|
2000
|
|
|
—Bidaia luzea zuan, baina gehien gehiena autobidez, zera baino garestiagoa, artetik errateko. Gauerdia baino
|
lehen
etxean izan gintezkean, eta hara iritsita, deusetan berandutu gabe, izeba ohean sar, eta medikuari dei egin. Istorio polit bat baizik ez genioan kontatu, luzapena zuritzeko.
|
|
2001
|
|
|
1900 urtera arte ez zen orokortu izotzaren fabrikazioa. Hori bat dator
|
lehen
etxeko hozkailu mekanikoak eta, ondoren, elektrikoak merkaturatzearekin —“Kelvinator” famatuak— Elikagaiak kontserbatu eta hozteko, izotzaren funtsezko funtzioak “hozkailu” berrietara igaro ziren. Arrantza industriak, ordea, izotza bere produktuen kontserbagarri natural eta eraginkorra dela uste du.
|
|
2002
|
|
|
Joxan Elosegi irundarrak eskaini digu Lopetegi bertsolariaren erretratu grafikoa, baita haren irudia edo argazkia eman ere. Bertsolari hau Irunen jaio zen, 1875eko apirilaren 13an, Santiago kaleko
|
lehen
etxean. Irundarrak zituen gurasoak, Joxe Lopetegi etxe hartan bertan sortua eta Antonia Olaizola, baserritarra.
|
|
|
Eguna argitu eta harik berandu barik, Gardata auzunean Ezenarro basetxeko gizona," Oilarra" eritxoena, gau
|
lehenean
etxean egoana, egunsentia baino lehen nora ete zan, zabal zan.
|
|
|
Hilabete baino
|
lehen
etxean egotea espero dut.
|
|
2003
|
|
|
Erromesene inguruetako lurretan goratu zituzten Azpilgo
|
lehen
etxe zatar itsusiak, eta, denborarekin, nire etxe ondora heldu da zementuaren ekaitzaldia. Adreilu batekin hasten ziren, zeinari beste bat eransten baitzioten, beste bat eta beste bat, etxea amaitu arte, poliki baina seguru.
|
|
|
Orain ordu baino orduago da hitzetarik obretara pasatzeko. Adibidez, lan handi bat badugu eramateko haurrekin,
|
lehenik
etxean barnean, transmisioaren hobeki segurtatzeko, bai eta ere eskolan edo eskolatik kanpoko aisialdietan euskararen sarrarazteko. Baina adierazpen artistiko desberdinetan ere, forma berriak ediren ditugu, euskararen baloratzeko eta, ber denboran, ahal bezain publiko zabalari gure hizkuntzaren eta kulturaren maitarazteko.°
|
|
2004
|
|
|
|
Lehen
etxeak izandako hondakin tartean ibili naiz zaurituak bilatzen. Umeak asko ibiltzen dira hondakinetan jolasten.
|
|
2005
|
|
|
Azti ibili zen Jozefen ama: udaletxera jaitsi zen goizean goiz, soldaduak bere semearen bila joan zitezen baino
|
lehen
etxetik falta zela eta non zegoen ez zekiela gaztigatzera.
|
|
2006
|
|
|
Bachelard ek dio txoriaren gorputzak eta ekimenak bere baitan jira-biran ibiltzeak ematen diotela forma habiari. Habiak forma biribila dauka, eta habia da txoriaren lehen gunea, aurki barrutik kanpora eta kanpotik barrura hegan egingo duen txoriaren
|
lehen
etxe goxo, lasai eta kutuna.
|
|
|
Gune horiek, txorien
|
lehen
etxeak bezala, biribilak badira, askoz hobeto.
|
|
|
Beste emazte diskretu baten ezagutza egin nuen ere, Sabina zuen izena eta zioenez ene auzo hurbilena zen. Pat eta ni joan ginen
|
lehen
etxean bizi zen, 45 urte zituen, ile beltz luzeak eta begi urdinak, maitatua zen bere gozotasunarengatik. Esplikatu zidan bere aita buhame bat zela, baina S*** ez maitemindu egin zela eta bidaiatzetik gelditu han egoiteko bere biziaren bukaeran.
|
|
|
Jan Janssen, ordea, ikazkinarekin beltz eta errotariarekin zuri izan ohi diren horietako pertsona zen, dirudienez, eta laster baino
|
lehen
etxean baino hobeto moldatu zen atzerriko itsaslapurren artean. Islamdarren erlijioa bere egin eta fede berriaren esanetara jarri zen ezer baino lehen, Saleko neskato batekin ezkondu zen ondoren, eta azkar baino lehen Soliman Reis handiaren lagun egin zen.
|
|
2007
|
|
|
batzuek seinalea atxikitzen dute, beste batzuek seinalea aldatzen dute eta banpiratu egiten dute.
|
Lehenak
etxeko oztopo naturalak dira: hormak, zorua, altzari dentsoak, etab. Kasu gehienetan, ezinezkoa da hormak saihestea, baina erabiltzaileek ziurtatu behar dute bideratzailea kalera ematen ez duen horma baten kontra jartzen dutela (seinalearen erdia ez galtzeko) eta karga paretak saihesteko.
|
|
|
Indiari buruz hitz egiten badugu, hura konbentzitzeko modu bakarra lana ematea da, eta berak fruitua ikusi arte itxarotea, gauza politak egin ditzakeela jakitea eta, trukean, bizitza erabat aldatzen dion soldata jasotzea. Gainerako herrialdeetan, bidezko merkataritzaren garrantziaz konbentzitzeko biderik onena da
|
lehen
etxetik atera ez zen eta baliorik ez zuen emakume baten zoriontasunaren partaide egitea, baina orain lan egiten du, zoriontsua da eta mantendu dezakeen familia bat du. Ulertaraztea emakume horiek jasotzen duten dirua bidezko dirua dela, eta irabazi guztiak emakumeentzat direla; izan ere, soldata izateaz gain, erakundeak irabaziak urtean bitan banatzen ditu.
|
|
|
Izai berde gorek bi aldeetarik hesten zuten eta erlainoak ja libre utzia zuen errege bide meharragoan bazituzten oraino bizpahiru kilometro egiteko. Herriko
|
lehen
etxeetako argiak fite agertu zitzaizkien. Arimarik ez, autoaren burrunba entzun zutelarik  bizpahiru zakurren saingen hots ezberdinak eta ilargirik gabeko gau beltza.
|
|
2008
|
|
|
Japonek Aireko Defentsa Indarrak soilik ditu herrialde asiarrean eta 2008a baino
|
lehen
etxera itzultzea da helburua, Japongo Defentsa Ministerioko bozeramaile batek azaldu duenez.
|
|
|
Euskal bokalak ez dira itsasaldean bezainbeste desagertzen. Eta hortan, orain dikan, andereñoek badakite euskara ona erabiltzen, zeren eta hasieran
|
lehenik
etxeko euskara irakatsi baitute, maisu eta maistrak ziren zuberotarra zekitenak, gisa batez edo bestez idazten zutenak eta azkenean, euskara batua ondotik sartu da eta geroztik ikasi dute eta diplomak erdietsi.
|
|
|
Neoeuskal estiloa Lapurdiko kostan sortu zen, bertako baserrien zureztadurak, bi isurialdetako teilatuak, egitura asimetrikoa eta bestelako ezaugarriak, arkitektoek udatiar aberatsen Biarritz eta inguruetako villa tara egokitzean. Tankera honetako
|
lehen
etxe ezaguna 1896koa da. Neoeuskal estiloak arrakasta handia izan zuen Lapurdiko itsasertzean, eta berehala, Hego Euskal Herrian ziharduten arkitektoek imitatu zuten.
|
|
|
Dena izugarria zen, baina ez nuen asko iraun, etxera joan behar izan bainuen lepauztaia hautsita. Pena horixe daukat, mendira iritsi baino
|
lehen
etxera itzuli behar izan nuela».
|
|
|
Ezin duzula enfokatu ikusita, etxera joatea erabaki duzu. Ama poztu eginen da egun bakar batean, behintzat, entzierroa baino
|
lehen
etxera iristen bazara. Tejeria kalea hartu eta Estafetarantz zoaz.
|
|
|
Helburua bete du Miarritzek. Top 14a hasi baino
|
lehen
etxean bi aldiz jarraian jokatu behar zutela jakitean, Jacques Delmas eta Jack Isaac miarriztar entrenatzaileek argi eta garbi utzi zuten egin beharrekoa. Bi garaipen eskuratzea zen helburua, eta lapurtarrek bete zuten, asteartean Bourgoinen eta atzo Castresen aurka irabazita.
|
|
|
Baina, gure ustez, ez da horrela.
|
Lehen
etxe handien erdian galdurik ginen. Bildu izanak kuriostasuna sortzen dio bisitariari, urrunetik ikusiak gara», deritzo Hartzea Lopez Arana Gatuzaineko arduradunak.
|
|
2009
|
|
|
Gure haur denboran lehen auzoaren kontzeptua oso bizirik ezagutu dugu. Lehen auzoa da zure etxetik elizarat abiatuta bidearen alderdi berean daukazun
|
lehen
etxea. Beraz, bidean hurrengo etxekoak dira nire lehen auzoak, eta ni naiz ondoko etxearen lehen auzo.
|
|
|
Erantzukizunaren alderdia sustatzeak esan nahi du
|
lehenik
etxeko arauak finkatu behar direla, eta horiek ez betetzeak zer zigor izango duen ere bai.
|
|
|
Hori ikusita, deitu aurretik ongi aztertzea komeni da egoera zenbateraino den larria eta lehenbailehen konpondu beharrekoa, eta gauzak patxadaz egiteko aukera badago, hobe da hala egitea:
|
lehenik
etxeko asegurua egin digun konpainiara deitu behar da, hark estaltzen ote duen jakiteko, eta etxetresna elektrikoren bat matxuratu bazaigu, dagokion zerbitzu teknikora deitu behar dugu.
|
|
|
Intelektualki zatikatu eta koadrikulatu egin dugu errealitatea, esperientzia. Eta sozialki, jaiotzaren eta heriotzaren misterioaz, horien faktoaz beraz hein batean, gabetuak gara egun.
|
Lehen
etxean hiltzen zen, familiak inguratua; heriotzaren hurbiltasuna jakiten zen, presta zitekeen untsa hiltzera. Beldurra, ustekabeko heriotzari zitzaion, atzerrian edo kolpe tzarrez, prestatu gabe.
|
|
|
Bererik ez badu, ebatsi egingo du.
|
Lehenik
etxeko dirua, gero etxean bertan baliozkorik den guzia salduko du eta, azkenean, kanpoan ere lapurretari ekingo dio.
|
|
|
Paretarekin hitz egitea bezala. Emakumeak ez zekien ezer
|
lehen
etxe hartan egon zenari buruz. Kartzela edo zirkua egon ote zen, berdin.
|
|
|
imajinatzen zuen Domingo bere sabelean, bere jatorrizko etxean, non ez laztanak eta ez ferekak ez baitziren beharrezkoak, mundua laztan bat eta fereka bat zelako, ezer izatekotan?, gaitz guztietatik babestua, eta imajinatzen zuen, ondotik, beste etxe hartan, minaren etxean, halaxe deitzen zion Reginak Madrilgo ospitaleari, la casa del dolor?, nora izan baitzen jaurtia, eta ez zuen duda egiten zein zen Domingok hartu behar zuen bidea? minaren etxetik bere
|
lehen
etxera eta Reginaren besoen babesera; mutilari ez zitzaion bisitarik komeni, ados, baina amarena ez zen bisita, beste zerbait baizik: bisitaldia, izan ere, bisitaria gelan sartzen denetik atera arteko aldia da, bi mugak mugatutako aldia, ondorioz; esan nahi baita Reginarena ez zela bisita bat, ama inoiz ez baita semearen haragitik ateratzen, ez semea amaren haragitik ateratzen denean, ezta gerora ere, bizitza osoan, baldintzarik eta mugarik gabeko eskaintzan:
|
|
|
Domingok, bai baitzekien hura konplimenduzko esapide bat baino gehiago zela, izebaren kasuan ziur zegoen horretaz? ...ia guztiz hartu ziona, eta egoera hura ezohikoa zela adierazteko era bat ere izan zitekeena, burura ere etorriko zitzaizkion Domingori, ziurki, Damasok arestian esan zizkiòn hitzak,, amari gauza batzuk ahazten hasi zaizkio, jakingo duzu, azken urte honetan are gehiago??, baldintza normaletan amak beti hartuko baitzion aurrea izebari, ohikoa zuèn jokabide harekin erakutsi nahi balu bezala nor zen
|
lehen
etxe hartan eta nor bigarren; horregatik, beharbada, begiak ñarrotu eta Domingok zorrotz begiratu zion amari: amak ere semeari begiratzen zion istant hartan, era berezi batean begiratzen ere, begien bistan zuenari adi adi zegoenak adia galdua balu bezala, baina ez guztiz, bere begirada hartan ez baitzen oro etsipen, eta betazalak tolesteko moduak tentsio puntu bat erakusten baitzuen, barne borroka baten ondorioa baizik ezin izan zitekeena, labirintoaren irteera aurkitu nahi eta ezinean dabilen izaki galduaren antzera, harik eta, segundo pare baten buruan, begietan argi bat piztu eta honela mintzatu zen arte:
|
|
|
Eta, hala ere, aholku bat emango diat, Nikolai, abisua ere badena, jakin dezaan: gu hona etorri baino
|
lehen
etxeko txakurrak zituan etxeko zaintzaileak; gu etorrita gero, berriz, gu geu izango gaituk; esan nahi diadana duk, orain eta hemen zaintzaile apartak behar ditudala, txakur zaintzaileak baino zaintzaileagoak direnak, ez txakurragoak, ados??
|
|
|
Bere estrategia jasangarriek, hala nola energia eraginkortasuneko sistemak edo %90 baino gehiago birziklatutako materialak, euri ura ingurumena hezetzeko aprobetxatzea eta abar, Highrise nazioarteko saria edo urrezko LEED ziurtagiria jaso dute. Amerikako Bankuaren Dorrea, Manhattanen, izango da LEED ziurtagiri ekologikoa maila gorenean jasotzen duen
|
lehen
etxe orratza. Hala ere, Hearst dorreak lehiakide gogorrak ditu, marka ekologikoak hobetzeko ere.
|
|
|
Hala ere, Hearst dorreak lehiakide gogorrak ditu, marka ekologikoak hobetzeko ere. Manhattanen dagoen Banco de América dorrea amaitzear dago, eta LEED ziurtagiria maila gorenean (platinoa) jasotzen duen
|
lehen
etxe orratza izango da. Cook+ Fox Architects ek eta Gensler ek diseinatua, Hearst dorrearen elementu arkitektoniko “berdeak” eta aireztapen naturaleko sistema bezain bitxiak, energia eta beroa emateko kogenerazio instalazioa edo eguzki argiarekiko sentikorrak diren LED argiak ditu.
|
|
|
Onura fiskalak Produktu horiek kontu korronteak, libretak edo banku gordailuak besterik ez dira (inoiz ez inbertsio funtsak), berezitasun bat dutenak: aurrezki formula bat dira, eta titularrari kenkari fiskalak izateko aukera ematen diote, baldin eta diru hori bere
|
lehen
etxea erosteko inbertitzen badu, ohiko etxebizitza bihurtuko bada, eta, ireki eta gehienez ere sei urteko epean erosten badu. Etxebizitza kontuaren kenkari fiskala gordailatutako diruaren %15eraino iristen da (%18 Euskal Autonomia Erkidegoan).
|
|
|
Lo ezaren eraginez edo, atzo goizean egin zituen galtzailearen
|
lehen
etxeko lanak. Partidaren bideoa ikusi zuen, bere burua apur bat gaztigatu eta azterketa kritikoa egiteko.
|
|
|
Makien artean euskal gerrillari gutxi izan zen horregatik, baina Euskal Herrian gertatu zen, esaterako, borrokalarien arteko ihesaldirik garrantzitsuena, Ezkaba mendiko San Kristobal gotorlekukoa. Eta Faustinoren Bordan esaterako, Ollate mendian, Nabaskozeko
|
lehen
etxeetatik kilometro gutxi batzuetara, han ziren dozena erdi bat borrokalari, Francoren armada osoaren aurka borrokatzeko prest, 1944an.
|
|
|
–Nik esanen nuke geroz eta tabuago dela; haurrengandik hasita, ezkutatu egiten dugu. Haurrek
|
lehen
etxean ikusten zuten heriotza, eta heriotzan parte hartzen zuten; orain, ordea, beilatokiak eta ospitaleak direla eta, baztertu egiten ditugu?, dio Mirentxu Goienetxe gizarte langile eta psikoterapeutak (Amaiur, Nafarroa, 1971). Iru, eko Senda Fundazioan dolua pasatzen ari direnekin lan egiten dute, orain hiru talde dituzte, eta Goienetxek gertutik ezagutzen du pertsonen eta heriotzaren arteko harremana.
|
|
|
Hileta zibil bat edo beste ere egin izan dugu. Eta, noski,
|
lehen
etxean hartzen genituen hildakoak. Orain, gehienetan, ospitalean.
|
|
|
–esan zion sarjentuak, Nikolairengana hurbildu eta haren inguruan biraka hasten zela, astiro baino astiroago, pausoa hitzen erritmora egokitu nahian balebil bezala– Eta, hala ere, aholku bat emango diat, Nikolai, abisua ere badena, jakin dezaan: gu hona etorri baino
|
lehen
etxeko txakurrak zituan etxeko zaintzaileak; gu etorrita gero, berriz, gu geu izango gaituk; esan nahi diadana duk, orain eta hemen zaintzaile apartak behar ditudala, txakur zaintzaileak baino zaintzaileagoak direnak, ez txakurragoak, ados...?
|
|
|
..., eta egoera hura ezohikoa zela adierazteko era bat ere izan zitekeena –burura ere etorriko zitzaizkion Domingori, ziurki, Damasok arestian esan zizkiòn hitzak," amari gauza batzuk ahazten hasi zaizkio, jakingo duzu, azken urte honetan are gehiago" –, baldintza normaletan amak beti hartuko baitzion aurrea izebari, ohikoa zuèn jokabide harekin erakutsi nahi balu bezala nor zen
|
lehen
etxe hartan eta nor bigarren; horregatik, beharbada, begiak ñarrotu eta Domingok zorrotz begiratu zion amari: amak ere semeari begiratzen zion istant hartan, era berezi batean begiratzen ere, begien bistan zuenari adi adi zegoenak adia galdua balu bezala, baina ez guztiz, bere begirada hartan ez baitzen oro etsipen, eta betazalak tolesteko moduak tentsio puntu bat erakusten baitzuen, barne borroka baten ondorioa baizik ezin izan zitekeena, labirintoaren irteera aurkitu nahi eta ezinean dabilen izaki galduaren antzera, harik eta, segundo pare baten buruan, begietan argi bat piztu eta honela mintzatu zen arte:
|
|
|
Reginak ez baitzuen ahazten –nahita ere ezin! – Domingo bere baitaren baitan eduki zuela bederatzi hilabetetan, bere haragiaren aterpe beroan; Reginarenak, beraz, beste argudio batzuk ziren: ...anak eta ez ferekak ez baitziren beharrezkoak, mundua laztan bat eta fereka bat zelako, ezer izatekotan–, gaitz guztietatik babestua, eta imajinatzen zuen, ondotik, beste etxe hartan, minaren etxean –halaxe deitzen zion Reginak Madrilgo ospitaleari, la casa del dolor–, nora izan baitzen jaurtia, eta ez zuen duda egiten zein zen Domingok hartu behar zuen bidea... minaren etxetik bere
|
lehen
etxera eta Reginaren besoen babesera; mutilari ez zitzaion bisitarik komeni, ados, baina amarena ez zen bisita, beste zerbait baizik: bisitaldia, izan ere, bisitaria gelan sartzen denetik atera arteko aldia da, bi mugak mugatutako aldia, ondorioz; esan nahi baita Reginarena ez zela bisita bat, ama inoiz ez baita semearen haragitik ateratzen, ez semea amaren haragitik ateratzen denean, ezta gerora ere, bizitza osoan, baldintzarik eta mugarik gabeko eskaintzan:
|
|
2010
|
|
|
Hori bai, gauza batekin harrituta gelditu nintzen. Deitu eta bi minutu baino
|
lehen
etxean ziren. Ez dakit nola demontre, baina horrela izan zen.
|
|
|
Zeuk entzun nahi dozuna esan eta dirutza kendu baino ez deutsu egingo ta. Minutuak luzatu ahala, sentipen ezkor guztiak eta erruduntasun modu eta forma guztiak pilatu zituen bere baitan, goizean etxetik irten baino
|
lehen
etxeko arropa zikin guztia garbigailuan pilatu zuen erraztasun eta abiadura berarekin. Eta zentrifugatzen hastea baino ez zitzaion falta krak egiteko.
|
|
|
Gaua sartua ja.
|
Lehen
etxeen lastozko teilatuak. Zubiaren arkua.
|
|
|
Argazkilaria goizean etorri zen bere kutxatxoarekin, aitaren ezaguna zen, hika egiten zion, lanerako argi ona zutela esan zuen,
|
lehenik
etxe aurrean atera zien, gurasoak, arreba eta laurak elkarren ondoan jarrita, gero kanpoko eskaileretako maila desberdinetan, behetik gora, azkenean banaka, beti etxe aitzinean. Horregatik dago Benito etxeko teilatuan argazkilaria joan denez gero, beste etxe batera aldatuko direlako eta mutikoak esana dielako lagunei, Petra, Exteban, Benito, bera ez dutela handik eramanen, teilatura igoko dela eta nahi badute alde egitea daukatela bera gabe, ez dituela lagunak utziko, han biziko dela beti.
|
|
|
Kontuan hartzekoa da, azkenik, mende laurden honetan familia giroan gertatu den batez besteko ohitura soziokultural berria:
|
lehen
etxekoak ziren obligazioak instituzio publikoei leporatzekoa. Atzerriko beste hainbat lekutan bezala, familiaren soziokulturazko hainbat erantzukizun ardura eskolari leporatzen zaizkio orain.
|
|
|
Bakoitzak bere ametsetan nahiko lukeen bezalakoa! Gure herriko
|
lehen
etxea zela erran zidan amak; erosi ondoren, nire gurasoek berritu zuten. Nire ganberako leihoa atzematen dut etxea inguratzen duen murruaren gaineko aldean.
|
|
|
17:00etan Elizondon, adibidez. Begiak tapatuta, eta eskuetan egurrezko ezpata dutela, plazan barrena oinetatik lotutako oiloak aurkitu behar dituzte haurrek, eta aurkitzen duen
|
lehenak
etxera eramango du sari gisa.
|
|
|
Zuhurki jaitsi zuen muinoa, bai baitzekien, Kanadako garaietatik, ibilera hartan zegoela arriskua, orduan bihurri zezakeela orkatila eta aurrerabiderik gabe geratu. Behin behean, jarri erreka ertzeko sastraka baten babesean eta bailarako
|
lehen
etxe hura aztertu zuen. Ez zuen bizitoki bat ematen, ez une hartan behintzat.
|
|
|
Antzinakoak ziren denak. Otorduak prestatzen zizkidan Adela artzain andrearen sukaldean maiz aipatzen zen otsoa; bailarako
|
lehen
etxean, Beheko Errotan, artoa ehotzen zuten, eta haren kalaka entzun ahal zen arratsaldeetako bakean; osaba Juanen zaldiak ikustera hurbiltzen ziren askok ez zuten euskara beste hizkuntzarik ezagutzen, eta nirekin egokituz gero, eta ez espero bezala Lubisekin," caballo, caballo" adierazten zidaten hatz erakuslea begira eramanez: zaldiak ikusi nahi zituztela, alegia.
|
|
|
Hondartzara joateko errepide bakarra gurutzatu behar bagenuen ere, etxeak itsasoari bizkar ematen zion. Gure
|
lehen
etxea zen. 1964a izango zela iruditzen zait.
|
|
2011
|
|
|
Ehorzketa egunean, familiak eta auzoek lagunduko dute hildakoa elizaraino, delako hilbide hori jarraikiz. Elizabidean aurkitzen den lehenbiziko etxea da lehen auzoa eta alderantzizko norabidean
|
lehen
etxea berriz, bigarren auzoa. Lehen auzoak funtzio berezia du hileta ospakizunen antolaketan, baita bizitzaren gorabehera gehienetan ere.
|
|
|
Bai, aparteko sera euki tte" bela bautixa barik iltten dienien, ortusantuen. Eta entzun dozu inoz,
|
lehen
etxe ondoan enterretan zirela. Bai, itxogiñe datorren e..., euridxe indde ure datorren serien.
|
|
|
Busturiko baserrietan infusinoak egiteko bedarrak gordeteko ohiturea be egon da, belaunez belaun jagon daben usadioa.
|
Lehen
etxerik gehienetan egoan mantzanillie batzeko jasa. Batutako mantzanilea, urte guztirako iraun egian, eguzkitan sika tzen zan lehenengo, eta kristalezko poteetan sartu.
|
|
|
Basoko beharretarako asko erabilten izan da gurdi bolantie edo trakulue esaten eutsiena. Gurpilen arteko ardatza burdinazkoa eukan, arteragoko leizarrez eginikoen aldean,
|
Lehen
etxe gehienetan egoan egurrezko gurdia. eta zama astunagoak eroateko gai izateaz ganera, bihurguneak hobeto hartzeko modua eukiten eben. Halanda be irauliteko arrisku handiagoa eukien, sarri gomazko gurpilak erabilten ebezan eta.
|
|
|
Funtsean, baina, Interneten eta wifi routerraren bilakaera logikoa baino ez da:
|
lehen
etxean konektatzen ginen, eta orain, kalean ere jasoko dugu Sarerako seinalea.
|
|
|
Azkenerako, nekeak hartu baikintuen, ondo erne geundenan baina, elkarren ondo ondoan?, burua buruari eman eta erdi lokartu egin gintunan, goxo goxo, bata besteari erantsita, hire azalaren esne gozo usainak erotzen ninduela. Sekula amaitu izan ez balitz bidaia ahantzezin hura, nionan neure artean orduan, eta zionat orain ere, baina uste baino lehen Elizondoko
|
lehen
etxeetako argiek burua altxarazi zigutenan, berriro horrela egon nahi bagenuen ahalegin bat egin genuela ulertaraziz. Gau hartan errioaz bestaldeko ostatu txiki hartan afaldu, hik ajoarrieroa, nik txuri ta beltza eskatu, baina, orduan askotan bezala, erdibana hartuz?
|
|
|
–Bi sartzen diren lekuan sartuko gara hiru ere?, esan niezaiokeen, baldin eta horrelako proposamenik egiten bazidan. Garbi zegoen ni ordua baino
|
lehen
etxera itzuli eta gelako atea zabaldu nuenean ikusi nuena jolas bat besterik ez zela, jolas erotiko bat, inplikazio sentimentalik gabea. Ia segurutzat nuen nire neska ez zegoela bi morroi horiekin maiteminduta, maitasunak, edo maiteminak behintzat, gure baitako indar guztiak norabide bakarrean bideratzea eskatzen baitu.
|
|
|
batean, eleberriaren sortze prozesuan aurkituko nituen zailtasunak eta arazoak kontatuko nituen, eta, bestean, neskaren eta bion artean gertatua argitzen saiatuko nintzen, izan ere puntu ilun asko ikusten bainituen oraindik. Lanetik ordua baino
|
lehen
etxera iritsi eta logelako atea zabaldu nuelarik, espantu keinuren bat egin izan balu edo maindireekin aurpegia estaltzeko ahaleginen bat gutxienik, normalagoa irudituko zitzaidan, baina ez zuen halakorik egin, hirurek buruak niregana itzuli eta begira geratu zitzaizkidan, hirurak aho zabalik, lanak oso aurreraturik baitzituzten ordurako, bidearen erdia egina behintzat, ez dut horretan zalantzari... Izozki bat presaka jan berri duen ume baten aurpegiarekin begiratu zidan, ezpain ertzetik lerde hari mehar bat edo auskalo zer erortzen zitzaiola.
|
|
|
Gaur behintzat maindire lehorrak izanen ditudala dakit aurretiaz. Leihoa musuzapiaz garbitzen dudanean,
|
lehen
etxeko leihora azaldu den anderea, orain guardasolarekin besoetan ume bat daramala doa kairantz.
|
|
|
Leku latza izan zen, laneko
|
lehen
etxea. Ez zioten irteten uzten.
|
|
|
Amonak negar egin nahi dik. Orain, negar egiterik baleuka, denbora askoan negar, hainbeste gauzagatik, bateko
|
lehen
etxe hura eta hango sukaldari ankerra, besteko medikuaren etxea, gero zazpi ttikiak, senarraren heriotza, seme alabak joatea, eta Lennierena arteko urte garratz guztiak. Baina gauza hauekin denekin behar bezala negar egiteko, denbora asko zuen.
|
|
|
Julie Andrewsetik Mildred Nartwick era pasa nintzen, Decalzos por el parque n mozkortzen denean; lanpernak amaitu eta barrarainoko bideari ekin nion ordaindu eta lokartu baino
|
lehen
etxera iristeko asmoz. Nigana hurbildu zen morroskoa, banekien diskriminazio ekintza bat zela baina ziur nengoen ez nintzela gai izango nire burua nabarmendu gabe berarekin komunikatzeko, egin behar nuen bidea Mildredek pelikulan alabaren etxera iristeko ibili behar zituen bost solairuen pare, xanpainak kopetaldea lanbrotu zidan; sentsazio nahasgarria zen, oina halako indarrez pausora zergatik jaurti nuen ulertu ezinik, beste hiru txiki emanez, lehen pausoan kentzeko asmoa nuen baberoaz, eta bere jertseari heldu nion zutik mantentzeko, hotsen arabera gazteen barretxoak algara egin ziren, ez nintzen lurrera erori, ezta mutikoteak bultza egin zidanean ere, ez nuen ulertzen, oihu guturalek gutxi gorabehera lehengoak izaten jarraitzen zuten, niretzat desatseginagoak gertutasunagatik, momentu batetik aurrera gainera niri barre gehiago egiten zidaten garrasi betean ari zen mutilari baino, bera amak, ni Descalzos por el parque n koherentea ez litzatekeen mespretxu begiradaz desafiatu ondoren, mahaira eraman zuenean ere, niri begira jarraitzen zuten; ni oinekin negoziatzen ari nintzela zirudien, tarte batez zapatei so geratzen nintzen, eta gero pauso bakoitza ikuskatzen nuen, baberoa kenduta, ez neraman barrez jarraitzen zuten hartan; arropagatik zen, eta ezpainetakoagatik, ez lesbiana nintzelako, errentagarria ez dena zahartzaroa da, non ezpainak gorriz pintatzea dekadentziaren azpimarra barkaezin bihurtzen den.
|
|
|
NAIA. Ez dizut sinesten.
|
Lehen
etxean bizi zinenean gutxitan egoten baginen... orain gutxiago!
|
|
|
|
Lehen
etxean komentatzen duzuna gero idazten duzu. Edo dena batera.
|
|
|
Kastro Urdialesetik gertu dago Otañez harana. Toki hartako
|
lehen
etxea eraikitzera lurraldeko bi lagun iritsi ziren euren senitartekoekin eta eztabaida gogorrak izan zituzten, baita borrokak ere, bakoitzak bere etxea non eraikiko zuen adostu ezinik.
|
|
|
Arabatik Gipuzkoara goazela, San Adrian izeneko haitzuloa igarota, portuan behera ezkerretara dagoen
|
lehen
etxeari Arrieta deritza, baina hastapenean Erriate zuen izena," herriko atea" esan nahi duena.
|
|
2012
|
|
|
Hori ez daiteke basahateentzat babesgune bezala eman, pankarta batek azaltzen baitu hegazti horien ehizatzeko gune bezala antolatua dela. Xenda edo lurbide hau bidexka bilakatuko zaigu laster batean, eta hemendik gutxira, Ahurtiko
|
lehen
etxeetara iritsiko gara. Errepidera heltzean, abiaguneko aparkalekua pare parean izanen dugu, trenbide pasagunearen beste aldean.
|
|
|
Ekainaren 30a baino
|
lehen
etxeko langile guztiek izena emanda egon behar dute Gizarte Segurantzan. Hala jasotzen du urtarrilaren 1etik Espainiako Gobernuak indarrean jarritako etxeko langileen erregulazioak.
|
|
|
Kale horretako etxe guztiak planta bakarrekoak ziran; gaur gehienak desagertu dira.
|
Lehen
etxe batetik bestera hutsune handiak egozan, eta lur tarte horreetan kaletarrek euren ortutxuak edo solo txatalak eukiezan; eta baserriko etxekoandreen antzera, eurak bere bendejea saltzen joaten ziran zapatuetako plazara.
|
|
|
|
Lehen
etxeetan ez egoan oraingo besteko adelantu eta barrikuntza. Argi-indarra, ura, komuna, irratia, telefonoa... gerora ezagutu dabez gure lekukoek.
|
|
|
Errenta baxua dutenei(% 15) eta familia ugariei(% 30) etxebizitza erosteagatik kenkaria mantenduko diete, Nafarroan. Horrez gain, dagoeneko etxebizitza erosita dutenei (132.000 pertsona inguru) edo urte amaitu baino
|
lehen
etxea erosten dutenei kenkaria mantenduko diete.
|
|
|
Aldaparen barrenean, zubiaren ondoren, galtzada bat hasten da makal gaztez landatua, eta zuzen zuzen eramaten zaitu herriko
|
lehen
etxeetaraino. Lapar hesiz inguraturik daude, eraikin sakabanatuz betetako larrainen erdian, dolareak, gurditegiak eta destilategiak zuhaitz hostotsuen pean barreiatuak, beren adar artetik zintzilik esku eskailerak, hagak edo segak dituztela.
|
|
|
Fite egin zuen maleta, kontua pagatu zuen, larrainean kabriolet bat hartu zuen, eta, zaltzainari presa sartuz, adore emanez, minutuero ordua eta egindako kilometroak galdetuz, erdietsi zuen Hirondelle harrapatzea Quincampoixko
|
lehen
etxeak aldera.
|
|
|
‘Konfiantza gehiago, autoa gidatzerakoan, esaterako’ ‘Aurreko belaunaldiek baino berdintasun gehiago izatea gizon eta emakumearen artean’ ‘Bigarren ama garela ez pentsatzea. Beharra ikusi baino
|
lehen
etxeko lanetan hastea’ –‘Pareko izatea’ –‘Gai hauei buruz hausnarketa egin dezatela’ Emakumeen artean espero dutenaren inguruan, berriz: ‘Emakumeon artean nahiko gogor jokatzen dugu sarritan.
|
|
|
Nire nomina ere bertan jasotzen dut. Orain postontzi birtualean jasotzen dut, eta doan,
|
lehen
etxeko postontzian jasotzen nuena.
|
|
|
Bi mundu bereizten zituen, bada, bolada hartan. Bata, gauekoa, bakez lo egitea eragozten zien erroi beltzez beteta aurkitzen zuena, eta, bestea, egunezkoa, berandu baino
|
lehen
etxera itzul zitekeela amets egiteko aukera eskaintzen ziona. Bi mundu, egun bakarrean.
|
|
|
Aingeruren asmo bakarra aitak aldaketa argi ikustea da. Aurretik bakarka frogatzen aritu da,
|
lehenik
etxean eta gero haizelekuetan, batik bat itsasoaren inguruan. Hainbat egunez zorro batean ezkutatuta eraman du ispilu txiki bat, inor ez dagoenean atera eta zer gertatzen den behatu ahal izateko.
|
|
|
Muga pasatu berritan sartu ninduten Lapurdiko
|
lehen
etxe hartaz geroztik gero eta urrunago nago zuengandik. Borondatez alde egin nuen, nire herrian bizi ahal izango nuen ustean.
|
|
2013
|
|
|
Bidexka horretan behin sartuta topatuko dugun
|
lehen
etxea da Betranenea izenekoa. Gaur egun, urtearen parte handienean behintzat bizitzailerik ez duen etxe zahar polit horrek egoiliar ezagunak izan ditu XX. mendean.
|
|
|
Kanposantuan hilobiak garbitu, apaindu eta lorakaz jazten dira egun horretarako. Gaur egun erosiak badira be,
|
lehen
etxeko lorakaz egindako koroiak eroaten ziran.
|
|
|
Joan den astean Olgak abentura min hartuta utzi ostean, El Conquistador del Fin del Mundo reality aren 6 atalean Julen kanporatu dute. Ondorioz,
|
lehenik
etxera joango den kapitainaren lehian berdinduta daude Korta eta Manu, bakoitzak bi taldekide galdu baititu. Bazirudien Manu izango zela kaleratutako lehen kapitaina baina, 6 atalean gertatutakoa ikusita, Korta denen jomugan dago.
|
|
|
Kirats nardagarri hori, alabaina, larru apaintzaileen auzoan baizik ez nuen aditua. Ugaldeko nire aldean, hogeita hamar berrogei bat urratsera nuen ibaiertz hartako
|
lehen
etxe zirtzila, zur herbalez eta buztin harri idorrez zutitua. Errekaren bertzaldean, beraz, Arrotxapeko auzoa nuen.
|
|
|
Urteak aurrera joan ahala, Regiones Devastadas ek eraikitako jabegoa saltzen joan zen, hala agindu zuen 1955eko martxoaren 18ko Lehendakaritzako dekretuak, eta aurrera atera 1956ko uztailaren 9an Donostian eratu zen Probintziako Besterentze Juntak. Modu horretan 1957rako
|
lehen
etxeak 105.000 pezeta artean saltzen hasi ziren.
|
|
|
Ahotsak ikasgelan?
|
Lehen
etxean, sutondoan, ematen zen transmisioa ikasgelan egin nahi dugu, ordenagailuen bidez? . Hala laburbildu digu Agirrebeñak Ahotsak Ikasgelan egitasmoaren funtsa.
|
|
|
Susana Garatek, berriz, gizartearen eboluzioan alde nabarmena ikusten du tratu txarren aurreko jarreretan eta bortxaketen aurrekoetan: " Tratu txarrena,
|
lehen
etxe barruan geratzen zen gauza, gizarteratu egin da, gaur egun ez da onartzen. Baina bortxaketak gertatzen direnean, lehen eta orain, inpotentzia hori...
|
|
|
—Ez, ez mintzatu da berriro Kiskildiko alarguna; gorrotoa eta haserrea harrokeriaren ondorioak besterik ez dira. " Etxe huts, haserre huts" baldin badio esaera zaharrak, zerbaitengatik da; zera,
|
lehenik
etxea delako hustutakoa eta gero datorke haserrea.
|
|
|
Ikusiko duen
|
lehen
etxeetako bat da.
|
|
2014
|
|
|
Ongi etorri. Auzoko
|
lehen
etxearen albo batean «Ongi etorri Errekaleor askera» dioen murala egiten ari dira auzoko gazteak.
|
|
|
Hala ere, lanean hasi zenean, brikolajea eta horrelakoak egiteko beste arrazoi batzuk zeuden. ?
|
Lehen
etxe guztietan zegoen mailu bat eta tenaza pare bat; eta, noski, erabiltzen zekien pertsona ere bai. Ohitura handiagoa zegoen, eta gauzak konpontzen ziren.
|
|
|
Inork altoa eman gabe igaro zen herri sarrerako
|
lehen
etxeen aurretik. Eta gauza bera gertatu zen kale nagusian barrena abiatu zenean ere.
|
|
|
Luze eta zaila da bertsolari baten egitea eta behar du aprendizak konfiantzan izan hasteko, erran nahi baita betiko jendeekin, baina arrisku zerbait ere eskatzen du.
|
Lehen
etxean edo auzoan, gero herriko ostatuan... Jendea kurri edo beti kanbiatzen ari baldin bada, ez da bertsolaririk.
|
|
|
Elizara, bidea egiteko balio ez zuten zapatekin joan behar genuen, kaletarrak izanda ere. Herriko
|
lehen
etxera heltzerakoan uzten genituen zapatilak, beti bazter berean, eta zapatak janzten. Meza eta gero neskak elizaren atarian zegoen artearen inguruan gelditzen ginen, berriketan eta mutilak justu parean zegoen tabernara joaten ziren, zahar eta gazte.
|
|
|
Abel Arriasen aitak egin zuen Telletxe kaleko
|
lehen
etxe hori, eta bertan bizi ziren Ireneren izeko osaba gehienak. Hiru solairu zituen, ganbarak, atikoa, igogailurik ez.
|
|
|
Begi galduak gogorarazten zizkien, kolpe txarrak buruan. Esaten zuen, beti esaten zuen, polizia bi igo zirela behin etxeraino, grisak, zarata handiarekin egurrezko eskaileretatik, manifestazioko jendea ikusi zutelako etxe hartara sartzen, Telletxe kaleko
|
lehen
etxe hartara. Etxeetako atariak zabalik egoten ziren beti orduan, marmolezkoa Telletxekoa.
|
|
|
Basurtuko ospitalea Manuel María Smith arkitektoak diseinatu zuen, jatorri irlandarrekoa, Algorta eta Neguriko erresidentzia asko egin zituena. Neguriko
|
lehen
etxeetako batean bizi izan zen Manuel María Smith, baina asko ibili zen Algortatik, Francoren tropekin etorri ziren marokoarrak bezala, Basagoiti etorbideko 5 eta 7 zenbakietako sotoetan sartuta egon zirenak. Askotan ikusten zituen arkitektoak kaleetatik, Marina Zabalaren atzetik abiatu zena ere bai beharbada.
|
|
|
Ez zenuke
|
lehen
etxeko arbelean praktikatu behar?
|
|
|
|
Lehen
etxe hondakinak, irailaren 22an heldu ziren Sarrikotapeko Mendixka gunera. 18 hilabete iraun zuten lanen ondotik, Bil Ta Garbik eraiki hondakinen tratatze guneak ateak ideki ditu, 7 langilerekin.
|
|
2015
|
|
|
Salegirenaz gain, otsailean Espainiako Estatuan, kazetari lana egiteagatik atxilotuak edo epaitegira deituak izan diren Jaime Alekos eta Alicia Armestoren kasuak zabaldu dira.
|
Lehena
etxe kaleratze baten jarraipena egiten ari zela atxilotua Madrilen, eta bigarrenari beste etxe kaleratze batean barrez ari zen polizia baten argazkia sareratzeagatik salaketa jarri diote. Azken bi kasuokin Mozal Legea bera indarrean jarri aurretik bidea urratzen ari direla adierazi du Espainiako Kazetarien Sindikatuen Federazioak.
|