|
2000
|
|
|
|
Lehen
esaldian, fokalizatutako elementua aditzaren aurreko sintagma da; bigarrenean aditza bera. Honen ondorioz, azentu lexikalik ez dagoen kasuan, galdegaiakesaldiaren osagai kopurua mugatzen duela esan dezakegu, hots, galdegaia aditzaurrekoa denean, esaldiak osagai bi edukiko ditu eta, galdegaia aditza bera denean, osagai bakarra.
|
|
2001
|
|
|
Gure irakurketaren eragile eta estrategia ezin esanguratsuagoa gertatzen dirabaita narrazioen izenburuak ere. Gehienetan istorioaren nondik norakoazigurikimenak pizten dizkigute, narrazioaren muina aldez aurretik seinalatuz (inoizbaita bukaera ere), bereziki N eta IAO bildumetan (gogoratu AEE bildumanizenburuek narrazioaren
|
lehen
esaldia jasotzen dutela, hiru kasutan izan ezik). Epigrafeek ere pareko egitekoa betetzen dute. Batzuetan, gainera, igurikimenfaltsuak ernarazten dizkigute istorioaren funtsaz.
|
|
2003
|
|
|
Igogailuan sartu eta bulegorantz abiatu nintzen. Bidean, eskuetan neraman orrialde sorta distraituki zabaldu eta irakurtzen hasi nintzelarik, bihotzak palasta egin zidan,
|
lehen
esalditik ohartu bainintzen zeinen ezagun egiten zitzaidan ahots hura. Lehen orrialdea bukatzerako konbentziturik nengoen urteetan irakurleei eta literatur irakasleoi iruzur eginez zebilen idazlea eskueran nuela.
|
|
|
Sexuaz eta loaz aserik esnatzen zenean eduki ohi zuen zorion aurpegi inozoa zuen baina bi bularrak maindirearekin estaltzen zituen, lotsa zaharren baten ondorioz beharbada, ni erabat biluzik bainengoen. " Teresak hiru eguneroko idazten zituen", nobelaren
|
lehen
esaldia irakurri nion eta berak, lotsaturik, aurpegia estali zuen maindirearekin.
|
|
2005
|
|
|
Ahotsa, liburuan mintzo den ahotsaren zentzuan. Ahardikeriak idazteko, sei hilabete ameskeriatan iragan nituen, eta liburuko
|
lehen
esaldia idaztea lortu nuen, biziki ahots koherente bat aditu nuelarik.
|
|
|
Hor atzematen ditut liburua gidatuko duten ahotsak, edo ahotsa. Ameskeriaren ondotik, momentu batez,
|
lehen
esaldia entzuten dut. Eta lehen esaldi hori da motorrean giltza sartzea.
|
|
|
Ameskeriaren ondotik, momentu batez, lehen esaldia entzuten dut. Eta
|
lehen
esaldi hori da motorrean giltza sartzea. Handik landa bera aitzinatzen da.
|
|
|
Handik landa bera aitzinatzen da. Eta joanean joanean, sinpleki azken esaldira iristen naiz, entzuten dut azken esaldia,
|
lehen
esaldia entzun nuen bezala. Erran nahi du harrapatu nahi nuen guztia, bildu nahi nuen guztia, jasoa dudala.
|
|
|
Sarrionandiak joera hau apurtuko du, hurrengoan berriro berreskuratzeko, Atabala eta euria bilduman. Izan ere, bertako izenburu guztiek dagokien narrazioaren
|
lehen
esaldia jasotzen dute, hiru kasutan izan ezik, Atabala eta euria, Soldadu ipuina eta Anderea eta inkuboa.
|
|
2008
|
|
|
Idazleok ere iragana horrelatsu ikusten duzuela esan zidan behin: zeuon baitakoa izanik ere arrotza egiten zaizuen ahots bat entzun uste duzuelako esertzen zaretela alegia idaztera, eta
|
lehen
esaldia paperean zirriborratzen hasi orduko igual desagertzen zaizuela ahotsa, bukatzen dela miraria eta lilura, eta geratzen zaretela umezurtz, irudipen bat izan dela pentsatuz, eta horrela egin omen ditzakezue asteak eta hilabeteak, ahotsaren peskizan, eta itxaropen guztiak galtzeko zorian zaudetela ager omen dakizueke berriro, mehar eta urruneko batzuetan, edo ozen ere bai tarteka, baina paper... Horrelakoa omen da idazlearen bizitza.
|
|
|
2002ko abenduan idatzi nuen nobelako
|
lehen
esaldia.
|
|
|
Nazioaren interesak defendatzeko inori eskariak egiten ibiltzeaz gain Azkuek pertsonalki ere bere gain hartu zuen ataza hori. Inplikazio pertsonal hau, Azkueren lehen obra nagusian, 1905eko euskara gaztelania frantsesa hiztegian bertan ikus daiteke, hitzaurreko
|
lehen
esaldietan: «Quince años largos hace ya que proyecté y bosquejé esta obra, contra todo mi carácter, ansiando hacer siempre otra cosa más agradable y más en harmonía con él; no habiendo sido más que desahogos otros trabajos literarios y musicales que en este tiempo he producido»483 Hau da, hamabost urte luzetan Azkue lanean aritu zen, atsegin ez zuen obra bat eginez bere izate osoaren kontra, gustoko zituen gauzak «desahogo» soil gisa burutuz, hiztegiaren beharra zegoelako.
|
|
|
Nazioaren interesak defendatzeko inori eskariak egiten ibiltzeaz gain, Azkuek pertsonalki ere bere gain hartu zuen ataza hori. Inplikazio pertsonal hau, Azkueren lehen obra nagusian, 1905eko euskara gaztelania frantsesa hiztegian bertan ikus daiteke, hitzaurreko
|
lehen
esaldietan:
|
|
2009
|
|
|
–Nebraskan jaio nintzen eta Deustun hilko naiz? esaten du
|
lehen
esaldiak. –Baina naizen gizona Bagdaden sortu zen, txikitan amak irakurtzen zizkigun mila eta bat ipuinen orrialdeetan.
|
|
|
Horixe da Nora Busturiri Elias Eskilarapekok bere etxean entzuten dion
|
lehen
esaldia. Eskuak lehortzen dabilela, oraindik Sararen alaba ezagutuko duela jakin gabe, Martinek neskato honekin ezkondu behar luke pentsatuko du.
|
|
|
–Adios Galharraga?: Y+ M:
|
lehen
esaldi, berriaa, da.Bigarrena, aurrekoarenkidekoa.Tipomelodiko hau, bestalde, oso osorik,. Que nesuis jelafougère, renaberadugu.
|
|
|
X+ N:
|
lehen
esaldia, bestearen kidekoa. Bigarrena,, berria?.
|
|
|
Berri iturriak kaxatan ordenatu daitezke, Ajaxi esker mugitzen direnak eta izenburuak eta azken albisteetarako estekak dituztenak, alda daitekeen zenbaki batean. Sagua horietako baten gainean pausatzen bada, edukiaren
|
lehen
esaldiak dituen globo bat sortzen da, aurrebista gisa. Orrialde honen diseinua erraz alda daiteke proposatutako koloreen, hondoen, egituren edo letra tipoaren tamainen artean hautatuz gero.
|
|
|
Inoiz ez gaude gorroto ditugunengandik aski urrun. La pell freda eleberriko
|
lehen
esaldiak istorio osoa laburbiltzen duela dio Albert Sanchez Piñolek (Bartzelona, 1965). Fantasiazko eta kasik zientzia fikziozko mozorroaren atzean giza kondizioari buruzko gogoetarako nobela ezkutatzen da.
|
|
|
–Alice was tired? (Alice nekatua zegoen) izan zen John Ashberyk egun hartan proposatu bide zuen
|
lehen
esaldia, bere gain lan gehiegi ere hartu nahi gabe. Hainbat urtez luzatu zen A Nest of Ninnies en idazketa prozesua, bi poetak elkartzen zireneko uneak aprobetxatuz.
|
|
2010
|
|
|
Lehen oztopoa gainditu zuten, beraz. Lehenengo atalaren
|
lehen
esaldian zehaztuta geldituta zen nazio izaerarena nola aitortu:
|
|
|
Ñabardura jarraian zetorren.
|
Lehen
esaldian PSE EEk etsi behar izan bazuen, bigarrenean Batasunaren txanda izan zen.
|
|
|
Atal honetako
|
lehen
esaldia idazteko, beraz, ez zuten askorik eztabaidatu behar izan. Nazioarteko ordenamendu juridikoan aitortutako eskubide guztiak bermatuko zirela esateko eragozpenik ez zuen inork.
|
|
|
Kultura hori izan liteke Mogelentzat, guretzat estrukturazio eta homologazio dena. Interesgarria da, orobat, Agirreren Eracusaldiac> obraren sarrera orokorraren
|
lehen
esaldian erreparatzea: Finalmente> he puesto legibles> las pláticas, que sobre los Sacramentos he hecho al pueblo en Misas mayores (azpimarrak geureak).
|
|
|
Egun horretan, Berriako kazetari Iñigo Astizek Nafarroako Bertsolari Txapelketako kronika idatzi zuen. Ordenagailuan tekleatu zuen
|
lehen
esaldia, “Elegante bukatu zuen Julio Sotok Lesakan jokatutako Nafarroako Bertsolari Txapelketako finala”. Patua, baina, arrunt apetatsua da.
|
|
|
Egun horretan, Berriako kazetari Iñigo Astizek Nafarroako Bertsolari Txapelketako kronika idatzi zuen. Ordenagailuan tekleatu zuen
|
lehen
esaldia, “Elegante bukatu zuen Julio Sotok Lesakan jokatutako Nafarroako Bertsolari Txapelketako finala”. Patua, baina, arrunt apetatsua da.
|
|
|
Ondoren Cartagenako alkateak hartzen du hitza. Bere
|
lehen
esaldia, gogoratzeko modukoa: Vargas Llosak bart Nobela irabazi duenez, espainolaren gailentze eta garrantzia erakutsiz, bera hizkuntza horretan arituko da.
|
|
|
Agerikoa da jzioqui dugu eta guec ajutu ez dugu glosak Euskaraz eginak direla, baina bien esanahia aski iluna gelditu da eta oraindik ez zaie argibide erabatekorik eman. Euskara idatziaren
|
lehen
esalditzat hartzen dira.
|
|
2011
|
|
|
Kontratu berrikuntza bera bolo bolo zebilen kontua zen, baina Ramonedaren azalpenak entzutea interesgarria zen, Lasoren kontratu berritzea taldea sasoiko kirol unerik txarrenean dagoenean gauzatu baita. Momentuak ez dirudi apropos aproposa, eta Ramonedak
|
lehen
esaldian argitu zuen uneak sor dezakeen zalantza: «Gidatzen dudan zuzendaritza batzordeak Lasoren apustua egin du betidanik, eta gure asmoa da Pablok gurekin jarraitzea gure agintea bukatu arte, 2013ra arte.
|
|
|
Euren presidentea, Bakearen Nobel saria 2009an, heriotza zigorraren alde dago. Bilatu YouTuben «Obama death penalty», eta aurrena agertzen den bideoan
|
lehen
esaldia hauxe da: «Uste dut heriotza zigorra egokia dela egoera batzuetan».
|
|
|
" Historia hau nirekin hasten da".
|
Lehen
esaldia arranditsuegia gerta zitekeen zehaztapenik gabe?
|
|
|
Inork uste badu urrunegi noala nire ondorio ustezko interpretazio honetan, itzul bitza begiak goiko
|
lehen
esaldira: " nuestra lengua tiene que encontrar un lugar entre las lenguas:
|
|
|
Xedapen horretatik bake epaileek zigor arloan dituzten eskumenen zerrenda atera genezake. Bere
|
lehen
esaldian esaten den legez, lehen auzialdian hutsengatiko prozesu batzuen eskumena dute. Jarraian, huts horiek zeintzuk diren eta bakoitzari dagokion zehapena aztertuko dugu.
|
|
|
Handik urtebetera bota zuen bere
|
lehen
esaldia erdaraz. 2007ko maiatz amaiera zen, Bilboko Plaza Barrian.
|
|
|
Ezin ditugu gure gaurko mapa mentalak duela 1.000 urtera eraman. Euskaldunak eta erromantzez mintzatzen zirenak elkarren ondoan bizi ziren, eta Valpuestako kartularioan eta Donemiliaga Kukulan euskarazko
|
lehen
esaldiak ditugu: " izioquidugu/ guec ajutu ezdugu".
|
|
|
Iritzi horiek aipatu ahala, entzule gehienek esaldiekin bat egiten zutela ikusirik, murmurioa isiltzen utzi eta esandakoaren jatorria argitu zuen. Sokratesena da
|
lehen
esaldia (K. A. 270), Hesiodorena bigarrena (K.
|
|
2012
|
|
|
Hasieran, informazio garrantzitsuena jartzen da, eta, gero, garrantzi txikiagoko informazioa.
|
Lehen
esaldiek dokumentu osoaren funtsezko elementuak laburbildu behar dituzte. Idazketa komertzialean, irakurleak beregandik zer nahi dugun jakitea ziurtatu behar dugu.
|
|
|
Agian irakurleak interes objektiboa izango du. Hortaz,
|
lehen
esalditik haren arreta ekarri behar da. Gutuna ixtean, GARBI Birziklapenak enpresarekin harremana izateko dei egiten zaio irakurleari:
|
|
|
Sareko hedabideek eredu berari ekin diote. Ikus entzunezko hedabideei dagokiela, ordea, bospasei galderak ez dira zertan albistearen
|
lehen
esaldian agertu. Izan ere, ulergarritasuna bermatzeko, ikus entzunezko hedabideek esaldi laburrak hobesten dituzte.
|
|
|
Ikus entzunezkoek, ostera, hartzailearen arreta bereganatzea dute lehen erronka. Horregatik, kazetaritzaren bospasei W galderen erantzunak («nork», «zer», «noiz», «non», «zergatik» edo «zelan») ez ditu irratiko zein telebistako erredaktoreak albistearen
|
lehen
esaldian zertan eman. Aldiz, ikus entzuleei ulergarritasuna errazte aldera, esaldi laburrak hobestea komeni da.
|
|
|
Mota horretako liburuak Kókinos argitaletxearen ‘La pequeña belda glotona’ eta Planetako ‘El piano de Jell y Jam’ dira.
|
Lehen
esaldientzako ipuin sortzaileak Lau edo bost urtetik aurrera ohikoa izaten da haurrek beren lehen esaldiak irakurtzea. Testu labur eta errazak dituzten liburuak dira egokiena, sormenezko elementuekin onduta.
|
|
|
Mota horretako liburuak Kókinos argitaletxearen ‘La pequeña belda glotona’ eta Planetako ‘El piano de Jell y Jam’ dira. Lehen esaldientzako ipuin sortzaileak Lau edo bost urtetik aurrera ohikoa izaten da haurrek beren
|
lehen
esaldiak irakurtzea. Testu labur eta errazak dituzten liburuak dira egokiena, sormenezko elementuekin onduta.
|
|
2013
|
|
|
Aholku hori eman zioten aktore zaharragoek garai batean, eta errepikatu egiten du berak orain.
|
Lehen
esaldian kontzentratu behar da, eta haren ondoren dena ateratzen da jarraian. «Badago eramaten zaituen memoria korporal bat».
|
|
|
industria farmazeutikoa eta gaixotasunen salmenta, gutxi gorabehera). Bi sendagile eta kazetari bat dira egileak, eta
|
lehen
esaldia oso argia da; Diru pila bat lor daiteke gaixo daudela uste duten pertsona osasuntsuei esker.
|
|
|
Ez dut ulertzen, irudikatzen nuen moduan, ordubetez entrenatzailearekin jo eta ke jardun ondoren berriro nirekin hasteko gogoa nondik atera dezakeen. . Hitz egin genuke, aukeratu egin duzu, bera edo ni?, esatekotan nintzen, hori zen ordubetez edalontziko izotz zatiei bueltak ematen egon ondoren esateko prestaturik nuen
|
lehen
esaldia eta ia ia bakarra. Esaten ere hasi natzaio, baina mingaina sartu dit ahoan esaldia erdiz erdi nuenean.
|
|
|
–Sehaska amildegi baten gainean kulunkatzen da eta bizitza ez da bi betikotasun ilunen arteko argi izpia baizik, hasi nintzaion kolpetik Nabokoven oroitzapen liburuko
|
lehen
esaldia erabiliz. Klaseetan ere gustatu ohi zait esaldi borobilegi batekin hastea?.
|
|
|
–Orain kontatuko dit polizia etxeko sotoan zergatik daukaten usteltzen, orain hasiko zait bere balentriak kontatzen, zein lubakitan ibili zen, zer lohitan zikindu zen, zer arrisku gainditu zituen edo zein bandera zabaldu zituen haizearen kontra. Isiluneak luzatzen ona zen komisarioa, eta neure burutazioekin jarraitu behar izan nuen, harik eta
|
lehen
esaldia esan zuen arte.
|
|
|
Geure eta besteen absurdoak ironiaz hartzen ikasten dugun neurrian erlatibizatzen ikasiko dugu, eta, beraz, geure iritziak baldintzatzen dituzten harrotasun eta aurrejuzguen kontra borrokatuko. Nobelako
|
lehen
esaldian erakusten zaigunez, «egia unibertsaltzat» jotzen diren gauzak gutxi batzuen uste interesatuak besterik ez dira izaten, eta, puntu horretatik abiatuta, Jane Austen bere ironia disparatzen hasiko da, norabide askotan eta errukirik gabe, ironizatzaileak ere ironizagarriak direla frogatuz. Horrela, Elizabethek Darcyri bere juzgu arin eta aldagaitzak ironia maltzurrez aurpegiratzen dizkionean, ironia horrek aldi berean Elizabeth bera ukituko du, guk ondo dakigulako gizonari leporatzen dizkion bekatu berberen erruduna dela bera ere.
|
|
|
Orduan
|
lehen
esaldia irakurri zuen ozenki, Bingleyren arrebek nebari hirira zuzenean jarraitzeko hartu berri zuten erabakiaren argitasunak biltzen zituena, eta egun horretan talde guztia Grosvenor Kalean, Hurst jaunarenean, bazkaltzekoa zela jakinarazten ziona. Honako hitzok zetozen hurren:
|
|
|
Piramide irauliaren oinarria da, artikuluan informazio garrantzitsuena hastapenean ezartzea, eta azalpenak gero sartzen joatea. Hots, mezu nagusia
|
lehen
esaldian sartzen da, eta ondoko paragrafo eta esaldietan ematen dira testuinguruko elementuak eta gertakariari buruzko gainerako xehetasunak. Eskualduna k oinarri hori errespetatzen ote zuen?
|
|
|
Orkitz apaizaren
|
lehen
esaldiarekin ohartu zen Xapio Luzearen jaraunspenaren edo ondasunen surrian zebilela. Ustezko arerioarengana joan izanaz damutu zen, nahiz eta beranduegi eta apaizaren erantzuna bukatzeari itxaron gabe, atera egin zen apaizetxeko bulegotik harraboska:
|
|
2014
|
|
|
Izenburuan ez ezik, nobelako aurreneko esaldian ere ageri da dirua, une intimo batean gainera, ohean dauden bi lagunek elkarrekin larrua jo ondoren duten solasaldiaren berri ematen duen pasartean: «Sos bat ere ez niola pasatuko esan nion», dio nobelako
|
lehen
esaldi horretan Olgak. Dirua testuinguru batzuetan tabua dela uste du Jakak? «batez ere adiskideen artean, harreman sentimentaletan eta abar»?; une jakin batzuetan dirua aipatzea itsusitzat jotzen dela.
|
|
|
Lehen orrian bertan dator aitorpena.
|
Lehen
esaldian: «Orain gutxi, zera galdetu zidaten:
|
|
|
Atzera begira, argi dago ordutik igaro diren 50 urte luzeetan aski bide ibili ditugunok emakumeok izan garela: eskubide asko lortu ditugu, eta horri esker zaigu gaur Dylanen
|
lehen
esaldia deigarria. Antzinako adierazpena dela pentsa dezakegu, borroka feministek izandako emaitzen aurrekoa.
|
|
|
Bidegabekerien aurrean, berdintasun ezaren aurrean erantzuna eskatzen zuen abestiak; gizartea mugiaraztea zuen helburu, mundu hobeago batengatik borroka zezan. Bere
|
lehen
esaldiak horrela zioen: zenbat bide ibili behar ditu gizon batek gizon deitu diezaiogun?
|
|
|
Gaur egun deigarria egin ahal zaigu berdintasunaren aldeko abesti batek, gizarte anitz eta oso bati bideratzen zitzaiona, bere
|
lehen
esaldian gizonezkoak soilik aipatzea, gizontasunaren kontzeptuarekin lotuz, gainera. Eta emakumeak, zenbat bide ibili behar ditu?
|
|
2015
|
|
|
Nik ez nekien ezer. Hori da gisakoetan agertzen den
|
lehen
esaldia, eta hortik herritarren mesfidantza, ohikoan inork ez baitaki ezer. Baina ez, Mario Fernandezek bakarrik jakitea da sinesgarria ez den bakarra.
|
|
|
Itoiz taldearekin, esaterako, zaletu da bizkaitarrarekin egondako tartean. Izan ere, Lau teilaturen letra
|
lehen
esaldia da euskaraz dakien bakarra.
|
|
|
Zenbakiko literaturari buruzko beste artikulua Gerraurreko eskola literaturaz ohar batzuk izan zen, Izagirrek sinatua.
|
Lehen
esaldiak jada aldizkariko hirugarren zenbakira eramaten gintuen, Saizarbitoriaren pedagogiari buruzko testu hartara: " Gizarteak oso berandu aitortu du haurtzaroa (berdin zahartzaroa) bizitza sasoi autonomo bezala".
|
|
|
Alabaina, autonomiaren gaia modu dikotomikoan (art pour l" art versus arte soziala) aztertzen duten gehiengoaren kontra, horrek ez du esan nahi literatura gizartearekiko erabat aldenduta bizi denik. Manifestuaren
|
lehen
esaldia aski gordina da zentzu horretan: " Literatura bait da herriaren boza:
|
|
|
the pharmaceutical industry and disease mongering). Artikuluaren
|
lehen
esaldia izenburua bezain argia zen: «Diru pila bat lor daiteke gaixo daudela uste duten pertsona osasuntsuei esker».Artikulua argitaratu ondoren, irakurleen ekarpenekin osatutako ez gaixotasunen zerrenda bat argitaratu zuen aldizkari berak.
|
|
|
atalaren
|
lehen
esaldia: Zer jauziak egiten dituen gizonaren izpirituak!
|
|
|
Goi Erdi Aroan, euskarari buruzko dokumentazioa, esan bezala, oso eskasa da.
|
Lehen
esaldiak Glosas Emilianenses deituak izan direnen artean aur
|
|
|
Apalategik Sartreren zenbait ideiari lotzen dio eleberriko
|
lehen
esaldiak protagonistaren heriotza aurresate hori. Sartrek zioen bizitza ez dela patu bilakatzen hiltzeko unera arte.
|
|
|
Abaitua idazleak borrokarako eta are ekintzarako ezintasun hori bere egingo du, bere" Hamaika pauso" ko
|
lehen
esaldian Zabalegi protagonistari esleituz idazleari berari dagokion joera bat: " ‘Egin aurretik mugimendu bakoitza entseiatzen duk buruan, egiteko gauza izango haizela ziurtatzeko’, gerora, narratzailearen ahoan," Hamaika pauso" ko lehen perpaus bilakatuko zena".
|
|
2016
|
|
|
Agian, bada garaia orrialdeko
|
lehen
esaldiari buelta emateko: " Bai, gazte, bada etorkizunik lehen sektorean".
|
|
|
Bata, kontakizunaren hasieran, protagonista bere nobela idatzi nahian eta ezinean ari dela. «Nobelaren
|
lehen
esaldia arrankatu ezinik dagoen bitartean, halako gizajo literarioen bilduma bat egiten du narratzaileak. Batzuk ez dira literarioak, haragizkoak dira, eta bera identifikatuta sentitzen den pertsonaien bildumatxoa edo galeria bat da».Bestetik, hiztegi berezi bat ere tartekatu du.
|
|
|
...eta horrela ematen ditut orduak, isiltasunaren zelatan, umetan amildegira harria bota eta hotsaren zain egoten ginen antzera, sakonera kalkulatuz, atezuan, egunen batean mirariz bezala nire baitatik jaioko den ahotsaren peskizan, eta orduan badakit, hala irudikatzen dut neuk eta hala esaten zuen irakasleak ere, bizkarra tenk jarri eta hitzik galdu gabe hasiko naizela idazten, urduri, eleberriaren
|
lehen
esaldia hasteko, lehenik, eta hariari tiraka, mataza askatzen den moduan, ondorengoak jarraian. Arrapaladan idatziko dudan lehen testu hori akatsez betea irudikatzen dut, letra bat bestearen gainean, behatzak katramilatuko zaizkidalako, baina idazten hasi orduko jakingo dut hura zerbait nirea dela, nire begirada, aurpegia edo nire imintzioak bezain nirea edo nireagoa, dozena bat lerro horietan dagokeelako eleberriaren ernamuina.
|
|
|
Galtzak jantzi, eskuak poltsikoetan sartu eta leihotik begira jarri naiz. Pozik kontatuko niokeen nola orain hilabete batzuk eguna argitzen ari zuela literatura tailerreko irakasleak besotik heldu eta zin egiteko eskatu zidan, eleberri bat idatziko nuela zin egiteko alegia, eta nola hasi nintzen desorduetan jaikitzen eta nola ematen ditudan orduak pantailari begira, barrenean ernaltzen sentitzen dudan
|
lehen
esaldiaren zain, aldi berean jakitun esaldi hori gutxien espero dudanean jaioko dela, etorriko zaidala, berarekin maitasuna egiten ari naizenean esate baterako, eta kezka horrek hartzen didala gogoa, halakorik gertatuko balitz, esaldia behingoz agertu eta nik jaso gabe ezabatuko balitz alegia, ongi baitakit ez niokeela inoiz neure buruari barkatuko. Kontatzen hasteko zorian egon naiz, baina banekien berriro ere erdeinuz edo nazkaz begiratuko zidala eta matrakarekin jarraituko zuela.
|
|
|
lantza altxa tokian, adarga zaar, zaldi igar eta erbi zakur dun oietakoa». On Kixote ren
|
lehen
esaldia da, Pedro Berrondok euskaratuta. Esaldi ezaguna.
|
|
|
Gogoratuz. Ondo gogoan dut nire
|
lehen
esaldia. Flamingo berria tabernara sartu eta hiru eskailera jaitsi behar ziren harrerara iristeko.
|
|
|
esan zidan Mini Cooper horiaren jabeak, horia zela uste dut, eta ni ez naiz Xabier, izatez Alfredo naiz, arrebarentzat Fredi. Ikasgelan ahoskatu nuen
|
lehen
esaldia Ni Labezomorro naiz izan zen, euskaraz bota nuen aurreneko esaldia, Ni Labezomorro naiz. Horrelako kontuetan pentsatzen ari nintzela han egiten zuen hotza burutik kentzeko, moja bat hurreratu zitzaidan eta Egin ezazu otoitz!
|
|
|
Osorik irakurgai da artxiboen amaieran (Artxiboak 28), orduko euskal grafian idatzia da, aldiz hemengo zitazioak oraingoan izanen dira.
|
Lehen
esalditik gertakarien lekuan kokatzen gaitu idazleak: " Baxenabarreko xoko batean mendixka pollit ttipi bat, deitzen dute Lasamendi".
|
|
2017
|
|
|
Eta, halako misterioa al zeukan
|
lehen
esaldi hark?
|
|
|
Liburua ez nuen aurrez ezagutzen, oso asistematikoa izan naiz-eta irakurketan, zalea izan arren. Hartu nuen Bartleby eta, hara,
|
lehen
esaldia ez zitzaidan problematikoa iruditu, bai ordea gerokoa: baiezkoa eman aurretik ere ikusi nuen han problema ez zela hasierakoa, baizik eta ondoren Bartlebyk behin eta berriro errepikatzen zuen esaldi hura, eta nire ondare komunera pasa dena, batez ere burokraten artean:
|
|
|
hasi nahi izan nuen.
|
Lehen
esaldia esatea lortuz gero, seguru nengoen jarraitu ahal izango nuela eta beren bilaukeria aurpegiratuko niela, esan beharrekoak esango nizkiela, baina, ezpainak mugitzen nituen arren, zintzurreko korapiloak ez zidan ezer esaten uzten. Atea indarrez itxi eta alde egin nuen egongelara eta, leihotik begira jarri nintzelarik, eguzkiak bere distira, zuhaitzek beren berdea, munduak kolorea galdu zutela iruditu zitzaidan.
|
|
|
eta. Literatura estaturik gabeko lurraldea?, bi horien komentarioak luze jo ohi zidalako eta ahalegin teoriko bat eskatzen zutelako ere bai.
|
Lehen
esaldia errealismoaren kontrako aldarri batzuk egiteko baliatzen nuen gehienetan, eta, literaturak existentzia aztertzen du eta ez errealitatea, eta gisako esaldi borobilak, borobilegiak, botatzen nituen pixka bat berotzen hasten nintzenean.
|
|
|
Hiztegian badagoenez estar de acuerdo sarrera,
|
lehen
esaldian ondo identifikatu da UFa, hitz guztiakjarraian, hurrenkera berean eta aditzaren flexioa gorabehera forma berean ageri direlako. Bigarrenean, aldiz, aditzaren eta preposizio sintagmaren artean beste hitz bat ageri denez, ez da UFrik identifikatueta, ondorioz, esaldia oso trakets ekarri da euskarara.
|
|
|
Behin antzekotasun matrize hau daukagula esaldi batek beste esaldiko segmentuengan duen eraginaaztertu daiteke. Bertan, bigarren esaldiak (lerroen baturak)
|
lehen
esaldiko hitzekiko (zutabeetan daudenhitzekiko) lotura aztertzen da, eta, baita, lehen esaldiak bigarren esaldiaren hitzekiko lotura ere. Lanhoni esaldi batek bestearekiko duen projekzioa deritzo, eta erauzitako informazioa sistemaren bigarrenatalak erabiliko du:
|
|
|
Behin antzekotasun matrize hau daukagula esaldi batek beste esaldiko segmentuengan duen eraginaaztertu daiteke. Bertan, bigarren esaldiak (lerroen baturak) lehen esaldiko hitzekiko (zutabeetan daudenhitzekiko) lotura aztertzen da, eta, baita,
|
lehen
esaldiak bigarren esaldiaren hitzekiko lotura ere. Lanhoni esaldi batek bestearekiko duen projekzioa deritzo, eta erauzitako informazioa sistemaren bigarrenatalak erabiliko du:
|
|
|
Nafarren lurraldekoak dira, hain zuzen, Pirinioen hegoaldean euskaraz idatzitako lehen hitzak. Gaur Nafarroa den edo lehen Nafarroa izan den lurraldean ditu euskarak
|
lehen
esaldi idatziak, Erdi Aroko testurik luzeenak, lehenbiziko liburu inprimatua, hastapeneko itzulpenak, gramatika eta ortografia bateratzeko lehen saioak... Bai, historian barrena, euskara izan da Nafarroako esentzia kulturala eta Nafarroa izan da, Pirinioen bi aldeetan, euskararen mundua dinamizatu duen ardatza.
|
|
2018
|
|
|
Errepara dezagun
|
lehen
esaldian: 15 neurri edo konpas.
|
|
|
Bigarren ardatza da Irudia eta komunikazioa izenekoa. Ardatz honetan ebaluatu dira errotulazioa, kartelak, paperak, webguneak, sare sozialak, megafonia eta erantzungailuak, agurrak eta
|
lehen
esaldiak pazienteei harrera egitean, iragarkiak, ekitaldi publikoak eta abar. Hirugarren ardatza dugu Hizkuntza kudeaketa.
|
|
|
Bestalde, agurrak eta
|
lehen
esaldiak euskaraz egiteko ohitura areagotu da, batez ere harrera unitateetan, telefono deietan eta lehentasuneko unitate askotan, erabiltzaileekiko lehen harremana euskaraz gauzatzea barneratu eta orokortu baita halakoetan.
|
|
|
Horiek horrela, bada profesional kopuru handi bat" e" etiketarik jantzi nahi ez duena eta euskaraz hitz egin nahi ez duena lehen agurrean,
|
lehen
esaldian eta, hala suertatuz gero, elkarrizketan berean, nahiz hala jokatzeko eskatzen den Osakidetzaren Euskara Planean. Hori oztopo
|
|
|
Sekulako egurtua eman zioten, baina ez aldez aurretik adierazi gabe ni bakean uzteko. Badaezpada,
|
lehen
esaldiarekin zalantzaren bat gelditu balitzaio ere, beste modu batera agertu omen zioten, askoz ere luzeago, nirekin ateratzea, nirekin egotea galarazten ziotela, eta ulertu zuela ohartu zirenean hasi omen zitzaizkion jipoia ematen,, horrela gogoratuko duk agindu diaguna?, esaten omen zioten. Eskaileretan utzi omen zuten botata, eta ez omen zen gauza izan altxatu eta etxeraino igotzeko ere.
|
|
|
Ingelesaren ikasketan, my tailor is rich, en parekoa gertatu zen euskarazkoan, hau behatza da?, Patxi Altunaren Euskara, hire laguna liburuko
|
lehen
esaldia. Bere xumean, aldaketa funtsezkoa zekarren, Patxi Zabaletak azaldu duen bezala:
|
|
|
L. P. Hartley idazlearen The Go Between eleberriko
|
lehen
esaldian du ernamuina Xabier Etxeberriaren (Zarautz, Gipuzkoa, 1974) nobela berriak. «Iragana atzerriko herrialde bat da» esanez hasten da hura, eta esaldia gogoan geratu zitzaion.
|
|
2019
|
|
|
Bera ikasten ari zen frantses liburuko
|
lehen
esaldia zen hura. Arratoiak egundoko saltoa eman zuen uretan, izurde bat bailitzan, dardarak burutik hanketaraino.
|
|
|
Aurkezpena bukatu ondoren elkarrekin kafea hartzeko gonbita egin zidan, eta, hainbeste urteren ondoren, bat batean, garai hartako begirada ikusi nuen berriz, elkarrekin aldizkarian lan egiten genuenekoa. Orduko Jauregi gogoratu nuen, elkarrekin taberna batean berandu arte poema ulertezin batez eztabaidatzen; ikusi nuen orduko Jauregi Rayuelaren 7 kapituluaren
|
lehen
esaldia buruz errezitatzen: –Toco tu boca, con un dedo toco el borde de tu boca, voy dibujándola como si saliera de mi mano??.
|
|
|
CLAUDE LÑVI STRAUSS zenaren Tristes Tropiques lana atera berri da euskaraz, aurten, pozgarriki, argitaratu diren itzulpen ugarien artean. Jakin minez nengoen Jon Alonsok nola euskaratu duen liburuko
|
lehen
esaldia: –Je hais les voyages et les explorateurs?.
|
|
|
Gurera itzuliz? Zer zioen Etxeparek Linguae vasconum primitiae euskarazko lehen liburuaren, lehen orriaren, lehen paragrafoaren,
|
lehen
esaldian. Hara!
|
|
|
Liturgiako testuak latinez ikasteaz gainera, itzulpena genuen ariketa inportanteena elizkizunetako hizkuntza geuregana  tzeko: deklinabideak buruz ikasten hasi orduko hasi ginen gaztelaniara itzultzen
|
lehen
esaldi errazak âpedagogoren batek asmatuakâ. Laster pasatu ginen klasikoak itzultzera, testu errazak kontsideratzen zirenak hasieran âJulio Zesarren Commentarii de Bello Gallico berezikiâ, eta pixkana, orain Salustio eta gero Zizeron, maila bat gorago eginez, beti latina ikastea helburu, baina gramatikaren morrontzan eta ez testuen edertasunaren bila.
|
|
|
7. Marx, 1989b: 548
|
Lehen
esaldia errepikatu egiten da Marx, 1989a: 328 (MECW, 22 bol., 328 orr.) en eta Marx eta Engels, 1988:
|
|
|
Geratu den
|
lehen
esaldi bakar horrek hauxe dio: “acundia, lejarr(...) ga lejarbaga”.
|
|
2020
|
|
|
Idazkiaren helburua «matrikulazio kanpainaren gainean informazioa ematea» dela aipatzen du alkateak
|
lehen
esaldian, baina hortik aurrera, hizkuntz eredu eta programa jakin baten alde hitz egiten du soilik: «Gaur egun, hain eskaera handiko programak izan duen harrera beroa antzeman daiteke matrikula kopuruaren igoeran, [PAI] eskatzen duten familia gero eta ugariagoek frogatu ahal izan duten bezala».
|
|
|
Egile bikoteak garbi zuen, era batera edo bestera, liburuan" emozioak" landu nahi zituztela. " Arratibeli lehen ilustrazioa eta liburuko
|
lehen
esaldia idatzita bidali nizkion. Lehen orriak honakoa dio:
|
|
|
" Disneyren produktuak euskaraz ikusgai izatea nahi dugu". Hori da Egoitz Barrenak argi eta garbi utzi nahi izan duen
|
lehen
esaldia. Besteak beste, Disney Plus plataforma, Pixar, Marvel, Star Wars eta bestelako hamaika film, telesail zein marrazki bizidun nahi dituzte euskaraz jasotzea.
|
|
|
Trikotatzeko orratzen mugimendua une batez gelditu, artile pilota eskuetan hartu eta hari puska bat askatu zuen tiraka.
|
Lehen
esaldia amaitu nuenerako, orratz batetik besterako puntuak kontatzen ari zen berriro. Askoz okerragoa ere izan zitekeenez, jarrera hartan hala moduzko onespena ikusi nahi izan nuen, itsuskeriaren ordez.
|
|
|
Nire lehen aldia da, eta gauza berri bakoitza lehen aldi batekin hasten da, beti. Liburu bakoitza idazleak aukeratu duen
|
lehen
esaldi horrekin hasten da, eta orain idazle izatea niri tokatu zaidan honetan ez dakit hasieretan hasierena zein den. Noraino joan behar naiz, gauzak hasieratik kontatzeko?
|