|
2000
|
|
|
Helburu horretarako, bere izaeraetnikoko zenbait praktika erabiltzen ditu, horrela praktika horiek taldearen nortasun ikur izaera eskuratzen dutelarik. Zentzu honetan, nortasun etnikoa hautapen etasailkapen
|
modu
bat da, zeinaren bitartez taldeak bere nortasunaren ezaugarriakdefinitzen baititu. Osagai batzuk bere nortasuna islatzeko ikur gisa hautatuz, etaneurri berean beste batzuk baztertuz?, taldeak bere nortasun Gestalt edo nortasuntankera definitzen du; hots, taldearen mugak eta izaera zehazten ditu.
|
|
|
Hartara, nortasun etnikoetan
|
modu
enpirikoan beha daitezkeen ezaugarri bereizgarriak taldearen autopertzepzio eta definizioarekin batera agertzen direla ikus dezakegu.
|
|
|
mugimendu nazionalaren nolabaiteko klase izaerak, edo beste mugimendu sozial batzuekiko loturak, esaterako, taldearen kohesioa ezaugarri etnikoetan soilik oinarritzen ez dela ikusarazten digute. Era berean, populazioetorkinaren presentzia nabarmena edo kulturaren globalizaziorako joerak aurkitzenditugu, eta horiek zaildu egiten dute,
|
modu
argi batean, nagusiki oinarri etnikoa izangolukeen nazio nortasunaren eraikuntza. Honengatik guztiagatik, talde nazional batekokide izatearen pertzepzioa ezaugarri kultural komunen presentzia bezain garrantzitsuaedo agian are garrantzitsuagoa izan liteke nazio nortasunaren eraikuntzan.
|
|
|
Hain zuzen ere, bere nortasuna bitartekotutako harremanetan oinarritzen duenkomunitatearen existentziak are nabarmenago bihurtzen du estatuaren eta eremupublikoaren garrantzia, harreman horien bitartekari gisa hain zuzen. Eta hemenagertzen da, era berean, hedabideekiko interesa, bitartekotza honi loturik hain zuzen.Hedabideen bitartez komunitateko kideak elkarrekiko harremanetan jartzen baitira, etabata bestearekin koordinatzen,
|
modu
zuzenean ez bada ere.
|
|
|
Eremu publikoa ulertzeko
|
modu
honek, aldi berean, hizkuntzak nazio nortasunean duen garrantzia azaltzeko bidea ematen digu. Edozein talde etnikorenkasuan lehen mailako osagai kulturaltzat jo ohi da hizkuntza.
|
|
|
Bata euskal nortasunaren etajatorriaren arteko parekotasun eza dugu. Hobeto esanda, bi aldagai horien arteko lotura
|
modu
ezberdinetan agertzen da herrialdearen arabera. Hegoaldeko herrialdeetan ezda bien arteko loturarik ikusten:
|
|
|
Edozelan ere, bestebatzuentzat uzten dugu bi nortasun moten arteko harremanen azterketa, eta baita biakelkar elikatuz gara daitezkeen gizarte egitasmoen proposamena ere. Gure helburuahedabideek euskal nortasunaren garapenean nola eragiten duten aztertzea izaki, nortasun horrek alderdi edo aurpegi ezberdinak dituela eta horietako bakoitzeanhedabideek
|
modu
batera edo bestera joka dezaketela argi uztea da. Horixe erakutsikodigute, batetik, Euskal Herriko hedabideek eremu publikoaren eraikuntzan nolajokatzen duten aztertzeak, batetik, eta hedatzen dituzten kultura eta gizartekoerreferenteak nolakoak diren begiratzeak, bestetik.
|
|
|
marko legala batetik, eta egitura enpresariala bestetik. Politikak zeinekonomiak gure balizko esparru propioa noraino baldintzatzen duten
|
modu
erakusten digute, azterketa sakon eta sistematiko baten bidez.
|
|
|
Bosgarren atalean Euskal Herria hedabideetan nola islatzen den aztertzeari heldudio Jose Inazio Basterretxeak, baina azterketa oso grafikoa eginez: eguraldi mapekbirsortzen duten eremu geografikoa sozialki esanguratsua izanik, Euskal Herrianirakurtzen den prentsak eta ikusten diren telebista nagusiek zein eremu geografikoislatzen duten erakusten digu
|
modu
oso eskuragarrian.
|
|
|
Zalantzarik gabe, ildo editoriala, edukia eta irakurleen presentzia Euskal Herri osora9 zabalduta duen GARAk, esaterako, Araban du audientziabaxuena (%4, 7) eta Gipuzkoan altuena (%10, 8).
|
Modu
berean, EUSKALDUNONEGUNKARIA, euskara hutsez jakina denez, Gipuzkoan du merkatu zatirik altuena (%3, 6) eta Nafarroan apalena (%1, 0). Aipatu dugun modura, DEIAren irakurleak Hego Euskal Herriko lau herrialdeetan aurki badaitezke ere, Bizkaian du merkatu zatirikhandiena (%8, 9), eta Nafarroan %0, 4 besterik ez du eskuratzen.
|
|
|
Kontuan hartuko ditugun telebista kanalak, Hego Euskal Herrian eginak alabertan ikus entzun daitezkeenak dira, beraz; Canal Plus en kasua salbu, doan etahargailu arrunt batez baliatuz jaso daitezkeenak. Beraz, telebista orokorrak deiturikoakdira erreferentzia
|
modura
hartuko ditugunak, eta alde batera utziko ditugu satelitezzein kablez jaso daitezkeen beste eskaintzak, tematikoak zein orokorrak.
|
|
|
Telebistaren audientzia aztertzerakoan, bi dira nagusitu diren metodoak: inkestenbidez burutzen dena (CIES, EGM...) eta audimetroa (Sofres AM) erabiltzen duena.Gure ikerketarako, eskuraerrazagoa izan delako eta Hego Euskal Herri osoa bereazterketa esparru
|
modura
hartzen duelako, CIESen audientzia ikerketaren emaitzakdira gehien erabili ditugunak11 Hala ere, telebistaren kontsumorako joera zelakoa denazaltzeko, labur labur, Sofres AMren emaitzak ere aipatuko ditugu, EAEko portaerakNafarrorako baliagarriak izan daitezkeelakoan.
|
|
|
– Telebistari dedikatzen diogun tartea ez da
|
modu
konstantean banatzen eguneanzehar, eta bereziki bi momentutan sendotzen da: eguerdi partean (46 minutu) eta gaueko urrezko orduetan (73?).
|
|
|
Ondoren datoz TVE2 eta ETB1 eta, askoz ereaudientzia kopuru txikiagoak lortuz, Canal Plus eta telebista lokalak. Emaitza hauekez dira Hego Euskal Herri osoan
|
modu
homogeneoan ematen, baina hala ere populazioaren erditik gora kanal publikoak ditu gustukoen (%53, 7). Kanal pribatu guztienaudientzia pilatuz zenbatu daitekeen kopurua ere ez da makala:
|
|
|
Egunkariak, irrati emandegiak eta telebista kateak dira aztergai ditugun hedabideak, eta hiruren kasuan Hego Euskal Herriko populazioa hartu dugu erreferentzia
|
modura
, beti ere, hamalau urtetik gorako gizon emakumeen portaera mediatikoa jorratuz.
|
|
|
1992ko azaroan, France 3k Ipar Euskal Herrian tokiko emanaldi edo edizio batsortu zuen: France 3 Euskal Herri izenekoa, Baionako Merkataritza eta Industria Ganberaren lokaletan ezarria, ETBlen
|
moduan
. Edizio berri honek, Frantziako besteguztiak baino gehiago, ez du ezeztatzen 1990ean France 3 Tour Soirek lortu zuen lehenarrakasta, merkatuko %34koa zena.
|
|
|
critique dela communication, La Pensee Sauvage, Paris, 1984, 76 or.18. Jada 1992an, ia bi frantsesetatik batek egunero eskualdeko egunkari bat gutxienez irakurtzenbazuen ere (%48, 5), 35 urte baino gutxiagoko irakurleetatik %27 zen gizonezkoen kasuan eta %28, 7emakumeen kasuan 1992an, irakurleriaren kopurua 18 milioikoa zen, 1983an 19 milioiak gainditzenzituelarik.
|
Modu
honetan, egunkaria gutxien irakurtzen duen herri garatua bilakatu da Frantzia(...)?. (MATHIEN Michel, La presse quotidienne regionale, op., 53 or). 1997an, 1.000 biztanleko 182aleren salmentarekin, Japonia (582), Erresuma Batua (330), Alemania (318) edota Gipuzkoa (207,3) etaNafarroaren (188,4) atzean kokatzen da Frantzia.
|
|
|
entzuleria, Euskal Kultur eta Kirol Elkarteak, Euskal Kultura Institutua, Euskal Presoen aldeko Sostengu Elkartea42, mugaz gaindiko hedabideak... Batez ere,, entzuleriaren diru-laguntza erregular eta harrigarriak dira finantzamenduiturri nagusi eta berezienak?. Hala ere,, hiru irratiek finantzamendu
|
modu
erregularbat asmatu dute, nahiz eta nahikoa arraro izan. Harpidetza iraunkorrak dira edota entzuleriaren nolabaiteko ordainketak, entzuleek beren banku kontuetatik hilero automatikoki zorduntzea onartzen baitute, irratiekiko duten atxikimendu sendoa erakutsiz? 43.Diru laguntza erregular horiez gain, euskal irratiek sentsibilizazio eta harpidetza kanpainak egiten dituzte beren kazetaritza eremuko biztanleriaren artean.
|
|
|
Ikusten ari garenez, egunkariek erreferentzia eremu ezberdinak birsortzen dituzteberen albiste eta artikuluen bitartez. Kasu batzuetan erreferentzia eremu horiek bikotekontrajarri
|
modura
hartzen dituzte (Euskal Herria versus Espainia, Nafarroa versusEuskal Herria e.a.); beste batzuetan, ordea, bata bestearen osagai gisa (Euskal HerriaEspainiaren barnean, Nafarroa Euskal Herriaren zati, e.a.). Honaino iritsita, interesgarri deritzogu erreferentzia eremu ezberdinak zein arlotan eraikitzen diren jakiteari.Beste hitz batzuetan esanda: Espainia, aztertutako egunkarien arabera, errealitatepolitikoa ote da, ala errealitate kulturala, ala soziala?
|
|
|
2 Bestetik, bere erreferentzia eremua
|
modu
erabakigarrian zehazten duena egunkariaren hedadura izango balitz, logikoa litzateke izaera probintziala duten hedabideek lehentasuna probintziari edo tamaina txikiagoko mailei ematea. Hala gertatzen da Hego Euskal Herriko egunkari probintzialekin.
|
|
|
Gaur egun indarrean dauden egitura juridiko politikoek maila eta
|
modu
ezberdinetan zatikatzen dute Euskal Herria. Batetik, estatuen existentzia dugu, horien mugezIpar Euskal Herria eta Hego Euskal Herria egitateak sorrarazten dituena.
|
|
|
EUSKALDUNON EGUNKARIAk proiektu politiko zehatzekin izan ditzakeenharremanak lausoagoak dira, bistan da. Baina bere atzetik hizkuntza egitasmoa agertzeak, zalantzarik gabe Euskal Herria beste
|
modu
batean ikustera eraman du, ez hainbeste sistema politikoek egituratzen duten parametroetan oinarrituta, hizkuntzarenerrealitatean oinarrituta baizik. Berea, neurri batean, hizkuntza komunitatean oinarritutako erreferentzia eremua da, nahiz eta ez den horretara mugatzen, eta nahiz etahizkuntza egitasmoak eta egitasmo politikoak zirt zart bereizterik ez dagoen.
|
|
|
mota honetako albisteak EUSKALDUNONEGUNKARIAren albiste guztien %11 diren bitartean, GARAn %4ra jaisten da portzentaje hori. Horren aldean, GARAn zertxobait gehiago agertzen dira Gipuzkoan gertatutakoak, eta bai orokorrean aldi berean Euskal Herri osoan gertatzen direnak ere.Edozein
|
modutan
ere, ezberdintasun txiki horien gainetik antzekotasuna nabarmenageri da.
|
|
|
Euskal Herriaz beherako mailetara joanik, Hegoaldea ere erreferentzia eremugarrantzitsu
|
modura
agertzen da politikaren alorrean. Hots, Hegoaldea, beste ezerbaino lehenago, egitate politikoa da, gai honi buruzko albisteen %36 hartzen baititu, batez beste %14ko presentzia duen bitartean.
|
|
|
Hirugarren eremu esanguratsua Estatu Espainiarra da, etaeremu horretan gertatzen direnak argitaratuak izateko bezain garrantzitsutzat jotzendira. Azkenik, mundua agertzen da laugarren erreferentzia eremu
|
modura
.
|
|
|
Gizarte gai
|
modura
definitu ditugunek herrialde bakoitzaren erreferentzialtasunabirsortzeko balio dute egunkari probintzialetan. Horrela, EL CORREO, DIARIOVASCO, DIARIO DE NAVARRA, DIARIO DE NOTICIAS eta EL PERIODICO DEALAVA egunkarietan, eta bai DEIAn ere,, gizarte gaiak?
|
|
|
Ekonomia gaiek oso irudi ezberdinak eragiten dizkiete egunkariei, hiru multzoezberdin bereiz ditzakegularik: batzuek Espainia dute erreferentzia nagusi ekonomiazjardutean (EL CORREO, DIARIO VASCO edo DIARIO DE NAVARRA); bestebatzuek herrialde propioa (DIARIO DE NOTICIAS edo EL PERIODICO DEALAVA); azkenik, egunkari abertzaleek gehienbat Euskal Autonomia Erkidegoahartzen dute erreferentzia eremu nagusi
|
modura
gai honen inguruan. Euskal Autonomia Erkidegoaren erreferentzialtasuna, bestalde, garrantzitsua da gainerako egunkarietan ere (nafarrak eta SUD OUEST kenduta, noski).
|
|
|
Gure emaitzak Sofres A.M. (1999) bezalakoarekin konparatuz gero, alderik handienak generoensailkapenarekin lotuta daudela pentsa daiteke. Esate baterako, guk Haur/ Gazteentzako programazioagenero
|
modura
definitu ditugun arren, Sofres ek Fikzioan sailkatzen ditu marrazki bizidunak, gazteentzakotelesailak eta antzekoak. Hala ere, badira Albistegiak, Dokumentalak/ Kulturalak eta Magazinak bezalakogeneroak, zeinetan nabaria den bi ikerketen arteko aldea; horietan, nola ez, laginaren estazionalitatea (udaberria versus urte osoa) eta programa askotan aurki daitekeen eduki anitzaren aurrean erabilitakokodeketa desberdina izan daitezke desberdintasunen oinarrian.
|
|
|
d) Programazio taulan dantza handiak daude eta saio bakoitzaren etorkizunarating kopuruetan neurtzen da, faktore bakar
|
modura
. Ikus entzuleen, bedeinkapena?
|
|
|
Ikusi dugun joko esparru honetan lekututa, euskal telebistagintza ere lehiarenarauak betetzera derrigortuta dago, edo gutxienez
|
modurik
komenigarrienean moldatzera. Lehenago esan dugun bezala, bi kanalen arteko erlazioak neurri batean elkarrenarteko espezializazioan eta osagarritasunean mantendu dira.
|
|
|
Begien bistan dagoenez, ETB2ren prime time Informazio saioetan eta Fikzioanoinarritzen den bitartean, ETBlen eskaintza oparoagoa da eta ez hain markatuageneroei dagokionez. Alegia, Erreportajeak, eta Haur/ Gazteentzako programak desagertu diren arren, euskarazko kanalak, Kirolak, Fikzioa, Magazinak, Albistegiak etaMusika konbinatzen ditu
|
modu
nahiko orekatuan. ETB2ren joera guztiz bestelakoa da,, lidergoan?
|
|
|
Formatu eta edukien aldetik antzekotasun hazia duen egungo albistegigintzan, Euskal Telebistaren portaera ez da besteekiko oso ezberdina. Alegia, segidan ikusikodugun
|
moduan
, albiste saioetan aipatzen dituzten gaiak eta pertsonaiak, funtsean, berdintsuak dira.
|
|
|
Aktualitatearen subjektu
|
modura
aurkezten zaizkigun pertsona, talde zein erakundeen azterketan, bi alderdiri begiratuko diegu orain. Lehenik eta behin protagonistahorien izaeran sakonduko dugu, eta gero zein gaitan mugitzen diren zehaztuko dugu.
|
|
|
Azken aldian, Prisa taldea lokalizaziorako joera
|
modu
indartsuan ari da hedatzen: batetik bere egunkarien edizionalizazioarekin, baina bestetik egunkari eta telebistalokaletan ere posizioak bereganatuz, Pretesa ren bitartez. Nonbaiten izatekotan, telekomunika zioetan du hutsunea, hain zuzen ere komunikazioen sektorean etorkizunerakoarlo estrategikoa bilakatzen ari den horretan.
|
|
|
Horien ondoan ekimen sozialetik abiatutako Euskal Komunikabideen Hedapenerako Elkartea (EKHE), Gara egunkaria argitaratzen duena, edota kulturgintzako besteenpresekin batera87, Egunkaria Sortzen, euskarazko Euskaldunon Egunkaria kaleratzen duena, daude. Hauen ondoan, prentsa lokala garatu da
|
modu
indartsuan, gizarte ekimenetik abiatuta eta euskarari lotuta gehienbat88.
|
|
|
Hain zuzen ere, prentsan bezala, euskararen inguruan telebista ekimen interesgarribatzuk bideratu dira, Berako Ttipi Ttapa telebistarena edo Deba ibarraren goialdekoGoiena TB bezalakoak. Euskararen eta komunikabide lokalen arlo honetanMultimediaren eredua ari da hedatzen, etorkizuna berma dezakeen egitura
|
modura
, nahiz eta horrek, nola ez, babes instituzional indartsua eskatzen duen.
|
|
|
Baita horietako guztietarako programen produkzioan (StudioCanal+, Expand), eskubideen salerosketan (Sogepaq, Bac Distribution) edo kateenosatze eta komertzializazioan (Paris Premiere, Seasons, Canal Jimmy,...). Hedatuta dago, halaber, Europako zenbait lurraldetara (Espainiar Estatua, Italia, Alemania,...) eta, berriki, Kanadako Seagram Universal enpresa taldea erosi du, zeinarekin ikus entzunezko produkzioaren eta musikagintzaren arloa ere
|
modu
globalean menderatzeraigaro den.
|
|
|
Eskuduntza gehiago eskatzen zituen bertan, adibidez, zerbitzuen editoreei programazioaren gainean legez ezarri zaizkien zenbait muga CSAk berak finkatzeko.
|
Modu
horretan neurriaksektorearen bilakerara egokitzeko malgutasuna handiagoa izango litzatekeela argudiatzen zuen. Aregehiago, 1999ko urteari dagokion jarduera txostenean bertan, arauak ezartzeko eskuduntza gabeziaahuleziatzat jo du CSAk, sektorearen bilakaera behar bezalako prestutasun eta erritmoez jarraitu etagidatzea oztopatzen duelako.
|
|
|
Zerbitzu publikoaren betebehar orokorra honela mugatu du legeak: programa eskaintza dibertsifikatua, anitza, kalitatezkoa eta innobatzailea ematea,
|
modu
analogiko zein digitalean, informazio, kultura, ezagutza, dibertimendu eta kirolaren arloetan. Zerbitzu publikoak, zehazki, eztabaida demokratikoa, populazioaren atal ezberdinen arteko harremanak, integrazio soziala eta herritartasuna bultzatubehar dituela finkatu da.
|
|
|
Lege berriaren arabera, zerbitzu lokalek lehentasuna izango dute frekuentzien finkapenean eta esleipenean. Estatu mailakoek, berriz, aukera izango dute deskonexio erregional etalokalak egiteko, baina nahiko
|
modu
mugatuan. Horrela, deskonexio horien iraupena gehienez jota ereeguneko hiru ordutakoa izan daiteke, debekatuta dutelarik, halaber, deskonexio tarte horietan publizitaterik sartzea (arau hau telebista pribatuei bakarrik zaie aplikagarria; ez publikoei).
|
|
|
Betebeharren izaera legean bertan finkatzen da, baita horietako hainbaten zehaztapena dekretu legez egingo dela xedatzen ere. Azkenean, ordea,
|
modu
indibidualean eta zerbitzu bakoitzeko zehaztu behar dira betebeharrak, aipatutako hitzarmen horietan.
|
|
|
Gestio modu zuzenean, bi programazio egokitzen zaizkio RTVEri hedapen estataleko multiple batean, eta beste bina telebista autonomiko bakoitzari hedapen autonomikoko multipletan, beren programazioak aldi berean
|
modu
analogiko eta digitaleanemateko (simulcast). Gestio modu zeharkakoaren kontzesioak egiteko, berriz, lehiaketapublikoak deitu beharra finkatu da.
|
|
|
Gestio modu zuzenean, bi programazio egokitzen zaizkio RTVEri hedapen estataleko multiple batean, eta beste bina telebista autonomiko bakoitzari hedapen autonomikoko multipletan, beren programazioak aldi berean modu analogiko eta digitaleanemateko (simulcast). Gestio
|
modu
zeharkakoaren kontzesioak egiteko, berriz, lehiaketapublikoak deitu beharra finkatu da. Alabaina, hiru programazioren erreserba egin daTelebista Pribatuaren Legearen arabera lurrazaleko telebista analogikoak kudeatzekoemakida duten enpresek, hala eskatuz gero edo beren lizentzia berrituz gero, azkenean gertatu den bezala, 2000ko martxoaren 10eko erabakiaren bidez?, beren programazioa aldiberean modu digitalean ere emititzeko47 Gainera, berriztapena lortu eta biurtetara hasi behar dira, beranduenez jota ere, modu digitalean emititzen.
|
|
|
Gestio modu zeharkakoaren kontzesioak egiteko, berriz, lehiaketapublikoak deitu beharra finkatu da. Alabaina, hiru programazioren erreserba egin daTelebista Pribatuaren Legearen arabera lurrazaleko telebista analogikoak kudeatzekoemakida duten enpresek, hala eskatuz gero edo beren lizentzia berrituz gero, azkenean gertatu den bezala, 2000ko martxoaren 10eko erabakiaren bidez?, beren programazioa
|
aldiberean
modu digitalean ere emititzeko47 Gainera, berriztapena lortu eta biurtetara hasi behar dira, beranduenez jota ere, modu digitalean emititzen. Gaikuntzentitularitateak 10 urtetarako finkatu dira, aurrerantzean epe bereko tartetarako ere luzadaitezkeenak.
|
|
|
Gestio modu zeharkakoaren kontzesioak egiteko, berriz, lehiaketapublikoak deitu beharra finkatu da. ...zioren erreserba egin daTelebista Pribatuaren Legearen arabera lurrazaleko telebista analogikoak kudeatzekoemakida duten enpresek, hala eskatuz gero edo beren lizentzia berrituz gero, azkenean gertatu den bezala, 2000ko martxoaren 10eko erabakiaren bidez?, beren programazioa aldiberean modu digitalean ere emititzeko47 Gainera, berriztapena lortu eta biurtetara hasi behar dira, beranduenez jota ere
|
,
modu digitalean emititzen. Gaikuntzentitularitateak 10 urtetarako finkatu dira, aurrerantzean epe bereko tartetarako ere luzadaitezkeenak.
|
|
|
Bata hiru multipleeta hirugarren baten bi programen gestioa kudeatzaile bakar bati emateko (14 programa, hortaz, gutxienez). Programazio horiek baldintzapeko sarbide
|
moduan
eskaintzekoakdira, bat izan ezik, zerbitzuaren promozioa egiteko baliatuko dena, hain zuzen ere.Lehiaketaren berezitasun bat, lehendik telebista zerbitzua eskaintzeko lizentzientitularrei horretara aurkezteko ezarritako debekua izan da. Onda Digital (Quiero TV) enpresak, Retevisionen filiala hain zuzen ere, irabazi zuen lehiaketa48 eta airean ditudagoeneko programazioak.
|
|
|
Onda Digital (Quiero TV) enpresak, Retevisionen filiala hain zuzen ere, irabazi zuen lehiaketa48 eta airean ditudagoeneko programazioak. Beste lehiaketa, bi programazio berri
|
modu
irekian eskaintzeko da, zeinak Onda Digital (Quiero TV) delakoak jada martxan jarritako multipleanjoango diren, enpresa horren programazioekin batera. Lehiaketa hau49 oraindik erabaki gabe dago orrialde hauek idazten ari garenean, baina ezaguna da lau eskakizunaurkeztu direla:
|
|
|
Oinarrizko legeek, aipaturiko Irrati telebistaren Estatutu Legea eta LOT?, gestio
|
modu
zuzena eta zeharkakoa bereizi zituzten irratian, bai eta Autonomia ErkidegoeiEstatuaren araberako gestio modu zuzena egiteko aukera ezagutu ere, helburu horrekinezarritako korporazio publikoen bidez59; Udalei, berriz, ekimen pribatuari bezala, zeharkako gestioa egiteko aukera ezagutu zaie. Horien guztien zehaztapena etaemakida prozesuen ezaugarriak Soinuzko Irrati difusioaren gaineko zenbait PlangintzaTekniko eta horien ondorioz zabaldutako frekuentziak esleitzeko Deialdi Publikoenbidez finkatzen joan dira60 Horrez gain, Irrati Lokalak araupetzen dituzten Legeaketa, azkenik, bereziki, Irrati Digitalen Araudia eta Plan Teknikoa dira Estatu mailanirratia antolatzen duten funtsezko legeak.
|
|
|
Oinarrizko legeek, aipaturiko Irrati telebistaren Estatutu Legea eta LOT?, gestio modu zuzena eta zeharkakoa bereizi zituzten irratian, bai eta Autonomia ErkidegoeiEstatuaren araberako gestio
|
modu
zuzena egiteko aukera ezagutu ere, helburu horrekinezarritako korporazio publikoen bidez59; Udalei, berriz, ekimen pribatuari bezala, zeharkako gestioa egiteko aukera ezagutu zaie. Horien guztien zehaztapena etaemakida prozesuen ezaugarriak Soinuzko Irrati difusioaren gaineko zenbait PlangintzaTekniko eta horien ondorioz zabaldutako frekuentziak esleitzeko Deialdi Publikoenbidez finkatzen joan dira60 Horrez gain, Irrati Lokalak araupetzen dituzten Legeaketa, azkenik, bereziki, Irrati Digitalen Araudia eta Plan Teknikoa dira Estatu mailanirratia antolatzen duten funtsezko legeak.
|
|
|
Mugarik Gabeko Telebista Artezaraua74: bertan
|
modu
nabarmenean agertzendira aipatutako bi ildoak, babeslea eta liberalizatzailea, merkatu komuna eratzeko ahaleginaren baitan. Horrela, Artezarauaren ardatza teknologia berriakzirela eta (kablea, satelitea,..) Europako Batasunaren Estatuen arteko emisioenmarko juridikoa antolatzea bazen ere, errealitatean askoz irispen handiagokoaraua bihurtu zen azkenean, zeren Estatu Batuen aurrean europar ikus entzunezko produkzioa babesteko neurriak finkatu baitzuen, zerbitzu publikokoideien ildotik publizitatea mugatzen zutenak, kopuruan eta modalitatean (pelikulen barnean, adibidez)?.
|
|
|
Nolanahi ere, betebehar hauek
|
modu
progresiboan betetzeko modua (gehienez jota ere 5 urtetan) zehaztu daiteke kable, satelite eta telebista digital lurrazalekoen kasuetan.
|
|
|
Nolanahi ere, betebehar hauek modu progresiboan betetzeko
|
modua
(gehienez jota ere 5 urtetan) zehaztu daiteke kable, satelite eta telebista digital lurrazalekoen kasuetan.
|
|
|
Fondo honek, milioi eta laurden liberatik beherako diru sarrerak dituzten irratiak laguntzen ditugaur egun,
|
modu
progresiboan ezarritako baremo baten arabera. Fondo hau, halaber, ekipamenduenerosketa finantzatzeko erabil daiteke.
|
|
|
Berrantolaketa hori 1987an gertatu zen, Telekomunikazioen Ordenamendurako Legearekin (LOT delakoa, 31/ 1987 Legea, abenduaren 18koa); bertan irrati eta telebista zerbitzuak, beren funtsezko izaera publikoa galdu gabe? gestio
|
modu
zuzenean, ekimen publikoak berak, edozeharkakoan, ekimen pribatuak?
|
|
|
edozeharkakoan, ekimen pribatuak? eskaini zirela xedatu baitzen, nahiz eta azken
|
modu
haubideratzeko derrigorrezkoak izango ziren lege garapen berezituak.
|
|
|
Honako xedapenak ez dira gero eraginkorrak izan errealitatean, kirolen eta, bereziki, futbolarenkasuan izan ezik; alabaina, gatazkak gertatu direnean, legean jasotako eran baino
|
modu
lagunartekoagoanerabaki dira.
|
|
|
Edozein
|
modutan
, 1993an Nafarroako Parlamentuak Foru Gobernuari ETB Nafarroa osoan ikuszedin neurriak hartzearen aldeko eskakizuna egin eta gero, 1996ko apirilaren 17an hain zuzen ere, hitzarmena sinatu zuten Nafarroako Gobernuak eta Eusko Jaurlaritzak, ETBren seinalea Erkidego horretarahedatzeko. Hitzarmen hau, ordea, ez zen inoiz indarrean jarri, ezadostasun tekniko ekonomikoengatikhasieran, eta Nafarroako Gobernuaren erabaki politikoagatik geroago.
|
|
|
Amsterdam go Protokoloa eta Europako Batzordearen Ebazpena irrati telebistako zerbitzu publikoari buruz75: aipaturiko eztabaidaren baitan, Amsterdam goHitzarmenean, Europar Batasunarena egokitzen duen itunean alegia, protokoloberezi bat sartu zen, non, zerbitzu publikoaren defentsan, Estatu bakoitzariaukera ematen zaion horren finantzaketa ezarritako zerbitzu publikoko eskakizunak betetzeko
|
moduan
antolatzeko, betiere merkatuaren baldintzetan etakonkurrentzian eragin okerrik izan gabe. Honek, azken batean, finantzaketamistoa erabili ahal dutela esan nahi du, nahiz eta finantzaketa publikoa, zerbitzupublikoak finantzatzera joango dela ziurtatu den.
|
|
|
Kontuan hartu, halaber, Europako beste lurraldeetan ez bezala, irratigintzaren antolamenduanUhin Ertainetako emisio
|
moduak
duen pisua eta garrantzia, nahiz eta garapen garaikidea, funtsean, FMrenbidez gertatu den. Emisio banda horien finkapena, baita Uhin Luzeena ere, zeina RNEri egokituzitzaion esklusiban?, urriaren 27ko 2648/ 1978 Dekretuaren bidez egin zen, eta Estatu mailako hirufrekuentzia zehaztu ziren bertan Uhin Ertainetan eskuragarri.
|
|
|
Horietako bi Estatuari berari esleitu zizkion (RNE eta RCE); hirugarrena, zeharkako gestioan, ekimen pribatuaren artean banatu zen. GobernuAutonomikoak, hortaz, emisio banda
|
modu
hori baliatzeko aukeratik kanpo geratu ziren. Berriki, 1993koaraudiak berretsi egin du ordenamendu hori, eta baita horren arabera eratutako frekuentzien esleipena ere, nahiz eta frekuentzien antolamendua eta banaketa berregokitu, maiatzaren 21eko 765/ 1993 E.D.. Autonomia Erkidegoetako korporazio publikoek Uhin Ertainez baliatzeko duten aukera bakarra, lizentziadun emisoraren bat integratzea izango zen, EITBrekin gertatu zen bezala, Radio Vitoriabereganatzean.
|
|
|
Kable eta sateliterako zerbitzuetzarako txikiagoa da: lan zinematografikoak emango dituzten zerbitzuek, ikus entzunezko industriaren finantza sostenguari egin beharreko ekarpena; informazio politikoaeta orokorra ematen dutenek, berriz, aniztasuna eta iritzi korronte ezberdinen adierazpena bermatubeharra, bai eta interes ekonomikoekiko independentzia ere; eta, orokorrean, birdifusio
|
moduak
.
|
|
|
bideratuko duten joko arauakezartzean datza bere zeregina. Horretarako jarduteko
|
modu
berriak eta, zenbaitetan, instituzio berriak ere garatu ditu. Funtzio horietan bietan, halaber, harreman etahierarkia berriak eratu dira botere politikoaren eta aginte publikoaren maila ezberdinenartean.
|
|
|
Gainera, instituzio komunitarioak 80ko hamarkadaren amaiera aldera arte ez ziren hasi ikus entzunezkoetarako politika egituratuak ezartzen. Irrati/ telebista sistemen eraldatze etadesarautze prozesuen lehen faseak, hortaz, oso
|
modu
ezberdinean gertatu ziren Estatubatzuetan eta besteetan, eta horien arduradun nagusiak, Estatuak berak izan ziren.
|
|
|
Bi Estatuen artean banatuta egoteak bi araudieta, ondorioz, bi ikus entzunezko sistema arras ezberdinen artean banantzen ditu Ipareta Hego Euskal Herria, Frantziar eta Espainiar Estatuetako sistemen artean, hainzuzen ere. Esandako horrengatik guztiagatik, irrati eta telebista sistemen bilakaera, eta hortaz, baita araudi markoena ere, oso ezberdinak izan dira batean eta bestean.Desregulazioa, garapen teknologikoa eta deszentralizazioa, eta lurralde batean zeinbestean ikus entzunezko sistemen eraldaketak gidatu dituzten indarrak, lurralde horietako bakoitzeko tradizio eta egituratze
|
modu
historiko, politiko eta mediatikoetantxertatuta eman dira, eta beren artean antz txikia duten irrati/ telebista egiturak dirahorren ondorio. Egoera oso ezberdinetan jartzen ditu honek Hego eta Ipar EuskalHerria beren ikus entzunezko sistemak gidatu edota, gutxienez, baldintzatzeko orduan, eta aipatutako balizko Euskal Herriko ikus entzunezko komunikazio esparrua irudikatzeko orduan.
|
|
|
Sistemaren egiturari dagokiolarik, legeak atal edo sektore publiko oso batenzehaztapena egin du, sistema horren funtsezko ardatz gisa7 Azken eraldaketarenondoren, sektore hau France Television telebista korporazioak, gaur egun bere baitanFrance2, France3 eta La Cinquieme sozietateak hartzen dituena?, Reseau Outre mer, irrati telebistakoek, Radio France eta Radio France Internationale irratiek eta InstitutNationale de l. Audiovisuel (INA) eta ARTE France aparteko sozietate publikoekosatuko dute8 France Television eta Radio France korporazioak dira sistema publikohonen funtsa9 eta legeak Estatu mailako lurrazaleko zenbait kate hornitu eta gestionatzeko betebeharra ezarri die, betiere zerbitzu publikoaren betekizunen pean10.Legearen azken eraldaketarekin, betekizun horien artean, halaber, programa eskaintzaosatu edo aberastuko luketen zerbitzu eta programa berriak eta horiek ekoitzi etaemateko teknika berriak garatzeko agindua ere ezarri zaie. ...emitituko diren kanalak eta zerbitzu elektroniko berriak garatzeko betekizuna ere badu sistema publikoak, ez hortaz, bakarrik, lurrazaleko zerbitzu analogikoak?, eta horretarako filial berriak sortzeko baimenaeman zaio France Televisioni11 Horretarako, sistema publikoak betiere lehentasunaizango duela zehaztu da, hala behar izanez gero, frekuentzien edo baliabide irrati elektrikoaren esleipenean,
|
modu
analogiko zein digitalean. Are gehiago, programaziohorien banaketa zerbitzuaren horniketarako, seinalearen banaketarako, alegia, berariazsortutako elkarte publiko bat osatuko dela xedatu da12.
|
|
|
Hortaz, kanona etabalizko ekarpen publiko bereziak izan dira etorkizunean sistemaren funts ekonomikoa, eta honek zalantzak sorrarazi ditu irrati telebista publikoen gaitasunaz, arloteknologiko berrietan bere presentzia ziurtatzeko. Azkenik, Estatuarekin hiruzpabosturtetarako kontratu programa sinatu beharra ezarri zaie elkarte publiko hauei, non tartehorretarako egitasmoak, kostuak eta finantzaketa
|
moduak
zehaztu diren.
|
|
|
Sistema publikoaren ondoan, eta ikus entzunezko komunikazioa askea denneurrian, ekimen pribatua eta soziala garatzeko
|
moduak
eta bideak ere zehazten dira.Horiek bereizteko, eta bakoitzaren egitura, ezaugarri eta betebehar ezberdinakzehazteko, erabilitako teknologia hartuko dugu aintzat.
|
|
|
Lurrazaleko ikus entzunezko komunikazio zerbitzu digitalak ez diraoraindik, orri hauek idazteko orduan alegia, martxan jarri,
|
modu
esperimentalean ez bada. Hain zuzen ere, komunikazio askatasunaren legearen eraldaketaren helburuetako bat, eremu berri hori arautu eta 2001ean zerbitzuakabiaraztea posible egitea izan da18 Hemen ere baliabide irrati elektriko urriaerabiliko den heinean, hori esleitzeko prozedura zehatzak ezarri dira, telebistaren kasurako behintzat.
|
|
|
Baita zerbitzu lokalak sustatzeaeta, zehazki, gaur egun jada emititzen duten telebista lokalen errepikapenaziurtatzea ere. Azkenik, hiru urteko tartea finkatu da emisio
|
modu
analogikoadigitalaz ordezkatzeko plana garatu eta aurkezteko.
|
|
|
Satelite bidezko banaketa zerbitzuak: 22 eragileek deklarazio bat egin behardute, besteak beste, eskaintzaren osaketa,
|
komertzializazio
moduak, zerbitzuenprogramatzaile edo editoreekiko harreman ekonomikoen nolakotasuna, etazerbitzuaren gaineko beste hainbat xehetasun zehaztuz.
|
|
|
Komunikazioaren askatasunaren gaineko legean finkatzen diren eskakizunakorokorrak dira gehienetan, nahiz eta, arlo batzuei dagokienean, gehienezko eta gutxienezko mugak ere finkatzen dituzten (programen produkzioari eta edukiei dagozkioneanbezala); alde honetatik, betebehar gehienak, kontzentrazioari dagozkionak izanezik? Gobernuaren dekretuz garatu eta zehaztu beharrekoak dira, zerbitzu kategoriabakoitzerako espreski eginiko arauen bidez. Gainera, edo horrekin batera, bai sistemapublikoaren sozietateek baita baimena lortzen duten sozietate pribatu eta elkarteek ere, cahier de charges edo hitzarmenak sinatu behar dituzte, hurrenez hurren, CSArekin, non aipatutako eskakizun horiek guztiak
|
modu
indibidualean egokitutako betebeharbilakatuko diren23.
|
|
|
Baina horiekin batera, eta hemen jorratzen ari garen ikuspuntutik, Euskal Herrikobalizko komunikazio esparruaren ikuspuntutik alegia, sistemaren deszentralizazio
|
modua
eta ahulezia dira agian horren hutsunerik nabarmenenak. Komunikazio askatasunaren legearen eraldaketak erreferentziak egiten dizkie frantsesaz aparteEstatuan hitz egiten diren beste hizkuntzei, bai eta, modu orokorrean bada ere, horiekbabestu beharrari ere.
|
|
|
Baina horiekin batera, eta hemen jorratzen ari garen ikuspuntutik, Euskal Herrikobalizko komunikazio esparruaren ikuspuntutik alegia, sistemaren deszentralizazio modua eta ahulezia dira agian horren hutsunerik nabarmenenak. Komunikazio askatasunaren legearen eraldaketak erreferentziak egiten dizkie frantsesaz aparteEstatuan hitz egiten diren beste hizkuntzei, bai eta,
|
modu
orokorrean bada ere, horiekbabestu beharrari ere. Baina gero ez du maila edo eremu erregionala ezagutzen, ezikuspegi administratibotik ezta politikotik edo kulturaletik ere, ez sistema publikoan ezeta pribatuan ere.
|
|
|
Zerbitzu digitalen kasuan, zerbitzu lokalak onetsiko direla dio legeak, eta, bereziki, gaur egun
|
modu
analogikoan ematen duten zerbitzuen errepikapenabermatuko dela.
|
|
|
Edozein
|
modutan
, lokaltasunarekiko atxikimendu hau, erretorikoa baino ez izateagerta daiteke, azkenean. Alde honetatik, sistema lokalen gune ahulenean, finantzaketan hain zuzen ere, huts egiten du berriro ere araudiak.
|
|
|
Telebista pribatuaren legeak37, berriz, telebistaren zerbitzu publikoa gestionatzeko beste
|
modua
arautzen du, gestio modu zeharkakoa deitua izan zena, esan bezala, Telekomunikazioen Ordenamendurako Legean (LOT) Estatuak eta Autonomia Erkidegoek egiten duten gestio modu zuzenari kontrajarriz. Legeak hedapen nazionalekohiru zerbitzu aurreikusi zituen, eta hamar urtetarako emakidak zehaztu zituen, iraupenbereko epeetarako luzagarriak38 Zonal dekako deskonexioak ere agintzen zituen, etanabarmentzea merezi du Plan teknikoan finkatutakoak ez zirela egokitzen ez lurraldekultural ez politikoetara ere.
|
|
|
Telebista pribatuaren legeak37, berriz, telebistaren zerbitzu publikoa gestionatzeko beste modua arautzen du, gestio
|
modu
zeharkakoa deitua izan zena, esan bezala, Telekomunikazioen Ordenamendurako Legean (LOT) Estatuak eta Autonomia Erkidegoek egiten duten gestio modu zuzenari kontrajarriz. Legeak hedapen nazionalekohiru zerbitzu aurreikusi zituen, eta hamar urtetarako emakidak zehaztu zituen, iraupenbereko epeetarako luzagarriak38 Zonal dekako deskonexioak ere agintzen zituen, etanabarmentzea merezi du Plan teknikoan finkatutakoak ez zirela egokitzen ez lurraldekultural ez politikoetara ere.
|
|
|
Telebista pribatuaren legeak37, berriz, telebistaren zerbitzu publikoa gestionatzeko beste modua arautzen du, gestio modu zeharkakoa deitua izan zena, esan bezala, Telekomunikazioen Ordenamendurako Legean (LOT) Estatuak eta Autonomia Erkidegoek egiten duten gestio
|
modu
zuzenari kontrajarriz. Legeak hedapen nazionalekohiru zerbitzu aurreikusi zituen, eta hamar urtetarako emakidak zehaztu zituen, iraupenbereko epeetarako luzagarriak38 Zonal dekako deskonexioak ere agintzen zituen, etanabarmentzea merezi du Plan teknikoan finkatutakoak ez zirela egokitzen ez lurraldekultural ez politikoetara ere.
|
|
|
Prozesu honen guztiaren oinarrian Europako Batasunaren 95/ 47/ CE Artezarauadago, Telebista Seinaleen Transmisio Arauen Erabileraren gainekoa. ...lebista mota berrien garapena sustatu eta aldi berean inorennagusitasun posizioak ekiditea zen, sarbide sistemen arteko bateragarritasuna ezarriz.Horretarako, bereizi egin zuen programatzaile difusore eta Baldintzapeko SarbideZerbitzuaren Kudeatzaileen artean (OSAC), baina ez zuen ez baldintzapeko sarbidesistema zehatz bat agindu, ezta transmisiorako mekanismo bakar bat zehaztu ere, zeina, edozein
|
modutan
, normalizazio erakunde europar batek homologatuta egonbeharko litzatekeen?. Artezarau honek satelite bidezko telebistan eragin zuzena etaberehalakoa izango zuen, eta hori zela eta gertatu zen, hain zuzen ere, aipatutakoborroka.
|
|
|
Artezarau honek satelite bidezko telebistan eragin zuzena etaberehalakoa izango zuen, eta hori zela eta gertatu zen, hain zuzen ere, aipatutakoborroka. ...hin, 1/ 1997 Errege Dekretuaren bidez, artezarauaren egokitzapen ia zuzena egin zuen gobernu espainiarrak, Erregistro berezi bat sortuz eratukoziren OSACak zerrendan jasotzeko, eta horrekin bidea irekiz, hortaz, satelite bidezkotelebista digital berriari, zeinerako PRISA Sogecable taldea bakarrik zegoen prestatuta (Canal Plusen esperientziarekin abonatuen gestioan eta Canal Sateliterenarekinemisio
|
modu
horren gestioan). PPren gobernuak, orduan, 17/ 1997 Legearen bitartez, baldintzapeko sarbide sistema zehatz baten aldeko apostua egin zuen. Multicryptdelakoaren aldekoa, alegia?
|
|
|
Satelite bidezko telebista digitalaren ostean, eta Britainia Handiarekin bateraaitzindaritzan Europa osoan, lurrazalekoan ere difusio
|
modu
digitala ezartzeko araudiafinkatu da. Lurrazaleko telebista digitalaren oinarriak 66/ 1997 Legean ezarri ziren, Aurrekontuak laguntzen zituen lege horren berrogeita laugarren xedapen gehigarrian, hain zuzen ere.
|
|
|
Lurrazaleko telebista digitalaren oinarriak 66/ 1997 Legean ezarri ziren, Aurrekontuak laguntzen zituen lege horren berrogeita laugarren xedapen gehigarrian, hain zuzen ere. Bertan zehazten da, besteak beste, hedapen nazionala, autonomikoa etalokala izango duten telebista eta irrati zerbitzu digitalak ezarriko direla, zeinen ezaugarriak eta kontzesio
|
moduak
berariaz eman beharreko plangintza eta araudi teknikoetanfinkatuko diren; baita horien gestio modu zeharkakoen kontzesioa Estatuari egokitukozaiola Estatu mailako zerbitzuen kasuan, eta Autonomia Erkidegoei maila autonomikoeta lokalenekoetan. Telebista Digitalaren Plangintza 1998ko urriaren 9ko 2169/ 1998Errege Dekretuan zehaztu zen eta Erreglamentua, berriz, egun bereko Aginduan.
|
|
|
Lurrazaleko telebista digitalaren oinarriak 66/ 1997 Legean ezarri ziren, Aurrekontuak laguntzen zituen lege horren berrogeita laugarren xedapen gehigarrian, hain zuzen ere. Bertan zehazten da, besteak beste, hedapen nazionala, autonomikoa etalokala izango duten telebista eta irrati zerbitzu digitalak ezarriko direla, zeinen ezaugarriak eta kontzesio moduak berariaz eman beharreko plangintza eta araudi teknikoetanfinkatuko diren; baita horien gestio
|
modu
zeharkakoen kontzesioa Estatuari egokitukozaiola Estatu mailako zerbitzuen kasuan, eta Autonomia Erkidegoei maila autonomikoeta lokalenekoetan. Telebista Digitalaren Plangintza 1998ko urriaren 9ko 2169/ 1998Errege Dekretuan zehaztu zen eta Erreglamentua, berriz, egun bereko Aginduan.
|
|
|
Gestio
|
modu
zuzenean, bi programazio egokitzen zaizkio RTVEri hedapen estataleko multiple batean, eta beste bina telebista autonomiko bakoitzari hedapen autonomikoko multipletan, beren programazioak aldi berean modu analogiko eta digitaleanemateko (simulcast). Gestio modu zeharkakoaren kontzesioak egiteko, berriz, lehiaketapublikoak deitu beharra finkatu da.
|
|
|
Euskalduna etxean elebakar balitz, hots, bere herrian elebakar
|
moduan
funtzionatuko balu, beste indar bat egin zezakeen komunikazio enpresen aurrean. Hartara, hedabideek, komunikazio enpresek, beste esfortzu desberdin bat egingo zuketenmilioi erdi bat kontsumitzaileren merkatua ez galtzeko.
|
|
|
Kakotx artean, benetan elebidun
|
moduan
egunkari bakarrak dihardu hemen: GARA da hori. Euskararen pisua anekdotikoa baino ez da beste hirutan:
|
|
|
Hizkuntzari buruzkoetatik aparte, euskaraz aritzean, Deiak Euskal Herriari buruzhitz egiten du
|
modu
esklusiboan. Mundu zabalaren errepresentazio mediatikoa erdarahutsez egiten da Deian.
|
|
|
Euskarazko albisteek ez dute loturarik etxez kanpokomunduarekin, eta eragina Euskal Herrian dute huts hutsean. Esan nahi baita, Estatuetako eta Munduko albisteak erdaraz eskaintzen ditu Deiak, ia
|
modu
esklusiboan.
|
|
|
Euskarazko protagonisten artean, kultura, euskara eta hezkuntza bozeramaileakdira gehientsuenak: baina denen gainetik,
|
modu
nabarmenean, euskararen mundukoak.
|
|
|
Juanan Hernandez-ek elkarrizketa egin zion Pello Salabururi, garai hartan EuskalHerriko Unibertsitateko Errektorea zenari. Orrialde luzean, galdera erantzunaktranskribitu ziren, ohi
|
moduan
. Artikuluak, bestalde, elkarrizketatuaren argazki handiaerakusten du, eta letra mota lodian azpimarratzen ditu Errektorearen zenbait berba, aparteko item gisa.
|
|
|
Pirinio Atlantikoak izenekoan. Gaieigagozkielarik, euskaraz idatzitako artikulu gehienak kulturari buruzkoak dira etaEuskal Herriarekin dute zerikusi zuzena, lotura eta eragina ia ia soilik berton dutelarik.Pertsonaiei gagozkiela, euskaraz kultura mundukoek dihardute, ia
|
modu
esklusiboan.Hona hemen gure laginean agertu diren hiru itemen deskribapena.
|
|
|
Euskaraz argitaratuak izan diren albisteen garrantziari gagozkiola (alegia, luzeakala laburrak diren, orrialdearen goiko partea ala behekoa betetzen duten, orrialdeberezietuetan ala arruntetan argitaratu diren, eta abar kontuan hartuta), bigarrenedo oso bigarren mailako albisteak dira euskaraz publikatzen direnak. Moduilustratzaile
|
moduan
, datu hau: lehen orrialdeetan euskarazko testu gutxi agertzen da.Oro har, hizkuntzaniztasunak leku txikia egin dio euskarari prentsa idatzian.
|
|
|
Uler dezagun elebidun hitza
|
modu
honetara: erdaraz nagusiki jardun arren, zerbait euskarazargitaratzen duena.
|
|
|
Euskaraz diharduten protagonista apur horien artean, bestalde, kultura mundukoaketa euskara mundukoak aurkitzen ditugu
|
modu
nabarmenean.
|
|
|
Lau item dira guztira eta orrialde oso bat betetzen dute, 90.a. Egunkariko kolaboratzaileek egindako artikuluak dirudite lau horiek; izan ere, izenpetutadoaz, iritzi artikuluak joan ohi diren
|
modu
berean. Edukiari begiratuta, desberdinakdira lau artikuluak, kulturarako joera izanik beren artean nagusiena.
|
|
|
|
Modu
arin batean, esan dezagun ezen laponiarrak Norvegia, Suedia, Finlandiaeta Errusian bizi direla; friuldarrak Italiako iparraldean gaur, Austriako lurretan atzo; erromantxeak Suitzako ekialdean, Grisonian; sorboak Alemaniako ekialdean, Elbaibaiaren ertzean; ijorrak Errusiako Sankt Peterburg hiritik hegoaldera; eta, pomakakBulgaria eta Mazedoniako mugetan.
|
|
|
Bada gure artean, era berean, EuskalAutonomia Erkidegoaren eta Nafarroaren artean harreman soziopolitiko bat onartuarren, Espainiak eta Frantziak administratutako Iparraren eta Hegoaren artekoharreman zuzenik eta arauturik onartzen ez duenik. Bada gure artean, azkenik, euskalnazionalisten konstrukzio kontzeptuala onartzen duenik ere, hots, mapa politiko administratiboa mapa linguistiko kulturalaren gainean
|
modu
isomorfikoan ezarrikolukeena.
|
|
|
|
Modu
erraz batean esateko, herritarren arteko nazio sentsibilitate desberdinakilustra ditzaketen multzo diferenteek sare polimorfikoa marrazten dute gure aurrean.Batzuek lurralde historiko bakarra islatzen duen oinarrizko multzoa baino ez duteikusten: foralistak dira horiek.
|
|
|
galdetzen dutenean, estatu bat izateko eskubidea ukatu nahia dago horren guztiaren atzean. Guk nahi alabehar dugun
|
moduan
antolatuko dugu, esaten dut nik, baina ez ukatu eskubide hori? 14.
|
|
|
Esan gura baita: Sud Ouestek ez du ezagutzen, ez onartzen, Euskal Herria
|
modu
grafiko berezitu gisa. Nahiz eta bere orrialdeetan, barruan, Euskal Herriari buruzko informazioabadakarren.
|