatu behar baita horren egiteko. Bestela esanda, mitoak
|
bere baitan
eragiten dualdaketa, modu erreflexuan.
|
|
|
garrantzitsuak diren gertakarien segimendua egiten duena, hots, jarraituzko programazioa. Programazio honetan, berehalako informazioa eta iraunkorra dena, hau da, kanpotik datorrena edo estazioak
|
berak
eragindakoa, programazioaren elementu gidatzailea bihurtzen da? (M. Cebrián, 1994, 427).
|
|
|
Oro har, Estatuaren presentzia azkeneko txokoraino zabaltzen zela eta zabaltzen dela esan genezake, hizkuntz eta kultur praktiketan
|
bere
eragina sentiaraziz, bere zeregin bateratzailearen eraginkortasuna sare administratiboaren hedakuntzaren araberakoa izanik. Estatu Nazioaren eraikitze prozesuan bi dira funtsean lortu beharreko helburuak:
|
|
|
Okerrena zen horrela jarraituz gero zuela inora ere begiratu; berak ere, bere garaiko beste edozein maiteminduk egingo zuen bezala, gupidarik gabe eskaini baitzizkion zeruko izarrak, itsasoetako sakonerak eta begi bien aurrean agertzen zitzaion guztia. Dudarik gabe 68ko maiatzak
|
bere
eragina izan zuen belaunaldi hartako gazteengan, nahiz eta Txema, artean, gertatzen ari zenaz konturatu ere ez zen egiten. Iraultza txikiaren hamargarren urtemugan, UHFko erreportaia baten bidez jakin zuen Paris" Eska ezazu ezinezkoa" zioten muralez bete zutela.
|
|
|
Homo fit sapiens bis non, sed saepe legendo.20 Eta, hartaz ari zinela, bertze komentario hura egin zenigun: " Liburu bat bi aldiz irakurtzen duenak bi liburu irakurtzen ditu", zeren ez baitzen berdin liburu bat irakurtzea bazkal aitzinean edo bazkal ondoren, eri egonik edo osasuntsu... eta zeren eguraldiak ere
|
bere
eragina izan baitzezakeen, halako moldez, non orzkarbiak, bertzerik gabe, arrai eta alegera jar baikintzakeen, eta lainoak triste, oraingo arraitasunak eta geroko tristeziak, bakoitzak bere oinatzak eta aztarnak utz ziezazkiokeelarik irakurleari, bere irakurbidean. Eta, noiz eta ideia hura aditu bainizun, atsegin izan nuen, baina etxerako bidean, haatik, galdegite bat etorri zitzaidan:
|
|
|
Eta, handik aitzina, amaren babesean erdietsi botereari esker —zeren eta apezak, bere mezekin eta bere kontseiluekin, ama babesten zuen neurrian babesten baitzuen amak, halaber, apeza bertze alorretan—, aita Bartolomek herri osorat zabaldu nahi izan zituen bere itzala eta
|
bere
eragina, eta erdietsi ere zuen, denborarekin, dantzen eragoztea eta debekatzea, aldi batez, baita emaztekiek buru oihal haien eramaitea ere, zeinak, aita Bartolomeren erranetan, beren forma haiekin —harroak eta luze bezain biribilak— ez baitzitezkeen izan haragikeriarako eta lizunkeriarako tentagarriak baizen; eta, nola uste baitzuen ezen emaztekiak dortokaren etsenplutik ikasi behar zu...
|
|
|
erran nahi baita ezen distantzia batetik neurtzen eta juzkatzen zituela bere harremanak, edo berak ezarri urruntasun batetik, baina ulerturik ezen urruntasun gero eta urrunago hartan berak ez zuela nehoiz ere desagertzeraino eta aienatzeraino egiten, bere jokamolde harekin mezu eta mandatu bikoitz bat zabaldu nahiko balu bezala, zeren eta urruntasun hark, alde batetik, arras bereizten baitzuen ama bertzeenganik, kasik jainkosa helezin eta eskuraezin bat bilakatzeraino, guztiak zekizkiena eta guztiak zekuskiena, eta zeren, bertzetik, nola berezia denak baizik pizten ez duen bertzeen arreta eta, halatan berretzen eta areagotzen baitzuen bere presentzia. Eta hala bizi izan zen gure ama bertzeon baitan, bere ausentzia iduriko hartan, zeina baitzen, aldi berean, etengabeko presentzia, eta hala ezartzen zituen bertzeen aitzinean bere autoritatea eta
|
bere
eragina urruntasun hartarik. Eta guztia, ordenaren izenean, jakina...
|
|
|
Eta ipuin hura kontatu zigun, segidan jakinaraziko dizudana, alde batetik polita delako eta bere gatza eta piperra duelako, eta bertzetik segur nagoelako ezen ipuin hark
|
bere
eragin ezkutua izan zuela enegan, urte batzuk geroago agerirat eginen zuena, noiz eta nihaur ere bertze erliki kontu batekin nahastu bainintzen. Baina, bertze kontu hori bertze baterako uzten dizudala, natorren, bada, Pedroren kontakizunerat:
|
|
|
Haatik, erlatibitatearen teoriak ez zien azken hitzik eman Zirkuluko tesiei, batez ere eragina elkarrenganakoa izan zelako eta batak bestearen beharra zuelako. Erlazio honetaz adituek diotenez," ez dago itxaropen posiblerik ez erlatibitatearen teoriaren garapena ezta XX. mendeko positibismoa ere ulertzeko,
|
beren arteko
eraginaren deskribapen zehatza emanez ez bada" 15 Horregatik da garrantzitsua Zirkuluko ideiak bere garaiko zientziarekin nola lotzen ziren ikustea.
|
|
|
" Orain ez", errefusatu zuen. Izan zuen hark, agian,
|
bere
eragina. " Esan didate", esan zuen Elik," Olaben zinelarik, ura sartu dela...".
|
|
2001
|
|
|
Gas hauek gertatzen ari den klima aldaketaren sortzaile dira, eta honenbestez
|
bere
eragin suntsitzaileena, esaterako, poloen urtzea, itsasoen urmailaren igoera, lurralde handien desertifikazioa, uholde euriteak, uholdeak, tifoiak eta hondamendi naturalak, planeta osoan zehar eragin ekonomiko eta sozial oso handiak sortzen dituztelarik.
|
|
|
Mugimendu kooperatiboetan eta mugida internazionalistetan dabilen jendea ere ezkerrekoa da, eta Euskal Herrian pila bat daude. Horiek denek ezkerraren firmamentoa osatzen dute eta gainera gizartean
|
bere
eragina dute. Garai batean langileari alderdi bat eta gehienez bi zegozkion, eta gaur jende askok gauza batzuetan ezkerrera jotzen du eta besteetan ez.
|
|
|
CESek dio, etxeko lanen banaketa desorekatuak ondorio kaltegarriak dituela emakumeen gizarte eta lan arloko integrazioan, beren lan profesionala familia giroko premien arabera egokitu beharrean aurkitzen direlako sarritan, eta horrek
|
bere
eragina du gizarte babesaren mailan.
|
|
|
Zoritxarrez, gure egunotan erreakzio hori gehiegitan jartzen da martxan, eta estresak bere garai bateko alarma ezaugarri hura galdu duenez, kortisolak
|
bere
eragin lasaitzailea galdu egin du eta estres egoera iraunkor bilakatzen da: horrek kalte fisiko larriak ekar ditzake, estresa bide patologikotik bideratuz.
|
|
|
Honek zura zulatu eta jan egiten du eta bizkarrean daraman nematodo apopiloz zauriak kutsatu. Hasiera batean gaitza ere
|
berak
eragiten zuela uste izan zen. Zumarren gaitzarekin gertatu zen antza, hemen ere biren arteko konbinazioa kontuan hartu beharrekoa da.
|
|
|
Iberiak, Espainiako Estatuko aire konpainiarik garrantzitsuenak, murrizketa handia izango du, eta 2.500 langile kaleratu ditzake. Horrek, noski,
|
bere
eragina izango du Hego Euskal Herriko langileengan ere. Azaroaren 1az geroztik, Iberiak %11 murriztu ditu bere hegaldiak, eta gastu orokorrak murrizteko plan bati ekin dio, bi urteren buruan 27.000 milioi pezeta, hau da, %15, aurrezteko xedez.
|
|
|
Guztiok ontzi berean, munduan, gaudela ohartu behar dugu, eta norabide
|
berean
eragin behar ditugula guztiok arraunak.
|
|
|
lehenengo harrapakinetakoak, eta gero, ahulerian, errege patrimoniokoak). Baina denborarekin aristokrazia indartuz joanzen,
|
bere
eragina zabalduz. Erregea bere erregalia guztiak galduz (txanponketa...) joan zen, printzerri independente eta feudalen garaiari ate eginez (840kohamarkadatik aurrera hedatuko zena).
|
|
|
Proportzio txikiagoan daude pozoitze kasuak, perretxikoen kontsumoak eragindakoak esaterako. Horrelako gaixotasunek, elikagaien kutsadurak eragindakoek, ez dute sintoma
|
bera
eragiten: ondoez gastrointestinala, goragalea eta oka egitea, beherakoa… Salmonellak eragindako Salmonelosiari dagokionez, osasun agintariek ez dituzte kasu guztiak erregistratzen.
|
|
|
Eta gortina zabaltzen zela igarri nuenean, kanpora atera nintzen neu ere alkandora zuria jantzita. Biok egin genuen topo ispiluaren aurrean eta, egoerak
|
berak
eraginda, irribarrea eskaini genion batak besteari. Berriz sartu ginen aldagelan, eta berriz atera beste arropa bat jantzita.
|
|
|
Traje dotore batez jantzita dago, apain apain, antezko sonbreru eta guzti. Noizbehinka ezker eskuin begiratzen du, lasai, beroak
|
beregan
eraginik ez balu bezala. Halako batean, lagun bat pasatzen da handik.
|
|
|
Plazaren erdian geroago agertu zitzaigun bete betean, Euskaltzaleak sortu zeneko hartan, sortze hori giro berrien aitzindari eta ondore izan baitzen euskal literaturaren alorrean. Bere baitatik ontzen zituenak aski ez zirela, laster ikusi genuen zenbatetarainokoa izan zen
|
bere
eragina eta gidaritza Lizardi bihotzekoaren harrigarrizko loraldi labur hartan. Elkarri  loturik geneuzkan adiskide bion izenak eta, Lizardi behar baino lehenago galdu genuenean, Orixegan landaturik gelditu ziren gure usteak, itxaropenak eta ametsak.
|
|
|
Puntu honetan,
|
bere
eragina edozeinengan da nabari, non sendoago non ahulago, baita mugaz harantz ere. Larramendiren asmoak badu, haatik, beste alderdi bat ere, inoiz gogoki azaldu zuena.
|
|
|
Jakina denez, eredu honek
|
bere
eragina izan zuen, handia gainera, mugaz honako idazleen artean, giputz eta bizkaitarren artean eskuarki, XVIII.ean eta XIX.eko lehen partean, Larramendiren eskolatik hasita; baina istorio hau aski aipatua dugu honezkero. Diogun ere orduantxe errotu zela egundaino ezagutu dugun erlijiokera (dogma, morala, elizkizunak eta arauak), elizgizonetako zati handi batek herriarekin zituen harremanak, aldeak alde, zirela bide.
|
|
|
Kazetaritzaren aldaketa orokor horiek zuzeneko eragina dute, bistan da, euskal gatazkaren gaineko informazioaren tratamenduan. Eta horiek gatazka honen informazio tratamenduari begira bereziki diseinaturiko kazetaritza moldeak ez badira ere, garbi dago gatazka horrek
|
bere
eragina ere baduela informazio tratamendu horretan hain modu berezian azaltzen diren joeren gainean.
|
|
|
Eta integrazio faktore inportanteenetako bat, hain zuzen, euskararen irakaskuntza izan dela uste dut. noski, bakarra, hemengo lan baldintzak, bizimodu, osasun eta gizarte zerbitzuen kalitate onak ere
|
berea
eragin baitute, udaldian beren jatorrizko autonomietara joatendi renean argi ikusi ohi dutenez. Baina edonola ere, Bizkaialdean behintzat, garbi nabari da zer nolako harrotasunaz presentatzen dituzten etorkinek beren seme alabak edo ilobak" euskaraz ondo dakitela" azalduz, berek euskara ikasteko izan ez zuten aukera, beren ondorengoengan behintzat konplitu dela ikusiz.
|
|
|
Sok. Orduan, badakizu zeuok ere ikusle gehienengan gauza
|
berak
eragiten dituzuela, lon.
|
|
|
Magnetismoa ez dugu zuzenean esperimentatzen, baizik eta berak dituen eraginen bidez, baina sentsuak finagoak edo bestelakoak balira egingo genuke Kanten arabera. Kontua da
|
bere
eraginek bere errealitatea erakuts dezaketela, haiek espazioan eta denboran agertu baitute.
|
|
2002
|
|
|
Batasuneko buruzagiek behin eta berriro aipatzen dute beste garai historiko batzuetan ere ezker abertzalea egon dela legez kanpo, hala ere aritu dela eta orain ere arituko dela. Ez da horren zalantzarik, kontua da, besteak beste,
|
bere
eragin politikoa handitu hala txikituko den. Ez da ahantzi behar egoera pozoitsua dela eta bera legez kanpo dagoen bitartean gainerako indarrak legezkoak direla.
|
|
|
Duela gutxi egindako elkarrizketa batean esaten zenuen egoera hau ezker abertzaleak
|
berak
eragindakoa dela, Estatua horretara behartu duela. Azalduko al zenuke esaldia.
|
|
|
Hala ere, mononukleosia ez da oso kutsagarria eta
|
bere
eragina %15etik beherakoa izaten da gaitza jasateko arriskua duten unibertsitateko ikasleen artean.
|
|
|
Bukaeran, ordea, %40/ 60 datuak gelditu dira portzentajeetan. Bilakaera horretan, lanbide heziketak Euskal Herrian duen euskalduntze gradu kaxkarrak ere badu
|
bere
eragina, mota horretako ikasleen matrikulazioak erdal lerroaindartu baitzuen.
|
|
|
Estatu frantsesa eta Iparraldeko mugimendu antimilitarista: harremana eta
|
bere
eraginak mugimenduaren ibilbidean Urteaga, Eguzki, Uztaro 21, 113
|
|
|
irratiari buruzko historia ez ahaztea. Hain xumea den komunikabide horren presentzia ia nabariezina baita gure egunerokotasunean, nahiz eta
|
bere
eragina uste duguna baino urrutira joan.
|
|
|
Esan bezala, 1939tik 1945era bitartean, Ipar Euskal Herriak, Frantziak bezala, alemaniarren okupazioa eta gerra jasan zuen. Egoera horrek
|
bere
eragina izan zuen irratigintza frantsesean, eta, ondorioz, iparreko euskal lurraldean. 1920ko hamarkadan sortutako irrati pribatuak propagandarako tresna moduan erabili zituzten naziek, bai beren eskuetan erori zirelako, bai Vichy-ko gobernu kolaborazionistaren eskuetan egon zirelako.
|
|
|
Ez dezagun ahaztu, hala ere hurrengoa: albiste
|
berak
eragin desberdina izan dezake gizabanakoen bitan. Ekoizpen eta interpretazio ereduak ez dira beti bat, bai bata eta baita bestea ere oso lotuta baitaude nola igorlearen hala hartzailearen komunikazio gaitasunekin.
|
|
|
Berba jardunean, hitzak eta esaldiak ez dira kate bateko begi isolatuak; aitzitik, hitz bakoitzak
|
bere
eragina du bere ondokoan eta esaldi bakoitzak berea hurrengoan nahiz aurrekoan. Berba jarduna prozesu bat da, bere osotasunean hausnartzen ez baldin bada, erabat ulertzen ez dena.
|
|
|
Hedabideen jarduna publikoaren aurrekoa den heinean, bertan argitaratutakoak gizartearen esparru desberdinetan du
|
bere
eragina. Hedabideen ekoizpen mediatikoak presente daude eguneroko giza kontsumo kulturalean, alderdi politikoen jardunbidean, gizakiaren beraren bizimoduan?
|
|
|
interpretazioan. Gure izate hutsak berak ere ingurukoengan du bere zirrara,
|
bere
eragina; hartara, komunikatzailea da.
|
|
|
Hitz egitea, harreman komunikatzailea eraikitzea bada, beste zenbait estrategia desberdinen artean, eraginaren aldarrikapena ere bada. Komunikatzeak beti du
|
bere
eragina. Komunikatzeak bestearengan pentsaraztea bilatzen du, komunikatzeak bestearengan sinesmen bat edo uste bat eraikitzea igurikatzen du, komunikatzeak bestea zerbait egitera bultzatzea profitatzen du.
|
|
|
Merkatuak estatuaren eremuan funtzionatzen zuen garaia joan da; orain estatuak daude merkatu zabalen eremuen menpe, estatuak eurak dira merkatu globalaren arabera funtzionatzera kondenaturik daudenak. Kasurik onenean ere(!), estatua monokulturala denean, elebakarra denean?, kulturtasun monolitiko hori bera ere arriskuan egon daiteke, merkatu globalizatuaren
|
beraren
eraginagatik. Globalizazioak aztura kultural berriak dakartza, eta komunikazioa ulertzeko modu berriak inposatzen ditu.
|
|
|
Hizkuntza ikasteak pentsamenduaren estrukturazioa dakar. Hizkuntzak pentsamenduan du
|
bere
eragina, baina eragin hori norainokoa den ez dago argi gaur egun.
|
|
|
Kasu gehienak modurik errazenean ebazten dira. Familia medikuari kontsulta eginda, disfuntzioak eta gorputz adarraren atrofiak
|
berak
eragindako arazo psikologikoak saihets daitezke; batzuetan, kontsumitzen ari den sendagai bat aldatu, ohiturak birbideratu edo Viagra bezalako botikak errezetatu. Psikiatrak ohartarazi duenez, “gizonaren autoestimurik eza, emakumearen interpretazioak, bere bikotekidea beste batekin dagoela edo homosexuala dela uste baitu, eta erekzio disfuntzioarekin iristen den bikote askoren haustura tratamendu erraz horietako batekin konpon daiteke”.
|
|
|
Denok dakigu substantzia horren tasa handi batek bihotzekoak izateko arriskua areagotzen duela, adibide bat jartzearren. Hain ezaguna ez dena da hortzoi inon batek amaiera
|
bera
eragin dezakeela. “Gaixotasun periodontalak (hortzoikoak) eragin handia izan dezake organismoan.
|
|
|
* Arteriosklerosia izateko arriskua murrizten du.* Arteria presioa erregulatzen du, eta, tentsio hori altan dutenei jaitsarazten die, eta, hipotentsioa izanez gero, gora egiten du.* Onuragarria da, batez ere, adinekoentzat, bihotzeko arazoak eta oroimena galtzea dituztenentzat, garunean odol zirkulazioa errazten baitu. Izan ere,
|
bere
eragin kardiotoniko handia zirkulazio arazoak tratatzeko sendagai askoren oinarria da, eta Alemanian, esaterako, kardiologian adituak diren medikuek prebentzio tratamendu gisa agintzen diote bihotz gutxiegitasunaren sintoma txikienari. Oharrak: Tratamendu profilaktiko edo osagarri gisa erabiltzen da hainbat zirkulazio arazotan, bihotz erritmoaren nahasteetan, gaixotasun koronoarioetan (arteriosklerosia, bularreko angina, hipertentsioa, bihotzondoko suspertzea).
|
|
|
Zehazki, esklerosi anizkoitza da inguruneko tenperatura igotzean okerrera gehien egiten duen patologia neurologikoa. Izan ere, burmuinaren eta bizkarrezur muinaren mielinaren asalduraz gaixotasunak
|
berak
eragiten duena, gaixoei beroaren efektuak gehitzen zaizkie, eta horrek nekea eragiten du, eta horrek beren jarduerak betetzea eragozten die. Epilepsiaren kasuan, pazienteak krisialdia jasan dezake udan, ordu gutxiago lo egiten badu, herrialde, festa edo beste arrazoi batzuen arteko ordu aldaketengatik, baita botikak utzi edo alkohola edo beste substantzia batzuk hartzen baditu ere.
|
|
|
" Idazle on batek bere tradizioa barneratu egin behar du, berarekin eten ahal izateko. Irakurri egin behar du,
|
bere
eraginak galtzeko. Kezkatu egingo nintzateke, bai, erdizka hezitutako idazle batzuek hezur-mamitutako literatur tradizio bat sendotuko balitz:
|
|
|
Bide beretik, demografiak ere badu hautuan
|
bere
eragina.
|
|
|
Benthamen Panoptikoa a Dorrea, begirale zentrala b Dorrera daraman eskaileraren hasiera c Dorrearen eta eraikin nagusiaren arteko espazioa d Presoentzako ziegak e Eraikinaren eskailera nagusia f Eraikinerako sarrera g Galeria baitiogu. Presoen sailkapenaren printzipioa, diziplina eta beste hainbat aspektu lantzerakoan eredu arkitektonikoak
|
bere
eragina badu ere, Panoptikoaren gobernuaren administrazioan sakonago landuko ditu jurista ingelesak.
|
|
|
Ezin zuen burutik kendu aurreko astean Joseluk aipatutako zurrumurruarena, alegia, Santos bere txotxongilo hutsa zelako istorioarena, eta hura entzun baino lehenagoko egunetan taberna barruko lagunartera dei egingo ziokeen arren, orduko hartan ez zuen horrelakorik egin, eta hogei metrora patxadan itxarotea deliberatu zuen. Irribarrea ezpainetaratu zitzaion Joseluren gizontzeaz isilean ironizatuz, dagoeneko mutikoa ez zela hain ume eta
|
beregan
eragindako portaera aldaketa zuela haren froga zuzena.
|
|
2003
|
|
|
Bai, eta Urko umetan galdaran jausi zan eta orain ez dauka
|
beragan
eraginik.
|
|
|
Erabiltzaileak
|
berak
eraginiko segurtasuna bermatzen du.
|
|
|
Adingabeak
|
berak
eragin badu Habeas Corpus prozedura, atxiloketaren gainean zein indar publikok erantzukizuna izan eta indar horrek Fiskaltzari jakinaraziko dio hori berehalakoan; gainera, indar publikoak bide emango dio prozedurari, hori arautzen duen lege organikoarekin bat etorriz.
|
|
|
Horrek guztiak erabakiak hartzeko unean, baita erabakia hartu ondoren ere, kontuan hartzeko moduko berezitasuna osatzen du, neurri batean, adingabearen motibazio prozesu salbuespenezkoaren oinarria ematen duena eta abiapuntutzat jo dena gazteen zuzenbide penalaren bide berezia justifikatzeko. Horregatik, esku hartze hezitzaile orok adingabeen ingurunearen gainean zabaldu behar du
|
bere
eragina, horrek ematen baitio benetako zentzua. Araua hautsi duen pertsonaren bizitza normalizatzeko asmoz zehaztuko da non biziko den ezarritako neurria betetzen duen bitartean, baita zein heziketa edo osasun zentrora joango den, bere nortasunaren eta bere familiaren inguruabarren arabera gizartean bizitzeko gaitasuna eskura dezan, betiere gizarteak haren adin bereko beste edozein gazteri eskaintzen dizkion gizarte baliabideen sare bera erabiliz.
|
|
|
Lehendabizikoz, tinko eutsi behar zaio halako printzipioari, alegia, adingabeen erantzukizun penalak baduela, adinekoenaren aurrean, izaera hezitzaile lehenetsia. Horrek arauketa juridiko osoan
|
bere
eragina zabaltzen du, eta berez dakar desberdintasun nabariak
|
|
|
Mende horren lehen partean, nazionalismo erromantikoak izan zuen
|
beraz
eragin handia, Europako eskualde aitzinatuetan, baina geroxeago, nazioaren eta nazionalitatearen inguruko eztabaida luze batzuen ondorioz, nazionalitateen printzipioa bera ixuraldatu behar izan zen.
|
|
|
Honek, Espainiako eta Frantziako eskolatze ereduen desberdintasuna erakusten digu: lehenean Estatu zentralak oraindik eratu gabe zeukan eskola nazionala (Moyano legearekin hasiko zuen 1857an), eta beraz ez zuen inolako historia ofizialik zabaltzen herritarren artean; Frantzian berriz, eskola nazionala, gorabeherekin baina martxan zegoen (Frantses Iraultza garaitik), eta Hiribarrenek salatzen zuenez, jada soma zitekeen
|
bere
eragin frantseslea.86 Beraz Iztuetak, Gipuzkoako historia probintzial ofiziala edo ofiziosoa herritar ikasi gabeen artean sozializatu nahi zuen bitartean, Hiribarrenek jada hedatzen ari zen frantses historia ofizialari beste historia bat kontrajarri nahi zion. Euskal historia eredu bat.
|
|
|
Hidrokinona da gernubideetako infekzioei aurre egiteko substantzia eraginkorra, eta gayuba gernuaren antiseptiko eraginkor bihurtzen du. Hidrozinonak
|
bere
eragina izan dezan, gernuak erreakzio alkalinoa izan behar du, printzipio aktiboa inaktibo bihurtzen baita pHa azidoa denean. Komeni da, beraz, gayuba bidezko tratamenduan fruta eta barazki ugariko dieta egitea, gernua alkalinizatzen duena eta, hartara, gayubak eraginkortasun handiagoz jardun dezan.
|
|
|
Estatu Batuetako Gaixotasun Infekziosoak Kontrolatzeko Zentroak (CDC), besteak beste, iragarri zuen Asiako pneumoniaren erruduna koronabirus mota ezezagun bat izan zitekeela, nahiz eta orain arte ezin izan den hori egiaztatu, ez baitzekiten “hautagaiak Koch-en postulatuak betetzen zituen ala ez. Postulatu horiei jarraiki, birus bat benetan gaixotasun baten erantzulea dela ziurtatu aurretik, lehenik eta behin gaixo bakoitza isolatu egin behar da, ondoren laborategian landu behar da beste mikroorganismorik ez dagoenean, eta, azkenik, organismo osasuntsu batean infekzio mota
|
bera
eragiteko gai izan behar du. Une horretatik aurrera, “SARS birusaren” identifikazioari arrakastaz esker, zientzialariek gaixotasunaren beste erronka bati aurre egin diezaiokete, informazio genetikoa deszifratzeari, alegia.
|
|
|
Urmael bat eraiki nahi izanez gero, lehenik jakin behar da urmael formalek balio dutela bai espazio baten lerro arkitektonikoak leuntzeko, bai arreta erakartzeko, eta baita lorategiaren zatien arteko lotura sortzeko ere. Lurzorua aztertu ondoren maila aldaketak gertatzen badira, ur jauzi txikiak sartzeko aprobetxa daiteke; urmael mailakatu batzuen efektu
|
bera
eragingo dute, eta, zalantzarik gabe, arreta-gune bihurtuko dira. Estaldurari dagokionez, gaur egun hainbat mota erabiltzen dira:
|
|
|
Sagu aldatuak Azterketa genetikoki eraldatutako saguekin egin zen, zelula endotelialek “bere buruaz beste egiteko” programa genetikoa aktiba dezaten beharrezkoa den entzima baten urritasuna garatzeko. New Yorkeko taldeak ikusi zuenez, sagu horietan melanoma zelula gaiztoak ezartzean, manipulatutako animalia horietan hazi ziren tumoreak erradiazioarekiko erresistenteak ziren, eta hori ez zen ikusi tumore mota
|
bera
eragin zuten karraskari normaletan.
|
|
|
Era berean, azterlanaren arduradunek diotenez, lehen pertsonan jarduteko bideojokoek —jokalariak protagonistaren begietatik ikusten du— garunaren gaitasuna hobetzen dute, gertaeren multzo zabal batean arreta areagotzeko. Gainerako bideojokoek, rolekoek esaterako, jokalariak “kanpotik” manipulatzen ditu pertsonaiak, ez dute efektu
|
bera
eragiten. Bideojokoek ikusizko gaitasunetan dituzten eraginak aztertzen dituen lehen ikerketa da.
|
|
|
Argi dago zenbait gaixotasunetan eraginkortasuna frogatzeko ikerketak ez duela etenik. Adibidez, Britainia Handiko Gobernuak iragarri berri du ebakuntza ondoko prozesuetan dauden gaixoei kalamua emango diela, mina benetan arintzen duen jakiteko, Imperial Collegek zuzendutako ikerketa batean, 36 ospitaletako 400 pazientetan
|
bere
eragin analgesikoa probatuko duena. Hainbat erakundek horrelako ekimenak Espainian ere gauzatzea nahi dute.
|
|
|
Hala ere, ez du ezertarako balio hotz kateari kasurik egiten ez bazaio itxitzeak. Askotan, eta jakin gabe, kontsumitzaileak
|
berak
eragiten ditu kutsadurak, elikagaiak tenperatura desegokietan edukitzeagatik. Garbiketa eta desinfekzioa Manipulazio higienikoaz eta hozteaz gain, ezinbestekoa da elikagaiak babestea, hau da, modu egokian ontziratzea, produktu freskoak elkarren artean kontaktatu ez daitezen, eta kutsadura ere trukatu dadin.
|
|
|
Gainera, salatu zuen Danone, bere alde, jogurt grekoak zuen tradizio eta ospe handiaz baliatzen ari zela; lehia abantaila hori, argudioen arabera, legeak urratuz eskuratu zen. Demandatzaileak epaileari eskatu zion adierazteko «jogurt grekoa» merkaturatzea lehia desleiala zela, eta epai kondenatzaile bat eskatu zion Danoneri, jokabide desleiala bertan behera uztea, produktuaren etiketatze, ontziratze eta publizitatetik kentzea kontsumitzaileari akatsa eragin diezaiokeen jatorriaren adierazpena, produktuaren benetako jatorriari dagokionez; eta saltzeak
|
berak
eragindako kalte eta galeren ordaina ematea. Horrez gain, epai baieslea tiraje maximoko egunkarietan argitaratzeko eta kostu judizialak ordaintzeko eskatzen zuen.
|
|
|
Pertsona horiei berehala egin zitzaizkien azterketek erakutsi zutenez, aurreko kortex zizulatua aktibatu zen, min fisikoari erantzuten dion garuneko eskualde bat. Arbuio sentimendu hori
|
bera
eragin zitzaien boluntarioetan, baina eszeptizismo handiagoz ahoz erreakzionatu zutenetan, kortex prefrontalaren zati batean aktibazioa ikusi zen, gure sentimenduak prozesatu eta autokontrola arautzen duena.
|
|
|
Bupropiona erabiliko litzateke, nikotinaren eragin
|
bera
eragiten duen substantzia, mendekotasunik sortu gabe, eta ordezko terapia, partxeen edo txikleen bidez.
|
|
|
Teknologiak Ebaluatzeko Agentziaren txosten batek une honetan baimendutako botika bakarrak gomendatu ditu: bupropiona, nikotinaren eragin
|
bera
eragiten duen substantzia, mendekotasunik sortu gabe, eta nikotinaren ordezko terapia, partxeen, txikleen edo konprimituen bidez merkaturatua. Tabakismoa Kontrolatzeko eta Prebenitzeko Planaren Batzorde Betearazlean eztabaidatu den ideia da Oinarrizko Osasun Laguntzako zerbitzuak erabiltzea, erretzeari uzteko tratamendu eta laguntza espezializatuagoak behar dituzten kasuak iragazteko.
|
|
|
hiru baraualdi, zilizio bat eta diziplina bat astean, aitortza eta jaunartzearekin batera. Hogei urte bete arte ez zuen irakurtzen ikasi (Palaciosen misio batean egon zen, eta baliteke horrek
|
beregan
eragin izatea ikasten hasteko); idazten, berriz, ez zuen inoiz ikasi. Jainkoaren ondoan irudikatzen zuen etengabe bere burua, eta zenbat eta barau eta gorputz nekaldi gehiago egin, hainbat eta Jainkoaren ikustaldi eta ahots entzute sarriagoak.
|
|
|
Andoaindarraren lanak askoren kontzientziak piztu zituen, eta berebiziko eragina izan zuen euskal intelligentsian. Bere garaiko eta ondorengo belaunaldietako euskaltzale guztiengan aurki daiteke
|
bere
eraginaren arrastoren bat. " Â ¡ Ah gure Aita on Larramendi Larramendi!
|
|
|
Edonola ere, transferentzia mota horrek bere garrantzia izan badu ere gure artean, erlijiotasun katolikoak pisu handia jarraitu du izaten euskal gizartean, 60 hamarkadetan abiatutako sekularizazio prozesuak beti aurrera egin duen arren, Europako beste tokietan bezalaxe. Itzal soziala galdu du Elizak, hori bai,
|
bere
eragina eremu publikotik pribatura pasatu da neurri handian, eta gaur egun beren burua katolikotzat jo  tzen duten gehienek ere modu pertsonalean bizi dute beren fedea, beti ere beren iritzi autonomia gordez. Orain sinesmen zatikatua âedo are, sinkretismo doktrinalaâ da nagusi:
|
|
|
Baina jesuitekin zituen antzekotasunak zirela eta, hauek erbesteratuak izan zirenean, Ligorioren liburuak ere debekatuak izan ziren Espainian.
|
Bere
eragin gozagarria ez zen, hortaz, hemen bete betean nabarmenduko XIX. mendean oso aurrera egin arte.
|
|
|
Ezaugarri horiek —lurraldean bizitzea, oroimen historikoa eta taldearekiko atxikipen borondatezkoa— ez dute gizabanakoengan indar eta modu
|
berean
eragin historia ren bilakaeran. Eta, ondorioz, unean uneko soluzioak lortu dituzte.
|
|
|
Jakina da egunkariaren hedapena (50.000 ale).
|
Bere
eragina totem bat euskalgintzarentzat, kastrazio konplexu hiperbolikoa. Oraindik orain inork ez du azterketa serio eta sistematikorik egin bere eraginaren neurketara hurbiltzeko (irakurleenpe rfila, irakurle horiek albiste eta sekzio desberdinei eskaintzen dieten arreta, euskararen inguruko iritzia osatzerakoan duen eragina), horregatik suposatutzat ematen da dena, den dena, euskalgintzak bere norabidearen argia orrialde horietako lerro artean topatu behar duela barne.
|
|
|
Bere eragina totem bat euskalgintzarentzat, kastrazio konplexu hiperbolikoa. Oraindik orain inork ez du azterketa serio eta sistematikorik egin
|
bere
eraginaren neurketara hurbiltzeko (irakurleenpe rfila, irakurle horiek albiste eta sekzio desberdinei eskaintzen dieten arreta, euskararen inguruko iritzia osatzerakoan duen eragina), horregatik suposatutzat ematen da dena, den dena, euskalgintzak bere norabidearen argia orrialde horietako lerro artean topatu behar duela barne. Erregea jantzita, omen?!
|
|
|
Platon oso mirestua izan da ondoren eta
|
bere
eragina filosofian izugarria izan da, zuzenean bere Akademiako ikasleen bidez (Espeusipo, Xenokrates...) eta neoplatonismoaren bidez ere. Bere filosofiak beti bizirik iraun du, ideia berriak inspiratuz eta bere indar sortzaile eta eraginkorra inoiz galdu gabe giza pentsamenduaren eta zientziaren garapenean.
|
|
|
Diziplina berri horiek, Kuhnen arabera, garaiko hezkuntzaren ortodoxia bihurtzen dira, testuliburuetan islatzen den ortodoxia hain zuzen ere. Bere heziketaldian, arazo eta auzi desberdin askori irtenbidea emateko balio dioten hizkuntza eta teknika berezi batzuekin ohitzen da zientzialaria, horiek
|
bere gain
eragina duten bakarrak ez izan arren. Izan ere, zientzialariak bere aurrean gertatzen diren fenomenoak ulertzeko modu bereziak ditu, paradigmaren araberakoak, errealitatea era zientifiko jakin batean ikusten ikasi arte.
|
|
|
Bizkaiak ez zuen zorte askoz hoberik izan. Hala ere hiru ontzien arteko musikak bazuen
|
bere
eragina. Eguerdi aldera Bermeoko portuan ez zen giro.
|
|
|
Eta ez zen balkoian eskegita zeuden banderengatik izan. Etxearen
|
beraren
eragina ote zen. Handia zen, eta handia izaten segitzen du, hantxe baitago, bere betiko lekuan, eliza bere lekuan dagoen moduan.
|
|
2004
|
|
|
Euskal Herrian bertan, sabelkeria deitzen zioten batzuek, eta besteek berriz gormandiza edo jalekeria.
|
Bere
eragin bortitza zela eta, Elizak mehatxuka ibili behar izaten zuen: " Gulan erori dena zioten abadeek pulpitoan, gosez eta egarriz ibiliko da, ur xorta bat ere ezin erdietsiz, ahuldua eta flakatua".
|
|
|
Baina, oraingoz behintzat, eta negarrak negar, Europako Batasuneko estatuei horrek ez die gehiegi axola. Europako Batasuna bere hasieratik indar ekonomiko nagusiek eta estatuetako elite politikoek eraiki dute eta,
|
bere
eragina herritarrengan gero eta handiagoa bada ere, herritarrei utzitako protagonismoa hutsala da. Europako Batasunaren lehen Konstituzioaren onarpenaren atarian, horrek estatuetan kezka gehiegi ez sortzea, eraikitzen ari den Batasun moldearen erakusgarri da.
|
|
|
kukaina, ahatea harrapatzea...". Festa egutegia eta jaia egiteko aukera gaur egungoa baino murritzagoa izateak ere bazuen
|
bere
eragina jendearengan. " Orduan beste ezer ez zegoen eta jende guztiak kalera irteten zuen haiek ikustera".
|
|
|
Arrasatek ere izan zuen
|
bere
eragina. Kooperatibek halako garai berritzailea bizi zuten, bitartekoak ere bazituzten… zenbait egitasmori laguntzeko babesa eskaini zuten.
|
|
|
Errekurtsoa jartzeko epea amaitu ondoren, errekurtsoa jartzeko idazkia aurkeztu ez bada, orduan errekurtsoa ezerezean dagoela adieraziko da, eta errekurtsogilea kondenatuko da
|
berak
eragin dituen kostuak ordaintzera.
|
|
|
2) Kondena epaia diruzkoa izan ez, eta, jardun betearazlearen izaera aintzat hartuta, ezinezkoa edo oso zaila bada, epaia ezeztatu kasurako, behin behineko betearazpenaren aurreko egoera berrezartzea edo alderdi exekutatuari konpentsazio ekonomikoa ematea,
|
berari
eragindako kalte galeren ordaina emanez.
|
|
|
Izatez, Euskal Herriaren gaur egungo izaera plurala balitz, pluraltasun horren agerpenak benetakoa izan luke, jakina, eguneroko bizimodu ekonomikoaren eta kulturalaren egitura eta jardunetan. Erdalduntasuna ez ezik, horrela, euskaltasunak ere
|
bere
eragina eta itzala isuri luke plurala omen den euskal gizarte horren gune hegemonikoetan. Haatik, guk ez dugu aniztasun horren aztarnarik sumatzen gizarte honen nondik norakoa erabakitzen den gune nagusienetan.
|
|
|
Intentzio maltzurrenez ondutako adigai horren harian dagoeneko aski garatua dagoen diskurtsoan bikoizkeria adierazgarri bat agertzen zaigu hitzetik hortzera. Batetik, globalizazioa
|
bera
eragin duten indar ekonomiko eta teknologiko erraldoien sarea; bestetik, horren mirabe bihurtzen ari omen den Nazio estatuaren estatus indargea. Erabat hedatua dagoen uste horrek gezurretik daukana egiatik baleuka, ez litzateke gutxi.
|
|
|
Eraldaketa horren behatzaile zuzena dugu Andoni Sarriegi, bertatik bertako herri lekukotasunaren ahotsa: ?(...) harreman esparrua zabaldu ahala eta kalean nahiz beste herriko leku eta txoko batzuetan ibili ahala, ikastetxeen eta familiaren
|
beraren
eragina ere murriztua gertatzen da arlo honetan. (...) Helduagoak ahaztu gabe, garaia da Beasaingo umeak eta gazteak euskaraz bizitzen has daitezen!?. 363
|
|
|
Larri ibili! Bai, bizitza ekonomikoaren hizkuntza izaerak gure bizitza soziolinguistiko osoaren baitan ezer gutxik bezala taxutzen du
|
bere
eragin indarra.
|