|
2000
|
|
|
Haztatu nuelako ustea ernatu zitzaidan, bide nagusia utzi eta bigarren mailako errepide batera jo zutelarik. Ez nintzen guti harritu, tupustez, Ximurraren auto urdineko keinukariek ñir ñir egitean
|
bide
ondoko aparkaleku baterat. Tokia ezaguna nuen:
|
|
2005
|
|
|
Bere lehen gaua zen etxe barnean eta begiak ireki nituenean han ikusi nuen, atearen aurka bermatutako aulkiarekin borrokan, intzirika. Kanpora irteten utzi nuen eta, bere eginbehar fisiologikoak
|
bide
ondoko madariondoaren kontra egiten zituen bitartean, sukaldera joan eta hozkailua ireki nuen.
|
|
|
Nire ibilgailuaren mendi joera aprobetxatuz bidean gora egin nuen eta, hiruzpalau bidegurutze mehar hartu ondoren, estrata zidor bihurtzen zen batean utzi nuen autoa. Jaitsi eta
|
bide
ondoko pinu erraldoi baten itzalean eseri nintzen, harri biluzi baten gainean. Eguraldi beroa zegoen, kilkerrak zarataka eta ni hausnartzen hasi nintzen.
|
|
2006
|
|
|
Tobillas-en urratu eta landu nituen lurrak, Placini deitu haranetik hasi eta Sabanaira ko iturriraino, urbegi eta baso guztiekin, eta gero, handik, Tirón ibaiko San Migelen, Osmilla n egin nituen presurak, lurrak, errotak eta ferragines direlakoak barne; eta beste lur-sail asko bestelako lekuetan; eta etxeak eta Santa Cruz de Puras eliza eta lurrak; eta Lara n Santa Maria ren presura egin nuen, bere sarrerekin eta bere zelaiarekin; Peredes Rubias en Gurutze Santuaren elizaren presura egin nuen, bere sarrera eta lursailekin; sernen presura egin nuen Comunión en, villaren aurrean, hogeita hiru lakari ereiteko zabalerakoak, alde batetik besteraino, eta beste serna bat Fonte Rege n, eta hirugarren serna bat Santa Maria azpian, eta beste bat herritik gertu, eta Porciles eta Petra Longa ko bideko serna. ...a serna bat aranondo batekin atzealdean, hiru serna [beraz]; eta serna bat Villamanca-n, Petri eta Paulo santuen eliza eta hiru ferragines direlako villan, eta beste bat gehiago iturriaren gainean, eta bat bidearen azpian, eta soro bat villaren azpian, eta auzokoekin batera heredadea iturrietan etaendietan; eta serna bat Gaztela-n, Donnica edo Dondisle ibarrean, aldenik alde, eta serna bat Losa n,
|
bide
ondoko iturri haietan; eta bustoak okupatu nituen Fonte Az mebeda ko iturritik Martinen iturrira bitartean, eta Villalambrús ko mehargunean bustoak presura berean bustal txikiraino [ad illa bustella], eta beste bat Valcavado n eta busto bat Bustantigo n eta eliza erdia San Mamestik eta erdia Comunion etik eta [aprobetxamendu eskubidea?] iturrietan eta mendietan; eta hogeita hiru larrain [Añana-...
|
|
|
|
Bide
ondoko gaztainondo baten gerizpean klikatu genuen harrapakina, apurrik ere utzi gabe. Zorroa beterik, argiago ageri zen ilunpea.
|
|
|
" Heretiko guztiek merezi duten zigorra" ematea hobetsi zitean.
|
Bide
ondoko lizar batera lotu zitiztean. Gero, su eman ziotean arbolari.
|
|
2008
|
|
|
Autotik jaitsita
|
bide
ondoko eraikinera joateko agindu digute. Lau hormako txabola da, gela bi:
|
|
2009
|
|
|
Orduan, aurrealdea libre zenean, latza txingortea, bidearen alde banatarik, besoak eten artean. Herreratarretako bat
|
bide
ondoko sastrakadian ezkutatu zen. Arrietak mendean zeukan, ez zion barkatu.
|
|
2010
|
|
|
Bost zaldi zeuzkan guztira, eta bostak zihoazen korrika
|
bide
ondoko sailaren hesirantz, Lubisen bila. Bi zurixkak ziren; beste bi gorriak; bosgarrena beltza.
|
|
2011
|
|
|
2010eko ekainean sinatu zuten Hezkuntza Sailak eta CCOO eta UGT sindikatuek 2012ko hondarrera arte iraungo duen lan hitzarmena. Ondorioz, IRALEk hartu duen
|
bidea
ondokoa da: lehentasuna izango dute irakasleen euskalduntzeak eta hizkuntzari zuzenean lotutako guztiak, bigarren mailan geratuko da batik bat curriculumaren euskal dimentsioa jorratzeko alorra.
|
|
|
Hirugarren kolpean erasotzailea bat baino ez zela konturatu zen. Begirada jasotzen ahalegindu zen, baina ilun zegoen eta
|
bide
ondoko zuhaixken itzalak baino ez zituen ikusten. Besoekin burua babesten zuen, arrakasta gutxirekin, eta Tuercasek bertan hil behar zutela pentsatu zuen, une batez seguru egon zen.
|
|
2012
|
|
|
Aurki nintzen halere. Haizeak
|
bide
ondoko lizarrei strip tease egiten nola laguntzen zien begiratu nuen. Ostegunetik lehendabizikoz, Naroaren falta sumatzen nuen.
|
|
|
azkonar edo basurde aldra batek ere ez zuen hobeki egingo bere lana. Une luze bat behar izan zuen begiak eta barrua paisaia itzal hartara egokitzeko, eta egokituta, laster antzean,
|
bide
ondoko zuhaitzen batetik sagar aleren bat hartuko zukeela bururatu zitzaion. Irudipena eduki zuen saiatuz gero gai izango zela zutitu, gorputza luzatu eta besoak, edo eskuak behintzat?
|
|
2013
|
|
|
|
Bide
ondoko errekari begira joan zen Kimu. Uraren kontrako norantzan zihoazela hausnartu zuen.
|
|
|
Hazparnen barna egin nuen itzulingurua. Ilargia lagun nuen, ez baitzen argi bakarrik ere
|
bide
ondoko etxeetan. Zakurren batek saingaka egiten zidan noizbehinka, baina horrek, traba egin beharrean, laguntzen ninduen zaldi gainean ez lokartzeko.
|
|
|
Bezperan ez nintzen ohartu.
|
Bide
ondoko gaztainondo baten gerizperaino gidatu ninduen Aiantzek. Sukaldean irentsi berri nituenak hartatik etorki noski.
|
|
|
Aubiac ek
|
bide
ondoko artzain etxola baten aldera luzatu zuen behatza.
|
|
|
Argiaren jainkozkoa da, eguna argitzen duenean, istant bateko emozioak eternitatera irekitzen bazaitu, eta ez dakizu zer sentimendu estrainio den hori, nostalgia pozezko batez bezala bete zaituena bat batean. Ederraren jainkozkoa da,
|
bide
ondoko elorriko lore xuriek ederraren eder betikora bezala bazaitu hegaldarazten bat batean udaberri goizean. Tximistargi bat da.
|
|
|
Halaxe nindoan nire bidean, ordena onean, tropa guztia batuta, eta hara non, iluntzeko zazpi eta erdiak aldean, indioek eraso egin zidaten aurretik.
|
Bide
ondoko mezquita multzo baten atzean babestu eta haien kontra tiro egiteko agindua eman nuen. Zaldiek ihes egin zuten tiro hotsarekin, baina terreno ona zen, eta guk mendia utzi orduko indioak gelditu egin ziren, eta zaldiak berreskuratu ahal izan ziren.
|
|
|
Esaten zuen eguzkiak bere aurpegian orinak dituela, orban beltzak alegia, nahiz eta egiazki ez litezkeen giza begiekin ikus, udazkeneko ilunabar gorrizta gorriztetan ez bazen. Lau hariko gitarra motz batekin lagundurik ttakun, ttakun, ttakun, elezaharrak kantu zorroan abesten zituen herriko plazetan eta
|
bide
ondoko bentetan ilunabarrero; horretatik bizi zen. Koplari zaharraren kantu zorroek ziotenez, eguzkiaren aurpegiko orin guztiak elkartu egin ziren behin, eta orezta erraldoi erraldoia sortu zuten eguzkiaren aurpegiaren erdian.
|
|
|
Urrumia gehiegizko gotortasunez itxi dute milizianoek, Inon diren maratila, morroilo, ataka, giltza eta giltzarrapo eman ondoren, iltzez eta estangaz zeharkako alaseak josi dituzte ate, leiho eta leihakume guztietan. Ukuilutik laxatutako azienda eta abere argalak sakabanatuta dabiltza noraezean
|
bide
ondoko elur lapazta bazterretan bazka bila bezala.
|
|
2014
|
|
|
Igoerari jaitsiera batekin eman diogu hasiera. Hiru ordu laurden edo, beheiti egin dugu iluntasunean,
|
bide
ondoko harriekin behaztopa ez egiteko eginahalean. Gurutzagune batekin batera, garaiera berreskuratzen hasi gara.
|
|
|
Autoa abiatu zen kantuzko eztanda batean.
|
Bide
ondoko landetxe bateko oilar batek kukurruku bakarti bat aireratu zuen, eta, haien atzean, azken zerbitzari beltzak itzali zuen portxeko argia; Jim eta Clark joan ziren Forderaino, zapatak gogaikarriro narras eramanez legarrezko orubean.
|
|
2015
|
|
|
Ba omen dira besteak baino errazago gal daitezkeen hiru gauza:
|
bide
ondoko arbola, abenduko izarraeta ostatuko neskatxa ederra.
|
|
|
Hemendik gutxira ez da asto gehiago izango. Hainbeste mesede egin digun aberea desagertu egingo da, izena gordeko dute irain polita delakoan, baina
|
bide
ondoko larrean jaten dagoen astotxoa desagertu egingo da, eta gizakiak ahaztu egingo du, ez du faltan botako.
|
|
|
Autoa bide ertzean aparkatu eta kilometro batzuk egin zituen oinez, hego haizea lagun zuela. Gero,
|
bide
ondoko larre batean eseri zen eta bere kume berria jaiotzean harekin egingo zituen gauzak asmatzeari lotu zitzaion. Orduak eman zitzakeen horrela eta neka neka eginda etxeratzen zen beti.
|
|
|
–Ezertxo ere ez, gezurra esan diot?.
|
Bide
ondoko belarra moztu, eta ortuko landareak ureztatuko ditut.
|
|
|
»Italia zeharkatzen duen bidaiari batek kontatzen du esklaboak baizik ez zituela ikusi
|
bide
ondoko soroetan. Erraz imajina dezakezue zein zen arazoa.
|
|
2016
|
|
|
–
|
Bide
ondoko etxolari. Soldaduborda, hala esaten diogu.
|
|
|
Bide luzetxoa nuen oinez Urzuriraino. Ez dut kilometro bat egin, noiz, halabeharrez, kuxkuxeatzearren,
|
bide
ondoko pistatxo batetik sartu naizen, errekondorantz. Eta han ikusten ditut, maleteroa zabalik duen automobil zuri baten ondoan, arestiko bi tipoak, tratuan.
|
|
2017
|
|
|
Bestalde, beharrezkoa> da> ere> ikasmoldeak> berritu> eta> egokitzea, > > hizkuntza> jarduera> aldatzeko> tresnak> sortzea,
|
bideak
ondokoak izan daitezkeelarik: ikastaro trinko luzeak (6 hilabetez) iraunkortzea profesionalak formatzeko; irakaskuntza molde konbinatuak garatzea (presentziala, birtuala, autoikaskuntza...); teknologia berrien bidezko formakuntzak eta araberako tresnak sortzea, tutoretza eta coaching> sistemak laguntzea; lana euskaraz egiten dutenen arteko loturak sortzea (foroak, forma kuntzak, elkar laguntza...).
|
|
|
|
Bide
ondoko afixak: paisaiatik eta ekosistemara
|
|
|
Ihes eginez bizitza salbatu nahi izan dute, baina ez dute beste gaiztakeriarik egingo berriro! Nik soka batetik eskegiaraziko ditut,
|
bide
ondoko zuhaitz mardul hauetako batean. Gaur goizean Mondragonen berdin jokatu dugu beste batzuekin.
|
|
2018
|
|
|
Gauza jakina ere bada fronte askotan baino hildako gehiago egon zirela Nafarroan. Fusilatuak, leizeetan bizirik botatakoak, murru, harresi eta
|
bide
ondoko ezpondetan erailak. Mola jeneral terroristak agindu bezala, terrorea hedatu zen Nafarroa osoan.
|
|
2019
|
|
|
NON. Herriko ‘Estanko’etxe ondotik (atzetik) hasi eta, ibaiko zulorantz, Idabarrengo harrietara jaisten zen
|
bide
ondoko eskuin aldean, etxeak atzean uzi eta berehala, berez sortzen den ur putzua da.
|
|
2021
|
|
|
Zaldunak aurreko egunean helmuga gertu zuenez, ez zen Iruñean ezertarako gelditu. Hirira iristeko legoa bat falta zenean,
|
bide
ondoko ostatu batean pasa zuen gaua. Goizean bazekien ordu batean Uharten egongo zela eta lasaitasunez begiratzen zien igartzen zituen forma eta leku ezagunei, mendi tontor hura, herrixka, bideko errebuelta, soro, belardi eta zuhaiztiak oro.
|
|
|
Batzuetan Esteribarretik jotzen zuten iparraldera; beste batzuetan Egues eta Arangunera jotzen zuten eta azken aldian Arga errekatik behera Iruñera hurbiltzen ziren. Egun batean Magdalena deituriko baratzeetan ari zirenean osaba Semeno ikusi zuten herritar batzuekin
|
bide
ondoko taberna batean. Azenarik isiltzeko eta ezkutuan hurbiltzeko erran zien.
|
|
2022
|
|
|
Gainera ataritik hurbil bizi zirenez erraz atera ahal ziren hiritik kanpora. Eguraldi ona zutenean, udazkeneko egun haietan bezala, etxekoak harresietatik ateratzen ziren inguru ederretara, larrainetara, ondoko baso txikietara, Argako inguruetara edo hegoaldeko
|
bideetatik
ondoko herrixketara. Familietako helduek, herri txikietan jaioak izateagatik, batzuetan hiritik atera behar izaten zuten naturaz gozatzeko eta haurrak, hiritarragoak izanda ere, gustura ateratzen ziren inguruetan jolastera.
|
|
2023
|
|
|
Uste dute XIII. mendean berreraiki egin zutela gaztelua, «Gaztelako erresumak eremua konkistatu ondoren». XVIII. mendeko lehen hamarkadetan eraitsi zuten, haren zimenduen gainean
|
bide
ondoko ostatu bat eraikitzeko.
|
|
|
Halako batean zarata bat entzun zuen beheko aldean. Pauso batzuk atzera egin eta
|
bide
ondoko muinora igo zen. Ur deposituaren pareko bihurgunean hiru gizon ikusi zituen bide bazterreko sasi artetik irteten.
|