|
2000
|
|
|
Pasatu nuen bi edo hiru urte hori bakarrik irakurtzen.
|
Badakizu
, irakurtzeko ohitura daukanak aukeratu dezake autore bat edo genero bat, ba, nik bolada luze batean aukeratu nuen hori. Orain ez, orain iruditzen zaidana irakurtzen dut.
|
|
|
Kontzientziako karga sortzen dit.
|
Badakizu
euskaltegietan sartzen bada zure liburua saldu egingo dela.
|
|
|
Oinekin ere oso kontuz ibili behar da, nik behin gaizki apuntatu eta hamasei puntu eman zizkidaten.
|
Badakizu
, eskarmentua hartzeko zauria baino gauza hoberik ez da.
|
|
|
Jainkoa edo lurrekoa amodioa?
|
Badakizu
, eskas dugun zerbait xerkatzen dugu. Birekin ontsa zara; bat galtzen baduzu, lurrera zoaz.
|
|
|
Telefonoz deitu nuenean, ordea, ez nuen lortzen hura jartzerik. Ezomen zuen telefonorik gelan, eta bozgorailutik deituta ere ez omen zen ageri.?
|
Badakizu
, gorraize pixka bat ere badu eta...?
|
|
|
–Ez da oso kotxe dotorea baina zerbitzu ederra egiten digu, esan zidan abadeak?.
|
Badakizu
gu pobreak garela...
|
|
|
Malkarrera hurbildu eta, zer izango, lanperna musu deitzen diren txori berezi horien kolonia bat aurkitu dugu.
|
Badakizu
zein den, Bitakora, nahiz eta izen horrekin beharbada ez ezagutu: bere mokoa triangelu gorri hori handi bat da, eta aurpegiera triste samarra du.
|
|
|
Bizikletak errepaso polita eman zion nire entrenatu gabeko gorputzari.
|
Badakizu
, Bitakora: bizimodu onegia...
|
|
|
Bai, Connemaran egon nahi nuke oraintxe bertan!
|
Badakizu
tokiak aukeratzen, gazte!". Tabernariak beste garagardo bat zeraman eskuan.
|
|
|
Eta ez dakit zelan, agian kontatzeko gauza gutxiegi izatearen beldurrez, Irlandara etortzean bururatu ere egin ez zitzaizkidan arrazoiak bota nizkion bidaia hau justifikatzeko.
|
Badakizu
, Bitakora laguna, egunerokotasunetik deskonektatzea zela abenturatxo honekin nahi nuena. Hala adierazi nizun hasieran.
|
|
|
|
Badakizu
, bertzalde, jaun André, ezen gero eta prezisione handiagoko teleskopioak egiten direla egun: ordea, gure osabarena ere ez zen hain eskasa eta hain ez osoa eta, beraz, objektuen iduri bihurrituak eta desitxuratuak eskaintzen zizkigun arren, zeren eta lenteak marra berez xuxenak kurbarazten baitzituen eta kurbak kurbaraztenago, aise begizta genezakeen eta hauteman, halarik ere, objektiboa.
|
|
|
|
Badakizu
, jaun André, ezen osabak ezin izen xelebreagoak ipintzen zizkiela etxeko orei. Eta, irri maltzur batek betartea argitzen ziola eta jostetan ariko balitzait bezala, ihardetsi zidan:
|
|
|
|
Badakizu
, halaber, nola hil zitzaigun aita, bihotzekoak jorik, tigreari tiro egin ondoren, medikuak aitortu zuenez.
|
|
|
|
Badakizu
, jaun André, ezen bertze gerla batean sarturik gaudela Europa osoan, austriarren eta borbondarren artean, Espainiako koroa dela kausa, eta badakizu, halaber, ezen gerla bakoitza liskar eta ondiko iturri bat dela, bertan denean bertan delako, baina berdintsu eta orobatsu gerta daitekeela kanpoan denean ere, nola gertatzen ari baitzaigu nafarroi gerla honetan: batetik, Nafarroatik iragan behar izaiten dutelako, aldian behin, soldaduek, beren joan jinetan zernahi hartzen eta ebasten dutela, armadaren —gizonen zein zaldien— hornitzeko; eta, bertzetik, nafar mutil gazteekin bete nahi izaiten dituztelako goi kargu militarrek beren jende faltak eta eskasiak.
|
|
|
Dakizun bezala, Ofizio Sainduaren manuz eta aginduz, eta jaun inkisidorearen trabailuen araberako maiztasunez —zeren eta, uda partean edo uda inguruan, eguraldiak onerat egiten zuenean, anitz baitziren baterat eta bertzerat egin behar izaiten zituen bisitak— ediktu bat zabaltzen zen —eta hala egiten da oraino—, zeinean eliztarrei jakinarazten baitzitzaien, bertze zeregin batzuen artean, urtean behin konfesatzeko eta komunionea egiteko obligazinoa... baita hereseen eta heterodoxoen salatzekoa ere, bekatu mortalaren mehatxupean.
|
Badakizu
, halaber, ezen salaketa haiek isilpean eta ezkutuan egiten zirela: hain isilpean eta hain ezkutuan, non akusatuak ez baitzuen salatzailearen eta lekukoen berri jakiten, eta, honelatan, nahiz eta akusazinoak, anitzetan, munta tipikoak izaiten ziren eta multa tipi batekin konpontzekoak, ez ziren guti izan, halaber, gehiegikeriak eta bidegabekeriak, zeren, babes haren gerizpean, nornahik sala baitzezakeen bertze nornahi, edo, gezurraz baliaturik, falso testimonio gaixtoren bat erauzaraz, bekaitzari eta inbidiari bide emanez, bidegabeki.
|
|
|
|
Badakizu
, jaun André, ezen guti direla gizonezkoen artean irakurtzen eta skribatzen dakitenak, baina are gutiago direla eskolatuak izan diren emaztekiak; aldiz, gure amak, zeina baitzen argia eta zorrotza, ongi irakurtzen eta skribatzen zuen eta hainbat liburu irakurriz janzten eta apaintzen zuen bere jakintasuna. Eta, liburu haietarik gehienak bere aita spiritualak uzten bazizkion ere, bazuen bat bere berea, eta liburu hura Gaspar de Asteteren Doctrina cristiana ren euskarazko tradukzione bat zen, 1608koa eta Iruñan publikatua, amak erabiltzen zuena bai bere buruaren janzteko, eta bai irakurtzeko eta irakasteko ere zerbitzuko neskei eta emaztekiei, zeinetarik inportantena Hipolita zeritzana baitzen, bere ohorezko dama eta laguntzaile leiala eta artatsua, amaren beztimendez arduratzen zena, baita haren garbitasun pertsonalaz ere, azal ukenduez zein ile kentzeaz.
|
|
|
Handik aitzina, zer...?
|
Badakizu
: Mattin ahantzi nahi nuen, zeren noiznahi den itzal egiten baitzidan, baina ezin izaiten nuen.
|
|
|
—Ez iezadazula gau hori oroitaraz, alu horrek.
|
Badakizu
salaketa aurkeztekotan egon naizela bortxaketagatik?
|
|
|
Bestak ez dira oraino finitu eta tiraketa zegoen gaur goizean.
|
Badakizu
zer zalea den zure koinatua. Bazkaltzeko tenorea arte —hatza eltze aldera aitzinatu zuen, arestiko keinua berrituz— ez ditugu hemen.
|
|
|
Ez galdetu marka.
|
Badakizu
nire autoarenaz ere ez naizela oroitzen. Baduzu erratekorik kamioneta berde zahar luzexka batez?
|
|
|
"...
|
Badakizu
–Rock and rollak bizia salbatu zion...." Oraino eguerdi ez izanagatik, eguzkia berun puska goritua zitzaidan buru gainean.
|
|
|
Badut lanik aski gaur ere.
|
Badakizu
, Ttipirena.
|
|
|
—Ekartzeko erran diot Marixari.
|
Badakizu
ez dela herrira ailegatzen.
|
|
|
"...
|
Badakizu
–Rock and rollak bizia salbatu zion.
|
|
|
Beharbada, izenburua batere originala ez zuelako maite genian hainbertze! "...
|
Badakizu
–Rock and rollak bizia salbatu zion.
|
|
|
Antonioren axolagabekeria urrikalgarriaz atzendu, Eskalatzailearen dena ikusi behar amorragarriaz atzendu, eta ez bat ez bi gainka egin diot, jokaerarik traketsenean egin ere, ez aitzinetik, ez gibeletik, ez etzanik, ezta zutik ere, ez gainetik, ez azpitik, baizik eta guztietarik zerbait duen molde aldrebesean. Hura, bizkitartean, kantatzeari lotu zaio,"
|
Badakizu
–Rock and rollak bizia salbatu zion...", baina Amagoia Felicitasen, edo Edurneren, edo Kristinaren, edo Klararen, edo Anaren bozaren partez, gurea da emakumearen ahoaren adabakitik jalgitzen den boza, erran nahi baita, Charlyrena, Ximurrarena, Ttipirena eta laurona, hogei urtetan farra bati akabaila eman beharrez kantatzen genuen hordi aire urratu eta ozen berean.
|
|
|
—..
|
Badakizu
–Rock and rollak bizia salbatu zion.
|
|
|
—..
|
Badakizu
–Rock and rollak bizia salbatu zion...
|
|
|
—..
|
Badakizu
–Rock and rollak bizia...
|
|
|
Etxe handia du eta leku gehiago izanen du orain, izeba hil zaienetik.
|
Badakizu
zer eskuzabala den.
|
|
|
Kasurako, zu lehenago ezagutu gabe ere, berehala jabetuko nintzateke zure lanbideaz.
|
Badakizu
zergatik?
|
|
|
|
Badakizu
ezetz, John. Zu etorri zara nigana, ez alderantziz.
|
|
|
|
Badakizu
, nirekin...
|
|
|
Lagun hori udako oporretako oroigarri bat besterik ezin da izan.
|
Badakizu
amodio hauek haizea bezain iheskorrak direla. Ni, aldiz...
|
|
|
Ba al dakizu, azkenean, hurrena noiz gera gaitezkeen?
|
Badakizu
irrikaz nagoela...". Une hartantxe hotzikara batek buruko ileetatik oinetako behatz ttikiraino zeharkatu ninduen eta, puska batean, aparailua eseki gabe eduki nuen esku artean.
|
|
|
Baina behin, Utah estatuan atxilotu egin zuten eta bizi osorako zigorra ezarri.
|
Badakizu
, hemen, zenbait estatutan ikaragarri lege zorrotzak dituztela. Bon, ba kontua da poliziak negozioko buruak salatzea proposatu ziola eta berak, ustezko adiskideak guztiz desagertu eta arbuiatu zutenez, salatu egin zituen.
|
|
|
|
Badakizu
, bizkartzainon aspaldiko partez, gaur ez du" luxuzko ertzain" adierazpidea erabili lehen araua sistemaz sistematikoa ez izatea da; horrexegatik etorri naiz zureganaino, aurrikuspen guztiak hautsiz, zuri ustekabe bat ematera. Egia esan, Karmelok ere bereak eta asto beltxarenak esan dizkit.
|
|
|
|
Badakizu
azkenean argitu egin dela X Orain ez naiz izenaz oroitzen astronautaren misterioa. Nik eten egin nion, hasteko ez bainekien misterioa zegoenik ere:
|
|
|
|
Badakizu
ez naizela
|
|
|
Balio berezia du niretzat.
|
Badakizu
, aspaldiko oroitzapenak... Aipatu zenuen ba zuk behin Gustiz Ederrako zelaia:
|
|
|
Aitatxik, begirada harengana zorroztuz: "
|
Badakizu
", esan zuen," badakizu zer dudan". Ivan atzera sofara zihoan; ez zen aitatxiren lehenbiziko atakea izan behar hura, ez ziren amatxiren lehenbiziko lamentoak izan behar haiek.
|
|
|
" Nik ez dakit", esan zuen amatxik negar ipaka. "
|
Badakizu
, bai", esan zuen aitatxik; eta begi hanpatuak Xanengan ipiniz: " zuk ere badakizu", jaurtiki zion.
|
|
2001
|
|
|
Kotxe batean sartu gintuzten (ez dakit, Citroen bat zela uste dut...) eta begiak irekitzerako Remellurin geunden, Italia ttikian.
|
Badakizu
, han familia familia da, eta" Il Capo" k bere etxean hartu gintuen negozioez bazkaritan hitz egin genezan, bera mahaiburu, eta bere konfidantzako lagunak alde bietan zituela. Ardoak ondutako umorean, Remelluriko historia eta ardogintzaren sekretuak agerian jarri, eta bere hurrengo proiektua aitortu zigun:
|
|
|
Gero, Sabino Aranaz oroitu nintzen.
|
Badakizu
nola ibili zituzten bere gorpuzkinak, atzera eta aurrera....
|
|
|
Ni beste alor batetik noakizu.
|
Badakizu
nor den Edipo. Ba...
|
|
|
" UBI amaitu nuenean lanean hasi nintzen.
|
Badakizu
, gurasoen etxetik atera nahia…", dio edonork dakien zerbaiten gainean berbetan ariko balitz bezala. Gero, handik urte batzutara, ikasketa mina sartu zitzaion.
|
|
|
(Urduri samar)
|
Badakizu
batek ezin du beti ehuneko ehunera lana egin, faktore asko dago tartean...
|
|
|
(MIRENi.) Ez egin erokeriarik, Miren.
|
Badakizu
ni prest nagoela zu edozein tokitara eramateko.
|
|
|
Hura salbuespena izan zen.
|
Badakizu
behi zoroek izutu egiten nautela.
|
|
|
Biok bakarrik...
|
Badakizu
.
|
|
|
|
Badakizu
ezetz.
|
|
|
|
Badakizu
, gaurko gazteek ez dakite nondik jotzen dien haizeak ere...
|
|
|
Baina pentsatu egin behar dut...
|
Badakizu
, haurdunaldiarekin ezin da inoiz jakin.
|
|
|
Erraza duzu, tuntuna, biak traizionatu eta kito.
|
Badakizu
traidoreari traizio egiten dionak?
|
|
|
(Harroputz) Ohituta dago...
|
Badakizu
oso harreman irekia dugula.
|
|
|
... Eta hortxe, bidean aurkituko dezu Gudarien enparantza.
|
Badakizu
nondagoen?... (3)
|
|
|
–Tira...
|
Badakizu
ezin dizudala ezertxo ukatu. Nahi duzuna egiten duzu nirekin, Maria.
|
|
|
–Hori ezinezkoa da, Paul.
|
Badakizu
.
|
|
|
Ertzainak ordurako bere lehengo irribarre segurua berreskuratu du ordea.
|
Badakizu
zer gertatzen den, zuzendu zaio Tasiori aitatxoren tonu ulerkorrean, batzuek ez dute sekula ikasten, azkarregi gidatzen beti, beti, eta gero horrelakoak gertatzen dira, sorbaldak altxatu ditu, eta gainera apur bat edanda bazoaz, bada, badakizu. Isilik geratu da une batez.
|
|
|
atzera begira eta prakak jaitsita.
|
Badakizu
, alemana. Eulalia andreari bidaliko diola esan digu.
|
|
|
Izan ere, kezkatuta zegoen Maria. "
|
Badakizu
, gazteak."
|
|
|
|
Badakizu
oker markatu duzula. Nazioarteko eta herrialdeko kodeak ez dituzu ezagutzen gainera.
|
|
|
‘Zientzia Akademiak ezarri digun baldintza zara.
|
Badakizu
, ezta? ’
|
|
|
‘Euskaraz ikasi dugu, baina egia esan hizkera hermetiko lez erabili dugu beti.
|
Badakizu
zer esan nahi dudan hermetikoa diodanean. Barrutik ez solidorik ez fluidorik ez ateratzeko moduan ixten dena da hermetikoa... ’
|
|
|
|
Badakizu
gau luzearekin Lapur Handiak galdutako guztia bildu eta Gauza Galduen Herrialdera eramaten duela. Iluntzean elurtzan zehar ibili eta ibili, baina ez duzu etxera biderik aurkituko, eta gau luzeak harrapatuko zaitu.
|
|
|
J:
|
Badakizu
zertaz, Vaclav...
|
|
|
S:
|
Badakizu
ezetz, Felipe.
|
|
|
Ama erantzun eutsan alabak.
|
Badakizu
zer pentsatu dodan?
|
|
|
" Non ibili haz, neska?", erantzuten dit, hala ere, segituan, bere arreba naizelakoan. "
|
Badakizu
, errekaduetan...", erantzuten diot nik. Baina berak, erre eta erre," Erromeriara joan behar jonagu!", esaten dit, ile tente, orduantxe bertan aurreskua dantzatzera joango balitz moduan.
|
|
|
Duela bost urte kanporatu ninduten, periferikoaren aldameneko ibai hegi ireki hartan zentro komertzial erraldoiaren eraikitzeko.
|
Badakizu
. Gaur egun, baratzea duen txabola eskas batean egoten naiz, Gagarin HLM multzoaren auzoan.
|
|
|
Eta une hartan, nolabait biderkatze taulak baino zohardiagoak ziren ene oroitzapen xoxoloek behialako jakintsuaren errana gurutzatzen zuten, irri bidetik delirio sardoniko horien atzean, egia zerbait izan zitekeela sinesteraino.
|
Badakizu
orduan gai franko aipatu zirela, antropologia, biodinamika, filosofia, pintura eta bistan dena, sortzearen misterioari zegokion azken aurkikuntza hau. Lehen aldia zen, gutxi ateratzen nintzelako agian, gisa horretako gauzak entzuten nituela:
|
|
|
–So egin dut ikastolako egutegian; ez dut deus ikusi.
|
Badakizu
loa gauza bitxia dela. Zernahi ikasi dut:
|
|
|
–Jauna, autobideko lanetan hasiko garenean, poliziak neurri bereziak hartuak izanen dira arauz?
|
Badakizu
bestela, estatuaren eta enpresa pribatu zenbaiten artean gordeka pasatu diren bizpahiru akordio goraki salatzen ahal ditugula...
|
|
|
|
Badakizu
zoriona ez dela gurean bizi izan
|
|
|
Informazio bat eman didate, eta kontratatu naute hemen dagoen pertsona bati emateko.
|
Badakizu
zein den pertsona hori?
|
|
|
Orain prezioa ordaindu duzu.
|
Badakizu
zein, ezta?
|
|
|
Tira, askotan saiatu naiz uzten baina alferrik.
|
Badakizu
, gaztetako bizioak nekez gainditzen dira, baina nik ez dut esperantza galdu. Kasu askatzeko esperantza?
|
|
|
–
|
Badakizu
oso arriskutsua litekeela eta...
|
|
|
Hala ere, ez nion aparteko garrantzirik eman.
|
Badakizu
, zurrutero porrokatua zen eta bere bestaren jarraipentzat hartu nuen.
|
|
|
Han hemenka badabiltza makina bat detektibe gazte estreinako aukeraren zain.
|
Badakizu
, abenturazale inozoak dira, eskarmenturik gabeak, baina arriskua maite dutenak. Lan hau begiak itxita hartuko lukete.
|
|
|
–
|
Badakizu
Jokin nolako lasaikotea den. Ez omen zuen sesiorik egin; hori ez baita bere estiloa.
|
|
2002
|
|
|
Estudio batean presio asko dagoelako eta hemen behintzat horrelako gauzak askoz ere lasaiago egin ditzakezu.
|
Badakizu
kalitate aldetik, agian, galdu egiten duzula, baina, beharbada, beste gauza askotan irabazi egiten duzu.
|
|
|
Horregatik, gutxiengo baten aldetik nazionalismoaren balizko «mehatxu» hori handitzeko joera dago.
|
Badakizu
, bakoitzak bere amarruak erabiltzen ditu
|
|
|
Albista baltza izpar mingotsa soil soil yaso genduan iluntze batez.
|
Badakizu
zein, irakurle maite. Goyan bego, euzkotar yator aura.
|
|
|
|
Badakizu
: errealitatea norberarena da, egitatea eta gertakizunak munduan baizik ez dira existitzen, errealitatea, berriz, norberaren buruan?.
|
|
|
|
Badakizu
, lortu gura denaren arabera transmititzen da informazioa; ez egitatea bera edo gertakaria, horien irudikapen interesatua baino.
|
|
|
|
Badakizu
, desinformazioaren definiziotzat hartu izan dugu hurrengoa: iritzi publikoa konfunditzeko informazio faltsuak, erdizka nahiz osorik?
|
|
|
–Urduri jarriko nauzu, Julen.
|
Badakizu
ez zaidala gustatzen.
|
|
|
Luzea. Nerbio tik batek joa bezala zegoen–
|
Badakizu
–Aspaldian, berarekin txoratuta egon nintzen.
|
|
|
–Jakin zenuke gaur Judith Sastre doktoresari gertatu zaiona.
|
Badakizu
nor den: poesiazale bezain despistatua den mediku hori, topikoak agintzen duen bezala.
|
|
|
Batzuetan atsegin izaten baitut nola ateratzen zaizkizun begiak lekutik, kristalen aurretik jartzeraino.
|
Badakizu
noiz, ezta...?
|
|
|
–Zoaz!
|
Badakizu
non dagoen atea!
|
|
|
Disgustu handia hartu zuen harekin bizitzen jarri nintzenean, baina ez zidan sekula hitz erdirik esan, harik eta banatu ginen arte. "
|
Badakizu
–esan zidan orduan:
|
|
|
Datozen egunetan zazpigarren eszena mekanizatu behar duzu. Â
|
Badakizu
nola izena duen, esaten dit, partituraren orria pasatzen duelarik, eta irribarrez:
|
|
|
Zu...
|
Badakizu
zertaz ari naizen.
|
|
|
egiten diot protesta; jakingo balu nola gogaitzen nauen bere argumentu zahar horrek!.
|
Badakizu
kontserbatorioan bakarrik egin daitekeela piano karrera.
|
|
|
Hola bukatzen du Garatek bere lana.
|
Badakizu
, orduan: joan zaitez Arandara eta roast lamb eskatu, edo janbaka hasi, bildoski errea jan nahi baldin baduzu.
|
|
|
[20]
|
Badakizu
Chicagoko hiria mafiarekin ere identifikatu izan dela. Gai honi buruzko informaziorik hoberen eta eguneratuena, The New York Times ek dionez, hemen dago:
|
|
|
Horiek guztiak ikusi ditut, eta lana idatzi izan dudan aste horretan ongi zebiltzan.
|
Badakizu
, hala ere, bista bezala joaten direla, eta etorri, egunero eta orduoro milaka orrialde gure ordenagailuetatik. Manugaixtokoa izatera ailegatu gabe, lan hau politikoki ez zuzena da, beldur naiz.
|
|
|
Harritzekoa egin zait, bide batez esango dut, euskal aditzaren morfologia konplikatuaz hitz erdirik ez esatea, hori bai baita benetan ematen den informazio alferra gehienetan, lekua hartu, mingaina trabatu, burmuina berotu eta komunikazio mailan deus ere gaineratzen ez duena, baina bakean utziko dut kontu hori.
|
Badakizu
, aitaren egin gabe eta arnasa sakoneraino hartu gabe esan ezin diren horietakoak," bazeniezazkigukete"," geniezazkinakeen" edo" zentxezkidakete" bezalakoak, aski kuttunak euskara bere maneran adindurik ikasi dutenentzat, eta" artezki eta zuzenki gauzak deklaratzen dituztenak hain manera ederrean, euskara abila, antzatsua eta zuhurra baita aditzaren propietateeta...
|