|
2000
|
|
|
" Bestela, bertako sagarrarekin eginda dagoelako bakarrik bezeroak erosiko du?" Ez dago oso ziur Larrañaga. Labela lortzeko
|
bide
errazena ekoizle txikiek daukate, orain ere ia sagar kopuru guztia bertakoa erabiltzen dutelako.
|
|
|
EHk esana du bere jarduna
|
bide
demokratiko eta politikoetatik abiatzen dela eta ez dela gaitzespen kontuetan sartuko. Irudi kontua da azken finean, EHk ez du gaitzespenik erabiliko, baina berba dontsu eta huts horretatik «bide demokratiko eta politikoetara» tarte handia dago.
|
|
|
Batetik, ezker abertzalearen jardun politikoan azken urte bietan jarrera berriak ikusi ez dituenak itsuarena egiten du; eta bestetik, edonork daki edozelako gatazketan berbek eta esamoldeek duten garrantzi bereziaz. Beste kontu bat da proiektu politikoei dagokionez, hor berbek mirari gutxi ekarriko dute, idea argiak eta
|
bide
zehatzak behar baitira hor. Eremu abertzaleak badu lanik, «euskal herriaren hitza eta erabakia» praktikara eramateko.
|
|
|
Hori ez da izan euskaltzain batzuei egun batean berriz arauak ematen hastea bururatu zitzaiela. Ez, ez, 90 eztabaida berezia izan zen
|
bide
honetatik jo behar genuen ala ez ikusteko; argitaletxeetatik eta beste leku askotatik arauak eta arauak eskatzen ari ziren. Leioan eztabaida handia izan zen orduan.
|
|
|
Euskal Herriko beste bi autobideek, A eta A, 33.000 milioi pezeta (1.320 milioi libera) bildu zituzten 1998an,
|
bide
horietan egunero ibili ziren 60.000 gidariek ordaindutako bidesarietatik. Kontuan izan behar da autobideen dirusarrera bakarra bidesariena dela.
|
|
|
HABEk eta Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailak HABEnet sarea eratu dute. Sare telematiko hau helduak euskalduntzeko eta alfabetatzeko erabiliko da, eta informazioa kudeatzeko
|
bide
erosoa eskaintzea du helburu nagusi. Sare telematiko berriak 140 euskaltegiei, 1.800 irakasleei eta 50.000 ikasleei zerbitzu zuzena emango die, eta herritar guztiek erabili ahal izango dute.
|
|
|
Jauntxoek errentak dirutan jasotzen zituzten, hauek ez ziren aldatzen baina diruak gero eta gutiago balio zuen. Beraz, dirua erdiesteko
|
bide
bakarra zuten: erregeak zerbait emaitea militar zerbitzuen ordainez.
|
|
|
Baina atzerabidea handia izan da gaur arte, ondorioz, bere gain hartzeko borroka zaila zen. Zenbaitek
|
bide
horri ekin zion ordea.
|
|
|
Paperzaleak Kultur Elkartearen «Ostiela! »k, bere bost urtetan, ia alero kaleratu du testu erotikoren bat. Jaio berri den «Putz» aldizkariak ere azkeneko Durangoko Azokan egin zuen bere aurkezpena
|
bide
horretatik jo du eta bestelako edukien artean erotismoari ere egin diote leku.
|
|
|
Santiago bideetako batek, Frantziatik zetozen bidaiariek heltzen zioten
|
bide
honi Landak eta Pirinioak gurutzatu eta Ibañetako gainetik Orreagako bidetik jarraitzen zuen. Bidaiariek idatzita utzi zuten eremu hauek gurutzatzerakoan izan zituzten sentipenak, sagardoari eta sagarrondoei erreferentzia eginez.
|
|
|
Ezker abertzalearen aparato politikoek, kirtena kontrolatzen dutenek, erabaki behar dute Lizarra Garaziko erresoluzio eskemari bene benetan heldu nahi dioten, horrek esan gura duen guztiarekin. «Eman hitza herriari» Lizarrakoaren muina, bere esanahi sakonenarekin heldu behar zaio, eta hori erabat kontrajarria dago Arabako herritarrek
|
bide
politikotik horrenbeste kargu instituzionaletarako aukeratu duten pertsona heriotzez baztertzearekin.
|
|
|
Lehiaketaren helburua neska mutilen eskuetan sormena, irakurketa eta idazketa txikitatik lantzeko tresna eraginkorra jartzea zen, hauek ezinbestekoak direlako literaturzaletasuna sortzeko. Azkenean, sormen lana eta besteekiko sentipenen adierazpena euskaraz gozatzen hasteko
|
bide
egokia zela ikusi genuen. Horretarako eskola da erakunderik eraginkorrena.
|
|
|
Izan ere, hauteskunde kanpainetan politikariek esan ohi dituzten gauzak maila jakin batean kokatu beharrekoak baitira ia beti: beste partidu politikoen deskalifikazioa, lau ideia orokor bezain sinple eta, hori bai," Guk geurean jarraituko dugu
|
bide
onetik baikoaz", beti ere goi maila batean, oso altutik doan mailan, oso urrun ikusten diren helburu batzuen atzetik beti...
|
|
|
Baina guk pistan ezkerraldera jarraituko dugu eta hemen kilometro bat egin ondoren, ezkerrera jarraitzen duen gurdi-bidean sartuko gara. Berehala marra hori eta zuriak ikusiko ditugu eta
|
bide
egokian goazela baieztatuko dugu. Larreetan behera sastraka batzuk behatuko ditugu; ipar ipuruak (Juniperus communis) dira.
|
|
|
Maldak jaitsi eta bidea gure hankapean galdu arren berehala topatzen da marra hori zuriren bat. Honela, lehen atzean utzitako bidegurutzera helduko gara (7.5km) baina
|
bide
desberdinetik etorrita. Hemendik Leitzarako bidea jada badakigu eta ziurrenik gauza berrietaz ohartuko gara oraingoan.
|
|
|
Guevarak esandakoekin amaitzeko,
|
bide
honi ekin dioten burukideek beren postua alderdiaren esku utzi luketela esan du.
|
|
|
Banku tradizionalentzat hil ala bizikoa izaten hasia da Interneten egotea. Eta ez da soilik erabiltzaileek zerbitzu eta
|
bide
mota gehiago eskatzen dituztelako, bankuentzako abantailak ere handiak direlako baizik. Kostuak zeharo murrizten dira.
|
|
|
Egun Euskadiko Kutxak badu bereziki enpresei eta bezero bereziei eskaintzen dien banku elektroniko bat, baina berehala bildu da Interneten mundura. Esparru horretan, bulegoak, txartelak edota telefono bidezko bankua bezalako salmenta
|
bide
tradizionalen saltoki osagarri gisa dute Internet bidezko bankua
|
|
|
Bere azken biltzarreko ebazpenen arabera, herri hau independentziara eramango lukeen bide subirano batetik nahi du aurrera egin, Konstituzioak eta Estatutuak dituzten aukera guztiak esploratzeari utziz. Estatutuaren markoan gobernatzen ari denak
|
bide
horri uzten badio, zailtasunak izango ditu bide berri bat esploratzeko. EAJ esploratzen ari den bidetik ezinezkoa da gatazka ebaztea.
|
|
|
Dugun gobernua minorian dago eta egonkortasunik gabe oso zaila dauka akordioak lortzea. Gainera, Juan Jose Ibarretxe lehendakariak bere politika okerra zuzendu ordez,
|
bide
beretik egin nahi du aurrera. Zaila du aurrera egitea, hasteko, bere erabakien eta erantzukizunen berri eman behar duelako herritarren aurrean.
|
|
|
Idazle batek bere lana kanpora atera nahi badu, bere aldetik mugitu behar du eta, egia esan, batzuk ari dira arrakasta lortzen. Bernardo Atxagak ireki zuen bidea helduentzako literaturan, eta esaterako, Anjel Lertxundi ere ari da zabaltzen
|
bide
hori. Baina bakoitza bere aldetik ari gara.
|
|
|
Gero eta presio handiagoa jasaten ari dira Ibarretxeren gobernua eta EAJ, eta ikusi da EHri helarazitako mezuak, presio hori deskargatzeko diren edo EH eta Lizarra Garaziko hezietatik kanpo gehiago mugitzen hasiko diren. Orain artean, ordea, EAJk bide bati ekiten dionean, malgutasunez baina denbora nahiko luzean
|
bide
horri atxikitzen diola diosku esperientziak.
|
|
|
Bertsolaritzarekin gozatzen irakastea, hori da garrantzitsuena". Arantzazu Loidik ere
|
bide
horretatik ikusten du txapelketa honen etorkizuna: " Desmitifikatu egin behar da, txapelketa kutsua ahalik eta gehien kendu, eta ez dadila izan inorentzat frustrazio motibo".
|
|
|
Gailendu den euskararen normalizazioaren aldekoek ere behin baino gehiagotan eman diote lepoa etxeko euskarari eta euskalkiari. Ikuspegi nazionalaren izenean emandako urrats asko
|
bide
horretatik joan dira. Xabier Amurizak aipatzen zuen:
|
|
|
Bestalde, eta hainbeste urtetako lanen ondorioz, euskal kulturaren enpresetan aritzen diren kideek esperientzia metatu dute eta hau oso zaila izaten da erakundeko gainerako kideei esplizitoki transmititzea. Orain arte transmisiorako
|
bide
bakarra elkarrekin fisikoki lan egitea izan da eta noski, egoera hau oso gutxitan izaten da posible. Beraz, erakunde gehienetan dagoen jakinduria eta esperientzia pertsonetan esklusiboki metatuta dago eta pertsona horiek desagertzen edo joaten direnean, erakundeek batzuetan hutsetik hasi behar izaten dute prozesuak eraikitzen.
|
|
|
Gainera, zorte pixka batekin turistarik gabeko paradisu txikiekin egin dezakegu topo, batez ere gure ibilbideak aukeratzerakoan zertxobait arriskatzen badugu. Hori bai, bagoaz pazientziarekin jokatu dugu, kostaldeko
|
bide
hauek oso bakartiak baitira, eta inor autoz pasatzekotan bi gidari mota izango dira: baserritarrak (ez gaituzte hartuko, autoa bertatik bertara ibiltzeko erabiltzen dutelako) edo turistak (ez gaituzte hartuko, horrelakoak direlako).
|
|
|
Halakoxea da Korsika, mendi gain bat igaro eta Pirinioetatik olibondoetara jaitsi ginen gisa berean, hurrengo gaina pasatzean, Castaniccian sartu eta galdu ginen. Kilometroak eta kilometroak gaztainondoen itzalpe goxoan barrena," skalextria" baino
|
bide
bihurgunetsuago batean, zeinetan txerri koadrilak ziren jaun eta jabe, autoekin askorik larritu gabe, bide erditik pasioan zebiltzala. Azken batean, behin Asterix eta Obelix pasa ondoren, zer beldur behar zuten ba...
|
|
|
Pertsonalki, gazte horiek oso inpresio ona egiten didate. Gazte mordo bat badago, adibidez Baionan, maila polita daukana, eta
|
bide
horretatik segituz geroz, urrutira iritsi daitekeena. Hots, Iparraldea indartzeko adina ondasun badagoela iduritzen zait.
|
|
|
1980an 25 urterekin lehen txapela irabazi arte
|
bide
zaila izan omen zenuen, lesioak tarteko.
|
|
|
Barandiaranek azterketa txiki bat egin zuen han. Eta orduan ireki genuen
|
bide
hori eta Xabier Peñalver hasi zen bide hori urratzen. Zaila zen, batez ere aztarnategi horiek oso handiak direlako.
|
|
|
Barandiaranek azterketa txiki bat egin zuen han. Eta orduan ireki genuen bide hori eta Xabier Peñalver hasi zen
|
bide
hori urratzen. Zaila zen, batez ere aztarnategi horiek oso handiak direlako.
|
|
|
Ez da beldurra, bide hori adostasunaren bidetik egin nahi genuke. Aurreko urteetan, eta batez ere sozialisten historia eta tradizioa kontuan hartuta,
|
bide
hori adostasunaren bidez egitea posible zela ikusi genuen. Une honetan ez dugu aukera hori ikusten.
|
|
|
Ez da beldurra,
|
bide
hori adostasunaren bidetik egin nahi genuke. Aurreko urteetan, eta batez ere sozialisten historia eta tradizioa kontuan hartuta, bide hori adostasunaren bidez egitea posible zela ikusi genuen.
|
|
|
" Desoreka batean bizi naiz, anbibalentzian bizi naiz, orokortasuna bilatzen dut, sofrikario horretan garatzen dut ene bizitza". Haatik, norabait abian delarik, ez omen du bere burua
|
bide
hertsien barna mugatzen. Zure obran, zure kantuetan eta zure aipuetan etsipen gisako arrasto bat ageri da.
|
|
|
" Goiena egitasmoa
|
bide
beretik doa. Duela hamar urte herri hedabideetan hutsik zegoen gunea baliatzean egon zen koska.
|
|
|
3) Morfologiaz, izenen erabileraz batzordeak prestatu duen aintzinkana pundu nagusietan oinharri bezala hartuak jokatuko du, aditzarekikoa beste aldi baterako utziaz. 4) Aztertu dira, orobat, batzordeak euskal hitz zahar eta berrien formaz gertatu dituen lanak, gero ere hori
|
bide
beretsutik hobeki lantzeko asmoz. Atsegin hartu du Euskaltzaindiak elkar hizketa honetan agertu den giroaz, jendetasunaz eta elkar lanerako gogoaz eta uste du gero ere guztion laguntzarekin, bere eginkizuna beteko duela.
|
|
|
ARALAR ildoko kideek aspaldian ahoz eta idatziz adierazten ari direna txosten batean agertu dute ezker abertzaleko korrenteko kideek. Gaur egun, ezker abertzaleak daraman bidearekiko desadostasunak agertu ondoren,
|
bide
politikoen hautu garbia egin behar dela diote, horretarako aukerak dauden bitartean. Besteak beste, ETAk jadanik herriaren legitimaziorik ez duela diote, bide instituzional guztiak erabili behar direla, hauteskunde guztiak barne.
|
|
|
Gaur egun, ezker abertzaleak daraman bidearekiko desadostasunak agertu ondoren, bide politikoen hautu garbia egin behar dela diote, horretarako aukerak dauden bitartean. Besteak beste, ETAk jadanik herriaren legitimaziorik ez duela diote,
|
bide
instituzional guztiak erabili behar direla, hauteskunde guztiak barne. Iñaki Aldekoa, Patxi Zabaleta, Sagrario Aleman eta Miren Egaña dira, besteak beste, Aralar ildoko pertsona ezagunetakoak.
|
|
|
" Iparamerikak bere intereseen alde erne ta gizendu erazi duan antikomunismoaren gorputza Chilen sendoki iraun arren, bertako herritarrek ez dute atzera egin bere burua sozialistatzat jotzen duan gizonaren alde autarki gehienak emanaz", eta ondorio gisa honoko hau zioen: " Chile-ko auteskundeen ondoren
|
bide
egokiak oso mugatuak daudela ikusten baldin bada ere(...), bi gauz nabarmentzen dira. Batetik, Frei ren eta kristau demokraten aldakuntza saioa areago eraman nahi duela Chile-ko herriak eta bestetik, sozialista joerak herriaren zati handi baten begi ona aurkitu duala inperialismoaren indarkeria puskatxo bat arintzeko".
|
|
|
Elizaldetik Lesakara zuzen doan
|
bide
zahar eta estu baina oso politean, 7 km.rako Aia Harria ikusten hasiko gara, eta 2 km. beranduago Aritxulegi Mendatea eta Nafarroa harrapatuko dugu. Jaitsiera ezin basati eta ederragoa da, giza aztarnarik gabeko bailara arbolatsuan zehar, nekazal animaliak aske eta lasai bizi diren txokoa.
|
|
|
" Berrikuntzekin hasi baino lehen dantza tradizionalean ikasteko asko dago. Bestalde, egun
|
bide
honetatik jarraitzeko dantzari prestatu gutxi dago, interesa bai baina prestakuntza gehiegi ez dagoenez guk egin dugun moduan dantzariak hartu eta prestatu egin behar dira".
|
|
|
Haur oso txikiei hitz egin behar izan diet, eta Espainiatik kanpo, beste hizkuntzetan. Emaitza onak ematen ditu
|
bide
horrek. Ez dezatela pentsa euskal musika aurresku bat denik.
|
|
|
ETB2 sortzean ni kanpo nengoen, eta ez dut sinisten ETB2n. Pentsatzen genuen euskara normalizatzeko
|
bide
egokiena telebista euskaldun bat zela. 20 urte pasa dira, eta hala izan da.
|
|
|
EHk erantzukizuna ETAk daukala pentsatzen badu, bere jarrera argitu behar du. Aritzeko eta lanerako dugun esparru bakarra hori da, baina EHk ezin du esparru hori bete,
|
bide
politikoak bakarrik defenditzen dituela esanez. Garbi dago ezker abertzale osoak ez duela jarrera hori erakusten, ezker abertzaleko kide batzuek esparru hori landu nahi dute.
|
|
|
EAJ horretan aritu da. Aldaketak eman daitezke baina ezarritako
|
bide
demokratikoetatik. Estatutuaren aldaketa nahi duen gehiengo bat baldin badago (Xedapen Gehigarriaren bidez, kasu) emango da.
|
|
|
Hilabeteetan zehar inmobilismo oso batekin topo egin behar izan dugu. Ezin beraz bake
|
bide
iraunkor bat atxeman.
|
|
|
Baina zoritxarrez hauek ez dira bide berriak, jadanik ezagutu ditugu" Ajuria Eneako Hitzarmenak", halako
|
bide
hauek gure herriari eman dizkioten emaitzak eta sortu dituzten ondorioak ere.
|
|
|
Ez baitugu zalantzarik oraindik ere Euskal Herriko herritarren gehiengoak bat egiten duela Lizarra Garaziko Hitzarmenarekin eta gure burujabetza berreskuratzeko hasitako ibilbidearekin. Izan ere, Lizarra Garazin sinatu akordioa ez baitatza alderdi, sindikatu eta gainerako taldeok une horretan erabakitakoan, hauek guztiak idazkia sinatzera bultzatu zituen euskal sozietatearen gogoan baizik, eta atzen hau hamaika
|
bide
ezberdinetatik adierazi izan da urteotan eta ez da inola ixilduko aurrerakoan.
|
|
|
Hauteskundeak helburu izanen ditugu, ahantzi gabe nazio eraikuntzan hasi lana jarraitu behar dugula. Izan ere,
|
bide
horretan lan desberdinen uztartzeko beharra nabarmendu da berriz ere, estrategia orokor handiek ahanzten baitituzte askotan errealitate xumeak.
|
|
|
Edonola ere, kontuan hartu beharrekoa hauxe zen: " Gure aldizkari au, zorionean edo zoritxarrean, eskola
|
bide
motza izan zuten euskaldunekin lotua dago geienbat. Oiek ditu arpidedun eta irakurle.
|
|
|
Horretarako tresnak: elkarrizketa eta desobedientzia zibila, guztia
|
bide
baketsuetatik bideratua. Eta jarduna borobiltzeko hau biziki azpimarratzen dute taldearen independentzia, inongo alderdirekiko menpekotasun eza," sinesgarritasuna izateko hori funtsezkoa baita".
|
|
|
nola egin dezakete hori? Lasai egoteko eta toaila gainera igotzeko, erantzuten dio aitak,
|
bide
magikoa erabiliko dutela amatxo aurkitzeko. Eta halaxe egin ere.
|
|
|
Amaitzeko, Xabier Lete-ren itzez bukatuko dugu: " Oraingoz orai pikotara joan ez gaitezen
|
bide
bakarra geratzen zaigu: beti gu eta beti hemen, lanean ahalik eta jatorren jarraitu"
|
|
|
Horretarako hainbat dira erabiliko diren baliabideak, hala nola," zuhaitz kontakizuna" (istorioan zehar aukeratzeko
|
bide
ezberdinak eskaintzea)," kontakizun multifokala" (istorio bera pertsonaia ezberdinen ikuspuntutik bizi ahal izatea)," kontakizun topografikoa" (jadanik hasia den istorioan aurrekariak ezagutzeko aukera izatea) edota" puzzle kontakizuna" (istorio bat sortzeko zatiak eskaintzea.
|
|
|
Honek estatuaren botereak urduri jar tzen ditu. Borroka
|
bide
demokratiko eta pazifiko honen aurkako sorgin harrapaketa hasi da jada. Inkisidore berriak borroka bide hau erabiltzen duten taldeak kriminalizatzen eta bere kideak atxilotzen hasi dira poliziaren usteak egi borobiltzat harturik.
|
|
|
Estatuaren ustezko hiru botereak ideologia baten aldeko tresnak baino ez direla agerian gelditu da. Bakeaz honenbeste dutenek,
|
bide
baketsuak ukatzen dituztenean, bortizkeria justifikatu baino ez dute egiten. Estatuaren botereen mehatxuek ez gaituzte izutuko ordea.
|
|
|
Eta sorreran, fundazioak 15 milioi pezetako (600.000 libera) kapitala izango du. Dena den, elkarte anonimotik fundaziorako
|
bide
hori ez da bat batekoa izango, eta pixkanaka egingo da 2001 urtera arte. Orain eratu berri den fundazioak patronatua sortu du, eta hauxe izango da museoaren aginte organoa.
|
|
|
Kartzelan gogoeta egin nuen forma eta abarri buruz. Eta forma aldetik zabalpide batzuk emateko oso
|
bide
erraza ikusten nuelako egin nituen gauzak, kontzientziaz. Bat batekotasunak normalean inertzia bat darama eta bideak estutu egiten dira ez badituzu zabaltzen.
|
|
|
Iruñearako errepidera itzuliz, gure hurrengo geldialdia berehala agertuko zaigun Betelu izan daiteke (26,5 km.). Hemendik aurrera ere
|
bide
ederra segituko dugu, gure eskuinaldean erreka polita lagun dugula. Horrenbestez, kilometro batzuk aurrerago, Azpirotz Gaina harrapatuko dugu, dagoeneko Aralargo atean kokatuz.
|
|
|
Orain, herriko Kale Nagusia, parke atsegina eta trenbide batzuk zeharkatu ostean, Beasainerako
|
bide
ederrean Gipuzkoan barneratzera goaz.
|
|
|
Azkenik, lehenbiziko zatian eki iparrerantz abiatu ostean, euskara nagusi den arabar lurralde bakarretik itzuliko gara: Aramaiotik, komunikazio
|
bide
garrantzitsuenetatik urrun mantendu den herrialdeko bailararik politenetakotik, alegia.
|
|
|
Dagozkigun hizkuntz eskubideak aldarrikatu behar ditugu, protesta eta aldarrikapen
|
bide
zibilizatuak erabiliz eta iritzi publikoaren presioa aktibatzen saiatuz; bide juridikoei ekin behar zaie, nahiz eta luzerako jotzen dutela jakin, eta nahiz eta honelako kasuetan gure epaile hurbilen inpartzialitatea noraino iristen den ederki ikasia dugun, ez baikara ahaztutzen Barañain eta irrati lizentzien kasuetako hemengo epaileek eman zituzten epai maltzurrekin.
|
|
|
Dagozkigun hizkuntz eskubideak aldarrikatu behar ditugu, protesta eta aldarrikapen bide zibilizatuak erabiliz eta iritzi publikoaren presioa aktibatzen saiatuz;
|
bide
juridikoei ekin behar zaie, nahiz eta luzerako jotzen dutela jakin, eta nahiz eta honelako kasuetan gure epaile hurbilen inpartzialitatea noraino iristen den ederki ikasia dugun, ez baikara ahaztutzen Barañain eta irrati lizentzien kasuetako hemengo epaileek eman zituzten epai maltzurrekin.
|
|
|
" Mundu ederrak eraikitzen laguntzekoa da hizkera hori (sirenak, marinel zaharra, geltoki desertuak, printzesak, e.a.) bai, egunekotik nahikoa urrun dagoen heinean." (9 or.) Iñigo Kaminok ere(" Joseba Sarrionandia. Narrazioak", Argia, I, 4 or)
|
bide
beretik jotzen du: " Josebak bere ipuinetan aldi iraganetara labaintzeko joera dauka,() Baditu lehen aldian kokatutako ipuin horietan giro zahar preziosistak, mundu geldo fantastikoa (aspaldiko ipuinetako marfilezko objektuak, neska ederrak, petrikilo misteriotsuak, agure jakintsuak...)".
|
|
|
Bizitzari buruzko gogoetak eskaintzen dituenez, heriotzari nola aurre egin ere azaltzen ari da. Izan ere, askotan aipatu izan den bezala, bizitzea hiltzen joatea baino ez denez, heriotzerantz doan bidaia horretan, antza denez, bizitzea dugu heriotzari aurre egiteko
|
bide
bakarra. Ondorioz, heriotz horrek gure bizitzan duen pisua adierazteko etengabeak dira leit-motiv hau gogora ekarriko diguten elementuak:
|
|
|
" Je suis un syntaxier", definitu zuen bere burua Herodiasen egileak. Idazle baten mailu eta ingude hitza izaki, hitz horren zerbitzutara, sentimenduen eta estadu animikoen esanetara baino, jarri behar luke
|
bide
horri ekin nahi liokeen idazleak. Zerbitzu hori korrekzioa eta dotorezia bera baino harantzago doa Unzuetari ukatu ezin zaizkionak hitza bilakatzeraino atmosferaren habe eta sostengu bakar.
|
|
|
hots, eguneroko egoerak bere testuingurutik kanpo aurkeztuaz joko bitxiak sortu ditu. Are gehiago, askotan ezagunak ditugun egoerekin jolastu egiten du beste ikuspuntu batzuetara bideratuz, honela, errealitateari so egiteko
|
bide
ezberdinak erakutsi asmoz. Izenburuak berak iradokitzen duen legez, zinearen erreferentziak etengabeak dira:
|
|
|
Halako atmosfera falta nabaritzen zaie ipuinei, oso azkar kontatuta dago dena, pertsonaiak behar gisa ezagutzeko betarik eman gabe. Lerro gutxitan garatzen du haiei buruzko nondik norakoa, kontaerak eskatuko lukeen erritmoa ez du errespetatzen, arrapaladan bezala joaten zaigu istorioa, detailetan finkatu gabe, elkarrizketetan gozatu gabe, eta, batzutan bukaerako
|
bide
okerra hartuz. Oso presaka idatzitakoak dirudite gehienetan, eta horregatik ipuin batzuk absurdoak egiten zaizkigu, kontatzeko moduagatik gehiago, kontatzen denagatik baino.
|
|
|
hots, eldarnioa da ipuin hauetako gai nagusia. Haatik, eldarnioaren sentsazio hori lortzeko
|
bide
ezberdinak jorratuko ditu ipuin bakoitzean. Izan ere," errealitate arerioak gizarteak eta pertsonaiak eginikoabakardadea, gaixotasuna desamorioa, heriotza, suizidioa, erahilketa sortzen ditu errealitate hori eldarniagarri bihurtuz." (Egan 49) Bestalde, pertsonaien inguru eta egoerek eramango dituzte horrelako ezinegona jasatera:
|
|
|
Hiru lanen ondoren, Beluna Jazz eleberria eman zuen argitara. Bai berarentzako bai guretzako bere
|
bide
labur baino intentsoaren apustu arriskutsuena izan zen. Eta oraindik bere estiloa guztiz libre azaltzen ez bazen ere, liburu bikaina egin zuen Harkaitz Canok.
|
|
|
Dagoeneko kontatu dugun bezala (ikus 54 orrialdea, eta bertan aipaturiko Henriette Walter-en liburua), Frantziako Estatuaren barnean XVI. mende hasieran erabaki zen pertsona bakoitza bere hizkuntzan epaitu beharra. Bazirudien behingoz
|
bide
egokia hartu zela, baina ez zuen asko iraun, eta geroztik hango hertsitasuna nabarmenagoa izan da.
|
|
|
Hala ere, Espainian, 1978ko Konstituzioak ez zuen jarraitu Suitzakoaren
|
bide
eredugarria, ezta ONUk 1948 urtean giza eskubideez agertu zuen agiriaren 2 artikuluak bere orokortasunean adierazten duena ere. Baina oroigarriagoa dugu oraindik Unesco erakundearen L, emploi des lan gues vernaculaires dans l, enseignement (1953), guztiontzat hain gomendagarria dena.
|
|
|
Hizkuntzaren ofizialtasunari buruzkoan ordea, kon tuan hartu eta ezagutarazi beharrekoa iruditzen zait, euskarak lehen aldiz izan zuen ofizialtasuna, Nafarroako erresumaz gainera, Iparraldean gertatu zela, Frantziako Estatuaren barnean XVI. mende hasieran. Bazirudien
|
bide
egokia hartu zutela, baina laster aldatu ziren irizpideak eta, gerorantz, hango hertsitasuna na bar menagoa izan da.
|
|
|
Inperio hark hizkuntzarik gehienak suntsitu zituen. Gureak ere
|
bide
hori eraman zezakeen, baina hara hor suspertu eta indarberrituz gure herriak nola berreskuratu zuen.
|
|
|
Non da hemengo kristautasuna? Non Euskal Herriko hainbeste seme alaba eredugarrik adierazi ziguten
|
bide
egokia. Guztiok dugu bizitzeko eskubidea eta, ezbairik gabe, inork eta ezergatik ez du beste bati bizia kentzeko eskubiderik.
|
|
|
Honek, azken batean, finantzaketamistoa erabili ahal dutela esan nahi du, nahiz eta finantzaketa publikoa, zerbitzupublikoak finantzatzera joango dela ziurtatu den. Europako Batzordearen Ebazpenean,
|
bide
beretik, zerbitzu publikoaren garrantzia berretsi etagarai digitalean ere zerbitzu publikoek kalitatezko zerbitzuak eskaintzen jarraitzeko kapazitatea izan behar dutela zehazten da; halaber, publiko guztientzako zerbitzuak eskaintzean, legitimotzat jotzen du ebazpen horrek zerbitzupublikoek ere entzuleria zabal batera heltzeko ahaleginak egitea76.
|
|
|
Identifikazio lan horretarako, naziogintzaren sintomatologia desberdinak antzemateko,
|
bide
aparta iruditu zaigu eguraldi iragarpenak ilustratzeko medio bakoitzakerabiltzen duen mapari begiratu bat ematea.
|
|
|
–Bi
|
bide
horiek sinkronizatu egin behar dira, terapia eraginkorra izan dadin.Horrek barne hartzen ditu ametsen interpretazioa eta transferentziaren arazoakonpontzea. Baina, beste zenbait terapia formatan ez bezala, gorputza zimendua da, eta horren gainean eraikitzen dira Niaren funtzioak, hots, nork bere burua ezagutzea eta adieraztea?
|
|
|
Gaur egungo terapia sexuala ulertu ahal izateko, beharrezkoa da gizasexualitateari buruzko azterketa zientifikoen
|
bide
historikoa, oinarrizkoenabederen, ezagutzea.
|
|
|
Asetasuneko lehen esperientzia atsegin horren oroimenak, berriro esperimentatzera bultzatzen du izakia, eta subjektu orok jaiotzerakoan bizi izandakoharremanak, kanpo munduarekin eta bere objektuekin eta batik bat horienerrepresentazioekin,
|
bide
irekia uzten dio desirari (Freud, 1900). Beraz, desirafuntsezkoa da edozein harremanetan:
|
|
|
Zerbait bereziagoa merezi zuen. Egunak joan egunak etorri, estutasunasentitzen hasi nintzen, zerbait idatzi beharra eta, aldi berean, ezina sumatzen bainuen.Izan ere, alferkeria sentitu nuen gai tekniko bati buruzko zerbaiti ekiteko, eta aldebatera utzi
|
nuen
bide hori. Erdi etsita nengoela, azkenean, zerbait pertsonalagoidazteko ideia hurbildu zitzaidan, eta itolarrian dagoen naufragoaren antzera, azkenahalegin batean salbatuko ninduen oholari eutsi nion, bertara lapen erara itsatsiz.Horixe nuen irtenbidea:
|
|
|
Txepetxenak ezezik, beste hainbat soziolinguista ospetsuren ekarpenak aldizkariaren orrietara ekartzen saiatu da, saiatu ere, Txillardegi, horien liburuen berriemanez, horiei elkarrizketak eginez, etab. Era berean, eta
|
bide
beretik, deitoratu egitendu bere sarreretako batean Jazten aldizkaria azkarregi isildu izana.
|
|
|
Haizea, berez, fenomeno atmosferikoa izanik, beste fenomeno batzuekin harremanetan dago. Harreman horien berri haize izen batzuetan ere agertzen da, nahiz ezden izenak ipintzeko
|
bide
erabiliena. Guztira, holako 18 erantzun bildu dira.
|
|
|
Uste horren arabera, ez da berria pentsatubehar, zaharrari jarraitu eta hartan inspiratu baizik; bertatik legitimitate historikoa etasoziala ateratzea, ez zaigu besterik gelditzen. Alabaina,
|
bide
hori antzua da. Ezgaramatza inora.
|
|
|
Azentuaz egin diren ikerketekin erkatuta, intonazioaz egin direnak urriak diraoraingoz; edozelan ere,
|
bide
honi ere lotu zaizkio euskal ikertzaileak. Hualde k eta lag. (1994), Uriarte-k (1995), Gaminde-k eta lag. (1996 eta 1997), Gandarias ek (1996), Elordieta-k (1997 eta 1999), Hernaez-ek eta lag (1997), Jun ek eta Elordieta-k (1997), Elordieta-k eta lag. (1999), Gaminde-k (1999b), Hualde k (1999) eta bestek burutudituzten lanek argiro erakusten dizkigute ikerketa lerro honen nondik norakoak.
|
|
|
EAJ eta euskara. Ehun urteko
|
bide
malkartsua. Bilbo, FundacionSabino Arana.
|
|
|
antzuetansartzen dira. Porrotaren bidea da hori; izan ere,
|
bide
korapilotsu horretatik jarraituordez komunikazio sozialari buruzko hausnarketak egingo balira, emaitzak guztizbestelakoak izango bailirateke.
|
|
|
Alde batetik Deustuko Unibertsitatean irakasle gisa segitu. Bestetik, Donostian sortzen ari ginen Euskal Herriko Unibertsitate Publikoan aritu; baina azken honetan bi
|
bide
desberdin bazituen ere, gutxienez: Filosofia arloan aritu ala Hezkuntzan murgildu. Azken hau izan zen orduko Joxeluisenhautua.
|
|
|
Hitz batean, bere bizitza osoa bezala, Joxeluisek, politizatu? egin duhezkuntzaren jarduna, edo hobeto esanda, berak emandako gaietan (elebitasuna, soziolinguistika eta abarretan) ezkutaturik zegoen politika azalarazi du, intelektualeraldatzaile bati dagokion eran,
|
bide
praktiko batez, pedagogiak ahazturik zuen jarrerakontzientziatzaile historikoa berreskuratuz3.
|
|
|
Ezin izan nion beste hitzik atera gai horretaz, eta jakin minez segitzen nuen nik.Istorio hark zulo asko zeuzkan, gehiegi, eta haiek betetzeko
|
bide
bakarra neukan: AitaMorlans bera.
|
|
|
alde batetik, hedabideak berak bilatutakoan aurkitzen den informazioa dago; eta bestetik, gizarteko erakunde, pertsona zein elkarteek komunikabideetara bidaltzen dutena, interesak eraginda. Mar Fontcuberta k (1993) dioen bezala, bi
|
bide
hauetan barna abiatzea eta beraietan gertatzen direnak hedabide eta iturrien arteko harremanak aztertzea, albisteen ekoizte prozesuan jazotzen den zeregin konplexuena eta oinarrizkoenetarikoa da. Beraz, prozesua, ezin daiteke ongi azter, iturrien sailkapena egiten saiatu ezean.
|
|
|
Orain arte ikusitako berri iturriez irrati txiki asko oso urri horniturik badaude ere, kazeta eta aldizkarien kanalaz nahiko horniturik agertzen zaizkigu irrati guztiak, handiak zein txikiak. Honen arrazoia, irratilari gehienak kazeta irakurzale izatetik etor liteke, edota argitalpenena albisteak lortzeko
|
bide
merke eta ona dela uste izatetik; baina sarritan gertatzen dena hauxe da: gehiegi erabiltzen da kanal hau, irratirako nahiko zaharkiturik aurki daitekeen medioa dela konturatu gabe.
|
|
|
Bien helburua honako hau da: errealitatera hurreratzea soinuaren bidez, batak
|
bide
naturaletik eta besteak artifizialetik. Lehenbizikoak informazioaren arloari dagozkio; bigarrenak, fikzioarenari.
|
|
|
Gainera, hirugarren milurtekoaren hasieran indartsu agertzen da audientzien rankingan bere lau estazioekin (Bilboko Radio Euskadi, Donostiako Euskadi Irratia, Gasteizko Radio Vitoria eta gazte jendearentzat den Euskadi Gaztea). José M. Otermin-ek, Julián Beloki-k eta Odile Kruzeta-k zuzenduta,
|
bide
onetik ibili da azken urteotan euskarazko irrati publiko generalista (Donostiako Euskadi Irratia) oso lehiakorra den eremuan.
|
|
|
Gutun gehienetan entzuleek beren kexak agertzen dituzte irratilarien lengoaia iraingarri eta kaskarra dela-eta, baita gai eztabaidatsuen tratamenduagatik ere. Suitzako lagunek edo hiritarrek
|
bide
demokratiko bat dute bertako telebista eta irrati federalen aurka joateko. Helvetiar herrian, botere politikoaren menean ez dagoen Epaimahai bat dago, non jendearen protestak entzun eta aztertzen diren.
|
|
|
Izan ere, bere ezaugarriengatik, komunikabide hau bultzatzeko hoberena da. Entzuleak parte hartzeko erak, honako
|
bide
hauetatik joan daitezke (Muñoz eta Gil, 1986, 175):
|
|
|
Kazetaritza eskoletan esaten zen esamolde bat parafraseatuz, irratilariak zenbat balio, nola beraren agendak zenbat pisu; hau da, irratilari berriemaile edo iruzkingilearen balioa iturriekiko erlazioan dago. Eta honi hertsiki lotzeak
|
bide
arriskutsu batera eraman gaitzake, zeren iturrien nolabaiteko menpekotasuna agerian gera baitaiteke. Esaterako, irratilari profesionala ezin da inoiz iturri bakar baten menpekotasunean geratu, iturri desberdinetatik etor daitekeen informazioa kontrastatu egin beharra baitago.
|
|
|
Hegoalderantz, Saltipiniara doan pista zabal batetik kilometro erdi bat ibili ondoren, eskuinera beste
|
bide
txikiago bat irteten da. Bide horretatik gora eginez, 850 metroko altuerara iristerakoan, La Rueda mendia inguratzen duen pista zabalarekin egiten da topo.
|
|
|
Inguruan, Torca del Carlista leize sakonaren ahoa dago. Gailurrean, eta
|
bide
osoan zehar, Caloplaca generoko liken laranjek haitz asko estaltzen dituzte eta arrailduretan haitzetako landareak beha daitezke. Ranerotik hegoalderantz haranaren panorama zabala dago, eta iparralderantz Kantabriako lurraldea ikusten da Santoñako kostaraino.
|
|
|
Itzulera
|
bide
berberetik egin behar da, ez baitago ingurune latz hau zeharkatzen duen beste bide erosorik. Horrela, Raneroko karstaren lenarrak, dolinak eta leizeak ikusteko aukera izango dugu berriro.
|