|
2001
|
|
|
Hain argi jabetu zen bere egitekoaz, berak sortu
|
baitzuen
hitz berri hura, neurtitzak, herri bertsoak eta poesia ikasia aurrerantzean elkarrekin nahas ez zitezen.
|
|
2002
|
|
|
Lekukotasunetan ez da parekatzerik. Gero, berea ez zuen norbaiti bururatu zitzaion" ohizko" rekin hastea eta, ikusten dudanez, Atxagak ere segitu zion, antza, berak ere kanpotik ikasia
|
baitzuen
hitza. Beraz, alde batean zegoen tradizio osoa, bestean dozena erdi horiek, tartean Euskaltzaindia, eta aldamenean Bernardo, denak" sukaldetxotara" ari ote garen, bere buruarekin hatz egiten.
|
|
2003
|
|
|
Friedrich Wolff jauna alemana zen. Aleman mutua, ezin
|
baitzuen
hitzik egin. Eta ez hori bakarrik, jaun aleman hura protestantea baitzen:
|
|
2006
|
|
|
Honek eztarria garbitu zuen. Ahoa hain lehor zeukan non nekez lortu
|
baitzuen
hitzak ebakitzea.
|
|
|
Gero, goitik behera aztertu ninduen begiradarekin. Ez
|
baitzuen
hitzik esaten, nire agiriak galtzarbetik atera eta eman egin nizkion. Hartu zituen, baina ez zien begiratu:
|
|
2007
|
|
|
Lord Russellek ere, anarko sindikalista? zela esaten
|
baitzuen
hitzez hitz.
|
|
2008
|
|
|
eta kokaina erabiltzen zuena anestesiko bezala, praktika hartan bakarra edo bakarrenetakoa bazen ere; gainera, kokaina hartzen zuen arren? edo kokaina hartzen zuelako hain zuzen, medikuak berak, bere burua kristau suhartzat zuenak, hori ziurtatzen zuen behinik behin?, ezin argiago zituen ideiak, eman ere, ematen
|
baitzuen
hitzez hitzeko argudioa, bere jokabidearen arrazoi gisa: –Kristok sufritzen dutenen mina laztantzen du, eta Kristoren laztana da anestesia?.
|
|
|
Reginak pozez gainezka behar zuen, baina, bizkarrean erantzukizunaren zama sentitzen zuelako edo, zer izango ote zen bere etorkizunaz, hain gai labainean laprast egin eta ahuspez erortzen bazen, brist eta brast??, ilun itxurako aurpegia jarri zuen; hitz egin ere, horregatik egin zuen, beharbada, egin zuen moduan, hitzak pentsatuz, neurtuz, hain behar zuen neurri neurrikoa markesa anderearen eremura eramango zuèn hitzezko zubiak, antza? horixe
|
baitzuen
hitz bakoitzak: zubiko harri bihur zitekeen bezalaxe bihur zitekeela bonba, zubia hankaz gora jar zezakeena.
|
|
|
...kizunaren zama sentitzen zuelako edo –zer izango ote zen bere etorkizunaz, hain gai labainean laprast egin eta ahuspez erortzen bazen, brist eta brast? –, ilun itxurako aurpegia jarri zuen; hitz egin ere, horregatik egin zuen, beharbada, egin zuen moduan, hitzak pentsatuz, neurtuz, hain behar zuen neurri neurrikoa markesa anderearen eremura eramango zuèn hitzezko zubiak, antza... horixe
|
baitzuen
hitz bakoitzak: zubiko harri bihur zitekeen bezalaxe bihur zitekeela bonba, zubia hankaz gora jar zezakeena.
|
|
|
...un batean kokatu zena eta, frantsesez ez ezik, gazteleraz ere bazekiena... eta kokaina erabiltzen zuena anestesiko bezala, praktika hartan bakarra edo bakarrenetakoa bazen ere; gainera, kokaina hartzen zuen arren... edo kokaina hartzen zuelako hain zuzen –medikuak berak, bere burua kristau suhartzat zuenak, hori ziurtatzen zuen behinik behin–, ezin argiago zituen ideiak, eman ere, ematen
|
baitzuen
hitzez hitzeko argudioa, bere jokabidearen arrazoi gisa: " Kristok sufritzen dutenen mina laztantzen du, eta Kristoren laztana da anestesia".
|
|
2009
|
|
|
Eta nola Adak ez
|
baitzuen
hitz egiten, Teofilo Mariak belarrondoko bat eman zion, ez handietakoa baina bai soinutsua; orduan, baina. Adak ez zuen oihurik egin, baina berehala labaindu zitzaizkion malko batzuk masailetan behera?, izeba Ernestina altxatu zen:
|
|
|
–sartu?, eta hura, halaber, izebak ahoskatu ziona, unerik egokienean! Bai baitira hitzak, bonbilla distiratsuak bezalakoak; haiek pizteko, baina, denboraren etengailuari eragin behar, bere mementoan doi, hitz harekin gertatu zen bezala; eta hitzak, espazio denboren konjuntzio akasgabea zuenak, argi argitsua eman zuen ondotik, jakina, abagunean ahoskatua izan zelako egin
|
baitzuen
hitzak izebaren ahotik Domingoren belarrirako bidea, gauetik egunerako tartea zabalduz honen baitan; hitzak argitu zion, bada, Domingori arimaren gaua, buruko zalantzak eta barne borrokak?; baina gorputzaren gauak, hanketako ahuleziak eta ahotsaren hutsak, beste behar bat eragiten zion, ausaz, beste gorputz batekin baino ase ezin zezakeena, eta hala, izebaren magala besarkatu eta burua bularren artean ipintzen ziola, bi aldiz esan zion:
|
|
|
–Zu? , eta nola ez
|
baitzuen
hitzik aurkitu esan nahi zuena adierazteko, hatz erakuslea lokira eraman, eta hantxe ibili zuen Damasok, jira batera eta jira bestera.
|
|
|
Eta nola Adak ez
|
baitzuen
hitz egiten, Teofilo Mariak belarrondoko bat eman zion, ez handietakoa baina bai soinutsua; orduan, baina –Adak ez zuen oihurik egin, baina berehala labaindu zitzaizkion malko batzuk masailetan behera–, izeba Ernestina altxatu zen:
|
|
|
" sartu", eta hura, halaber, izebak ahoskatu ziona, unerik egokienean! Bai baitira hitzak, bonbilla distiratsuak bezalakoak; haiek pizteko, baina, denboraren etengailuari eragin behar, bere mementoan doi, hitz harekin gertatu zen bezala; eta hitzak, espazio denboren konjuntzio akasgabea zuenak, argi argitsua eman zuen ondotik, jakina, abagunean ahoskatua izan zelako egin
|
baitzuen
hitzak izebaren ahotik Domingoren belarrirako bidea, gauetik egunerako tartea zabalduz honen baitan; hitzak argitu zion, bada, Domingori arimaren gaua –buruko zalantzak eta barne borrokak–; baina gorputzaren gauak –hanketako ahuleziak eta ahotsaren hutsak– beste behar bat eragiten zion, ausaz, beste gorputz batekin baino ase ezin zezakeena, eta hala, izebaren magala besarkatu ...
|
|
|
–Zu... –eta nola ez
|
baitzuen
hitzik aurkitu esan nahi zuena adierazteko, hatz erakuslea lokira eraman, eta hantxe ibili zuen Damasok, jira batera eta jira bestera.
|
|
2010
|
|
|
nola izan zitekeen hain konplexua zèn gizona bezalako izaki bat, orain zeloen, orain inbidiaren, eta jarraian auskalo beste zer pasioren mende zegoena, bat batean aingeru bihurtzea, kontraesan psikiko guztien gainetik, soldatak eta ondasunak partekatzeko prest? Hurbilago joanda, baina, Gerhardek berak beste anaia zaharrago bat zuen. Frederick?, zeinarekin ez
|
baitzuen
hitz egiten: erraza zen gero anaiarekin konpondu ez eta anaitasun unibertsalaren izenean hitz egitea eta paradisuko errealitate balizko baten aitzakian hurbileko errealitateari ihes egitea!
|
|
|
–Txakurrak hik akabatu dituk, bai, eta bi zulo egin dituk, jakina?. Eta nola Nikolaik ahoa zabaldu
|
baitzuen
hitz egiteko asmotan, buruzagiak aurrea hartu, eta honela bukatu zuen: –Eta ez kexatu, hirugarren bat eginarazi behar nian eta, hire neurrikoa?!?.
|
|
|
" Txakurrak hik akabatu dituk, bai, eta bi zulo egin dituk, jakina". Eta nola Nikolaik ahoa zabaldu
|
baitzuen
hitz egiteko asmotan, buruzagiak aurrea hartu, eta honela bukatu zuen: " Eta ez kexatu, hirugarren bat eginarazi behar nian eta, hire neurrikoa...!".
|
|
|
nola izan zitekeen hain konplexua zèn gizona bezalako izaki bat, orain zeloen, orain inbidiaren, eta jarraian auskalo beste zer pasioren mende zegoena, bat batean aingeru bihurtzea, kontraesan psikiko guztien gainetik, soldatak eta ondasunak partekatzeko prest? Hurbilago joanda, baina, Gerhardek berak beste anaia zaharrago bat zuen —Frederick—, zeinarekin ez
|
baitzuen
hitz egiten: erraza zen gero anaiarekin konpondu ez eta anaitasun unibertsalaren izenean hitz egitea eta paradisuko errealitate balizko baten aitzakian hurbileko errealitateari ihes egitea!
|
|
2012
|
|
|
Baina behin erreparatu nire lagunaren begitarteari, eta sinetsita geratu nintzen haren egiazkotasunaz. Eseri ginen; eta zenbait minutuz, Usherrek ez
|
baitzuen
hitzik egiten, erdizka errukia eta erdizka harrimena zen sentimendu batez egon nintzaion begira. Ez dut uste Roderick Usher bezala hain tarte laburrean hainbeste aldatu den gizon asko izan denik.
|
|
|
Monsieur Caniveti egin zion kontsulta deia; Larivière doktorea, bere irakasle ohia, etorrarazi zuen Rouendik; etsita zegoen. Gehien izutzen zuena Emmaren abaildura zen; zeren ez
|
baitzuen
hitz egiten, ez zuen ezer entzuten, eta bazirudien sufritu ere ez zuela egiten, bere gorputzak eta bere arimak beren istilu guztietatik biek batera atseden hartu izan balute bezala.
|
|
2016
|
|
|
Elohim izena betiko hartu zutenean, bere esanahiari kasu handia eman zioten,, goitik etorri zirenak? adierazi nahi
|
baitzuen
hitzak, anitza erabiliz, kanpotik etorritako izaki ugari, bat baino gehiago bederen, izan balira bezala.
|
|
|
Ez nuen ezagutzen, eta, egia aitortzera, ez neukan haren irudi bereziki positiborik gogoan: ezagutu nuenetik dortoka baten traza hartu nion, ezin motelago mugitzen zela iruditzen zitzaidan eta tentelduta zegoela, ez
|
baitzuen
hitzik egiten kasik. Medikazioari egotzi nion errua; beharbada une baxuetan soilik ikusi nuen, farmakoen eraginpean erdi ergel eta makal zegoenean.
|
|
|
haren birramonak gogo biziz deskribatzen ei zuen, beti, zer nolako borroken ondorioz zeuzkan gorputzean halako orbain nabarmenak. Hala ere, bazen orbain bat, zeinari buruz sekula ez
|
baitzuen
hitz egin nahi, eta, galdetuz gero, zera erantzuten zuen: –umea, txakurrak bezain makurrak dira gizon zuriak; haiengandik urrun ibili?.
|
|
2017
|
|
|
Guk, hitzik ere ez elkarri. Aurrean, Oierrek baizik ez
|
baitzuen
hitz egin. Harekin ibili nintzen bi urteetan inoiz ez nuen hain bere onetik aterea ikusi.
|
|
2018
|
|
|
Hizketa moduaren baldar eta zuzenak harritu ninduen, Aba Yakuek oso maitea
|
baitzuen
hitz jario bihurri eta, era berean, zirigarria. Garbi zegoen Erregeren gogoa bereganatu nahi zuela.
|
|
2019
|
|
|
Handik minutu batzuetara, Joek aitorpen berdin berdinak egin zituen. Esango litzateke, ondo ikasita zeukala, ez
|
baitzuen
hitzik ere aldatu. Baina ez ziren ausartu.
|
|
2020
|
|
|
Eta horixe zen Tomek nahi zuena. Izeba haserrez itsutzea nahi zuen, horrela, arazo honetaz nazkatzen bazen, gero ez
|
baitzuen
hitzik ere esan nahiko, eta ezta beste inori hitzik ateratzen utzi ere... Eta horrelaxe gertatu zen, gertatu ere.
|
|
|
beltzarana, ile lisoa, sudur luzea, argala, begi biziak. Hura baino isilagoa zen ordea, ez
|
baitzuen
hitzik esaten guztiz beharrezkoa ez bazen. Merlineren lagun batek antolaturiko festa batean ezagutu genuen urtebete atzera, Nafarroako herri txiki batean.
|
|
2021
|
|
|
Hori, aipatu gutunean igartzen delakoan nago, onartzen
|
baitzuen
hitzen aldetik ez zegoela ezer kentzekorik –" En realidad nada había en él que por la letra fuese tachable" –, baina, oi! esateko moduaren aldetik materialistek erabiltzen zuten berbera zen –" pero como la manera de expresarse que V. empleaba era la misma que suelen usar los materialistas" –, eta, ondorioz, gai haietan jantziak zirenek halako mami heretiko bat antzeman ziezaioketen zerari.
|
|
|
Eztun gutxi! ⳠHustasuna dela eta eztela, neri lagun yonki bat etorri zait gogora, orain hamarkada batzuetako heroinomanoa, zaldiaren hasieretakoa, eta herionomanoa zela ere en  tzun izan nion inoiz, bai
|
baitzuen
hitzekiko jolasgura bat gizajoak. Asuntoa da hutsik eta hutsa sentitzen zela hura, zeharoko hutsa, zergatik eta hargatik, baina izugarri hutsa, e?!, eta orduan hasi zen zaldia sartzen, eta denbora pixkatera oso yonkitu, eta ba al dakizue zer esaten zuen?
|
|
|
Ez zen errex guretako, zeren arrunt berezia baitzen; hitz berak ez zuen gauza bera erran nahi, zeren bakotxak baitzuen bere azentua. Eta azentuak kanbiatzen
|
baitzuen
hitzaren adiera edo zentzua. Jendeek erraiten dute euskara ez dela errexa; egia da, bainan Asiako hizkuntza gehienek zailtasun handiagoak badituzte.
|
|
2022
|
|
|
Gure egitekoa, barrandan egoitea. Nork ere jalgitzen
|
baitzuen
hitz bat euskaraz, eta hari zura saka, ixil ixila, nehor ohartu gabe. Eta orduz geroztik hura euskaldun hitzen zakur usmakor, alegia eta basurde zikin zitazkeen solas euskaldunak, Askatasunaren, Berdintasunaren eta Anaitasunaren herrian altxatuak ginen izeiteko, trebe barrandari, trebe salatari, Judasen semeak ginela iduri.
|
|
|
Hitz hori bururatu zitzaionean, plazer moduko bat sentitu zuen; plazer bat guztiz intelektuala, aurkitu
|
baitzuen
hitz egokia, egoera ondoen deskribatzen zuena. Arruntak ziren jendaldea, gerra, porrota, heriotzaren beldurra...
|
|
|
1977ko abenduan, hemengo emazte feministekin Leioara joan nintzan Euskadiko Emakumeen Lehenengo Topaketetara. Han eskatu zidaten zerbaiten erratea iparraldeko emaztekien izenean, gutarik beste nehork ez
|
baitzuen
hitza hartu nahian. Elkarrekin bizpahiru esaldi adostu genituen.
|