|
2008
|
|
|
nire ezerez txikitik ihes egiteko, salbamen desioz sartzen nintzen ortziko ezerez handira ihes egiteko bidaia batena zen. Haurraren deserosotasun edo larritasun horretan guk gizaki guztiok definitzen [ditugun] eta nolabait filosofia, erlijioa eta arte diren salbamen izpiritualeko hiru
|
bide
hauetako batera hurbiltzen gaituen existentziaren sentimen tragikoa esnatzen da jada. Izan baitira, hiru diziplina, esan dezakegu, gizakiak Jainkoarekin dituen harremanetakoak, gure bihotzean nahasten eta bat egiten direnak, baina teknikoki eta desberdinak eta lokabeak direnak (Oteiza, 2007a:
|
|
|
Sententzia horrekin espainiar
|
bide
jurisdikzionalari amaiera ematen bazaio ere, gatazka ez da bertan behera geratu eta behe mailako auzitegien obligazioa Auzitegi Gorenaren doktrinari jarraitzea bada ere8, oraindik 2007 urtean gatazka honek ez ditu bere azkenak eman, arlo politikoan jazo diren hainbat ekimenek aditzera ematen dutenez. Horrela, bada, ezinbestekoa dirudi ikuspegi juridikotik auzitegi ezberdinen lana aztertzeak eta, batez ere, Nazioarteko Zuzenbideak honetan esateko duena azaltzeak; izan ere, espainiar ordenamenduan agortu ez den eta oraindik dirauen gatazka baten aurrean gaudelako.
|
|
|
Ohar metodologikoak eta auzitegiek jarraitu dituzten
|
bide
propioak alde batera utzita, mahai gainean jarraitzen duen arazoa bigarren arlo batera lerratuko dugu: tratatu ezberdinetan jasotako terminoen interpretazioa, horren bitartez argitu ahal izateko ea tratatu ezberdinen arteko bizikidetza posible den, bateragarriak edo bateraezinak diren, Vienako Hitzarmenaren 30.3 artikuluko lex posterior derogat priori maxima aplikatu ahal izateko, edota hitzarmen beraren 59 artikuluaren arabera 1870eko tratatua amaituta dagoen jakiteko.
|
|
|
Definizioan parte hartzearen garrantzia zuzenean antzematen ez bada ere, garapen jasangarriaren inguruko nazioarteko hitzarmen askotan arreta eskaintzen zaio, bereziki ingurumenaren babesa inplikatzen duten helburuak lortzeko estrategiak inplementatzeko garrantzitsua delako hainbat puntu kritikotan pertsona eta talde ororen inplikazioa. Batetik ingurumenaren jasangarritasunak exijitzen dituen eraldaketengatik dator kezka, zeren egungo eredu nagusitik eredu jasangarri batera iragateak eraldaketa ekonomiko, politiko instituzional eta kultural handiak eragingo bailituzke eta, beraz,
|
bide
hori, botere publikoen eta gizartearen interes anitzen arteko birdoiketa etengabea eta ikasketa prozesu jarraitua izango litzateke, zeina aktore ezberdinen parte hartzearen bidez gauzatu ezean, ezinezkoa litzatekeen (Font eta Subirats, 2001). Bestetik, ildo beretik baina egiturazko taldeen arteko harremanetan bainoago jarrera mikroetan zentraturik, Olaizola eta Álvarez-ek (2003) diote ezen mundu jasangarri batek egungo eredu nagusian kokatzen den pertsona bakoitzaren aldaketa eskatzen duela, ostera produkzio eta kontsumo ereduak alda daitezen; horrek balio aldaketa dakar eta, beraz, herritarren inplikazioa eta parte hartzea premiazkoa da bizitza ereduak aldatu ahal izateko.
|
|
|
4 Izendatzearen gaira heltzeko
|
bide
teoriko asko egon da. Fenomenoa bera aski poliedrikoa da.
|
|
|
7) Ezagutza banatu eta hedatu: kanal edo
|
bide
formalak eta informalak; langile bakoitzak behar duen informazioa lortzen du azkar eta bere osotasunean.
|
|
|
Giro horretan, langile orok eskubidea du, eta horretarako erraztasunak eman behar zaizkio? ikasi, hezi eta trebetasunak lantzeko bere
|
bide
propioa jorra dezan. Azken batean, langileok, heldutasun maila?
|
|
|
Bestalde, zenbait agiritegi irekitzeak edota lehendik irekita egon arren, orduan erabiltzen hasteak, ezagutzen ez genituen sailetara heltzeko aukera eman digute. Euskal Herriaren kasuan, Guillermo Tabernilla eta Julen Lezamiz (2002) izan dira
|
bide
horien urratzaileak. Horiei esker, hobeto ezagutzen hasi gara 1936ko Espainiako Gerra Zibilaren atal ugari.
|
|
2009
|
|
|
Baina hazia jarrita laga zuen, hurrengo egitasmoek jarraituko zuten bidea markatuz. Horrela, gero eta ahots gehiago agertu ziren Argentina eta Uruguaiko euskal kolektibitatean,
|
bide
honi berreusteko eta benetako euskal hezkuntza emango luketen euskal ikastetxeak fundatzearen alde. Eta euskal hezkuntzaren kontzeptu honetan hiru ziren osagarri ezinbestekoak:
|
|
|
Baina azken hogeita hamar urteok besterik aditzera ematen dute: lan errentaren eta kapital errentaren arteko tartea handituz doa, eta hazkunde ekonomikoak eta ongizate sozialak
|
bide
desberdinak hartu dituzte [ikus: CES (2006):
|
|
|
Halaber, Parke Naturalak oinarrizko atalak izango dira 16/ 1994 Legeak erregulatzen duen EAEko NEBen Sarearen egituraketan6 Hala ere, Sarearen eratzeak
|
bide
zail samarra jorratu du denboran zehar, atzerapen esanguratsuekin aurreikusitako izendapenekiko, baita hasiera batean uste zena baino izendatutako hedadura nabarmen murritzagoarekin: % 70 inguru (1 taula).
|
|
|
Prozesu horretan ikaragarrizko garrantzia izan zuen erreforma gregorianoak eta honek ekarritako zuzenbide kanonikoaren indartzeak. Aginte eklesiastikoaren indartze
|
bide
honi segituz, Alejandro III.a Aita Santuak() arautu zuen patronatua eta Trentoko Kontzilioak, XVI. mendean, arau horiek berak ametitu zituen. Egoera hau 1917ko kode kanonikoa argitaratu arte mantendu zen (Regatillo, 1956:
|
|
|
Hortxe dugu, adibidez, Etxauribarrean Ziritza herria: immatrikulatu diote eliza, baina
|
bide
beretik eskolak, hilerria, apaizetxea, maisuaren etxea, herriko espetxea, atrioa, lur-sail bat eta udaletxeko parte bat. Bederatzi ondasun 70 biztanleko herri batean.
|
|
|
Guri, bai legegizonek bai jabetzaren erregistratzaileek aitortu digute prozedura edo
|
bide
hori oso ezohikoa dela eta horregatik, erabiltzekotan, gutxi erabili behar dela, kontuz eta neurriz. Alta, Nafarroan barra barra erabili da, eta ehunka edo beharbada milaka ondasun immatrikulatu egin dira lege hau sortu zenetik hona.
|
|
|
Hau da, frankismoak berak ez zion ezagutzen Eliza Katolikoari erlijio tokiak immatrikulatzeko eskubidea. Urte horretako dekretuarekin,
|
bide
hori zabalik geratu zen eta 1.087 ondare immatrikulatu egin zituzten, urte gutxitan.
|
|
|
Plataforma
|
bide
instituzionala jorratzen hasi zen, eta lortu genuen 12 udalen adostasuna (Hamabi Apostoluak deitzen diegu: Altsasu, Burlata, Aranguren, Berriozar, Etxauri, Garinoain, Irurtzun, Leitza, Puiu, Uharte, Juslapeña Txulapain eta Arronitz), eta 2007ko abenduan Udal eta Kontseiluen Batzarra deitu zuten Burlatan.
|
|
|
Hasteko, Eliza Katolikoaren ondasunak
|
bide
horretatik immatrikulatzeko aukera, Espainiako Konstituzioarekin bat datorren edo ez, zalantzan jar daiteke. Hura urratzen duen erabakitzeko, bi artikulu hauek errespetatzen dituen edo ez aztertu behar da:
|
|
|
Izaeraz, erakunde jakin batzuen aldeko pribilegio bat besterik ez da eta, horregatik, modu murriztailean interpretatu behar da. Berez, Estatuaren aldeko pribilegio horrek zentzua baduen edo ez eztabaida daiteke; dena den, Estatuak gizarte osoa ordezkatzen duen heinean, defenda daiteke gizartearen alde ondasunak inskribatzeko
|
bide
berezia egotea. Orain, bide berdina partikular baten aldekoa izateak ez du zentzurik.
|
|
|
Horregatik, bi urtez sendotu gabeko behin behineko egoera sorrarazten da, printzipioz. Beraz, legeak berak prebentzioz jokatzen du immatrikulatzeko
|
bide
horrekin eta bi urte iragan bitartean inskripzioak ez du eraginik izango hirugarrenentzat. Kontuan izan behar da hirugarrena babesten duen Hipoteka Legeko 34 artikuluak, kostuz eskuratu duen pertsona bakarrik babesten duela eta transmititzeko ahalmenak zituen norbaitengandik eskuratu badu bakarrik.
|
|
|
Hala eta guztiz ere,
|
bide
bereziari jarraituz egin bada immatrikulazioa, tentuz aztertu behar da presuntzioaren balioa:
|
|
|
5 Immatrikulatzeko
|
bide
berezien muga
|
|
|
Bestalde, Hipoteka Legeko 207 artikuluak Erregistroaren fede publikoa mugatzen du bi urteko epean, finka immatrikulatuz geroztik,
|
bide
berezitik immatrikulatu bada finka.
|
|
|
Hirugarren
|
bide
hori, Hipoteka Legeko 206 artikuluak aurreikusten duena, Estatuaren ondasunak eta, era berean, Eliza Katolikoarenak inskribatzeko aurreikusten da. Artikulu horrek hau dio:
|
|
|
Horregatik ere, funtzioaren ikuspegitik antzeko egoeran dauden ondasun multzoak dituztelako (ondasun batzuk gizarteak berak zuzenean erabiltzeko; besteak, erakundeak bere funtzioak bete eta bizirik irauteko), Estatuko erakunde publikoak eta Eliza Katolikoa maila berean jartzen dira ondasun higiezin baten gaineko eskubidearen titulua erregistroan jaso gabe egon eta inskribatu nahi badute: gainerako partikularrek ez bezala, ohiko bideari segitu eta jabetza espedientea egin beharrik izan ez, eta
|
bide
berezia eta azkarra izango dute. Eta hala, desamortizazioari buruzko legedia derogatuta baldin badago ere (vid.
|
|
|
Beraz, oraindaino emandako pausoetan, abiapuntu gisa jabetza titulurik ez izatetik, jomuga da, azken finean, finka immatrikulatzea. Immatrikulatzeko
|
bide
berezi horrek, dena den, Jabetza Erregistroan ondasunari matrikula jarri eta folioa irekitzea besterik ez du ekartzen. Dokumentuan jasotako eskubide itxura onartzen da eta horrek ez du esan nahi errealitate juridikoan hala denik.
|
|
2010
|
|
|
Kolektiboak ibilitako
|
bide
kulturalaren zentzu itxierak izan duen kausaren abiaburua bistagarri egiten du, sinbolikoan, izanaren ibilbide zirkularraren abiapuntua eta itxidura azaleratzen laguntzeko. Identitatearen atakan bizi den herriak, halabeharrez, bizitu beharreko ibilbidea da, baturaren eraikuntzaren errepresentazio eszenikoan irudikatua izateko.
|
|
|
Hari
|
bide
horretatik, zentzu zehatzenean definitu liteke kultura era bat, alegia, belaunaldiz belaunaldi lagatako esangurazko balio jakinak era sinbolikoan adieraziak direnean. Kultura janzkera horren barruan banakoak bere singulartasuna bereganatzen baitu, izatezko kontzientzia jakina.
|
|
|
Eraberritze horretan praktika kulturalak du garrantzia, ondorioz, aritzea du ezaugarri. Nortasun kulturala, aritze
|
bide
horretatik elikatzen den ezaugarria da.
|
|
|
19 Estilo iraungarria, jokabide eta komunikazio estilo gisa ulertzen dugu hemen, praktika horretatik legitimazioa baitator. Koherentzia
|
bide
hori, herriz herriko ibilbidean, hezurmamitzen da, ekimenean, harremanetan, elkarrekikotasun loturetan «haragitu» egiten denean.
|
|
|
Sinesgarritasuna dario zeren herriz herri ondo irabazitako prozesu sozial komunikatiboaren ondorioa baita, eta ekimen
|
bide
hori bere baitakoa du, egiazko zerbait bere baitan biltzen duen ondare kulturala izaki, horren adierazlea da. Jabegoa, zeren, autokonfiantza eta jarrera sortzaileak iturburua eta oinarri ditu.
|
|
|
Halatsu, Txapelketaren ibilbidea, zentzu ekoizpenaren ibilbidea ere badenez, aldiro aldiro eraberritzen den espazio denbora betearen agerkari soziala dela ulertzen dugu, halaber, esangura kulturalak baitaratzen dituen gertakari soziala ibilbide kulturalaren mugarrian. Egungo kultura
|
bide
ñabarrean, «bidegurutzea» eta «bilgunea» izendatzen duen proiekzio sinbolikoa.
|
|
|
Ez dira aurrebaldintzarik egokienak karrera intelektual distiratsu bati ekiteko, dudarik gabe. Alderantziz, euskaldun hutsa zen ingurune batean hazirik, eskolan ikasi zuen frantsesa, eta familia pobre bateko semea izatean, eliza zen goiko ikasketei ekiteko praktikan zeukan
|
bide
bakarra. Horri ekin zion gaztetxotatik, hasieran eskola katolikoetan eta, laster, seminarioko bidea hartuta, fraide ordenatu zen, Ploermeleko kongregazioan; ziur aski bere inguru sozial guztiak horretara bultzatu zuen15.
|
|
|
Kontzientzia soziala sortzeko helburuarekin, komunikabideetan emakumearen aurkako indarkeriaren inguruko informazioa zabaldu behar da, jendartean eraso hauek identifikatu eta salatzeko eta emakumeei laguntza eskaintzeko. Tratu txarren tipologien eta egoera bortitz horietatik irteteko dauden
|
bide
posibleen inguruan informazioa ematea, lehenengo pauso informatibo eta prebentiboa izango da.
|
|
|
Horrenbestez, artikuluan azaldu dugun bezala, irakaslearen komunikazio gaitasuna bere jardueraren hiru testuingurutan zehaztu daiteke; izan ere, irakasleak izan behar duen komunikazio gaitasuna neurtzeko orduan, hiru eremuotan arreta jartzea da egokiena. Horretarako, betiere, C1 hizkuntza maila duela eta Eusko Jaurlaritzak IRALE programaren barnean irakasleen euskalduntzerako aurkezten duen trebetasunen deskripziotik abiatuta, irakaslearen komunikazio gaitasunaren berri ematen duten adierazleak taula batean jarri ditugu,
|
bide
zail hau leuntzen hasteko pauso bat ematearren.
|
|
|
Seguruenik, gure adimena, gizabanako batzuena gorabehera, funtsean, animali guztiena bezalakoa delako, instrumentala, begirada estrategikorik gabea. Aurrean daukagun probetxuari begiratzen diogu, ez
|
bide
horretatik etorkizunak dakarkigunari. Ez gara gai etorkizuneko xede orokor jakin bati begira eman beharreko pausoak aurreikusi eta gauzatzeko.
|
|
|
Hiriek kanpora begira eraikitzen zituzten harresiak eta bestelako defentsak; gaurko hiriek barruan sartzen dituzte: sarrera eta
|
bide
debekatuak, kontrolak, armadun segurtasuneko zaindariak, poliziak, kamerak, metal detektagailu eta x izpidunak, alarmak, ate blindatuak. Dena normala iruditzen zaigu.
|
|
|
Egun, epistemologia sozialean, bi
|
bide
nagusi nabarmentzen dira4: ikuspuntu klasikoak egiaren, justifikazioaren eta arrazionaltasunaren kontzeptuei loturik aurkezten digu epistemologia sozialaren ekarpena (Goldman, 1978, 1986, 1987; Kitcher, 1990, 1993; Anderson, 1995; Schmidt, 1994; Fricker, 1998; Craig, 1990) 5 Ekarpen ez klasikoak, aldiz, egiaren nozioa baztertu eta testuinguru gabeko ezagutzan edo arau arrazional kulturalki unibertsalen ezintasunean oin hartzen du, eta, epistemologia soziala kultura konkretuen arrazionaltasun arauak aztertzeko eta identifikatzeko saialdian kokatzen du (Barnes Bloor, 1982; Latour, 1987; Latour/ Woolgar, 1979/ 1986; Fuller, 1987, 1988, 1999; Longino, 1990, 2002) 6.
|
|
|
Edozein modutan ere, kontzeptuaren inguruko polemikak agerian uzten du egungo teoria politikoan gaiak duen garrantzia. Eta ikerketa proiektu honi dagokionez, errepresentazio kolektiboen karakterizazioan eta nazio aniztasunari loturiko auzi konkretuan aurrera egiteko
|
bide
teorikoak eskaintzen ditu.
|
|
|
Espainiar ordenamendu juridikoko sistema penalak kinka larria bizi du. Beste akats askoren artean, bereziki mahaigaineratzen dira
|
bide
jurisdikzionalak zigor liskarrak ebazteko aurkezten dituen ahuleziak. Testuinguru horretan, delituak eta faltak konpontzeko tresna egokia delakoan, zigor bitartekaritzaren aldeko apustua egiten dugu.
|
|
|
Zergatik? Esan bezalaxe, garrantzi gutxiko urraketetan besterik ez delako erabiltzen, hau da, teknika hau erabili ezean,
|
bide
jurisdikzionalean sobreseimendu batekin edo artxibo batekin bukatuko liratekeen kasuetan. Ondorioz, asko dira zigor bitartekaritza jurisdikzioaren alternatiba bat ez dela baieztatzen duten autoreak59.
|
|
|
Artikulu honen lehenengo zatian ikusi dugunez, biktima eta urratzailea dira zigor bitartekaritzako prozeduraren ardatz, egile eta protagonista. Beraiek dira,
|
bide
jurisdikzionala alde batera utzi eta beren liskarra ebazteko elkarrizketaren eta elkar ulertzearen aldeko apustua egiten dutenak, horretarako bitartekariaren laguntza bilatuz. Eremu honetan, Frantzian, mundu guztian bezala, eta justizia berritzailearen ideiekin bat, bitartekaritzak biktimari pairatu duen gatazkaren konponketan zeresana ematen dio.
|
|
|
Bigarrenak, errealistagoa, egungo sistema ahalik eta gutxien, hau da, minimoan, erabiltzea aldarrikatzen du. Bi teoriak bat datoz zigor justizia hobetzeko gatazkak ebazteko
|
bide
informalak sortu eta erabili behar direla esatean11.
|
|
|
Jakin dakigunez, bitartekaritzan abokatuaren parte hartzea ez da derrigorrezkoa73, hala ere, alderdiek, horrela nahi izanez gero, letratu baten laguntza eta aholkua izan dezakete. ...tzeko bihurtzen dutela alegatuz74 Kontrako ikuspuntua beste autore batzuek defendatzen dute, abokatuak bitartekaritzatik baztertzea beren lanaren ezagupen eza dela argudiatuz, abokatuen lan nagusietako bat liskarrean dauden alderdiak adiskidetzea eta epaiketak ekiditea dela esanez75 Gainera, bigarren iritzi horretako autoreek aldarrikatzen dute bitartekaritzara joatea erabakitzen duten herritarrek
|
bide
jurisdikzionalera doazenek dituzten berme berdinak izan behar dituztela, abokatuaren laguntza eta aholkua izateko eskubidea bereziki azpimarratuz76.
|
|
|
ADR espirituarekin bat, Frantziako legelariak era oso malguan arautu du zigor bitartekaritza, ordena publikoko kontuak bakarrik aintzat hartuz (bere helburuak, aipatutako hirurak?, oinarria, alderdien askatasuna eta akordioa? eta
|
bide
jurisdikzionalarekin duen harremana). Ez du legelariak prozedura zehatza arautu, ezta zigor bitartekaritzaren bitartez ebatzi daitezkeen liskarren zerrenda finkatu.
|
|
|
19 Legezkotasun hau errespetatzeak
|
bide
jurisdikzionaleko berme diren asko bitartekaritzan aplikatzea dakar. Hala nola bitartekariaren inpartzialtasuna, alderdien berdintasuna eta kontraesankotasuna, errugabetasun presuntzioa, defentsa gabeziaren debekua?
|
|
|
Nola konpondu biktimari sortutako kaltea? Ez bakarrik ekonomikoki,
|
bide
jurisdikzionalak egiten ohi duen bezala45 Bitartekaritzak konponketaren kontzeptu zabal bat maneiatzen du, konponketa era globalean ulertuz. Horrela, biktimaren kon ponketan hiru dimentsio desberdintzen dira:
|
|
|
Horrela zalantza gabea da bitartekaritza delituaren jazarpen judizialaren benetako alternatiba dela49 Are gehiago, bitartekaritzak porrota ezagutzen badu, edozein arrazoirengatik garatu ezin delako edo/ eta urratzaileak, nahiz eta teknikaren garapena nahi izan, gero neurri zehatzak betetzerakoan huts egiten duelako, Fiskaltzak akzio publikoa egikaritu du, zigor prozesuari jarraipena emanez50 Horrenbestez, behin akzio publikoa egikarituta, inoiz ezin izango da zigor bitartekaritza erabili zigor liskarra konpontzeko. Arauketa honekin bitartekaritzaren autonomia zaintzen da,
|
bide
jurisdikzionalaren benetako alternatiba gisa gauzatuz. Hala ere, badira Frantzian zigor bitartekaritza instrukzio, epaiketaeta betearazpen fasean aplikatu behar dela aldarrikatzen dutenak, nahiz eta akzio publikoa egikarituta egon51.
|
|
2011
|
|
|
Izan ere, lurraldea ez da soilik ondasun eta zerbitzuen ekoizpena eta kontsumoa islatzen den azalera, sozialki eraikitako espazio bat ere bada (Healey eta Barret, 1990). Bere eraiketan gaitasun eraldatzaile (Zunino, 2000) ezberdina duten zenbait eragile saiatzen dira politiketan eta planetan islatzen beren banakako edo taldeko interesak, administrazio tramitazioetan zehar negoziazio edo prozesu irekien bidez, eta horretarako ekintza
|
bide
formalak edo ez formalak erabiltzen dituzte. Aktore hauei eragile egituratuak (Giddens, 1984; Zunino, 2001) izena eman zaie, hau da, testuinguru jakin batek ahalbidetzen dituen muga eta aukeren pean diharduten banakakoak edo taldeak.
|
|
|
Merkatuak eta prozedura publikoak esleitzen ez dituzten ondasun eta zerbitzuak asetzeko, elkartasuna edota ikaskidetza (co learning) bilatzen duten enpresen arteko lankidetza bide berriak edota jasangarritasun helburuak enpresaren estrategian barneratzea horren adibide dira. Besteak beste, ekonomia sozialeko enpresak dira kolaborazio
|
bide
horiek edota mozkinaz besteko helburuak barneratzen dituztenak. Horrela definitutako berrikuntza sozialak komunitatean bertan oinarrituriko berrikuntza prozesuei egiten die erreferentzia.
|
|
|
Prozesu horretan parte hartzen duten eragileen aniztasuna eta parte hartzea nahitaezko baldintza izango dira benetako berrikuntza soziala gerta dadin (Crises, 2003). Konponbideak martxan jartzea erraztuko du
|
bide
horrek, inplikazioa handitzea baitakar. Gainera, prozesu horretan sortzen den jakintzak, eta dagokion ikasketa prozesuak, konponbide horietara iristeko eta akzio planora salto egiteko erraztasunak sortuko ditu.
|
|
|
Eta izen horiek neurri batean, hori esaten digute: euskara leiho itxi bat dela, mundua ikusteko
|
bide
traketsa, baina baliagarria oso munduari so egin gabe, mundua irudikatu, amestu, asmatu, apaindu nahi dugunean. Funtzio espresiboa edo adierazkorra du nagusiki (edo soilki).
|
|
|
Horrenbestez, ikerketaren estreinako urratsa enpresa izenak berezko eremu batean kokatzea da. Izen horiek hainbat eremutan erabiltzen direnez, hainbat kode edo logikaren arabera taxutzen direnez,
|
bide
analitiko egokia izan daiteke kode eta logika horiek zedarritzen duten praktika eremua eremu bereizitzat hartzea. (Euskal) enpresa izenen merkatua deitu diogu.
|
|
|
Kontzientziak mugatzen ez duenean, saria lortzeko edozein
|
bide
arrazional erabiltzen du antisozialaren niak eta arau sozialak errespetatzen dituenean, ez da moralki konbentzitua dagoelako, zigorra ekiditearren baizik. Harrapatua izateko beldurrak sortzen dio barne herstura antisozialari.
|
|
|
Bizitzeko toki bat bilatzea, familiako etxebizitza uzteko, ez da
|
bide
erraza. Etorkin taldeak etxebizitza merkatuan aurki ditzakeen oztopoen zerrenda amaigabea da:
|
|
|
Epaitzen duten lehen aldia bada, erasotzailea ez da espetxera joango. Adostasunik ez bada, kasuak
|
bide
penala hartuko du, eta hilabeteko epean egingo da epaiketa. Ustezko oldartzailea kalera aterako da hori gauzatu bitartean, eta emakumea arriskuan egon daitekeen aztarnarik egonez gero, babes neurriak abiatuko dira; hala nola aldentze agindua, seme alaben kustodia eta horiek zaintzeko pentsioa eta etxebizitzaren erabilera.
|
|
|
Ustezko oldartzailea kalera aterako da hori gauzatu bitartean, eta emakumea arriskuan egon daitekeen aztarnarik egonez gero, babes neurriak abiatuko dira; hala nola aldentze agindua, seme alaben kustodia eta horiek zaintzeko pentsioa eta etxebizitzaren erabilera. Prozedura
|
bide
penaletik edo zibiletik izanda ere, biktimak honako eskubideak ditu: babesa jasotzekoa, berehalako aholkularitza juridikoa eta doaneko abokatua izatekoa, eta kalte ordainak eskuratzekoa, sufritutako min eta kalteen trukean.
|
|
|
Diskurtso sozialak etorkinen salaketak zalantzan jartzen dituen arren, eta emakume horiei euren estatus administratiboa erregulatzeko gezurrezko salaketak jartzen dituztela leporatzen zaien arren, Genero indarkeriako Ordezkaritzatik jasotako datuen arabera, gutxi dira indarkeria arrazoiengatik erresidentzia baimena eskatzen duten emakumeak; 20 andrek baino ez zuten lortu erresidentzia
|
bide
horretatik EAEn, 2008an, bideratutako eskaeren% 52, hain zuzen ere.
|
|
|
Ondorioz, ez da asko arriskatzea esatea errotzea, etorkin guztientzat aurreikusitako erregulatze bidea, Lege Integralak biktimentzat propio aurreikusitakoa baino
|
bide
praktikoagoa bilakatu dela kaltetu atzerritarrentzat.
|
|
|
Beraz, diskurtso sozialak etorkinen salaketak zalantzan jartzen dituen arren, eta emakume horiei euren paperak bideratzeko gezurrezko salaketak jartzen dituztela leporatzen zaien arren, 2008an, soilik
|
bide
hori erabilita eskatutako erresidentzia baimenen% 52 onartu ziren.
|
|
2012
|
|
|
1 Ibaiaren garrantziaren berreskurapena hiriaren ardatz nagusi bezala: hamarkadetan zehar estolda besterik izan ez dena, orain hiri espazioan aurkitzen dugun
|
bide
natural garrantzitsuena bihurtu da.
|
|
|
Honaino, zabalduen egon diren (eta dauden) arte adierazpideetan bakarrik zentratu gara, eta gure azterketak
|
bide
horretatik jarraituko badu ere, ezin aipa gabe utzi dezakegu arte munduan nolabait «alternatiboak» izan diren korronteak egon badaudela.
|
|
|
Nere ametsak musikan zeuden oinarrituta eta nahiz eta suposatu genezaken amets hoietara gerturatzeko BUP zala
|
bide
egokia, ez geneukan batere garbi. (...) Baina garai hartan inork ez dizu esaten zein den egin beharreko bidea.
|
|
|
Bi elkarrizketatu horien IAPak oso ezberdinak dira. Lehenengoak
|
bide
prestigiotsuetatik jo du. Bigarrenak, aldiz, itzulinguru asko egin ditu unibertsitateko ikasketetara iristeko, baina iritsi denean, ondo moldatu da.
|
|
|
Grafikoetan argiki ikus daitekeen moduan, beren diru sarreren erdia baino gehiago herri erakundeen laguntzetatik jasotzen dutenak Parkeko erakundeen herena ere ez lirateke, eta, aldiz,% 65entzat mota horretako diru sarrerak ez dira haien aurrekontuen% 10 ere. Datu honekin koherentea den beste muturra baliabide propioek osatuko lukete, zeren erakundeen% 60k ia bere irabazien% 95etik gora merkatuko salmenten bitartez eskuratzen baitituzte, horien erdiek irabazien osotasuna lortzen dutelarik
|
bide
horretatik.
|
|
|
Horrela, euskararekiko jarrera eta erabilera hobetzeko helburuarekin bi pertsuasio estrategien eraginkortasuna konparatuko dira: lehenengoa, pertsuasiorako erdiko bidean edo elaborazio altuan oinarritzen da; bigarrena, aldiz, pertsuasiorako
|
bide
periferikoan edo elaborazio baxuan; alderaketa horrez gain, estrategia horiek sortutako aldaketen iraunkortasuna ere alderatuko da. Era horretan espero da estrategia biek hobetzea euskararekiko jarrera eta erabilera.
|
|
|
Era horretan espero da estrategia biek hobetzea euskararekiko jarrera eta erabilera. Halaber, aurreikusten da pertsuasiorako erdiko bidean oinarritutako estrategiak aldaketa nabarmenagoak eta iraunkorragoak sortuko dituela, pertsuasiorako
|
bide
periferikoan oinarritutakoak baino.
|
|
|
Sei hilabetean zehar sei mezu jaso zituzten, hilero mezu bana. Mezuek euskararekiko jarrera hobetu eta erabilera areagotzeko gogoraraztea eta bultzatzea zuten helburu eta horretarako pertsuasiorako
|
bide
periferikoa erabiltzen zuten.
|
|
|
Jarraipen taldeko langileei helarazitako mezuen adibideak ikus daitezke 1 irudian. Mezuen helburua pertsuasioaren
|
bide
periferikoa erabiliz euskararekiko jarrera eta euskararen erabilera areagotzea zen. Horrela, mezuen bidez euskara gehiago erabiltzeko gogorarazteaz gain, pentsamenduan ere eragitea nahi izan zen.
|
|
|
Ikerketa honetan euskararekiko jarrerak eta erabilera hobetzeko helburua duten bi pertsuasio estrategia alderatu dira, horretarako metodologia ia esperimentala erabili da hiru tratamendu konparatzeko; lehenengo taldeak ez zuen pertsuasio estrategiarik jaso, bigarrenak
|
bide
periferikoan oinarritutako pertsuasio mezuak jaso zituen eta hirugarren taldeko subjektuek erdiko bidean oinarritutako hausnarketa saioetan parte hartu zuten. Taldeak konparatzeko euskararekiko jarreren eta euskararen erabileraren hiru neurri hartu ziren:
|
|
|
Ikerketa honetan konparatzen dira lan eremuan euskararekiko jarrera eta erabilera hobetzeko helburuarekin bi pertsuasio estrategiaren eraginkortasuna (erdiko bidea eta
|
bide
periferikoa). Emaitzek erakusten dute pertsuasiorako erdiko bidean oinarritzen den estrategiak emaitza hobeak eta iraunkorragoak ematen dituela euskararen erabilerari dagokionez.
|
|
|
Informazioaren prozesamendu nahiko arrazionala egiten da, kontrolatua, kontzientea eta argumentuen egokitasun eta egiazkotasunean oinarritzen dena. Bigarren bidea,
|
bide
periferikoa edo elaborazio baxukoa deiturikoa gertatzen da, informazioaren prozesamendua azkarra, azalekoa eta automatikoa denean, hau da, komunikazioa gertatzen ari den testuinguruko elementuetan oinarritzen da mezuaren argumentuen kalitatea kontuan hartu beharrean. Edozein bide edo estrategia erabilita sor daitezke jarrera aldaketak; baina, noski, probabilitate handiagoz sortzen dira erdiko bidea erabiltzen denean, bide horrek sortzen dituen jarrera aldaketak iraunkorragoak dira eta eragin handiagoa dute portaeretan eta erresistentzia txikiagoa sortzen dute bide periferikotik eratorritako estrategiek baino (Haugtvedt eta Petty, 1992; Petty eta Wegener, 1999).
|
|
|
Bigarren bidea, bide periferikoa edo elaborazio baxukoa deiturikoa gertatzen da, informazioaren prozesamendua azkarra, azalekoa eta automatikoa denean, hau da, komunikazioa gertatzen ari den testuinguruko elementuetan oinarritzen da mezuaren argumentuen kalitatea kontuan hartu beharrean. Edozein bide edo estrategia erabilita sor daitezke jarrera aldaketak; baina, noski, probabilitate handiagoz sortzen dira erdiko bidea erabiltzen denean,
|
bide
horrek sortzen dituen jarrera aldaketak iraunkorragoak dira eta eragin handiagoa dute portaeretan eta erresistentzia txikiagoa sortzen dute bide periferikotik eratorritako estrategiek baino (Haugtvedt eta Petty, 1992; Petty eta Wegener, 1999).
|
|
|
Bigarren bidea, bide periferikoa edo elaborazio baxukoa deiturikoa gertatzen da, informazioaren prozesamendua azkarra, azalekoa eta automatikoa denean, hau da, komunikazioa gertatzen ari den testuinguruko elementuetan oinarritzen da mezuaren argumentuen kalitatea kontuan hartu beharrean. Edozein bide edo estrategia erabilita sor daitezke jarrera aldaketak; baina, noski, probabilitate handiagoz sortzen dira erdiko bidea erabiltzen denean, bide horrek sortzen dituen jarrera aldaketak iraunkorragoak dira eta eragin handiagoa dute portaeretan eta erresistentzia txikiagoa sortzen dute
|
bide
periferikotik eratorritako estrategiek baino (Haugtvedt eta Petty, 1992; Petty eta Wegener, 1999).
|
|
|
Aukera gutxi daukagu matematika testu batean «kortxoa ateratzeko legea» irakurtzeko: «a tik b ra,
|
bide
motzenetik, zipotz edo sakakortxo batek aurreraka biratzerakoan duen norantza bat datoz».
|
|
|
adibidez, frogatu gabeko propietateak ere ez ziren «propietatetzat» jotzen, hain muturreraino eramaten zen printzipio hori. Kontua zen matematika behetik gora eraikitzea
|
bide
deduktiboa erabiliz. Horrenbestez, zorrotzak eta abstraktuak ziren testuliburuak.
|
|
2013
|
|
|
Lehia politikoko jokaleku horretan, autonomia estatutua eskuratzeko lasterketari eman zitzaion hasiera, baina bi
|
bide
hartuta horretarako: udalena edo gestorena.
|
|
|
Ikasle euskaldunen ingeles maila hobetzeko, CLIL programa ezarri da hainbat tokitan eta hainbat espainiar erkidegok ere
|
bide
berari eustea erabaki dute. 1996an, Espainiako Ministerioak eta British Council erakundeak kontratu bat adostu zuten (LLinares eta Whittaker, 2006), Madrilgo 20 ikastetxetan CLIL programak ezarriz, zeintzuetan ingelesa atzerriko hizkuntzako irakasgai bezala irakasteaz gain, Gizarte Zientziak ere ingelesez eskaintzen ziren.
|
|
|
Ehiztari bakartiaren krimen lazgarria flash-back baten bitartez isla zezakeen zinemagile donostiarrak. Baina,
|
bide
hori hautatu ordez, ikuspuntu formal batetik askoz ere erakargarriagoa den alternatiba aukeratzen du intriga luzatu eta ikuslea bera ezustean hartzeko borondate irmoarekin. Edonola ere, Columba Palumbus (2007) ez da intriga sortzera bideratutako esperimentu narratibo huts bat soilsoilik; inplizituki genero indarkeriari buruzko gogoeta bat ere baitakar amaierak.
|
|
|
Travelling batekin hasten da film laburra. Automobil baten aurreko leihotik ikusten dugu basoan barrena garamatzan
|
bide
malkartsua. Azkenean, borda baten ondoan geratzen da autoa.
|
|
|
Watsonen ostean, konduktismoak
|
bide
ezberdinak hartu zituen. Skinner-ek (1938), adibidez, baldintzapen eragilea edo instrumentala delakoan oinarrituz, nabarmendu zuen oso garrantzitsuak direla jokabide batek izan ditzakeen ondorio positiboak eta negatiboak.
|
|
|
Ikus daitekeenez, Células Rojas taldeak hartutako
|
bide
ideologikoa ETAren V. asanbladan adostutako oinarrietatik erabat urruntzen zen. Are gehiago, V. asanbladan euskal nazioaren oinarrizko elementutzat hartu zen etnia kontzeptuaren aurkakotasuna adierazi zuen, kontzeptu metafisiko eta existentzialista zela argudiatuz (Egaña, 1993, 3 liburukia, 40).
|
|
|
Berriz ere, talde arrotz batzuk, batez ere espainolak saiatu eta saiatzen dira euskal politika egileen artean nahaspila pizten. Badira ere haien burua abertzale daukatenak eta gazteria
|
bide
galgarri batera bildu nahi dutenak, espainol edo frantses asuntoak konpontzeko34.
|
|
|
Aipatu Hirugarren Munduko esperientzietan aurrera eramandako estrategia politikoa gerra iraultzailea izanik, ETA horren jardueraz teorizatzen hasi zen; Kubako iraultzan praktikara eraman ziren Ernesto «Che» Guevara-ren teoriek1 nahiz Txinakoaren testuinguru pean Mao Zedong ek idatzitakoek eragin handia izan zuten gogoeta horretan. Bi autore horiez gain, Federico Krutwig-ek idatzitako Vasconia liburuak euskal nazio arazoa kolonialismoaren logikaren bidez azaltzeko
|
bide
teorikoa erakutsi zion ETAri.
|
|
2014
|
|
|
Unibertsitate paralelo izatea ere esan izan da. Paralelotasuna bata bestearengandik
|
bide
kontrajarriak eta desberdinak egitea ulertzen baldin bada, ez dut uste bide hori ez egokia denik, ez UEUk hartu duena denik.
|
|
|
Unibertsitate paralelo izatea ere esan izan da. Paralelotasuna bata bestearengandik bide kontrajarriak eta desberdinak egitea ulertzen baldin bada, ez dut uste
|
bide
hori ez egokia denik, ez UEUk hartu duena denik.
|
|
|
Uste dut
|
bide
bertsua planteatzen duela Andoni Olariagak ere hastera doan ikasturterako graduondokoez aritzean. «UEUk sustatu eta EHUk eskainiko dituen lau graduondoko berriak euskal unibertsitaterako trantsizio bidean ulertu behar dira», Olariagaren ustez.
|
|
|
EHUrekin eta Donostiako Udako Ikastaroekin izandako harremanak akordiorik gabe bukatu eta gero, batzar berezia egin zuen UEUk Aralarren, 1984ko udazkenean, eta bertan
|
bide
propioa eta autonomoa jarraitzea erabaki zuen.
|
|
|
Egoera honi arreta jartzeko asmoz antolatu zen, uztailaren 5ean, Baionako Euskal Museoan, burutu zen ekitaldia eta, uste dudanez, haren
|
bide
bertsutik edo pentsatuta dago datorren ikasturteko hasiera ekitaldi hau.
|
|
|
Koldo Mitxelena zen bide honen defendatzaile nagusienetako bat. Honela azaltzen zuen berak
|
bide
hori: «Euskal Herriko lurrean ditugun eta ditukegun unibertsitate hazien multzoa, laster ezinbestean ugaritu duguna.
|
|
|
Rawlinsek dio konfiantza galeraren harira, eginiko ikerketetan langileek agerian utzi dutela konfiantza faltaren aurkako antidoto eraginkorrena komunikazio zintzoa eta irekia dela. Behin baino gehiagotan berretsi da gardentasuna dela interes taldeen konfiantza sendotzeko
|
bide
eraginkorrena.
|
|
|
(?) Eta gero bilera horiek egin ziren eta ez zen, noski, zuk ondo dakizun bezala, inolako lorpenik lortu edo akordiorik iritsi. (?) gogoratzen naiz bizkaitarrak askoz ere gogorragoak zirela instituzionalizazioak ezartzen zituen
|
bide
meharrei buruz, esan nahi dut, hipoteka bat, beraien ustez, herri mugimenduaren hipoteka zekarren instituzionalizazio horrek(?) (In Basterretxea et al., 1997: 120).
|
|
|
Bere lurraldeko herritarren atxikimendua ezinbesteko zaio (inplizitua estatu nazionalismoaren kasuan, eta esplizitua estaturik gabeko nazionalismoarenean), eta atxikimendu hori lortzeko eta denboran iraunarazteko hainbat bidetara jo dezake, gorago aipatu dugun moduan:
|
bide
politikoak eta arrazionalak erabil ditzake, era horretan, herritarrei nazio batu baten abantailak gogorarazten dizkie gehienetan; edo identitatearekin eta sinboloekin lotutako bideak erabil ditzake, alegia, herritarrak naziokide izatearekin harro senti daitezen ahalegintzen da. Azken horretarako, nazioarekiko eta naziokideekiko leialtasuna eragiteko, herritarrak balio, sinbolo eta tradizio batzuetan gizarteratu behar izaten ditu nazionalismoak (ik. besteak beste, Armstrong, 1982; Connor, 1998; Rocher, 1977; Smith, 2000; Todorov, 2010).
|
|
2015
|
|
|
1965eko abenduan promulgatu zen Lehen Hezkuntza Erreformatzeko Legea, Batxilergora igarotzeko
|
bide
zurrunagoa ezartzen zuena, ikastolen lana arriskuan jarrita. Agintari frankistekiko elkarlan pragmatikoa beharrezkoa zen A. Irigoienen ustez:
|
|
|
Bigarren Mundu Gerrak ez zuen, zoritxarrez, frankismoa erorarazi, eta hizkuntzaren alorrean
|
bide
beretik jarraitu zen. Hala ere, herri baten adierazpide «politikohistorikoa» izatea debekatu zitzaien hizkuntza horiei, ikergai filologiko hutsaren atea ireki zitzaien Espainiako ondare gisa, erregimenaren baldintza guztiekin.
|
|
|
Lehenengo, telefonoz hitz egin zuten profesionalekin, eta, gero, proposamena onartzen bazuten, inkesta igorri zitzaien mailez. Inkestatuek
|
bide
bera erabili zuten erantzuteko. Profesionalek espektro zabala islatzen zuten.
|
|
|
Rodriguez, E. (2014a): Itsasoa da
|
bide
bakarra. Sarrionandia irakurriz, Utriusque Vasconiae, Donostia.
|
|
|
Hortaz, errealitate paradoxiko baten aurrean gaude. Alde batetik, adostu beharreko gai gehiago daude, bikote harremanean jada arauturiko
|
bide
bakarra ez baitago (Beck eta Beck Gersheim, 2001), eta horrek beharrezko egiten duelako negoziazioak izatea. Baina beste alde batetik, negoziazioak berak desadostasunak esplizitatzea ekar dezake eta, neurri batean, gatazkak areagotzea.
|
|
|
Ikerlan horretan finaleko gaiak banan banan aztertu dituzte, eta gaien% 77 izan zen dramatikoa eta% 23 komikoa. Zortziko txikiko gaiei eta puntutako ariketari dagokienez nagusitzen da umorea, eta bertsolariek ere
|
bide
horretatik jotzen dute ariketa horietan. Era berean, gai batzuk berez ez dira ez komiko ez dramatikoak, bertsolariaren erabakiak egiten ditu komiko edo dramatiko.
|
|
|
Bide hori lehenengo bertsoa botatzen duenak markatzen du, Gaztelumendik beraz. Eta bigarrenak, Iturriagak,
|
bide
berari jarraitzen dio, nahiz eta azken bertsoan Strauss Khan aipatu arte ez den hori nabarmentzen. Lujanbiok (2012) azaldu bezala, bertsolaritzan sorkuntza ez da bakarkakoa, eta lagunaren diskurtsoak eragiten dio bertsolariari.
|
|
|
Iturriaga talogile zaharra, eta bera marketinaren bidez lanbidea modernizatzeko ahaleginetan ari dena. Eta bigarren bertsoan ere
|
bide
beretik jarraitzen du, ile zuriaren eta autentizidadearen aipamenekin. Iturriagak, berriz, alferra dela leporatu eta lehenengo bertsoan egin bezala, bigarrenean ere hitz joko batekin erantzuten dio.
|