|
2000
|
|
|
Honek, azken batean, finantzaketamistoa erabili ahal dutela esan nahi du, nahiz eta finantzaketa publikoa, zerbitzupublikoak finantzatzera joango dela ziurtatu den. Europako Batzordearen Ebazpenean,
|
bide
beretik, zerbitzu publikoaren garrantzia berretsi etagarai digitalean ere zerbitzu publikoek kalitatezko zerbitzuak eskaintzen jarraitzeko kapazitatea izan behar dutela zehazten da; halaber, publiko guztientzako zerbitzuak eskaintzean, legitimotzat jotzen du ebazpen horrek zerbitzupublikoek ere entzuleria zabal batera heltzeko ahaleginak egitea76.
|
|
|
Identifikazio lan horretarako, naziogintzaren sintomatologia desberdinak antzemateko,
|
bide
aparta iruditu zaigu eguraldi iragarpenak ilustratzeko medio bakoitzakerabiltzen duen mapari begiratu bat ematea.
|
|
|
–Bi
|
bide
horiek sinkronizatu egin behar dira, terapia eraginkorra izan dadin.Horrek barne hartzen ditu ametsen interpretazioa eta transferentziaren arazoakonpontzea. Baina, beste zenbait terapia formatan ez bezala, gorputza zimendua da, eta horren gainean eraikitzen dira Niaren funtzioak, hots, nork bere burua ezagutzea eta adieraztea?
|
|
|
Gaur egungo terapia sexuala ulertu ahal izateko, beharrezkoa da gizasexualitateari buruzko azterketa zientifikoen
|
bide
historikoa, oinarrizkoenabederen, ezagutzea.
|
|
|
Asetasuneko lehen esperientzia atsegin horren oroimenak, berriro esperimentatzera bultzatzen du izakia, eta subjektu orok jaiotzerakoan bizi izandakoharremanak, kanpo munduarekin eta bere objektuekin eta batik bat horienerrepresentazioekin,
|
bide
irekia uzten dio desirari (Freud, 1900). Beraz, desirafuntsezkoa da edozein harremanetan:
|
|
|
Zerbait bereziagoa merezi zuen. Egunak joan egunak etorri, estutasunasentitzen hasi nintzen, zerbait idatzi beharra eta, aldi berean, ezina sumatzen bainuen.Izan ere, alferkeria sentitu nuen gai tekniko bati buruzko zerbaiti ekiteko, eta aldebatera utzi
|
nuen
bide hori. Erdi etsita nengoela, azkenean, zerbait pertsonalagoidazteko ideia hurbildu zitzaidan, eta itolarrian dagoen naufragoaren antzera, azkenahalegin batean salbatuko ninduen oholari eutsi nion, bertara lapen erara itsatsiz.Horixe nuen irtenbidea:
|
|
|
Txepetxenak ezezik, beste hainbat soziolinguista ospetsuren ekarpenak aldizkariaren orrietara ekartzen saiatu da, saiatu ere, Txillardegi, horien liburuen berriemanez, horiei elkarrizketak eginez, etab. Era berean, eta
|
bide
beretik, deitoratu egitendu bere sarreretako batean Jazten aldizkaria azkarregi isildu izana.
|
|
|
Haizea, berez, fenomeno atmosferikoa izanik, beste fenomeno batzuekin harremanetan dago. Harreman horien berri haize izen batzuetan ere agertzen da, nahiz ezden izenak ipintzeko
|
bide
erabiliena. Guztira, holako 18 erantzun bildu dira.
|
|
|
Uste horren arabera, ez da berria pentsatubehar, zaharrari jarraitu eta hartan inspiratu baizik; bertatik legitimitate historikoa etasoziala ateratzea, ez zaigu besterik gelditzen. Alabaina,
|
bide
hori antzua da. Ezgaramatza inora.
|
|
|
Azentuaz egin diren ikerketekin erkatuta, intonazioaz egin direnak urriak diraoraingoz; edozelan ere,
|
bide
honi ere lotu zaizkio euskal ikertzaileak. Hualde k eta lag. (1994), Uriarte-k (1995), Gaminde-k eta lag. (1996 eta 1997), Gandarias ek (1996), Elordieta-k (1997 eta 1999), Hernaez-ek eta lag (1997), Jun ek eta Elordieta-k (1997), Elordieta-k eta lag. (1999), Gaminde-k (1999b), Hualde k (1999) eta bestek burutudituzten lanek argiro erakusten dizkigute ikerketa lerro honen nondik norakoak.
|
|
|
EAJ eta euskara. Ehun urteko
|
bide
malkartsua. Bilbo, FundacionSabino Arana.
|
|
|
antzuetansartzen dira. Porrotaren bidea da hori; izan ere,
|
bide
korapilotsu horretatik jarraituordez komunikazio sozialari buruzko hausnarketak egingo balira, emaitzak guztizbestelakoak izango bailirateke.
|
|
|
Alde batetik Deustuko Unibertsitatean irakasle gisa segitu. Bestetik, Donostian sortzen ari ginen Euskal Herriko Unibertsitate Publikoan aritu; baina azken honetan bi
|
bide
desberdin bazituen ere, gutxienez: Filosofia arloan aritu ala Hezkuntzan murgildu. Azken hau izan zen orduko Joxeluisenhautua.
|
|
|
Hitz batean, bere bizitza osoa bezala, Joxeluisek, politizatu? egin duhezkuntzaren jarduna, edo hobeto esanda, berak emandako gaietan (elebitasuna, soziolinguistika eta abarretan) ezkutaturik zegoen politika azalarazi du, intelektualeraldatzaile bati dagokion eran,
|
bide
praktiko batez, pedagogiak ahazturik zuen jarrerakontzientziatzaile historikoa berreskuratuz3.
|
|
|
Ezin izan nion beste hitzik atera gai horretaz, eta jakin minez segitzen nuen nik.Istorio hark zulo asko zeuzkan, gehiegi, eta haiek betetzeko
|
bide
bakarra neukan: AitaMorlans bera.
|
|
|
alde batetik, hedabideak berak bilatutakoan aurkitzen den informazioa dago; eta bestetik, gizarteko erakunde, pertsona zein elkarteek komunikabideetara bidaltzen dutena, interesak eraginda. Mar Fontcuberta k (1993) dioen bezala, bi
|
bide
hauetan barna abiatzea eta beraietan gertatzen direnak hedabide eta iturrien arteko harremanak aztertzea, albisteen ekoizte prozesuan jazotzen den zeregin konplexuena eta oinarrizkoenetarikoa da. Beraz, prozesua, ezin daiteke ongi azter, iturrien sailkapena egiten saiatu ezean.
|
|
|
Orain arte ikusitako berri iturriez irrati txiki asko oso urri horniturik badaude ere, kazeta eta aldizkarien kanalaz nahiko horniturik agertzen zaizkigu irrati guztiak, handiak zein txikiak. Honen arrazoia, irratilari gehienak kazeta irakurzale izatetik etor liteke, edota argitalpenena albisteak lortzeko
|
bide
merke eta ona dela uste izatetik; baina sarritan gertatzen dena hauxe da: gehiegi erabiltzen da kanal hau, irratirako nahiko zaharkiturik aurki daitekeen medioa dela konturatu gabe.
|
|
|
Bien helburua honako hau da: errealitatera hurreratzea soinuaren bidez, batak
|
bide
naturaletik eta besteak artifizialetik. Lehenbizikoak informazioaren arloari dagozkio; bigarrenak, fikzioarenari.
|
|
|
Gainera, hirugarren milurtekoaren hasieran indartsu agertzen da audientzien rankingan bere lau estazioekin (Bilboko Radio Euskadi, Donostiako Euskadi Irratia, Gasteizko Radio Vitoria eta gazte jendearentzat den Euskadi Gaztea). José M. Otermin-ek, Julián Beloki-k eta Odile Kruzeta-k zuzenduta,
|
bide
onetik ibili da azken urteotan euskarazko irrati publiko generalista (Donostiako Euskadi Irratia) oso lehiakorra den eremuan.
|
|
|
Gutun gehienetan entzuleek beren kexak agertzen dituzte irratilarien lengoaia iraingarri eta kaskarra dela-eta, baita gai eztabaidatsuen tratamenduagatik ere. Suitzako lagunek edo hiritarrek
|
bide
demokratiko bat dute bertako telebista eta irrati federalen aurka joateko. Helvetiar herrian, botere politikoaren menean ez dagoen Epaimahai bat dago, non jendearen protestak entzun eta aztertzen diren.
|
|
|
Izan ere, bere ezaugarriengatik, komunikabide hau bultzatzeko hoberena da. Entzuleak parte hartzeko erak, honako
|
bide
hauetatik joan daitezke (Muñoz eta Gil, 1986, 175):
|
|
|
Kazetaritza eskoletan esaten zen esamolde bat parafraseatuz, irratilariak zenbat balio, nola beraren agendak zenbat pisu; hau da, irratilari berriemaile edo iruzkingilearen balioa iturriekiko erlazioan dago. Eta honi hertsiki lotzeak
|
bide
arriskutsu batera eraman gaitzake, zeren iturrien nolabaiteko menpekotasuna agerian gera baitaiteke. Esaterako, irratilari profesionala ezin da inoiz iturri bakar baten menpekotasunean geratu, iturri desberdinetatik etor daitekeen informazioa kontrastatu egin beharra baitago.
|
|
|
Hegoalderantz, Saltipiniara doan pista zabal batetik kilometro erdi bat ibili ondoren, eskuinera beste
|
bide
txikiago bat irteten da. Bide horretatik gora eginez, 850 metroko altuerara iristerakoan, La Rueda mendia inguratzen duen pista zabalarekin egiten da topo.
|
|
|
Inguruan, Torca del Carlista leize sakonaren ahoa dago. Gailurrean, eta
|
bide
osoan zehar, Caloplaca generoko liken laranjek haitz asko estaltzen dituzte eta arrailduretan haitzetako landareak beha daitezke. Ranerotik hegoalderantz haranaren panorama zabala dago, eta iparralderantz Kantabriako lurraldea ikusten da Santoñako kostaraino.
|
|
|
Itzulera
|
bide
berberetik egin behar da, ez baitago ingurune latz hau zeharkatzen duen beste bide erosorik. Horrela, Raneroko karstaren lenarrak, dolinak eta leizeak ikusteko aukera izango dugu berriro.
|
|
|
Itzulera bide berberetik egin behar da, ez baitago ingurune latz hau zeharkatzen duen beste
|
bide
erosorik. Horrela, Raneroko karstaren lenarrak, dolinak eta leizeak ikusteko aukera izango dugu berriro.
|
|
|
Zalantzarik gabe, beste kontzepzio politiko batzuekin batera, XIX. eta XX. mendeetako kontzepzio nagusienetariko bat dugu (gaur egun ere, XXI. mendearen atarian gaudelarik, nahiz batzuen ustez guztiz zaharkitua izan, ezin da ukatu indar ikaragarria duenik). Baina ez da forma zehatz bakarra hartzen duen kontzepzioa, eta askotan beste batzuekin gurutzatzen da
|
bide
berean, bat egiten du, edota nahasten da; horra hor, adibidez, faxismoak eta nazional-sozialismoak nazionalismoari emandako forma, kolonialismoarekin izan duen zerikusia, marxismoaren nazioa eta nazionalismoa ulertzeko era hain ezberdinak, kontrajarriak askotan?, Estatu liberaletan beteriko zeregina, nazio askapenerako mugimenduetan beterikoa, etab.3 Edozein ikuspegi ideologiko aukeratuta ere, za... Ikusi besterik ez dago, esaterako, tradizio marxistak gai horri buruz utzitako produkzio mardula4, non era guztietako ikuspegiak agertzen diren.
|
|
|
Horrela, Estatuak (ez dezagun ahaztu nazioan oinarritzen den Estatuaz ari zela) bere gain hartuko luke hezkuntza nazionalaren antolaketaren ardura, horretan kokatzen baitu nazioaren etorkizuna. Ikus daitekeenez, neurri batean Estatutik naziora doan
|
bide
honek bat egiten du tradizio frantsesarekin; edo hobeto esanda, Fichte-k honen eredua bere pentsamoldean integratzen du, zentzu horretan tradizio erromantikoaren eta tradizio frantsesaren antinomia gaindituz. Bi hitzetan, eta ondorio gisa, Fichte-k funtsezkoa den errealitatearen aurrean jartzen gaitu:
|
|
|
Dena den, tartean
|
bide
honi urratzeko ahaleginak egin baziren ere, ikuskaritzaren benetako sorrera 1849an izan zen, orduan abiatu baitzen ikuskaritzaren antolaketa erregularra. Ruiz Berrio-k dioenez,, el nacimiento del cuerpo de inspectores se debió mucho al afán del gobierno por vigilar, controlar y dirigir la enseñanza en todos sus pormenores? 247 Zaindu, kontrolatu eta zuzendu, horiexek ziren ikuskaritzaren ardatz nagusiak.
|
|
2001
|
|
|
e) Modalitate tematikoak bideratzeko estrategiak ere oso urri dira. Hala nola, zehar diskurtsoak, galdera erretorikoak,
|
bide
hipotetikoak, erreferentzia inpertsonalak, jeneralizazioak, ahots desberdinen manipulazioa...
|
|
|
eraginkortasunez jarduteak arrakasta dakar; horrek, motibazioaindartzen du, eta, horrenbestez, gogoa pizten; gogoz jarduteak, bestalde, ahaleginaren eraginkortasuna areagotzen du. Haatik, ikasteko
|
bide
eraginkor bat bainogehiago dagoenez, ikasleengan ardazturiko edozein proposamenek beren estiloaidentifikatu, egokitu, zuzendu edota horri eusteko modua eskaini behar die.
|
|
|
– Hizkuntzaren sistema formalaren erabilera lantzeko jardueretan,
|
bide
induktiboari emango zaio lehentasuna. Jardueraren hasieran testuinguru esanguratsuasortuko dugu eta horren laguntzaz ikasleek beren aurre ezagutzak aktibatu etahipotesiak egingo dituzte.
|
|
|
– Ikasleari bere burutik jarduteko oztopoak jarriko ez dion ingurunea eskainikodiogu; alegia, bere
|
bide
propioak aurkitzera bultzatuko duten eginkizunakburutzeko aukera eta aurrerabidean aurkituko dituen oztopoak gainditzekolaguntza emango dizkiona.
|
|
|
Beste hitzetan esanda, uste da, ikasleek ikasiko badute, ikasgelako markoanberen
|
bide
propioa aurkitu dutela, eta, halaber, marko hori eraikitzen etaaldatzen parte hartze aktiboa izan behar dutela.
|
|
|
Irizpide hau, bere soiltasunean, oso lagungarri gertatu zaie irakasle etamaterialgileei, ikasgelarako proposamen berritzaileak eratzeko orduan. Azkenorduko argitalpen eta esperientzia askotan oraindik eusten zaio
|
bide
honi.
|
|
|
Horretarako, euskal komunikabideek eskaintzen duten aukera aprobetxatzea iruditu zait modurik errealistena eta eraginkorrena.Zorionez, euskaraz diharduten komunikabideak (prentsa, irratia, telebista) normaltasun osoz hedatu dira Euskal Herriko eskualde erdaldunetan ere, eta nolabaitekoeuskal bizitza eraikitzen hasteko ezinbesteko tresna bilakatu zaizkigu. Beraz, euskalgintzaren arloan gabiltzanok, eta batez ere irakasleok, komunikabide horienpresentzia aintzat hartu, sendotu, eta aprobetxatu egin genuke, hiztun komunitatearen trinkotzea lortzeko
|
bide
aproposa izan baitaiteke.
|
|
|
Beraz, eduki orokorrak funtziokomunikatiboekin estuki erlazionaturik daude, eta erlazio hau aprobetxatuko dugubeharrezkoak diren zehaztapenak lortzeko. Hala ere, eduki guztiekin
|
bide
hau ezinerabil daitekeenez, banan banan azalduko dizuet aurrerago eduki mota bakoitzakduen sailkapena. Interesgarria da eduki mota bakoitzari definizio txiki bateskaintzea, zertaz hitz egiten ari garen hobeki uler dezagun.
|
|
|
Gure hirugarren urtea 96 ikasturtea izan zen. Ordurako kurrikulua helduzitzaigun euskaltegira,
|
bide
estrukturaletik bide komunikatibora zihoan kurrikulua, hain zuzen. Oraindik ez genuen martxan jarri behar, baina handik urte pare bateraindarrean jartzeko asmoa zuen HABEk.
|
|
|
Gure hirugarren urtea 96 ikasturtea izan zen. Ordurako kurrikulua helduzitzaigun euskaltegira, bide estrukturaletik
|
bide
komunikatibora zihoan kurrikulua, hain zuzen. Oraindik ez genuen martxan jarri behar, baina handik urte pare bateraindarrean jartzeko asmoa zuen HABEk.
|
|
|
Ikuspegi honen barruan, irakasteko eredu desberdinez baliagaitezke, ikasteko estilo eta prozedura guztiak baitira baliagarriak. Azken batean, ikuspegi komunikatiboak ez du hartzen bide bakar eta itxia,
|
bide
zabala baizik.Dena dela, estilo guztiak errespetatu arren, orain arte ezagutu dutena baino gehiagoexistitzen direla erakusten diegu; hortik datoz bai ikas estrategiak lantzea eta baitagramatika lantzeko modu, berria, ere, adibidez.
|
|
|
estrategiak irakasteari denboraldi berezia eskaintzen zaionean, ikas estrategiak nolabait asignatura bihurtzen direnean. Gure materialetan, bi mailetako lehenengo ikas unitateetan horrelako lanketa egin da, baina, oro har, ez zaigu
|
bide
hori egokiena iruditzen.
|
|
|
Baina, bitartean, egitarau ezberdinen arteko lehiaketan murgilduta gaude, sortzen diren teoria berrieierantzuteko ikuspegi kontraesankorrak aurkitzen ditugu, eta metodologiadibergenteak bata bestearen ondoan azaltzen dira, nonahi. Eta nahaste horren erdi erdian irakasleok gure lana egiteko
|
bide
egokia aurkitzen saiatu behar dugu.
|
|
|
Beste adibide bat, umeei idazketa eta irakurketa irakastean egon daitezkeendesegokitasunak izan daiteke. Adibidez, ume kinestesiko bati ikus entzunezkometodo bat erabiliz irakurtzen eta idazten irakastea, porroterako
|
bide
egokia litzateke. Helburua ez da, beraz, metodo onena bilatzea, ikasle bakoitzaren estiloaantzematea eta bertara ahalik eta gehien egokitzea baizik (Reiff, 1984).
|
|
|
Askotan egin dugu
|
bide
horren balantzea. Esperientzia batzuk oso positiboakizan ziren.
|
|
|
Honez gain, erreferentziaidatzi zaharrenak (Arabako lurraldean hasi zirenak) ere bat datoz data horrekin, etahorregatik abiapuntu moduan hartu izan da. Izan ere, historialari dokumentalistenhipotesiak ere
|
bide
beretik hasi ziren, zeren beraien ustez hegoaldetik zetorrenakulturatze prozesua hasi baitzen IX. mendean, lurralde atlantikoetan eragin handia izango zuena, hain zuzen. Laburbilduta, hauxe esan daiteke:
|
|
|
Idazleak sinesgarritasuna (irakurlearekin sinatzen duen itun berezi apartekohori) du arazoa konpontzeko
|
bide
bakarra: Yon Etxaidek, demagun, bazekien VIVII. mendeko baxenabartarrek ez zutela bere Eneko Agerroa eleberriko pertsonaiek bezala hitz egiten; baina Yon Etxaidek sortutako hizkerak halako eremuasmatu (itunezko) batean bildu ditu idazlea, irakurlea eta eleberri horretakopertsonaia guztiak, sekula betiko bildu ere.
|
|
|
konbentzioetarik haratagoko zerbait dela sinestenbaldin badugu, bide bat, demagun?, orduan, zinez bukatzeko, zuetariko bakoitza, idazle irakurle?
|
bide
horren aztalkatzera gonbitatzea besterik ez zait geratzen.
|
|
|
(Odolezko kanta) izeneko kanta dugu. J.Kosma k jarri zion musika 1963an, eta, besteren artean, J. Guidoni k edo JoanBaez ek kantatu izan dute, kantagintza aldarrikapen politikoak egiteko
|
bide
garrantzitsua izan zen garai haietan. Kanta honetan iradokitzen diren krudelkeriek etabasakeriek ihesleak bere patu tristearen aurrean duen bakardade tragikoa areagotzen dute.
|
|
|
hartan adibidez) zein bukaeran (gogoratu gorago bukaera irekiez esandakoa). Nolanahi ere, hutsunehorien guztien artean
|
bide
zehatz batez sortutakoak azpimarratu nahi nituzke: komunikazio inplizituaren ondorioz sortutakoak.
|
|
|
Sarien helburua literatura bultzatzea bada ere, sariaren arabera, literatur lanhoriexek ez dute oihartzun handirik izaten. Kritika Sariak, esaterako, lanen hedapenerako
|
bide
egokiak dira gurean: iazko kasuari begiratzea besterik ez dago.
|
|
|
Horrexegatik da horren garrantzi handikoa lan honetan jarraitzen den ikusmira psikosoziolinguistikoa. Hori eginez,
|
bide
teoriko batzuk aukeratzen dira, bai literatura orokorrean eta baita euskararekiko literaturan ere erabilienak, emankorrenak eta esanguratsuenak gertatu direnak: jarrerak eta motibazioa, sare soziala, hautemateak eta usteak (bizitasun etnolinguistiko subjektiboarenteoria), eta identitate soziala (identitate etnolinguistikoa, kasu honetan).
|
|
|
5 Sachdev eta Bourhis ek (1990) botere esplikatzaile handiagoa lortzekoasmoz, kode aldaketan parte hartzen duten faktoreen integrazioaren beharraadierazten dute. Horretarako,
|
bide
ezberdinak proposatzen dituzte: 1) Taldearteko teorietan oinarritzea; 2) Identitate sozialean eragina duten prozesuetan sakontzea; 3) Boterean, estatusari eta tamainari buruzko teoriaktalde etnolinguistikoak alderatzeko erabiltzea; 4) Kode aldaketan eraginaduten faktoreen ikerketa sekuentziala egitea, une ezberdinen arteanezberdinta sunak egon daitezkeelako.
|
|
|
Herrialdearen kanpo zorraren zerbitzuari dagokion bizioa, beste
|
bide
errazago batez ere adieraz daiteke: epealdi bakoitzean, bere populazioaren bizitza estandarrari eustearren, berriki bereganatutako zorretik datorren kanpo monetako kopuru berria sakrifikatu behar du Hegoak.
|
|
|
Nola kalkula daiteke herrialde baten zorraren gehiketa justifikatua, epealdi konkretu batean? Enpresek eta partikularrek dibisatan dauzkaten erreserben aldaketatik at (truke tasen kontrolek zuzentzen dutena), herrialde bat hiru
|
bide
desberdinetatik zorpetzen da:
|
|
|
A kasuarekin daukan ezberdintasun bakarra hauxe da, alegia, oraingo honetan kanpo mailegua 4 $koa dela. Ordainketa guztiak
|
bide
beretik daude gauzatuta eta kanpo zorraren zerbitzuak Altxor Publikoari herrialdean metaturiko kanpo zorraren gutxitzearen baliokidea irabazi gisa ematen dio.
|
|
|
Kasu honetan, Hegoaren merkataritza esportazioek hauen balioa 10 bilioi dolarrekoa izango litzateke 8 bilioi dolarreko balio zehatza lortzen dute, hau da, merkataritza inportazio konkurrenteen prezio zehatza. Horrela, H herrialdeak ez du inongo soberakin netorik irabazi kanpo monetan, beraren kanpo zorraren zerbitzatzeko
|
bide
bakarra zor baliokide berri bat eskuratzea izanik.
|
|
|
Lehenik eta behin, landare horien esentzia olioak distilazio arruntaren bidez eskuratu ditugula esan behar da; izan ere, hiruentzat
|
bide
hori nahiko ohikoa da, ez baitute degradaziorik pairatzen distilazio tenperaturan.
|
|
|
Naves ek usain intentsu eta nitidoa, edo usainik eza ere? konformazioaren zurruntasunarekin erlazionatuta dagoela proposatzen duen hipotesia egin du,
|
bide
horretatik elkarrekintza barne molekular egongorrak areagotu baitaitezke, batez ere pisu molekular handiko konposatuetan. Esate baterako, diluzio altuetan, pisu molekular handiko zetonen usain bereizgarria agertzen da.
|
|
2002
|
|
|
Kapital horiek errazbideratu ahal izan ziren, enpresen tamainak ez baitzuen inbertsio unitario handirikeskatzen; horrez gain, kanpotik, bereziki Frantziatik? etorritako enpresarienlaguntza ere izan zen, mekanismo hori izaki, bestalde, zuzenean etortzen ez zirenaurrerapen teknikoak eta antolamenduzkoak ekartzeko
|
bide
egokia.
|
|
|
izenaz ezagutzen dena zabaldu zuen.Siderurgiaren industriak merkatua banatzeko enpresa akordioetan oinarriturikopolitika oligopolistiko bati ekin zion, produkzioa dibertsifikatuz eskariei erantzuteko, eta halako kontzentrazio horizontal bat eginez. Kostuak gutxituz merkatuakzabaltzeko, berrikuntza teknikoaren bideari eta espezializazioari uko egin etadibertsifikazioaren alde egin zen;
|
bide
horrek kostu gero eta handiagoak ekarrikozituen, baina bazegoen horretarako aukera, monopolizazioaren eta kanpoko babesaren ondorioz ezarritako prezio altuak zirela eta.
|
|
|
Edozelan ere, gizartearen eta agintari politikoen kontzientziazio ekologista ezda batere prozesu azkarra eta lasaia izan, triskantza ekologikoen haritik, kolpezkolpe,
|
bide
gorabeheratsua jorratu duen katea baizik. Kate honek zenbait katebegiesanguratsu ditu, ekologismoaren historia hurbilean hito edo zedarri modura harditzakegunak.
|
|
|
Egitasmo horretan baliabideak zaintzekoneurri teknikoak sartu ditu, hala nola debekaldiak arrautzak jartzen dituzten legatznagusiak eta gaztetxoak zaintzeko. Halaber, Ondarroako armadoreek uste duteontzi gehiegi ari direla legatzetan; beraz,
|
bide
egokiena ontzi kopurua murrizteadela diote, alegia, flota egokitu behar zaiola baliabideari, eta ez alderantziz.
|
|
|
Ulgorren lehenengo urteetako hazkunde azkarrak ekar zitzakeen arazoakkontuan hartuz, Arizmendiarrietak finantza erakunde baten premia sumatu zuen, proiektuari finantziaziorako
|
bide
sendoa ziurtatuko ziona; eta horrela, 1959an, LanKide Aurrezkia kreditu kooperatiba eratu zuten, gaur egun Euskadiko Kutxaderitzona (Agirre et al., 2000: 33).
|
|
|
Hortaz,, aukera teknologikoa, eta, produkzio eraginkortasuna? lanaren antolakuntza zientifikoaren ezarpenarekin bat ez badatoz, laneko demokraziarentzako eta autekudeaketarentzako
|
bide
berri eta zabalak irekitzen dira.
|
|
|
Hausnarketa horrek beste batera garamatza, tertziarizazioaren dinamikarenarrazoietara, hain zuzen. Sasoi bakoitzeko zerbitzuen dinamika diferentzialak, euskal ekonomiaren tertziarizazio
|
bide
lasaian faktore eragile desberdinak egon direla pentsarazten digu. Arreta berezia eskatzen du, 70eko eta 90eko hamarkadetakobigarren zatietan zerbitzuen dinamika industriaren dinamikarekin bat etorri izanak, nahiz eta bi sasoi horietako dinamikaren zentzuak kontrajarriak diren.
|
|
|
Horren lekuko ditugu, adibidez, jadanik laurogeiko hamarkadan ordukobehin behineko errektorea zen Arantza Mendizabalen hitzak. Unibertsitatearenkezka, arazo eta etorkizuna hausnartzeko orduan ez zuen euskara aipatu ere egin12.Urte batzuk lehenago Martin Mateo errektoreak unibertsitatearen euskalduntzeaheziketa
|
bide
osoaren euskalduntzearen ondorio baino ezin zela izan adierazi zuen.Unibertsitatea ari zen lanean, ICEren bitartez, «por la formacion del profesoradode euskera». Errektoreak, ordea, ez zuen argitzen nortzuk ziren irakasle horiek, euskarazko klaseak ematen zituztenak edota klaseak euskaraz emango zituztenak13 Zenbait azterketak, beren aldetik, euskara zuzenean oinarrizko irakaskuntzara eta euskal kulturaren eremura murrizten zituzten.
|
|
|
Bagenuen unibertsitate bat, nahiz eta horren arazoak handiakizan: unibertsitatearen beraren estatusa, barne antolaketa, finantziazioa, ikasle kopuruaren izugarrizko hazkundea edota iraskasleak erakartzeko zailtasunak17.Euskara unibertsitatean ikusi nahi zutenek ez zuten eremu erraza aurrean.Horretarako hiru
|
bide
desberdin eta, ustez, elkarren osagarri jorratu zituztenhurrengo urteetan. Lehen zutabea, atal honetan jorratuko duguna, euskara zientzia hizkuntza bilakatzea izan zen.
|
|
|
Euskaraz idatzitakolehen tesina, Jazinto Iturbe kimikariarena, 1973an aurkeztu zen Zientzia Fakultatean. Donostiako Kimika Fakultateko Luis Mari Bandres eta Antxon Santamariaizan ziren 1976/ 77eko ikasturtean euskaraz lehen klase ofizialak eman zituztenak.Bi urte beranduago Leioako Zientzia Fakultateko irakasle talde bat (Jazinto Iturbe, Jose Ramon Etxebarria, Itziar Urretxa, Jesus Mari Txurruka, Jesus Mari Arregi, Mari Jose Zarate eta Iñaki Garcia Gurtubai)
|
bide
beretik abiatu zen, eta 1979/ 80ekoikasturtean posible zen Biologiako lehen ikasmaila euskaraz ikastea26 Kasubietan, artean unibertsitateko irakasle ziren hainbat lagunen borondatea izan zenekintza horren ardatza, baita ikasle euskaldunen taldeen presentzia eta presioaikasgeletan. Bi elementu horiek funtsezkoak izan ziren 1985 urtera arte, hots, EHUko Estatutuak onartu eta indarrean jarri ziren arte.
|
|
|
Esanguratsua da, adibidez, 1986tik aurrera sozialistek zuzentzen zuten Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza Sailak argitaratutako zenbait lanetaneuskararen normalkuntzari buruzko aipamenik ez izatea edo, arazo? moduanaurkeztea36 Arazoak arazo, araudiari esker euskarak bazuen babes berria unibertsitatean, eta ordura arte irakaskuntzaren euskalduntzea hasi gabe zuten fakultateeta eskola askok
|
bide
horri ekin zioten.
|
|
|
motako kontratuazuten eta uko egin zioten funtzionaritzaren bideari. Hamarkadaren bukaeran, ordea, gehiago dira azken
|
bide
hori hartu dutenak, irakasle lagunen egoeran jarraitzendutenak baino.
|
|
|
Derrigorrezko kredituak kontuan hartuz, irakasgaien% 16,55 euskaraz ikasten dituzte. Euskara planaren arabera %39, 7 izan lukete, kontuan hartuzezen plan horren proposamena Elektronika, Elektrizitatea eta Kimika espezialitateetan, euskarazko eskaintza ez zabaltzea dela, eta eskaintza zabaltzeko
|
bide
bakarra beste espezialitateetan komunak diren irakasgaiak eskaintzea dela. Topografia titulazioari dagokionez, berriz, derrigorrezko %33 kredituak euskaraz eskaintzeaproposatzen du euskara planak.
|
|
|
Euskal irakasleen %76 UPV EHUn daude, eta urtero euskal irakasleenkontratazio politika eutsia jarraitu da. Datozen urteetan ere
|
bide
beretik jarraitzeaaurreikusten da.
|
|
|
Ez dugu uste lan hori erakundeek edo unibertsitateekegin behar dutenik, ia ezinezkoa baita lankide talde isolatu baten hizkuntza hautuaaldatzea. Aitzitik, arlo horretan aurreratuko bada, ikertzaileek berek horrela nahiizan dutelako izango da, hots, euskaldunak bildu egin direlako, talde dinamikanaldaketak sortu dituztelako, eta
|
bide
errazenetik urruntzeko borortdatea izandutelako. Eskatzekotan, ikertzaileok laguntza pixka bat eskatu genuke, adibidez, terminologia itzultzen edo euskara eguneratzen.
|
|
|
Beraz, sailburuarengandik jasotako mandatuak forma hori hartu zuen. Formulazioa zabala da, ezin ukatuko dugu, baina lanerako
|
bide
egokia markatzen zuen.
|
|
|
– Beraz, irtenbidea ez da etorriko egitura bera euskalduntzetik, euskarak dituen ahalmenak (irakasleak, ikasleak, ezagutzametatua, etab.) eta euskal gizarteak dituen beharrak uztarturik, garapen
|
bide
propioan abiatzetik baizik. Hots, curriculum, ikasle kopuru, irakasleria eta baliabide material propioak garatuz.
|
|
|
Batez ere kanpo presiorik ematen ez bada; etajakina da orain arte industria munduak ez duela transmititu presio hori, egunerokokomunikazio giroari dagokionez behintzat. Horrexegatik, hain zuzen ere, Mondragon Unibertsitateak, enpresarekin hain lotura estuak dituen erakundeak, aitortubehar dio bere buruari profesional euskaldunak sortzen dituen heinean enpresa mundu horretan hizkuntza normalizazioaren aitzindaritza ere bereganatzen aridela, eta, honenbestez, konplexurik gabe,
|
bide
horren aldeko apustua egin, garaibatean Eskoriatzako Irakasle Eskolak irakaskuntza munduan egin zuen antzera.
|
|
|
Aipatutako arrazoiak nahikoa izan zukeen. Euskararen presentziaEuskal Herriko unibertsitateetan erdararen parekoa izan behar du, garapen osoaeta eutsigarria lortzeko
|
bide
bakarra delako, unibertsitate barruko bizimodua, sortzen diren aukerak eta ezartzen diren baliabide berriak hizkuntzatik apartekoakez direlako. Adibide bakarra aipatuko dut:
|
|
|
Unibertsitate euskaldunak bere
|
bide
propioak jorratu behar ditu beste unibertsitateen begiratu eta fiskaltza zuzenetik aske. Argitze bidean, esan dezadan:
|
|
|
Abestiak zioen: «ohar zaite, benetan maite nauzun ama izan nahi baduzu eta nikzu maitatzea, ni naizena, nik izatea nahi dutana izatera utzi behar nauzula, haubaita
|
bide
bakarra biok elkar sanoki maitatzeko». –
|
|
|
Normalizaziorako programa bera oteda jomuga? Testuliburu ospetsuen itzulpenak egitea ote da
|
bide
bakarra?
|
|
|
Euskal Unibertsitatearen gaiari heltzeko
|
bide
ezberdinak egon daitezke, etaziur badaudela, errealitate poliedrikoaren ponentzia monokromatiko bakoitzaadierazletzat hartuta. Antzina, lenbat buru hainbat aburu?
|
|
|
Euskal Unibertsitatearen gaiari heltzeko
|
bide
ezberdinak egon daitezke, etaziur badaudela, errealitate poliedrikoaren ponentzia monokromatiko bakoitzaadierazletzat hartuta. Antzina, lenbat buru hainbat aburu?
|
|
|
UPV/EHUko estatutuak egin ziren garaietatik hasita (1985 urtea), unibertsitate horretako Klaustroak eta kudeantza organoek behin eta berriro erakutsi duteberen borondatea, eta horrela 1987 urtean Klaustroak erabaki bat hartu zuen unibertsitateko estatutuen aldaketa eskatuz, hain zuzen ere kontratu laboraldun irakasle egonkorra sortu ahal izateko, eta horren ondorioz, orduko errektore taldeakgutun eskari bat bidali zuen Gasteizko gobernura, horrek Eusko Legebiltzarrerairakasle irudi hori era legalean arautu zezan eskatuz. Argi zegoen, unibertsitatearen arabera, Autonomia Estatutuak horretarako eskuduntzak eskaintzenzituela, eta gobernuak
|
bide
hori har zezakeela. Eta orduan horrela bazen, orain erehorrela da.
|
|
|
Zeren, benetan egin beharrekoa, unibertsitate lege propioa sortzea baita, herrimodura zor zaizkigun eskuduntzak praktikara eramatea ahalbidetuko diguna.Prozesu korapilatua izango dela dakigun arren, jadanik batzuek aldarrikatzen dutenUnibertsitate Nazionalerako bidean, naziotzat Euskal Herria hartuz, noski. Euskal Autonomia Erkidegoa bera ere has daiteke unibertsitate lege hori prestatzen, bertako lurraldeko mota guztietako unibertsitateei zuzendurik, publikoeizein pribatuei?, bertako herritarren eta nazio osoaren zerbitzurako ordenamenduorokorra ezarriz. Gure ustez, premiazkoa da jadanik
|
bide
horretatik abiatzea.
|
|
|
Argi diogu, beraz, espainiar eta frantziaradministrazioetatik eta legeetatik egiten diguten ukapena gure eskubideen aurkakoa dela, eta Euskal Herriak bere hezkuntza sistema propioa izan dezan jartzendiren oztopo legalak, beti ere espainiar eta frantziar legeen bidez egiten direnukapenak? desagertzea dela eskubide hori errespetatzeko
|
bide
bakarra.
|
|
|
Bestetik, bigarren mailako irakasle kontratatuak daude, nagusiki, irakaslelagunak?, eta horiekin batera, are maila baxuagoan prestakuntza fasean dauden, irakasle laguntzaileak?. Irakasle horiek denboran mugaturiko kontratu administratiboak dituzte2, eta aurrekoek baino eskubide murriztuagoak dituzte, nahiz lan betebehar berberak izan?; eta, eskubide osokoak izateko, etorkizunari begiraduten
|
bide
bakarra, funtzionarioen, kategoriara pasatzea besterik ez da.
|
|
|
Izan ere, estatutuen letrari jarraituz, hezkuntzarako eskuduntzaklegebiltzar autonomikoen eskuetan dauden arren, eskuduntza horiek mugaturikdaude erabat praktikan irakasleriari dagokionez, eta, bestalde, estatutua onartuzutenetik ez da inolako borondate politikorik azaldu, ez gobemarien aldetik eztahorien laguntzan izan diren alderdi politikoen aldetik, eskuduntza horiek garatzeko. Potentzialki autonomia estatutuaren bamean ere zereginik dagoen arren, orainarteko praktika politikoa ez da
|
bide
horretatik abiatu. UPVko irakasle lagunenborrokaren prozesuaren bamean, guk beti defenditu dugu arlo hori lantzearen premia, eta hortik ere Irakaslego Propioaren problematika aurrerantz bultza daitekeela.
|
|
|
Argi esan behar dugu: euskarak ez du hizkuntza baten garapenerako kritikoaden muga hori oraindik era egokian gainditu:?
|
bide
horretan abiatu bazen ere?, eta horixe da jatorrizko arrazoia zerengatik gaur egun ez den erabiltzen euskarahainbeste nola espero genezakeen. Euskarak gure beste hizkuntzek ibili dutenbidetik kilometro batzuk baditu egiteke, eta hor datza arazoa.
|
|
|
Bat batekotasuna eta ahozko hizkuntza naturalki eta berez garatzen delako sinesmena baztertu beharra dagoela azpimarratzen dute Dolz eta Vila-k (1997: 5) ahozkoformalari eskainitako artikulu batean. Idatzizko generoetan legez, lanketasistematikoa ahozko testuen ekoizpenaren irakaskuntzan ere
|
bide
egokitzat jotzendute. Bide horretatik euskararen irakaskuntzan urrats batzuk eman gura genituzke.
|
|
|
Esaterako, 2Hren irakaskuntzan, uste dugu badaukala zer ustiatu baliabide gisa ahozko hizkuntzaren zenbait alderdi jorratzeko. Ahozkoaren irakaskuntzannagusi den ezintasun pedagogikoari eskua luzatu gura diogu
|
bide
honetatik. Euskarazko ahozko formala lantzeko material didaktikoa osatzen doan artean helduleku bat izan daiteke.
|
|
|
Gangrenaren bildur zirenean edota gaixotasun hori ezartzen zenean, gerra medikuek hanka edo beso moztea erabakitzen zuten, gizabanakoaren biziasalbatzeko
|
bide
bakarra zelako. Gorputz adarra mozteko trebetasun handia beharzen, anestesia ezagutzen ez zen garaian.
|
|
|
Bestalde, Conversa hitzarmena elkarren arteko liskarrak ezabatzeko omen zen, baina 11.artikuluaren babesean ez zegoen benetako bakerik. Beren iritzian bakea egiteko
|
bide
bakarra Lapurdiko eta Frantziako gainerako biztanleei Gipuzkoako kaiak ixteazen; orduan, pagotxa bukaturik, beren erregeari bakea sinatzeko eskatuko zioten, zeren «tienen paz firme con todo el mundo y con VS paz y guerra».
|
|
|
Mailateorikoan, Borja de Riquer ek zenbait hipotesi interesgarri planteatu ditu, eta ideia horiek euskal abertzaletasunaren sorrerarekin lotzen saiatu garagu. Coro Rubio-k antzeko gaia eztabaidatu du nazionalismoaren aurrekariforuzaleen inguruan29 Debate hori abiapuntutzat hartuz, eta Alemaniakohistoria garaikideak modernitaterako hartu omen zuen?
|
bide
bereziari, buruzko polemikarekin lotuz, Espainiako historia garaikidea ere, bide berezi, modura aztertu dut.
|
|
|
Coro Rubio-k antzeko gaia eztabaidatu du nazionalismoaren aurrekariforuzaleen inguruan29 Debate hori abiapuntutzat hartuz, eta Alemaniakohistoria garaikideak modernitaterako hartu omen zuen, bide bereziari? buruzko polemikarekin lotuz, Espainiako historia garaikidea ere?
|
bide
berezi, modura aztertu dut. Izan ere, XIX. mendeko Europan nazio estatuek bilakaera arrakastatsua ezagutzen zuten bitartean, eta inperialismoak munduaestatu horien artean banatzen zuen unean, Espainian kontrakoa gertatu zen: inoiz nazioarte mailan estaturik indartsuena izan zena, krisi, ahulezia, legitimitaterik eza eta barneko zatiketak markatutako krisi latzean zegoen.Krisi horren ondoriotako bat nazionalismo periferikoen sorrera izan zen (Mees, 2000a).
|
|
|
Azken urteetako lan aipagarrienen iruzkina egingo dut. Horren aurretik, eta, gure irudiko,
|
bide
horren subjektibotasuna saihesteko, 1994 urtetik aurrera irakurri diren doktoretza tesien azterketa egingo dut.
|
|
|
Arrisku ekologikoaz hitz egitean ere, komeni da arazoa eztabaida maila honetan kokatzea. Arrazionaltasunaren inguruko oinarrizko egitura, joera eta jarrerak kolokan jartzen badira, aurrezarriak, zehaztuak eta
|
bide
bakarrekoak (unilateralak) diren ordena arazoen ordez, behin betiko irtenbiderik ez eta anbibalentzia ezaugarri nagusitzat duten arrisku arazoak agertzen dira.
|
|
|
Ahalegin oro sendotzeko
|
bide
bakarra guztion pentsamendura heltzea da. Eta horretarako VI. Programak ere oso argi jasotzen dituen bi ekintza esparru bermatu eta aurrera eraman behar dira:
|
|
|
Europar Batasunaren zuzendaritza batetik, eta orografia bestetik, birziklatzearen
|
bide
soiletik irtenbidea lortu ezin daitekeen arazoa mahaigaineratzen den auzia da. Alde guztiek ezartzen dute lehentasun modura birziklatzea, baina kontsumo gizartearen ereduak zailtasunak ezartzen dizkio alternatiba horri.
|
|
|
Eta gizarteak zuzenduta eta gizartearentzat zuzenduta egon liteke. Hirugarren
|
bide
hori ere aukera bat da, lortu eta bermatu beharreko aukera bat. Politikaren erronka zukeen izan, bai gizartearen zerbitzura egotea, bai botere banaketa, baina elkarrekintzan bermatzea.
|
|
|
ondorioz, argumentatzeko eta antolatzeko gaitasuna dutenen aldetik baino. Horrek ez du esan nahi, jakina, aldaketa teknikoek gaur arteko
|
bide
beretik jarraituko ez dutenik, beste arlo batzuetan bezala, behepolitika teknikoa eta ekonomikoa badagoelako, autoritarioa, horrek ekar ditzakeen arriskuekin, baina baita aukera guztiekin ere. Hori dela eta, politika arruntari politika erreflexiboak lekua hartu behar dion moduan, beharrezkoa da behepolitika arruntaren ordez, behepolitika erreflexiboa ere bultzatzea.60
|