|
2001
|
|
|
" Nik neure barruan ez
|
dut
hitzik entzuten; gauzak ikusi egiten ditut" ubatzuk: " Bedeinkatua izan dedilla/ sagardoaren graziya...".
|
|
|
Hizketarako abildade gutxi daukat nik, bai euskaraz eta bai erdaraz. Nik nire barruan ez
|
dut
hitzik entzuten; gauzak ikusi egiten ditut. Horregatik, hizketan hasterakoan, nik nire barruan ikusi egin ditudanentzat hitzak bilatu behar ditut, eta lan horrek denbora eskatzen du; hizketak ez dit horretarako astirik ematen.
|
|
|
Euskalgintzak eremu autonomo bihurtu behar du. Aurrerantzean euskalgintzak berak hartu behar
|
du
hitza, diskurtso autonomo propioa landu behar du, berak markatu behar ditu estrategiak, berak hartu behar du iniziatiba gizarte eragileen eta gertakarien aurrean. Hauxe iruditzen zait gaur egungo erronkarik larriena.
|
|
2002
|
|
|
Irakurleak badakike agian, ipartar germaniko guztiek aisa lortzen dutela elkar ulerkuntza. Hain zuzen," Ipartar Kontseiluko" bilera internazionaletan bakoitzak bere hizkuntzaz egin ohi
|
du
hitz; eta aldibereko itzulpenik ez dago.
|
|
|
Beraz, ezin
|
dugu
hitz egin zibilizazioen arteko gatazkaz, baizik eta eredu totalitario baten inposaketak sortzen dituen eragin eta erreakzioez. Ezin dugu pentsatu kultura biren arteko gatazka (Islama vs Mendebalde anglofonoa) baliabide aztertzaile bakarra denik, kultura anitz eta ezberdinen osotasuna zehazten delako bi kontzeptu nagusi sinplifikatzaile horietan.
|
|
2003
|
|
|
Baina zoko horiek itsas zabalaren ur geldiak dira eta itsas zabal hori gizarte eta hizkuntza erkidegoa da. Erkidego horrek badu bere kultur ingurua eta haurrari, garatzeko behar
|
dituen
hitzak, kontzeptuak, gako sozialak eta funtzionamendurako protokoloak eskaintzen dizkio.
|
|
|
Konfiantza gehiago komunikazioan. Sekulako indarra
|
du
hitzak harengan konfiantzarik bada.
|
|
|
hau da, euskaraz bizi ahal izatea. Nola gauden jakiteko atzera begira dabilenak ez bide daki, hori eta horrenbestez zehazki zer adierazi nahi
|
duen
hitzetik hortzera darabilen normalizazioaren paradigmak.
|
|
|
Hasteko, argi utzi behar da euskararen erabileraz ezin
|
dugula
hitz egin, euskararen erabilerez baizik, hizkuntza baten erabilera bakarra ez delako. Hau bi zentzutan gertatzen da:
|
|
2004
|
|
|
Hiztegiari erreparatzen badiogu," itxurazko bikoteak" topa ditzakegu (forma berdina
|
duten
hitz pareak baina esanahi ezberdina generoaren arabera, adibidez ‘emabakar (monogamo) ’ eta ‘gizabakar (norbanako, indibidual) ’; ‘gizalege (begirunea) ’ eta ‘emalege (hilekoa) ’; ‘gizatxar
|
|
2005
|
|
|
Baina beste hizkuntzak erabiltzen saiatzen nintzen. Esaterako, Elgoibarren oporretan nintzela, frantsesak eta etortzen zirenean, maleziarik gabe joaten nintzaien ondora, entzutera eta ahal
|
banuen
hitz batzuk esan eta... pozik!
|
|
2008
|
|
|
Akarregik, alabaina, egunkaria irakurri ondoren, gogoan ditu harekin izandako elkarrizketa luzeak eta kaier txikiak, Knorrek poltsatik atera eta aurrez aurre
|
zuenaren
hitz jarioa biltzeko asmoarekin ontzen zituenak.
|
|
2009
|
|
|
Fikzioa dirudi, baina hitz berriak sortzen direnean argi dago kosmobisioak aldatzen direla, bereziki markatuak diren hitz batzuk ordezkatzeko, konnotazio batzuk dituztenak, beste hitz batzuk sortzen badira. Hitz berri horiek, gainera, beste konnotazio bat
|
duten
hitz batzuekin osatzen baditugu, manipulazioaren helburuak erdietsiko dira segurtasun osoz. Hori da Orwellek egiten duena:
|
|
|
Zu zeu. Interneten balio handiena
|
duen
hitzetik abiatua: ZU.
|
|
2010
|
|
|
Cartagenako kostaldean barreiatzen diren bunkerrak, gotorlekuak, itsaspekoen gordelekuak irudikatu ditu, hiriaren hogei mende baino gehiagoko defentsarako posizio militarra erakutsiz. Filmak ez
|
du
hitzik, momentu batzuetan igotzen den makinen antzeko zarata bat besterik ez, eta bestela, naturaren isiltasun zalapartatsua. Orokorrean, mendiak, lurmuturrak eta abandonatu itxurako eraikinak erakusten dira, eta zenbaitetan miliziaren fragatak eta bestelako ontziak, jostailuak balira lez ur lasaiaren gainean.
|
|
2011
|
|
|
Txundigarria bere egoera: apoplexia batek jota, ezin
|
du
hitz egin baina bai idatzi. Ez zioten saria eman eta urte luze batez ahaztu egin nuen ezezagun hura.
|
|
2012
|
|
|
Be (com) ing Dutch izenak bi zentzu elkartzen ditu espresio batean: " Herbeheretarra izanez/ bilakatuz" esan nahi
|
du
hitz jokoak, eta proiektuaren oinarrizko galderak gordetzen ditu bere baitan: zer esan nahi du nazionalitate bat izateak?
|
|
2013
|
|
|
Nolabait esateko, 1956an eskatzen zuen gutxiengo edo minoria hori prestatu zuen. Eta, ortografiaren batasunaren bideari ekinez," h"
|
dun
hitzen zerrenda ere adostu zuten.
|
|
|
Egia da Azkuek bere Morfologan edo Lafittek bere gramatikan ematen dutela mugagabearen berri, euskal" deklinabide" deitzen diogunaren berri. Baina Txillardegik euskaraz kontatu zuen, eta euskara batuaren esparruan azpimarratu zuen mugagabea gorde eta ongi erabili beharra," a" itsatsia
|
duten
hitzen berezitasuna, etab. Horri buruzko argibideak eta adibideak. Eta 1977an, berriro ere bideak irekiz, euskal bokalak eta kontsonanteak, eta kontsonante multzoak zuzen ahoskatzeko argibideak.
|
|
|
Eta hala ere, liburu denda batek ateak betiko ixten dituela irakurtzen dudanero, zerbait kizkurtzen da neure baitan. Azal niezazuke zer ote den, zelan txikitzen zaidan barrua, baina inoiz sentitu ez
|
baduzu
hitzak alferrekoak dira. Goizeroko egunkari irakurketa egiten ari nintzen batean jaso nuen albistea:
|
|
|
Ildo beretik jotzen du Pinker chomskyarrak: " Batean, haurtxoak dira protagonistak; haurrek ezin
|
dute
hitzez pentsatu, oraindik ez baitute hitzik ikasi. Beste batean, berriz, tximinoak; tximinoek ezin dute hitzez pentsatu, ez baitira gai hitzik ikasteko" (70 or.). Noski, Pinkerren ustea da bai haurtxoek bai tximinoek beren mailan pentsatzen dutela.
|
|
|
" Batean, haurtxoak dira protagonistak; haurrek ezin dute hitzez pentsatu, oraindik ez baitute hitzik ikasi. Beste batean, berriz, tximinoak; tximinoek ezin
|
dute
hitzez pentsatu, ez baitira gai hitzik ikasteko" (70 or.). Noski, Pinkerren ustea da bai haurtxoek bai tximinoek beren mailan pentsatzen dutela.
|
|
2014
|
|
|
Emakumea naturarekin eta gizona kulturarekin parekatzea bataren zein bestearen izaera idealaren (eta irrealaren) metaforak dira jarritako irizpide esplizituenak hitzen amaiera hizkietan oinarritutako arau fonetikoek osatzen dituztela. Hau da, a eta e amaiera
|
duten
hitzak emakume izentzat hartzen direla, eta i, o, u edo kontsonantez amaitzen direnak gizon izentzat. Baina izendegiaren edukia aztertuz gero, ikusiko dugu arau horiek salbuespenez josita daudela, eta hitz arruntetatik abiatutako izen asko beren esanahiaren arabera sailkatzen direla, esanahi horiek balio femenino edo maskulinoekin lotzen diren heinean.
|
|
2015
|
|
|
Antzeko kasuetan bezala, zuhurtziaz mintzatu behar dugu. Pertsona bakoitzaren barruan gerta daitekeenari antzematea ez da kontu erraza, are gutxiago berak ezin
|
duenean
hitz egin. Orduan, hurbilketa umila egitearekin konformatu.
|
|
2016
|
|
|
Nik hor egin nituen bi lagun, bat frantsesa eta ezkertiarra ni bezala, eta beste bat quebectarra eta sindikalista. Beste orori ez
|
nuen
hitzik ere erratekorik.
|
|
|
Gizakiaren handitasuna da Arendten hitzetan, hilkorra bada ere, hilezkorrak izatea merezi
|
duten
hitzak esan eta gauzak egiteko gai dela[...]. Gizakiek soilik duten hilezkortasun hori, eta lurtarra dena bakarrik, ‘ospe’ gisa ezagutzen dugu, eta bere helburua ez da soilik hitzak eta ekintzak desagerpenetik gordetzea[...], baizik eta, gainera, iraunkortasun hilezkor bat eskaintzea.
|
|
2017
|
|
|
ez zait nirea ez den ezer interesatzen. Aldiz, gogoan
|
dut
Hitzetik hortzera n lanean nenbilela, barrutik bizi izan nituela Ahozko inprobisazioa munduan izeneko jardunaldiak, aurtengoaren aurrekaritzat jo ditzakegunak. Bada, orduan, barru barrutik bizita, sumatu nuen
|
|
|
Eta ze sorpresa! Hemen
|
bagenuen
hitz bat, ze ustekabea!, anitzez politagoa. Hori da, lehenik tokiko euskara nagusitu behar da eta gero batura joan, baina ez alderantziz.
|
|
|
1 Gizarte honen ezaugarri bat argitzen du historiak: neurritik kanpo denak dakartza neurri gabeko fobiak moderatua behar
|
du
hitzak, borrokak nahiz euforiak.
|
|
2018
|
|
|
Inurri ilara mantso doa eta beste batek bertso saioetan koadernoaren beste erabilera bat aipatu du: lagun batek saioan zehar ulertzen ez
|
zituen
hitzak idazten zituen, ondoren, etxeko hiztegian haien esanahia begiratzeko. Behin inurritegiaren sarrera gaindituta, erritmoa bizkortu da.
|
|
|
In komunikazioa abestiagatik jaso zuen saria, eta txistu hotsak, ezjakintasun eta inkomunikazio arazoa baino, botere arazoa direla esango nuke. Boterean daudenek gustuko ez
|
dituzten
hitzak debekatu nahi dituzte, ezagutzen ez dutenek ere: berea ez den hizkuntza bakar horretan mintzo ez direnen hitzak eta beren elebakartasun hori zalantzan jartzen duena kontrolatu nahia.
|
|
2019
|
|
|
Hutsuneak (ere)
|
du
hitza
|
|
|
Hutsuneak
|
du
hitza
|
|
|
Kontu horietaz informazioa biltzen nenbilela, ezagutzen ez
|
nuen
hitz batekin topo egin nuen: azaluts.
|
|
2020
|
|
|
Aipatu hizkuntzatan ez bezala, euskaraz lurraldearen antolaketa politikoaren errealitatearen osagai eta aldagai esanguratsu diren horiek izendatzeko hitz bakarra edo berori osagai
|
duen
hitz elkartu edo eratorri multzoabaliatzen dugu: muga.
|
|
|
Eta sentimenduak oso bereak direnez, poema aditzera ematen duenean, sentimenduak jada ez dira bereak, eta hor bestea, zu, zuek azaltzen dira. Kontraesana badirudi ere, poetak hitzaren bitartez errealitatea atzeman nahi du, errealitateari erantzun, eta hor ezinbestekoa
|
du
hitzen bidez erantzutea. Errealitateari erantzuteko, beraz, poetak hitza du tresna, hitza da errealitatea eta bion arteko zubia.
|
|
2021
|
|
|
Eta gero Bizi! k segitu zuen, lagunduz, akuilatuz... Txosten bat egin dugu erakusteko herri bakoitzak nola bete
|
duen
hitza. Jarraian, 2020an bultzatu dugun Ipar Euskal Herriaren metamorfosi ekologikoaren aldeko ituna ren kanpaina zehaztuko dizuegu.
|
|
2022
|
|
|
Uste dut bere buruaz ari zela. Neska bakarra nintzenez, oinordetza hura nik jasoko nuela usteko
|
balu bezala
hitz egin zidan. Oso gerora ere, askotan errepikatzen zidan esaldi hori.
|
|
|
Badirudi zeuk hartu nahi
|
duzula
hitza.
|
|
2023
|
|
|
Eliza krisian baita Mendebaldean, baina ez beste tokietan, eta hori ez dute entzun nahi ene kritikariek. Peio Ospitalek begitartean hartua nau, eta
|
badu
hitz bat asmatua: xiprimetria.
|