|
2022
|
|
|
Alemanak ere ezaguna du" Vakzin" izena, baina hizkuntzak bere bere
|
dituen
hitz erroetatik garatu du, euskararen antzean, bere izendapen propioa," Impfstoff", gaur nagusi dena: ‘barrura isurtzeko gaia’.
|
|
|
—Azterketa batera, gai bat buruan ondo menderatuta ez duen batek, papertxoan labur eta letra txikiz idatzita daramanak, azterketara" txuleta" batekin doala esan ohi da. Gaztelaniaz," chuleta", RAEk guztiz onartua
|
duen
hitza, bestetik. Eta euskarazko hiztegietan ere, Heg. (hegoalde) eta kolok.
|
|
|
· PREaurrizkiak ez du horrenbesteko arrakastarik izan.
|
Baditugu
hitz gardenagoak euskaraz, hala nola aurre eta aitzin, egiteko hori ondo be te dutenak. Aintzinsolasa diotena Iparraldean, hitzaurrea dugu Hegoaldean.
|
|
|
Herri batek mugakide duen alboko herria alboerria dela esan ohi da hizkera batzuetan, eta bat baino gehiago direnean herriok, alboerriak. Alberri aldaera ere ezaguna
|
du
hitz horrek; eta erdialdeko hizkeretan auzoerria ere bai.
|
|
|
—" Track", ingelesez ‘aztarna’, ‘oinatza’ edo ‘arrastoa’ esanahia
|
duen
hitza. Eta" tracking" izen eratorria, dena delakoaren arrastoari jarraitzea.
|
|
|
Euskaldunok ere
|
badugu
hitz bat, sakon sustraitua eta zabal erabilia, esan gura honetarako: etorria, singularrez.
|
|
|
presentzialak, ez presentzialak, erdiz erdi? Nola esan behar
|
ditugu
hitzok euskaraz?
|
|
|
Zauskada hitz horrek atentzioa eman digu. Zer
|
dugu
hitz hori?
|
|
|
Eta erruduntzako horren ekintza bera," rein cidir". Aditza da oinarrian
|
dugun
hitz kategoria.
|
|
|
—Hizkeratik hizkerara aldeak izango dira. Baina neure hizkeratik, indar be rezia
|
duen
hitz bat edo beste aipatzekotan, nahiz esanguraz guztiz bat ez datorren, norbaiti zuzendutako irantzat balioko luke esatea, potrozorria edo potozorria dela, oin esanahian ‘ladilla’ dena. Norbaiti aurrez aurpegiratu nahi iza nez gero, esan dakioke:
|
|
|
—Maitea
|
dugu
hitzik ezagunena dudarik gabe, eta maitale berriagoa, ia XX. men dekoa.
|
|
|
—Hitz beretik datoz, oin berekoak dira bata eta bestea, baina hitz era biak sartu dira euskara arautuan, zein bere esanahiarekin, edo hobeto esanda, bakoitza bere esanahiekin. Bat baino gehiago
|
dituelako
hitz bakoitzak.
|
|
|
Zeintzuk eta zelakoak izan daitezke, sartaldeko hizkeretatik hizkera jasoan erabiltzea merezi
|
duten
hitz eta esamoldeak. Ez da hau lekurik ego kiena, errosario luze bat kordatzen hasteko, baina adibide gutxi batzuk emango di tut, burura etorri ahala, erdi sailkatuta:
|
|
|
Bizkaitik Gipuzkoara jauzi egin ahala, Deba eta Urolako parte batean, antxintxika
|
dugu
hitzik ezagunena. Ume jolas baten sorrera duen hitza:
|
|
|
Bizkaitik Gipuzkoara jauzi egin ahala, Deba eta Urolako parte batean, antxintxika dugu hitzik ezagunena. Ume jolas baten sorrera
|
duen
hitza: atxiatxika, nork zein harrapatu.
|
|
|
Egozka adberbioak ere balioko liguke. Beti ere, bigarren osagaitzat
|
duten
hitz elkar tuak guz tiz adierazkorrak dira fenomeno bortitz honentzat. Sumendia harri gori urt ika, su, garedo errauts urtika ari dela hain zuzen, edo nahi bada, egozka.
|
|
|
Euskaraz
|
badugu
hitz horren mailegua, arrastoa, hori bera adierazten due na, lorratza, zantzua, aztarna, aztarrena edo oinatza izen sinonimoak ditugun be zala. Aldaera ezagun bi ditu arrasto izenak:
|
|
|
Bitartekari irristatu dela terminologia modernoan ere mu hori betetzeko. Morfologia bitxia
|
duen
hitza. Zeren bitarte eta bitarteko He goaldeko tradiziokoak dira ia osoan, baina KARI Iparraldekoa dugu, ia osoan ere bai.
|