|
2000
|
|
|
Inoiz ez dut izan hain korapilo ikaragarria saman. Ezin
|
nuen
hitzik egin, ezin nuen negarrik egin, joder, ezin nuen ezer egin. Berari begira egon naiz orduan, baina ezin nuen gehiago eta estu besarkatu dut nire gorputzaren kontra, musuz betetzen nuela.
|
|
|
Aitarentzat ez
|
nuen
hitzik.
|
|
2001
|
|
|
Ingelesez ez
|
nuen
hitzik ere egiten. Askotan gurutzatzen nituen unaiak, behiekin.
|
|
|
Eszenategi gainean hitz eta pitz hasten naiz, eta ezin gelditu, ordena pikutara bidalita. Lehen, ikuskizunak edo ordu eta erdi iraun zezakeen, egun horretan
|
nuen
hitz jarioaren arabera.
|
|
|
Nik ez
|
nuen
hitz egiteko gogorik. Mantxolarekin behintzat ez.
|
|
|
Mahai gainean eseri eta hankak era sofistikatu batera gurutzatuz, eskua kokospera eraman zuen esperoan. Ez
|
nuen
hitzik egin. Harridura imintzio sotila besterik ez nuen taxutzerik izan.
|
|
|
Zigarroa piztu nuen. Ez
|
nuen
hitz egiteko gogorik. Xaho Xaho interesaturik ez ezik, kasuan erabat sartuta zirudien.
|
|
2002
|
|
|
Ikasleak hasieran etortzen dira galduta daudelako, pisu bila, lan bila… Eta halako zerbitzuak ere eskaintzen ditugu. Niri hasieran ere gertatzen zitzaidan, denbora osoa ematen nuen Euskal Etxean eta euskara besterik ez
|
nuen
hitz egiten. Eta gure helburua ez da ghetto bat osatzea.
|
|
|
Egoera hartan edozer gauza emango nukeen, pentsamendu ilun haiek aienatuz semeari nola hitz egin jakitearren. Baina ez
|
nuen
hitzekin asmatzen. Ez da gau hartako nire ezintasuna zuritzeagatik, baina ni ere hunkituta nengoen albiste anker harekin.
|
|
|
Zer esan behar nion? Nola jarriko
|
nuen
hitzetan artean neureganatu gabe neukana?
|
|
2003
|
|
|
Niretzat, berriz hartu
|
nuen
hitz, aloea eta mirra. Jesukristoren gorpuari bezalaxe...
|
|
2004
|
|
|
Nik, txukun xamar jarri nahi nuen hori euskaraz eta" promozioa" ez nuen erabili nahi. Plazido Mujikaren hiztegian begiratu eta handik atera
|
nuen
hitza. Eta horrelaxe:
|
|
|
Batzuetan, geure buruari ez diogu sentimendu bat sentitzea, edo sentimenduan pausatzea baimendu nahi izaten. Une batean aukera eduki eta esan ez
|
nuen
hitza (protesta, kontsolamendua), eman ez nuen laguntza, ezer ez zitzaidana kostatzen, esan, eman gabe geratu dira betiren betiko. Betiko galduta.
|
|
2005
|
|
|
Berriro hiztuna nintzenetik gizaki bakarra baino ez
|
nuen
hitz egiteko: Mateo.
|
|
|
Nik etxean ez
|
nuen
hitz erdi bat ere esaten; dena irentsi, eta ahal nuen moduan eusten nion egoerari; hori bai, behin ere negarrik egin gabe; eta nire jarrera hura, hain zuzen, erronkatzat hartzen zuen Juliok. Egunean egunean gehixeago estutzen ninduen, soka bat tenkatuz bezala, ea noiz eteten zen, nire harrotasunaren azken gotorlekua suntsitu nahirik, hala erabat azpiraturik uzteko.
|
|
|
Astebete hartan, lagun hark libre zuen denboran, Idoia pare bat aldiz joan zen harekin, gu igerilekuan utzita. Ia ez
|
nuen
hitzik egin neska harekin, nahiz eta pixka bat moldatzen nintzen frantsesez; ez zitzaidan batere gustatzen haren begirada. Dena den, Idoiak ez gintuen ahazten, eta oso adeitsu portatzen zen amarekin, eta nirekin zer esanik ez:
|
|
|
Julioren azken labankada ikusten
|
nuen
hitz haietan, Adelari eta bioi egiten zigun azken erdeinua; Adelari, berak hainbeste gorrotatzen zuen hizkuntza ikasten saiatu zelako, eta, bestalde, oroitaraziz maistraren gorputza bereganatua zuela, ordainetan maitasun apur bat ere eman gabe; eta niri neuri ere mesprezua erakusten zidan, Adelak zidan begiruneari tu eginez bezala. Nire maistrari" euskaldun urdanga" deitzeko modu bat iruditzen zitzaidan, bestalde, hura guztia.
|
|
|
Ongi idaztekooina rrioinarrizko kontua da galdegaia. Orduantxe ikasi
|
nuen
hitzen joskera nolakoa den, Seberoren esanak itsu itsuan hartu behar ez badira ere.
|
|
|
Garestia bada ere, askoz gehiago ikasten da. Moskun nik ez
|
nuen
hitz bat egin gaztelaniaz. Euskaldun bat aurkitu nuen, jatorra, tolosarra, gaztea
|
|
|
Marinelen jangelako mahaiko hulearen zuri urdinari beha egin
|
nuen
hitz, burua jaso gabe.
|
|
2006
|
|
|
Nik ere ez
|
nuen
hitzik esan. Ohean toki gehiago izan arren txoko hartan estututa geunden biok.
|
|
|
Mailu baten antzera sentitzen
|
nuen
hitz jario hura. Isiltzeko eska niezazukeen; komunera altxatu, ea bitartean lasaitzen zinen; baina neu izan nintzen urduritu eta bere onetik atera zena, eta, ideia hoberik ezean, neure poltsa eta guzti jaiki eta joan egin nintzen jatetxetik, eraztuna, paketea eta irakaslea bertan utzita.
|
|
|
Agindu nion kamareroari etorriko nintzela ordaintzera. Ez
|
nuen
hitza bete. Hala izaten da batzuetan.
|
|
|
–.. –sorbalda jaso, begirada jaitsi eta ezpainak estutu nituen, baina ez
|
nuen
hitzik esaten jakin.
|
|
|
Hotzikara sentitu
|
nuen
hitza entzutean. Askara hurbildu eta eskukada bota zuen uretara.
|
|
|
Hitz haiek, lasaitu ordez, neure buruarekin amorrarazten ninduten. Hil bezperan" hitz ematen didazu aldatuko duzula marmola?" galdetu zidanean, mutu geratu nintzen, ezin
|
nuen
hitz egin. Oraindik ez dakit zer sentitu nuen momentu hartan; oraintxe sentitu ohi dudana etxe bat erakustean marmolaren gaia azaldu behar dudan bakoitzean.
|
|
|
Lehendabiziko lerroa bukatu aurretik ere alferrikakoa iruditu zitzaidan ahalegina. Hala ere, denbora dezente egin
|
nuen
hitz egokienak paperera ekartzen, hasieran Elsbethi idatzi nahi niolako eta gero diziplinaz gehiago beste ezergatik baino. Ezin nuen eta ezin nuen.
|
|
|
Ezin izan nuen baina. Ama besarka  tzerakoan ez
|
nuen
hitzik esan, baina ez eztarrian korapiloa egin zitzaidalako.
|
|
|
Ez nion, bada, erantzun. Pentsatu
|
nuen
hitz haiek ez zirela hasiera besterik, eta hobe nuela zuhur jokatzea konfidentzia giroa hondatu gabe.
|
|
|
Mututasun hura eramangaitza zitzaidan arren, halaxe ibili ginen tarte luze batean: nik ez
|
nuen
hitz egin nahi, berak zerbait esan artean.
|
|
|
esaten zidan trajeak bere tentelkeria beste deus nabarmenduko ez zion mizkinen batek. Laster asko ikasi
|
nuen
hitz dontsuaren esanahia, eta handik aurrera eskrupulu handienaz hasi nintzen hartzen neurriak, batez ere praka gurutzekoak.
|
|
|
Garai haietan, ikusi ahal izan nuenez, txikitero koadrilaren ibilerak ia egunerokoak ziren, asterokoak seguru," kolgatu" batzuk zirelako, koadrilako bakarren batek esaten zuenez;" Sabigaingo jamoi bat baino kolgatuago gagoz" esan ohi zuen, bere hitz zehatzak errepikatzearren; baina ez zuten zerrenda pasatzen, eta batzuetan asteak pasatzen ziren kolgatu jakin bat ikusi barik, edozein arrazoi medio ez zelako etortzen; noiz edo behin igual batek galdetzen zuen norbaitez, ausentzia luzatzen bazen, eta hasierako okurrente horrek berak esan ohi zuen, horrelakoetan," haren jamoia erretiratu dabe". Ez da gauza bera, baina saskibaloi taldeko izarren kamisetekin horrela egiten omen dute Ameriketan, izarra erretiratzen denean kamiseta taldetik kendu eta kiroldegiko sabaitik eskegi, nik horrekin lotzen
|
nuen
hitz jokoa, bazitekeen txikiteroak ere bi ideia horiek hala edo nola elkartu izana. Edo agian dena izango zen urteetan (ni bezala) kirol kazetaria izandako baten deformazio profesionala.
|
|
2007
|
|
|
Duela hiruzpalau urte erabaki
|
nuen
hitzaren bitartez emozioak igortzeko ahalegin hau islatzea.
|
|
2008
|
|
|
Lasai ez baitut espero kartak erantzunik izatea. Soilik nahi
|
nuen
hitz hauen bidez zuri gogoraraztea, oraindik ere hemen ez dela zilegi ihes betea, baina bakea lor dezazula, nonbait balego bakea. Aizu, Izarren hautsa ez al da bizitzaren melodrama?
|
|
|
Entzuna
|
nuen
hitz hura, eta banekien bukaneroen artean aski arrunta zen zigor latz bat adierazten zuela: erruduna lehorrera eramaten zuten bolbora pixka bat eta perdigoi batzuekin, eta hantxe abandonatzen zuten uharte desolatu eta urrunen batean.
|
|
|
Dick ez zen luzerako joan, eta hura kanpoan zen bitartean Israel belarrira aritu zitzaion sukaldariari. Ez
|
nuen
hitz bat edo beste baizik harrapatzerik izan, eta, hala ere, jakin nuen garrantzizko berririk; zeren, zentzu bereko beste hitz solte batzuez gain, ondorengo esaldia entzun bainuen osoosorik:
|
|
|
Beste ahots batek erantzun zuen, eta gero aurrenekoak. Silverrenak, ezagutu egin nuen?, kontaketari ekin zion ostera, eta luze iraun zuen bere hitz jarioak, besteak noizik eta behin eteten ziola. Doinuagatik, biak berotuta ari zirela ematen zuen, ia amorruz; baina ez
|
nuen
hitz bat garbi entzuterik izan.
|
|
|
AGURTZANE. Ez nekien norengana jo, eta lagun bat behar
|
nuen
hitz egiteko.
|
|
|
Ez
|
nuen
hitz egiteko indarrik ateratzen. Isiltasun une hura hausten saiatu arren, hitzak ez ziren ahotik ateratzen.
|
|
|
Eta hala ere, AMETSA sartu nahi izan
|
nuen
hitz gezidunen hutsuneren batean, hura guztia amets bat zela, esnatzean dena ahaztuko nuela pentsatu nahi nuelako. Baina ez zegoen lekurik, ez zegoen laukitxo zuririk horretarako.
|
|
|
Behin gogoratzen naiz horrelako bat egin nuela, eta guztira abizen bereko berrogeita sei telefono zenbaki azaltzen baziren gidan, berrogeita laugarren saioan erantzun zidan interesatuak. Eta hain nengoen nazkatua eta itxaropen guztiak galduta ordurako, bere ahotsa entzun ostean ez
|
nuen
hitz egiteko ausardiarik izan.
|
|
2009
|
|
|
Poltsa handi bat daukat hor. Eta gaia pixka bat zentratu nuenean hasi nintzen irakurtzen Donostiari buruzko gauzak, gerrari buruzkoak, Parisko Komunari buruz ere nahi
|
nuen
hitz egin... Gero istorioak berak eskatu didan ahala joan naiz bilatzen gauza zehatzagoak.
|
|
|
hitza ez zen gogorrena. Zalgizerengandik, eta orobat Orthezen, ikasia
|
nuen
hitzen erranahia ez dela beti bat eta bera izaten. Erran nahi baita, emakume batez, artzaintsarik ederrena?
|
|
|
bete nahian ari zen neska. Ondo pentsatzen hasita, gerta liteke neskak hitza ondo esan izana, eta ni izatea ez zekiena zer zen laratza, ni izatea bilatu zuena ezagutzen ez
|
nuen
hitz baten ordaina.
|
|
|
Ez
|
nuen
hitzik kontsolatzeko. Esango nuena esango nuela alferrik eta faltsu izango zen.
|
|
2010
|
|
|
Oi, Madrilgo eguzki zeru urdinak, askatasunaren ikurtzat nituenak! Hain malenkoniatsu nengoen, bai, non sentipen harekin afaldu, afari guztian ez
|
nuen
hitz erdirik ere egin, eta halatsu joan bainintzen ohera?
|
|
|
Bekatu mortala, deabrua, infernua: nik ez
|
nuen
hitz haietan sinesten, beharbada, baina hainbestetan entzun nituen ume umetatik, non errotu ere, errotu baitzitzaizkidan neure baitan, landare batzuk balira bezala, erro ezin sakonagoak zituztenak, inkontzientearen lurretarainokoak. Esan nahi dizudana da nik ez nuela kontzienteki sinesten, beharbada, baina inkontzienteki bai.
|
|
|
Gerhardek berriro erabili zuen pluraleko lehen pertsona, eta berriro sentitu
|
nuen
hitz hura labana bat balitz bezala, harengandik guztiz bereizten ninduena, ez infernuan sinesten ez nuelako, haginetako mina, belarriko mina eta minezko min guztiak dira infernu?, baizik eta zeruan sinesten ez nuelako, ez bederen Gerhardek aditzera ematen zidàn modu inozo hartan, klaserik gabeko gizarteak gizonaren barru barruko gose egarriak aseko zituelako ustean. Izan ere, nola eraiki zitekeen Paradisu bat?
|
|
|
Nik, bekatu mortalean bizi zèn gizaki jainkogabe honek!? ez
|
nuen
hitz haietan sinesten, jakina, eta Teofilo Mariak zerbait irakurri zuen, beharbada, nire aurpegian, modu inkontzientean bazen ere, hurrengo hitzak niri zuzendu zizkidan bederen: –Horregatixe salbatu zuen Jainkoak Moises uretatik, ezta??.
|
|
|
Isilean entzuten
|
nuen
hitz monotono haien segida, nire pentsamenduak lokartzen zituen iturri baten murmurioa bezala. Hitzok aurretik pasatzen zitzaizkidan, beti desberdinak eta beti berdinak, bide nagusiko zumar eroriak bezala, aurrean komisarioaren ahots labur eta etenak kolpatu nauen arte.
|
|
|
Halaxe esan zuen ahozko epaiketan ustezko biktimak: " Etxera igotzera gonbidatu
|
nuen
hitz egin genezan".
|
|
|
Oi, Madrilgo eguzki zeru urdinak, askatasunaren ikurtzat nituenak! Hain malenkoniatsu nengoen, bai, non sentipen harekin afaldu —afari guztian ez
|
nuen
hitz erdirik ere egin— eta halatsu joan bainintzen ohera... baita biharamun goizean berdintsu jaiki ere. Eta orduan, berriro mintzatu zitzaizkidan Madrilgo eguzkia eta zeru urdina, kontzientziaren ahotsa bitartekotzat hartuta:
|
|
|
" Gaur, azkenean, kalonje jaunarekin hitz egin dut, eta hitza argi bihurtu da... zeren, Jainkoak bizirik nahi banau, misio jakin baterako izango bainau, eta nik bai baitakit neure misioaren berri...". Nik —bekatu mortalean bizi zèn gizaki jainkogabe honek! — ez
|
nuen
hitz haietan sinesten, jakina, eta Teofilo Mariak zerbait irakurri zuen, beharbada, nire aurpegian, modu inkontzientean bazen ere, hurrengo hitzak niri zuzendu zizkidan bederen: " Horregatixe salbatu zuen Jainkoak Moises uretatik, ezta?".
|
|
|
Gerhardek berriro erabili zuen pluraleko lehen pertsona, eta berriro sentitu
|
nuen
hitz hura labana bat balitz bezala, harengandik guztiz bereizten ninduena, ez infernuan sinesten ez nuelako —haginetako mina, belarriko mina eta minezko min guztiak dira infernu—, baizik eta zeruan sinesten ez nuelako, ez bederen Gerhardek aditzera ematen zidàn modu inozo hartan, klaserik gabeko gizarteak gizonaren barru barruko gose egarriak aseko zituelako ustean. Izan ere, nola eraiki zitekeen Paradisu bat... istripu baten posibilitatearen gainean, adibidez, aerolito batek gure planetarekin noiznahi egin zezakeenean talka?
|
|
|
Bekatu mortala, deabrua, infernua: nik ez
|
nuen
hitz haietan sinesten, beharbada, baina hainbestetan entzun nituen ume umetatik, non errotu ere, errotu baitzitzaizkidan neure baitan, landare batzuk balira bezala, erro ezin sakonagoak zituztenak, inkontzientearen lurretarainokoak. Esan nahi dizudana da nik ez nuela kontzienteki sinesten, beharbada, baina inkontzienteki bai.
|
|
|
Duela jadanik zenbait urte, Koldo Mitxelenarekin izan
|
nuen
hitz aspertu batean, ezagutzen ez nuen olerkari baten berri jakinarazi zidan, haren poema baten kopiaren bidez. Literatur balioaren aldetik beharbada maila gorenekoa ez bazirudien arren, argi zegoen mamiaren aldetik garaiko poemagintzan zeharo arrotz gertatzen zen pentsamolde bat adierazten zela bertan.
|
|
|
–Juana Mariren amak ere horixe esaten du, hartu
|
nuen
hitza?. Orain dela ez hainbeste urte, alaba beste emakume batekin ezkonduko zela eta ume txinatar baten amona egingo zuela esan izan baliote, igual hiltzea nahiago izango zuen eta orain, berriz, Laura bere alaba adina maite izateaz gainera, egun osoa ematen omen du bilobarekin pentsatzen.
|
|
|
–Niri balio didana nire amaren aurrean eman
|
nuen
hitza betetzea besterik ez da. Jainkoaren aurrean ezkontzen nintzen arte, inork ez ninduela bere egingo agindu nion eta hitza beteko dut.
|
|
|
Oso argi
|
nuen
hitz egin behar genuela; eta hala diot gaur ere. Su etena hautsia zegoen garai hartan.
|
|
|
Eta azken guzien buruan, horra nik nahi
|
nuen
hitz madarikatua: Dicha corte pronunzio y declaro dicha sentencia.
|
|
|
Ez nion erantzun. Ezin
|
nuen
hitz egin. " Ikusi nahi baduzu, etorri nirekin", esan zidan bat batean.
|
|
|
" Nonahi eros dezakegu liburua —jarraitu nuen—, denda askotan ikusi ditut Dylan Thomasen poemak. Europan baino ezagunagoa da hemen." Kontu handiz aukeratzen
|
nuen
hitz bakoitza, bere onespena nahi nuen. Halere, hartuta berriro bere konpasa, lasai nengoen.
|
|
|
Halere, barruko papera oso zuri zegoen, pittin bat kiribilduta. Hantxe aurkitu
|
nuen
hitza, letra beltzez idatzita: Mitxirrika.
|
|
|
Esfortzua egin behar izan nuen Irantzu maitatzera zein gorrotatzera ninderamaten indar biak ez uztartzearren, bestela erotuko nintzen. Euskara teknikariak zutik jarraitzen zuen eta igarri
|
nuen
hitza berriz hartzeko prest. Badoa nire kuttuna.
|
|
|
Saiatu arren ez
|
nuen
hitzik aurkitzen nire frustrazioa kanporatzeko. Zerbait esatearren Ametzola parkekoa kontatu nuen.
|
|
|
Hor, huts egin dinat". Zoritxarrez, segidan ene idazkian zuzendu
|
nuen
hitz horretaz ez naiz gehiago oroitzen.
|
|
2011
|
|
|
Guretzat, unibertsitate frankistetan ikasi genuenontzat, drama izan zen. Beti denbora tarte bat utzi behar zenez, nik, historia ikasketak egin arren, XX. mendeaz ez
|
nuen
hitz bat ere entzun klasean. Are gutxiago, 36ko gerraz, Errepublikaz edo frankismoaz.
|
|
|
Nik behin baino gehiagotan entzun
|
nuen
hitz hura gurean bederen, eta zuk berdin: antzeko hitzekin ez bezala, ahoskatzen ez zenuen, bada, hitz hura, letrak edo silabak jan edo erantsi gabe!
|
|
|
Ongi bete
|
nuen
hitza, Satur, ez erran niri ezetz?
|
|
|
Gaurkoak Elisaren eguna behar luke, ez naiz Antolatzailearekin elkarrizketarik eduki behar izatera arriskatuko, berarekin elkartu behar izatera, ezin naiz berarekin elkartu okadaka ateratzeko prest hainbeste zabor digeritu gabe dudanean; mendekutik guztiz kanpo uztea erabaki nuen gainera, ez merezi ez duelako, berriro ikusi nahi ez nuelako baizik. Izatez, bera ez hiltzea ez
|
nuen
hitzez hitz pentsatu, omisioz baizik, bere kontzeptua ere ez baitut buruan izan nahi, nahikoa gaitza izan da bere Facebookeko argazkiari aurre egitea, perfilekoa baino ez diot ikusi, ehunka dituen arren hirugarren mundura eginiko bere bidaietan atereak, edo afari/ bazkarietan, lagunez inguraturik ziurrenik; ez naiz gai izan beste ezer egiteko, banekien Aitor bere laguna izango zela, orain ez da, ...
|
|
|
Ezin da. Hor blokeatzen nintzen, hau ezin da gertatu, bere senarra, bere ahizpa, terriblea zen; tortura; orduan ikasi
|
nuen
hitzaren esanahia, eta ez Inkisizioari buruzko klase batean, edo frankismoarenean, neska bat eraman zutelako, osasuntsu, torturatu zutelako, eta tortura ez zen polizia hipertenso erdi frankista batek perka bat ematea; elektrizitatea zen, biluztasuna, kolpe kalkulatuak, eraginkorrak, kaka eta pixa ziren?, hil zutelako kausa naturalez, eta egin zutenak ez zirelako, epaiketa historiko?... batean zigortuak izan,, nola koño ausartu zarete pentsatzen hori egin daitekeela??,, kausa naturalak?
|
|
|
Hogoi urtetan, «ez ontsa» hura harrapatu nahi
|
nuen
hitzetan, haren ulertzeko eta ezagutzeko, haren hezteko, haren goxatzeko nolabait. Lehen, orain bezala hain segur?, denak Rimbaud tarrak ginen hogoi urtetan:
|
|
|
Ongi josia, artikuluak erraz eraman ninduen detailetik gogoetara, ezin zen hutsera jo. Egileak ezagutzen zuen gure populuaren lege zaharra, festetako akelarrean sorginak neskame soilak ziren, “mirabe” zeukan idatzia, oroitzen naiz, orduan ikasi
|
nuen
hitza nik, gau eskolako irakasleak. M letra buruz ikasten ari omen zen.
|
|
2012
|
|
|
Ordura arte apenas gurutzatu
|
nuen
hitzik Naroarekin. Neska hark bazuen zerbait erakartzen ninduena baina, aldi berean, ez dakit, beldurra ematen zidan.
|
|
|
Eskua sorbaldan ipini nionean, ordea, astindu indartsu batek hartu zion gorputz osoa, irribarre bitxi bat agertu zitzaion ezpainetan, eta marmar apal, presatu, ezin ulertuzkoan jardun zela ikusi nuen, ni bertan nintzela ohartuko ez balitz bezala. Harengana makurtuz, azkenean ulertu
|
nuen
hitz haien esanahi izugarria.
|
|
|
Burutik oinetara hasi nintzen dardarka, sukarraldi gogor batek jota bezala. Ondo asko ezagutzen
|
nuen
hitz haren esanahia. Banekien zer adierazi nahi zidan anaiak.
|
|
|
Nire arropak seinalatu zituen; lokatzez beteta zeuden, eta odoleztatuta. Nik ez
|
nuen
hitzik egin, eta zerbitzariak eskua hartu zidan gozo gozo: giza azazkalen harramazkak ageri zituen.
|
|
|
Ez
|
nuen
hitzik aurkitzen, hura ikustean barruan sortu zitzaizkidan irrikak eta gogoak nahikoa indarrez adierazi ahal izateko, eta batzuetan hitz hauek esanarazten zizkidaten: «Gutxienez bat edo beste, edo hobeto esan, arima bakar bat itsasontzitik onik atera balitz, edo ihes egin balu eta niregana etorri, eta horrela lagun bat, adiskide bat izan, niri hitz egiteko eta nik harekin hitz egiteko!» Nire bizitza bakartian ez nuen inoiz horren gogo bizi eta gartsua izan adiskideen laguntasuna izateko, edo ez nintzen hura galtzeagatik horrenbeste damutu.
|
|
|
Horregatik askotan nire egoeraz guztiz damutua egoten nintzen. Ez
|
nuen
hitz egiteko lagunik, noizean behin auzoarekin izan ezik; eskulana beste zereginik ez nuen eta askotan esaten nuen jenderik gabeko uharte batera bidalia izan den gizon bakarti baten erara bizi nintzela. Baina nolakoa izaten den zuzentasuna!, eta zenbat pentsatu luketen gizonek beren egoera beste okerragoekin alderatzen dutenean, Zeruak behartu baititzake egoeraz aldatzera, eta esperientziaren bidez lehenago zuten zoriona ikusaraztera; eta hala diot, nolakoa den zuzentasuna, izan ere, uharte galdu batean ikusten nuen bizitza bakarti hori izan baitzitekeen nire halabeharra, arrazoirik gabe askotan orduko bizitzarekin alderatu nuelako, eta aldiz, aukera izan nezakeen, bizimodu horretan aurrera egin izan banu, aberatsa eta zori onekoa izateko.
|
|
|
Oloari haien hizkuntzan hlunnh esaten zaio. Bizpahiru aldiz errepikatu
|
nuen
hitz hau; zeren eta, hasieran uko egin banion ere, gero, hobeto pentsatuta, ogi moduko zerbait egin ahal izango nuela bururatu baitzitzaidan, esnearekin batera aski izan zitekeena bizirik irauteko, beste herrialderen batera eta neure espezie bereko izakiengana ihes egin ahal izan arte. Zaldiak berehala agindu zion familiako neskame behor zuri bati olo kantitate dezentea ekartzeko zurezko azpil moduko batean.
|
|
|
«Zuzen zegoen!». Nik bakarrik ulertu
|
nuen
hitz horien esanahi iluna: nitaz ari zen; nahi gabe igarri nion patua dohakabe hari; senak ez zidan hutsik egin:
|
|
|
Bai, ordea, kontua larria zela. Beti bezala pentsatu
|
nuen
hitz egin behar genuela, ez zegoela beste biderik, aspaldian gureak sasiz josiak bazeuden ere. Eseri nintzen sofan eta seinalatu nion berak salan erabiltzen duen pareko besaulkia.
|
|
|
baina etxean ez; ez
|
nuen
hitzik esan 1993ra arte. Orduan
|
|
|
Ez nekien nori deitu. Konfiantzazko norbait behar
|
nuen
hitz egiteko. Eta zu oso pertsona garrantzitsua zara niretzat.
|
|
|
ALIZIA. Lagundu egin nahi nizun. Uste
|
nuen
hitz egiteak egoera hobetuko zuela.
|
|
|
GERMAN: Uste
|
nuen
hitz eginda genuela, bizitza berri bat hastea merezi genuela?
|
|
|
ez
|
nuen
hitzik erantzun epaileak eskatu zidanean
|
|
|
Ez
|
nuen
hitzik esan kartzelako hogeita hamar urteetan.
|
|
|
Nihaurek ezagutzen ez nuen gizon gazte batek, hasarrezko behako bihurri batean, erhia eni buruz puntaturik eta hogoi bat lagun arrotzen aurrean erran zautalarik, ohoin bat nintzala! Harriduraz eta aurrekoaren alderako uzkurkeriz zapaldua, ez
|
nuen
hitz bat atera ahal izan erantzuteko! Ez diok deus ihardesten, daut erraiten, enekin zen ortzaiztar lagunak! Horren hitz gaixtoek ez naitek hunkitzen!
|
|
2013
|
|
|
«Ezinezkoa zen gatazkari buruz idaztea denbora luze batean. Ez
|
nuen
hitzik aurkitzen zein triste eta haserre nengoen esateko. Areago, errazagoa zen triste egotea, haserre egotea baino, haserrearen eremua arriskutsua baitzen», salatu du idazleak.
|
|
|
Logelatik irtetea lortu zuen, eta Farotik Bilbora itzuli zen autoz, bakarrik. «Baina bide guztia egin
|
nuen
hitz egiteko eta konpontzeko desiratzen. Etxera itzultzeko erregutzen amaitu nuen».
|
|
|
Nazioarteko aldizkarietan argitaratu izan dizkidate, baina gaurko prestaturik nekarrena ahaztu zait? , hasi behar izan
|
nuen
hitz totelka, baina berehala ekarri nuen gogora?. A, bai, orain gogoratu naiz.
|
|
|
Hark ere ez zuen identifikatu, ez zuen interpretatzen jakin, ez zuen adierazten asmatu, nagusiki bere merituz bideratutako bilaketaren emaitzak zer nolako talka egin ote zion emozioen erregistroan. Neronek ebaki ahal izan
|
nuen
hitz bakar eta berbera ahoskatu zuen halako batean, egokiagorik aurkitu ezinean, hasperen luze baten atzetik, kanpaiak bezala errepikan: ostia, ostia, ostia...
|
|
|
Nik ez
|
nuen
hitzik egiten, nire mihia gelditu egin zen. Hitz egiten ahaztu nuen momentu batez, ez, ordea, negar egiten.
|
|
|
Esan dut nobelak hitz egiten duela garai aldaketen inguruan eta Euskal Herrian bizi ditugu, baina ez hemen bakarrik. Ez
|
nuen
hitz egin nahi soilik hemen ematen ari diren edo etortzeko diren aldaketez, baizik eta gure zibilizazio honetan ematen ari diren aldaketez.
|
|
|
Gudariñoak. Nik asmatu
|
nuen
hitza.
|
|
|
Laborrizko garrasi hartaz ez
|
nuen
hitz egin Yuri Rumeren bilobarekin. Bai, aurrera jarraitu genuen deus aipatu gabe.
|
|
|
Duela bizpahiru urteko hitzaldi batzuetan olgetan jardun
|
nuen
hitz jokoarekin.
|
|
|
Aingeruak zeuden tokian ez
|
nuen
hitz egin nahi izan, nostalgiak Chet Bakerren doinua duelako; zuri beltzez profitatutako kriseilua itzaldu genuen, zigarroaren azken hatsarekin
|
|
|
Ez
|
nuen
hitz egiten behar den estimulurik ez neukalako.
|