|
2000
|
|
|
|
Lehen
edizioa paperean: 2000ko maiatza
|
|
|
Non da
|
lehen
ohe hartako erloju ezberdina?
|
|
|
Usoa gosaria eta goizeko
|
lehen
hitzak partitzera
|
|
|
"
|
Lehen
bihotzeko gorabeherei kantatzen nien,
|
|
|
Sei hilabeteko egonaldia egin nuen Venezuelako
|
lehen
joanaldian. Orduan ezagutu nuen Rada, Plus Ultrako mekanikari nafarra, besteak beste.
|
|
|
Venezuelan izan nuen Euskadi Ta Askatasuna erakundearekin
|
lehen
kontaktua, 1968ko abenduan. Esana dizut, lehendik ere banuen ETAren berri, ez ninduela erakartzen, ez zitzaidala gehiegi interesatzen, nondik zetorren kontuan hartuta.
|
|
|
Nire ustea da, 30etako petrolioaren eta beste gai batzuen aurkikuntzak eskulan eskari handia sortu zuela bat batean, eta laborariak eskulan premia horretara bideratu zituztela trumilean, nekazaritza lurrak hustuta.
|
Lehen
urte haietan langile ugari behar zituzten, baina gero petrolioa ateratzeko ez da ia eskulanik behar. Langabezian geratu zen jende hura guztia, hirietan pilatuta, noraezean.
|
|
|
1976ko ekainean bueltatu nintzen Euskal Herrira. Neure konturako bidaia bat egin nahi nuen lehen
|
lehenik
: Olotera.
|
|
|
Egundoko kulatazoa eman zidaten matrailean, begi ondoan. Eskuturrak lotu ordez, atzamar lodi biak lotu zizkidaten zepo txiki batekin, eta halaxe erabili ninduten
|
lehen
egunetan. Zepo haien eraginez, sei hilabete inguruan iraun zidan atzamarretako intsentsibilitateak; azala ere erori egin zitzaidan.
|
|
|
Ballesteros, Meliton Manzanas eta horiek lehenagotik ezagutzen nituen ikustez. 50etako
|
lehen
urteetan Legarda tabernan elkartzen ziren. Orduan Okendo kalean zegoen Gobernu Zibila, eta aldamenean Legarda taberna.
|
|
|
Baina,
|
lehenera
itzuliz, Carabanchelgo aurreneko greba hura gogorra izan zen niretzat. Ezertarako gai ez nintzela geratu nintzen.
|
|
|
|
Lehen
pare bat hilabetez egona nintzen Puerton. Carabanchelgo motinaren ondoren heldu ginenean, harrera aparta egin ziguten.
|
|
|
Laurogei lagun inguru izango ginen Puertoko
|
lehen
moduluan, modulurik okerrenean. Kartzeleroekin erabateko enfrentamendua geneukan, tirabira amaiezina.
|
|
|
Txapela ere kendu egin zidaten, jakina; beti buruan nerabilen txapela ere bai. Madarikatua izan zen
|
lehen
gaua. Berogailurik ez, erdi biluzik, hotzak dardaraka... buzoa sorbaldetatik askatzen banuen hotzago, eta sorbaldetan sartuta, berriz, hankartean minez...
|
|
|
Txapeoari ekin genion goizean, egunero bezala, errekuentoa egiten hasi ziren kartzeleroak. Galeriako
|
lehena
zen nire txaboloa; neu kontatzen ninduten lehenengo, eta jarraian gainerakoak. Errekuentorako leiho ondoan zutik egon behar zenuen, esan dudanez.
|
|
|
|
Lehen
egunetan jarraitu egin zuten kartzeleroek goizetan eta euren orduetan ateak irekitzen eta errekuentoetarako zuti gintezen agintzen. Baina jaramonik ez genien egiten.
|
|
|
Itxialdiko
|
lehen
sei hilabeteetan ez ginen txabolotik atera ezertarako. Ondoren erabaki genuen, dutxatzera behintzat jaistea.
|
|
|
gose grebak, txapeoak, planteak. Horien artean gogoratzen dut gose greba bat, nik gaizki pasa nuena
|
lehen
egunetan, botaka eta urik edan ezinik. Gogoratzen ditut bi txapeo luze samar, lauzpabost hilabetekoak; hauetako bat 87ko hasieran, Herreratik beste kartzela batzuetara lagunak sakabanatzen hasi zirenean.
|
|
|
Preso sozial batzuk gu erasotzera bultzatu zituzten hasteko, ordainetan mesedeak eskainita. Hala ere, etsaiaren kaltetan gertatu zen eta gertatzen da, preso arriskutsuenak,
|
lehen
graduan eta guztiz jazarrita edukitzen dituzten preso sozialak alegia, ez baitira izaten kartzeleroei mesede egitekotan. Preso arriskutsu horiek izan ohi dira, hain zuzen, nolabaiteko klase kontzientzia daukatenak eta duintasun gehien dutenak, eta bizi baldintzen egoera gogorragatik gurekin txukunen konpondu ohi direnak ere bai, jakina.
|
|
|
Gurekin mintzatzearren bakarrik sartzen zizkieten parteak eta zigorrak. Bestalde, modulu berean eta
|
lehen
graduan preso sozialekin egon arren, siesta denboran gu patiora irtenarazten gintuzten. Jokamolde eskizofrenikoa edo paranoikoa zen hura kartzeleroen eta zuzendaritzaren aldetik.
|
|
|
Bostok modulu berean elkarrekin egin genituen
|
lehen
bi urteak. Gero beste modulu batera eraman gintuzten Juanito Nazabal eta biok, eta beste hirurak modulu banatan bakartuta.
|
|
|
|
Lehen
graduan egin ditut Castellongo hamabi urteak. Goizetan patioan, arratsaldetan txaboloan.
|
|
|
Goizetan eskulanetan aritzen nintzen:
|
lehen
aldian kutxak eta horrelakoak, gerora itsasontziak eskalan egiten. Erraztasunik ez zuten ematen.
|
|
|
|
Lehen
graduan daukate oraindik. Castellonen goizean patiora irten eta arratsaldean txaboloan egon behar izaten zuen.
|
|
|
Lau orduko patioaldia, beraz. Hemen, ostera,
|
lehen
graduan jarraitu arren, goizez eta arratsaldez irteten da patiora. Eskutitzen interbentziorik ez daukala ere esan diote, eta bitxia egiten zaio, harrigarria, kartazala berak ixtea eskutitza sartu ondoren, gutunontzira bota aurretik.
|
|
|
– Hemezortzi urte hauetan
|
lehen
aldia da neuk ixten dudala.
|
|
|
Lehenengo aldia, baita ere, postaz heldu zaion eskutitza entregatu baino
|
lehen
bere aurrean irekitzen diola kartzeleroak. Orain artean aurrez irekita eta Madrildik edo auskalo nondik itzulia eginda heldu baitzaizkio, denboraldi puska baten buruan.
|
|
|
Ez dakit trena non hartu genuen, baina handik Cerverara egin genuen
|
lehen
bidaia, geuretzat propio antolatutako tren batean. Katalunia jotzen zen orduan leku segurutzat, eta haraxe gindoazen.
|
|
|
Arratsaldeko
|
lehen
orduetan gauzak prestatzeko agindu digute Jokin Santxo eta bioi. Kartzeleroa atean azaldu gabe, interfonotik ematen dituzte hemen horrelako aginduak; ezin asmatu, beraz, zelako muturkerarekin agintzen diguten.
|
|
|
|
Lehen
egunak bizkor doaz kartzelan. Kosta egin zait ordutegia ikastea, noiz goazen txaboloetara, noiz jaitsi, nola den bisiten kontua...
|
|
|
Egizu kontu artean oso umea nintzela. Iruditzen zait edozein umeren
|
lehen
urteak zoriontsuak izaten direla, edo zorioneko bezala gogoratzen direla. Ume izateak berak, beharbada, ematen dizu irudipen hori, oso lazeria gorrian eta zoritxar latzean igaro ez badituzu urte txiki horiek.
|
|
|
Ume izateak berak, beharbada, ematen dizu irudipen hori, oso lazeria gorrian eta zoritxar latzean igaro ez badituzu urte txiki horiek. Niretzat ere zoragarriak izan ziren
|
lehen
urte haiek, edo horrela iruditzen zait, behintzat. Gogoratzen dut, adibidez, gure aitak poltsakada bat kanika oparitu zidala, eta kanika haiek etxeko leihotik jaurti eta noraino heltzen ote ziren begira egoten nintzela.
|
|
|
|
Lehen
edizioa paperean: 2000ko ekaina
|
|
|
– Edozein erotzeko modukoa da.
|
Lehen
sarriago izaten nituen larrialdiak; orain hilean behin edo bitan, batez beste. Zer egingo diogu bada!
|
|
|
Baina larrialdia erreuma artikularragatik izan zen. Bere gaixotasunaren
|
lehen
zantzuak besterik ez ziren izan. Larritasun horren ondorioz oheratuta egon behar izan zuen hilabete batzuetan.
|
|
|
Juderian ibili, El Grecoren pinturak begiratu eta abar. Katedralaren azpian bi sala handi zeuden, sotano moduan; sala horietako batean elizaren harribitxi eta ondasunak zeuden, eta haien artean Ameriketan hartutako
|
lehen
hamalau kilo urreak ere bai, sagrario bihurtuta. Bigarren sala handia Inkisizioari eskainia da; eta sala honetan, besteak beste, torturatzeko erabiltzen zituzten tramankuluak daude.
|
|
|
Beti gustatu izan zaizkit artea, musika klasikoa, eraikuntza zaharrak eta horrelako zerak. Hara heldu ondorengo
|
lehen
asteburuan bazterrik bazter ibili nintzen. Dena ikusi nahi nuen, dena ezagutu, nola edo hala irentsi.
|
|
|
|
Lehen
larunbat goizean Paris ikustera irten ginen Manolo galegoa eta biok. Gennevillierstik Place Clichyra, handik Pigallera.
|
|
|
Aldaketa, alegia. Esango nuke, gerraoste luzean mugarri izan zirela 60etako
|
lehen
urteak; hutsune bat betetzera etorri zen mugimendu hura: pizkundea.
|
|
|
Orain, ETAren su etena eta urtebetera, hurbilketa egin digute preso politikooi.
|
Lehen
dispertsioa deitzen ziotenari hurbilketa deitzen diote orain; eta horrela, neure iloba adibidez, Txemi Arteaga, Albacetetik Picasentera hurbildu dute, Valenciara alegia. Lehen lagunekin zegoen moduluan, orain bakar bakarrik dago; lehen elkarrekin egiten zuten bisita Albaceten zeuden lagun guztiek, orain egun ezberdinetan egin beharra daukate Picasenten; lehen baino komunikazio okerragoak dauzka orain nire arrebak bere semea bisitatzeko.
|
|
|
Lehen dispertsioa deitzen ziotenari hurbilketa deitzen diote orain; eta horrela, neure iloba adibidez, Txemi Arteaga, Albacetetik Picasentera hurbildu dute, Valenciara alegia.
|
Lehen
lagunekin zegoen moduluan, orain bakar bakarrik dago; lehen elkarrekin egiten zuten bisita Albaceten zeuden lagun guztiek, orain egun ezberdinetan egin beharra daukate Picasenten; lehen baino komunikazio okerragoak dauzka orain nire arrebak bere semea bisitatzeko. Eta eta abar.
|
|
|
Lehen dispertsioa deitzen ziotenari hurbilketa deitzen diote orain; eta horrela, neure iloba adibidez, Txemi Arteaga, Albacetetik Picasentera hurbildu dute, Valenciara alegia. Lehen lagunekin zegoen moduluan, orain bakar bakarrik dago;
|
lehen
elkarrekin egiten zuten bisita Albaceten zeuden lagun guztiek, orain egun ezberdinetan egin beharra daukate Picasenten; lehen baino komunikazio okerragoak dauzka orain nire arrebak bere semea bisitatzeko. Eta eta abar.
|
|
|
Zertarako jarraitu!
|
Lehen
kartzela berean zeuden senar emazte edo bikote batzuk bereizi eta leku ezberdinetara hurbildu dituzte. Argi dago zein den hainbeste hitz eta pitz eta promesa aldarrikapenen ondorioa eta moraleja.
|
|
|
|
Lehen
edizioa paperean: 2000ko urria
|
|
|
Orexara heltzeko kilometro erdi bat falta zela, argazki bat egin nion bide ertzean ikusi genuen 1964ko hilarri bati. Orexara helduta, berriz, Orixeren jaiotetxeko plaka ikusi genuen
|
lehenik
eta Orixeren omenezko monolitoa gero: idazlea eserita eta eskuan liburua zuela irudikatzen zuen harrizko estatua mardul bat.
|
|
|
Eta ni baino askoz ere okerrago hago hi inori ezer azaltzeko. Zer uste duk egingo dutela guardia zibilek hik gerra aurreko euskal olerkaria haizela esaten badiek, gerra garaian euskarazko
|
lehen
egunkariaren bultzatzaile suharra eta Euzko Gudarosteko intendentzia komandantea, 1937ko ekainean faxistek fusilatua eta 60 urte geroago bat batean Jaungoikoaren graziaz berpiztua. Barre egingo dutela uste duk?
|
|
|
Bestelako eztabaiden garaia be iritsiko dok aberri askea dogunean. Baina aberria dok
|
lehena
.
|
|
|
Esate baterako, Egunkaria rentzat ere hi baino garrantzi handiagokoa duk Lizardi. Hire heriotzarenaren 60 urteurrenekoa baino hamalau hilabete lehenago, 1996ko apirilean, Lizardiren jaiotzaren
|
lehen
mendeurrenari buruzko erreportajea argitaratu genian. Gogoan zaukaat:
|
|
|
Egun gutxi batzuk baino ez neraman etxetik kanpora, egun gutxi batzuk baino ez, beraz, telebista
|
lehen
adinako egunerokotasunez ikusi gabe, baina hori aski zen iragarki guztiak ez ezagutzeko. Iragarki berri hark telebistatik urrundua sentiarazi ninduen, telebista egunero ikusteak sortzen duen aberri eroso eta abegikorrean arrotz, traidore ia ia, eta horrek, absurdua bazen ere, oroimin samur bat sentiarazi zidan, ez arrazoizgaineko erru beldurrik gabea, emaztea eta seme alabak abandonatuta etxetik alde egindako gizon bihozgabea banintz bezala.
|
|
|
– Traste horri begira geratu behar dok arratsalde osoan? –galdetu zidan– Zozotu egingo haz,
|
lehenaz
gain.
|
|
|
Margaren
|
lehen
gutunaz oroitu nintzen ordea: " Baina ez ezazu inongo xederik izan", zioen, besteak beste.
|
|
|
Lauaxetak esan zidan ohitua zegoela jendea" ia soinutsik" ikusten hondartzetan, baina nire iritziz ez zen oso lasai sentitu. Zorionez, hondartzaren alderdi nudistan sartu baino
|
lehen
mendi aldeko bidea hartu genuen.
|
|
|
Zuenaren antzekoa, azken batean, gure galtzailetza. Borroka galduetatik gatoz dik izenburu Urtzi Urrutikoetxea poeta gaztearen
|
lehen
liburuak. 60 urte, beraz, gutxi gorabehera lehen zeundeten, lehen geunden lekura heltzeko.
|
|
|
– Bai, hala uste dut behintzat.
|
Lehen
nire izeko bat bizi zen han, baina etxea saldu eta Durangora aldatu zen. Badira urte batzuk hil zela.
|
|
|
– Zure aurreko bizian ez zen gaur adina antena izango Euskal Herriko mendietan –komentatu nion Lauaxetari– Ezta gaur adina pinurik ere, noski,
|
lehen
pagoa, haritza, lizarra eta abarra zen toki askotan pinua baita nagusi gaur. Zuen olerkietako izadi liluragarria etengabe hondatzen ari dira.
|
|
|
Aurrerakada handia egin dau baserriak.
|
Lehen
idiek egiten ebena traktoreen beharra dozu orain. Eta ez dago autoa iristen ez dan baserririk.
|
|
|
Oraingo senarrarekin egin da Sorkunde ama. Esana zidaten jaioa zela, baina hauxe da umea ikusten dudan
|
lehen
aldia.
|
|
|
Jorge Oteiza, Eduardo Txillida, Remigio Mendiburu, Rafael Ruiz Balerdi, Nestor Basterretxea, Jose Luis Zumeta, Bixente Ameztoi, Koldobika Jauregi... Horretaz gain, kultura arloko hainbat ekitalditan izan zen berpiztu ondorengo
|
lehen
bi hilabeteetan: bertso saio batzuk, antzerki zein zinema emanaldiak, Euskadiko Orkestra Sinfonikoaren kontzertu bat...
|
|
|
Bere burua jendaurrean aurkezteko prest zegoela erabaki ondoren hasi zen horretaz jabetzen. Euskaltzaindiaren Bilboko egoitzara jotzea izan zuen
|
lehen
urratsa. Euskararen eta Euzkadiren alde ahal zuena egiteko prest zegoen, eta zer egin zezakeen argitzen hasteko modurik egokiena bere burua Euskaltzaindiari eskaintzea izango zelakoan jo zuen hara.
|
|
|
Haurtzaroko eta nerabezaroko oroitzapenak etorri zitzaizkidan trumilka gogora ondorengo egunetan, aspaldiko partez, indartu eta biziberriturik. Margarenak batez ere, Margak Zeanurin, Gorbeiapeko sagasti hartan," Ikusi nahi al dizkidazu?" galdetu zidan
|
lehen
egun urrun hartakoak bereziki.
|
|
|
Urteek argi erakusten dute, gero eta argiago, eta ez dago dudarik jada:
|
lehen
amodioa da bizitzaren gailurra.
|
|
|
Aspaldi umezurtz geratutako haurride bakar bizi alarguna nintzen, eta ez nuen adiskide minik. Etxe hartara sekula gehiago itzultzen ez banintzen, nire ausentziaz ohartzen
|
lehena
etxe-jabea izango zela pentsatu nuen, nire kontu korrontetik hilero zuzenean eta automatikoki sartzen zioten dirua akitutakoan. Kazetari sena guztiz galdu gabea nintzenez nonbait artean ere, argazki makina bat sartu nuen eta gainerako trasteekin batera bizkar zorroan.
|
|
|
Lizardiren omenezko monumenturako bidea hartu nuen
|
lehen
egun hartan, Margaren gutun harrigarriari men eginez; baina ez, handik askoz gertuago egon arren, Tolosatik, Andoaindik abiatuta baizik, eta handik ere ez zuzenean, itzulinguru luze askoa eginda baizik. Gris zegoen zerua, eta tarteka euria ere egiten zuen, indar handirik gabe baina.
|
|
|
Kalkuluak egin nituen. Bai, iraileko
|
lehen
igandea, huraxe zen ondoeza egin zitzaidan eguna. " Lauaxeta berpiztua ezagutu nuenerako, neu hilda nengoan beraz", pentsatu nuen.
|
|
|
Luzea izan zen itxaronaldia.
|
Lehen
hiruzpalau orduak lasai samarrak izan ziren. Inguruan zebilen artzain bat edo besterekin mintzatu nintzen eta zerbait jan ere egin nuen, zahatoa lagun.
|
|
|
Kanpoaldean egunkari eta aldizkari pila bat erakusten zituen liburu denda baten parean geldiarazi zuen aurki Lauaxeta. Aldizkari bateko azalera joan zitzaizkion begiak lehen
|
lehenik
: titiak agerian zituen neska gazte ilehori baten koloretako argazkiak hartzen zuen oso osorik azal ikusgarri eta aztoragarri hura.
|
|
|
Sorkundek utzi ondorengo
|
lehen
asteetan, ez nintzen mendira irteteko gauza izan. Mendira betiko bidelaguna gabe joatea saminegia egingo zitzaidala iruditzen zitzaidan, ezin izango nuela sekula Sorkunde alboan ez izatearen pena ahaztu.
|
|
|
|
Lehen
mendigoizale nintzena mendibehezale bihurtu nintzen, neure arima barruko isuri ilunari men eginik. Mendia beste era batera bizitzen, sentitzen eta neure egiten hasi nintzen.
|
|
|
Gehientsuenak bakarrik sartzen ziren bagoira eta, orotara bagoi osoan dozena bat lagun baino gehiago ez bildu arren, inori diosalik egin gabe, elkarrengandik ahalik eta urrunen esertzen saiatzen ziren. Ez zen hala izaten Lauaxetak
|
lehen
mende laurdenean ezagutu zuen garraio publikoan. Horretan oso aldatuak zeuden kontuak.
|
|
|
Gerrari buruzko interesak horretaraturik, 1997ko iraileko
|
lehen
igandean, Lauaxeta ezagutu baino egun batzuk lehentxeago, Elgetara autobusean joan eta Intxortako" odolezko mendietara" igo nintzen. Han pasatu nuen eguna, gerra garaian inguru hartan gertatutakoak buruan bueltaka nituela, faxisten hegazkinen erasoak eta gudarien mugimenduak irudikatzen.
|
|
|
|
Lehen
edizioa paperean: 2000ko iraila
|
|
|
" Bonifazioren emaztea duk...
|
Lehen
tailerrean aritu naizen trajedun burusoil harro hori... Enkargatua duk bera".
|
|
|
Garik txundituta begiratu zion. " Batzuetan", onartu zuen,"
|
lehenean
gehiago pentsatu, eta gehiago nahasten dituk gauzak". Pausa bat izan zen.
|
|
|
Eli aurrean zela, irten baino
|
lehen
ostatura biak, neska itzuli, hatz biz bere ezpainak ukitu eta, hatz bi haiexek Xanen ezpainetan paratu zituen. Xan harritu zuena baina, musua bera baino (hain azkar izan zen, ohartu orduko Eli ja barrara zegoen), hatz haien hotza izan zen:
|
|
|
|
Lehen
edizioa paperean: 2000ko iraila
|
|
2001
|
|
|
Tratulantak pasatzen ziren:
|
lehen
aldian, saltzaileei onomatopeiaka hitz eginez, bildots metatuei ez zieten behakorik ere botatzen, hauek otoi erosika hasi arte bederen. Bigarren inguruan, herrokan, beltzez jantzirik, txapela buruan makurturik eta erietan urrezko eraztunak eki sortu berriarekin jostetan dirdiran, ezpainez keinu aspertuak marraztuz, martxandiza eskuaz haztatzen zuten.
|
|
|
Eta azkenean Jean kausitu nuen, badakizu, hiritik kanpo dagoen Goaz dantzalekuan. Ximixta bat izan zen eta mozkor mozkorrak ginen amodioa
|
lehen
aldiz egin genuenean: lekukoa non zeukan ez nezakeen asma eta hark ene gaztelurako zubi hezearen bilatzeko gaitasun eskasa erakutsi zuen hastapenean.
|
|
|
King efektuen harat honatak baztertzen zituen mintzalariak, etxalde bakoitzari laborantza ekoitz moldeen taylorizazioa
|
lehenik
eta toyotizazioa ondotik, aholkatzeko. Argi zirrintako emanaldi hartan, inflazioaren aipamena baizik ez zen eskas.
|
|
|
Bortuan edo arditegian ez zegoenean, Balantsun publiko aurrean zen, eskuak gerrian, zango bat zuzen eta bestea plegaturik, txapela buruan trebes, Euskal Herriaren eta Euskararen amodioz zartatzeraino hanpatu testuak eskaintzen. Tradizionalak –odolaren, arrazaren eta izenaren garbitasunaren ideologia
|
lehen
jartzen zutenak– eta moderno zaleak –gerla ondoko Hegoaldeko errefuxiatuek ekarri kultura herrikoiaren maitasuna txertatua zeukatenak– konformismo berdinaz zoratzen zituen.
|
|
|
Haren titi puntekin jostatzen ari nintzela, biluzi nintzen eta Liliren behatzak nabaritu nituen handik laster pottottan kilikari. Gure
|
lehen
musu maitekorra trukatu genuen, ezpainak ezpainei, mihiak mihimenaren moldean txirikordatuak eta irri lainoaz. Mutu.
|
|
|
Maitatzea aski balitz mundua kanbia genezakeen, ez? Honakoa zen oskorri ilun hartako ene
|
lehen
oharra, ezpainak, gainekoak zein beherekoak, desiraz hantzen nabaritzen nituela, bereizte uneko eleen eresia nirekiko errepikatuz:
|
|
|
Ez nion komentario zehatzik egin. Egunkariaren
|
lehen
palman hedatzen zen oihal zuriz estali gorpuaren itxurari hondar so mutua botaz mahaitik altxatu zen. Emazte prestuaren antzera kafe kikarak garbitu zituen.
|
|
|
Farmazietan, akidura erraldoiaren eta demagun amodiozko penen jabaltzeko patxak salduko balira, falangaz klikatuagatik gasna jadanik ez zaidalako aski erosleetan
|
lehena
nintzatekeela aitortuko dizut irakurle. Haurrik ez ukateko bezala, pilula bat balitz pentsatzen denaren idaztearen edo ahoskatzearen trabatzeko, diot bertan, ekarri!
|
|
|
Hargatik, Joanesek abertzaleen izenean, bozka emaitza politak erdiesten zituen eta ondorioek% 10aren heina ez sekula pasatuagatik ez zen beldurtzen. Azkenean hauteskunde kanpainetan
|
lehen
agurren emateko ikasi zuen euskaraz irratian emaitza kopuruak baikorki balioztatzen entzuten nuen beti. Populazioa bere irri eta arraileria zozoei uztartua utziz, Joanesek ez zituen gutxienez militanteak desesperatu nahi eta derrigorrez baikor agertzen zen.
|
|
|
–Ezkondu eta
|
lehen
hiru hilabeteak zoragarriak izan genizkinan bistan dena. Ondoko bederatziak aldiz infernu kolorekoak enetako!
|
|
|
–Datorren urteko apirilaren
|
lehenean
atal honen azpiren azpiko azpikapituluari dagokionez, delibero argia hartuko dugu...
|
|
|
Aileza euskarak aski luzaz iraun, ikus dezagun, hautetsi euskaltzale baten mintzairarekiko politika! Herabeki jadanik frogatua izan da, kasu horretan, herriko bake etnikoa dela
|
lehena
, gero bi sos eta aditza orgaren azken errota. Ondorioz, gure sendiko zenduen elea, beren alderdien arteko borroken zedarritzeko erabiltzen zuten Andere eta Jaunek:
|
|
|
–Ezar beza
|
lehenik
sosa listan!
|
|
|
Hiru egunez eta lau gauez atsedenean behera lerratu nintzen, jadanik itsuski txikitua neukan gasna puska bakean utziz. Uste dut mozkor kimiko egoera hartan egin nuela
|
lehen
aldiko, kitatuko ez ninduen" Azken Eskualdunaren Ehorzketa" haren ametsa. Goiz nabar haietan hatsa bahitua, antsiaz hanpatua eta izerditan iratzartzen nintzen, karriketan herrestan elekide bila ibiltzen hasteko irrikaz.
|
|
|
Lankidea bere egitekoetara plegatu zen, ni ere mentsetarik nintzela erabakirik. Ildo horretarik nolabait gurutzaketa ez nuela hain urrun nabaritzen nuen eta
|
lehen
xixtako harridura ezabatu ondoan, ilunpearen minean, argi gorriz seinalatu garraio tresna eta izaki bitxiaren aitzinean nengoen, hein bat jabal. Roswellgo estraterrestraren ondorengoak urrats bat egin zuen nigana, galdera berdina meleloki errepikatuz.
|
|
|
Izakiak kasko gaineko
|
lehen
bilotik oin puntetako oskietan lohi mokor malguraino ikertu ninduen eta burua Ez errateko maneran mugitu zuen. Istant batez izakia dena su, ke eta gar zurubietan gora igotzen eta tresnak aireratzeko seinaleak emititzen hasten zela konturatzean, negar hegian nengoen; deabru asto handia hitzak eskapatu zitzaizkidan amorru biziaz eta berriro desesperatua, autoan sartu nintzenean, zirta misteriotsua zeru sakonaren bihotz galernatsuan desagertu zen.
|
|
|
Badakizu orduan gai franko aipatu zirela, antropologia, biodinamika, filosofia, pintura eta bistan dena, sortzearen misterioari zegokion azken aurkikuntza hau.
|
Lehen
aldia zen, gutxi ateratzen nintzelako agian, gisa horretako gauzak entzuten nituela: harritu eta lasaitu nintzen.
|
|
|
Bestondoetakoa itzaleko ahur beltzek agiri publikoen bidez kudeatu eta usteltzen zihoan gure pentsamendu jadanik bakunaren hirotzearen aire zizkolatsua ere bazela iruditzen zitzaidan.
|
Lehen
musu eta balaken trukatzeko toki horiek zituzten preseski, bikote moldatu berriek hautatzen, ezer ez bailitzan. Haserre nintzelako agian, amodioa bera gohain orokorraren zurrunbiloan urtarazi nuen.
|
|
|
Ene bigarren pentsamendu alorra, hala deitu badaiteke behintzat,
|
lehena
bezain alferra kausituko du, liburu hau Aitorren hizkuntzaz irakurtzearren hartu duen abertzale suharrak: justuki nioen, mintzaira zaharraren osoki normalizatzeko eta estandarizatzeko, desira linguistikoen suak pizteko, gizona edo emazteak larru gorritan, molde erakargarrian –rotin zureko aulkietan demagun eta ez beti karrikan manifestatzen... – agertuko lekizkigukeen argazki koloretsuz hanpatu hilabetekari bat eskas genuela.
|
|
|
|
Lehen
edizioa paperean: 2001eko martxoa
|
|
|
Normalean, irakurle, zuhaurk frogatu ahal izan duzunez, basque hitzaren ahoskatzeak bi ondorio baditu:
|
lehena
, irriño trufaria, gorakoia, lurra larruari sobera lotua daukanaren ahalkearen ikurra; bigarrena aldiz haserre gorria, minoritate –beti kanpotik etorria! – ekile baten bekaizkeria, izpiritu hertsikeria, burugabekeria, bortizkeria, atzerakoikeria etengabe salatzearren. Bi jarrera horien erdian, planeta honetako kideen gisa" jendeki" ez geneukala argi zegoen, edozein ordutan estereotipo finkoei moldatzea eskatzen zitzaigulako:
|
|
|
Hitzak ez dira falta noski, baina direnak itsusiak kausitzen ditut, eta ez baldin badugu gertakari sentsual horien izendatzeko solas positiborik atzematen, mundu kosmikoaren plazer linguistikoaren zurrunbiloetarik baztertuak izatea arriskatzen dugu. Pentsatzen dut halatan Bourdieurekin batera alorrak alor direlako, Iparraldean, ardi hazkuntza eta euskal kultura biak uztarturik eratu zen Hizkuntza Kontseilu berriaren
|
lehen
zeregin urgentea, sexuaren ele baikorrak euskaraz bideratzea litekeela, diru publikoa erabiliz bistan dena, Estatu erraldoi eta maitagarri baten herritar garenaz gain, zor zaiguna alainan!
|
|
|
Euskal Herri departamenduko
|
lehen
prefetak zeremoniaren bukaeraren seinalea eman zuen txapela jantziz. Gerla ugarietan harrapatu banderak tanpez altxatu ziren.
|
|
|
Eiki gaueko borroka honetan, arma karioen partez, hitzak generabiltzan, ezpata zorrotz zenbaitetan, labana gorde mehar beste batzuetan. Zehaztapen hau beharrezkoa dela uste dut, gerla mundialak CNN telebista kateko berri sailen
|
lehen
minutuetan deklaratzen direnean: zortzietan Belgrad edo Bagdad bonbardatzen ziren, arraiki eta ausarki, zuzenean.
|
|
|
Jakintsuak ausarki frogatzen zuen famaren edukitzeko Euskal Herrian ez duela mentsa bezala fantasia eta funtsik gabeko testu" kometitzen" tematzeak balio! Joanesen
|
lehen
liburuak halaz, euskal adiztegi osoaren oinarri eta paradigma gisa kontsideratu Iditegiko aditza zuen aztergai. Bigarren obran aldiz euskal sinesmen zaharreko" zaldikatze eroaren" arketipoa emazteek beren artean kontatzen zituzten ipuinetan zertan finkatzen zen zehazki, ahoan bilorik gabe azaltzen zuen.
|