|
2000
|
|
|
Egia da lehen lanek kutsu autobiografiko handia izan ohi dutela. Eta ni saiatu nahiz hori ez egiten, niretik ahalik eta gutxiena sartzen nere
|
lehen
nobelan
|
|
|
Berriki kaleratu du Julen Gabiriak bere
|
lehen
nobela Elkarlanean etxearen eskutik. Igartza saria jasotako" Connemara gure bihotzetan" honetan, idazle galdakaoarrak bi pertsonaiek Irlandan zehar eginiko barne eta kanpo bidaia kontatzen du ironiaz.
|
|
|
Zure
|
lehen
nobela hau kaleratu aurretik lehiaketaren bat irabazi duzu. Zer egin duzu literaturan liburu honen aurretik?
|
|
|
Estiloa ere sortu duela esango genuke. Juan Luis Zabala, Bukowski, garai bateko Montoia, Enrico Brizzi eta beste batzuk datozkigu burura, Iturriagaren
|
lehen
nobela hau alderatzerakoan, baina ez da erraza antzekorik topatzea. (Gara)
|
|
2001
|
|
|
Eleberriak: " Zergatik panpox" (1979 Emakume batek euskaraz idatzi duen
|
lehen
nobela, Xabier Elorriagak zinera eramana);" Aspaldian espero zaitudalako ez nago sekula bakarrik" (1983);" Saturno" (1987);" Aurten aldatuko da nire bizitza" (1992);" Koaderno gorria" (1998).
|
|
|
Joan Mari Irigoienen literaturaren bidean gibelera egin dugu une batez," Oilarraren promesa"
|
lehen
nobelaren garaira itzuli, eta oilar haren promesak nobela honekin loturarik ote duen jakin aldera.
|
|
|
Ur bila nator berriz ere iturri emankorrera: " Egia esan, dena(!!) esan behar baita, Txomin Agirrek bere
|
lehen
nobela bizkaieraz egin arren (Kresala), bigarrena gipuzkeraz egin zuen (Garoa); baina nolabait Agirre, karlista izanez, ez dut uste eredu egokiena denik, orduko, soziologia, nolakoxea zen antzemateko".
|
|
2002
|
|
|
JOSEBA SARRIONAINDIAREN
|
LEHEN
NOBELA
|
|
|
Bere narrazio, olerki eta saioekin hainbeste ordu gozo pasa arazi dizkigun Joseba Sarrionaindiak idatziriko
|
lehen
nobela dugu Elkar argitaletxearen bidez plazaratu den «Lagun izoztua», erbestearen mikatzean oinarritutako idazlan sakona. Hiru ildo nagusi bereizten dira narrazioan zehar.
|
|
|
Nerbioi Ezkerraldean eta 50eko hamarkadako urteetan kokatu du Josu Landak bere
|
lehen
nobela honen ekintza. 1936ko gerran galtzaile gertatu eta bizitzari nola edo hala aurre egiten saiatzen dira «Odolbildua»ko pertsonaiak, dagoeneko belaunaldi berriak beste nahi batzuk agertzen baditu ere.
|
|
|
«GALLARTA», IÑAKI EGAÑAREN
|
LEHEN
NOBELA
|
|
|
Historialari eta saiogile bezala orain arte ezaguna zen Iñaki Egañak, XIX. mende amaierako Bizkaiko meatzetan ematen ziren bizi baldintza ankerrak jarri ditu agerian «Gallarta»n, benetazko gertakizunak eta fikziozkoak nahasturik bere
|
lehen
nobela honetan. Lehorte ikaragarri baten ondorioz, Nafarroako Erriberako nekazal bizimoduari agur esan behar izaten dion bikote ezkonberriaren ordura arteko bizimodua irudikatuz hasten da idazlea, eta etorkin gisa senar emazteak Bizkairantz eginiko bidaiaren bitartez, orduko Euskal Herriak zituen giza-geografia ezberdinak azaltzen ditu gero.
|
|
|
Euskaldunon Egunkariako zutabegile ere izana. Lourdes Oñederraren
|
lehen
nobela da Eta emakumeari sugeak esan zion (Erein, 1999) [itz.: Y la serpiente le dijo a la mujer, Bassarai, 2000] eta hainbat sari eskuratu ditu oso denbora gutxian:
|
|
|
Haren
|
lehen
nobelak, Oilarraren promesak (Gero, 1976), Kritika Saria irabazi zuen. Francoren diktaduraren garaian idatzitako obra hau Euskal Herriak jasaten zuen errepresio politikoaren aurkako aldarria da.
|
|
|
Autorearen ibilbide literarioan badaude poesia (Bizitza nola badoan, Maiatz, 1984; Krokodil bat daukat bihotzaren ordez, Susa, 1986; Just Love, Maiatz, 1988; Allegro ma non tropo, Ed. Hiru, 1989; Bestaldean, Susa, 1991; Orain, Susa, 1998) eta narratiba lanak, baita konta ezin ahala kolaborazio, hainbat literatur aldizkaritan, esaterako, Maiatzen. Haren
|
lehen
nobelak, Basilikak (Susa, 1984), nahiz polizia edo detektibe nobela ez izan, Bordaren estilo narratiboaren ezaugarri nagusiak biltzen ditu. Erritmo bizkorreko nobela da, prosa errazean idatzia eta barrokismo estilistiko zein formal orori ihes egiten diona.
|
|
|
emakume sentimentala da, Leninen mireslea, abertzalea eta joera lesbianokoa. Trilogiako
|
lehen
nobela, Bakean ützi arte (Susa, 1984), zubereraz dago idatzita, eta nekazarien eta gas instalaziorako enpresa baten artean Lacq eta Calahorra arteko oliobide baten eraikuntza dela-eta sortzen diren borrokak ditu kontagai. 105 nekazari zuberotarren matxinada eta gizon baten desagertzea, horra Amaia Ezpeldoi detektibearentzat intriga eta suspensez betetako kasua.
|
|
2003
|
|
|
Marie Darrieussecq idazle baionarraren «Truismes»
|
lehen
nobelak (gazteleraz, «Marranadas») salmenten, ospe literarioaren eta eskandalu mediatikoaren gazi gozoak ezagutu zituen. Literatura elite baten asunto oso serioa dela uste duen jendeak Françoise Sagan enarekin konparatu zuen baionarraren fenomenoa:
|
|
|
Horien edertasuna eskeletoan dago (Jainkoak hezur bakar batekin egin zuen lehen emakumea), eta batek orduak pasa ditzake, graziarekin mugituz gero, ibilian dabiltzan hezur horiei begira. Horrelakoa zen Monika nik bere
|
lehen
nobelaren aurkezpenean ikusi nuenean.
|
|
|
Ni apenas gogoratzen nintzen Monikarekin bere
|
lehen
nobelaren aurkezpenean hitz egiteko eskatuz deitu zidan arte. Ekitaldiaren aurretik agurtu nuen, eta ondoren ere, ardo bana hartzera gonbidatu gintuztelarik, neu izan nintzen beregana hurbildu nintzena.
|
|
|
Interneten zaletuen klubak omen ditu. Bere
|
lehen
nobelarekin, V rekin, William Faulkner saria irabazi zuen 1963an. Bi urte geroago, 1965ean, 49 lotearen enkantea argitaratu zuenean Joyceren Ulises-ekin alderatu zuten eta urte horietako iparramerikar eleberririk onena zela esan zuten kritikari batzuek.
|
|
|
Idazlearen hirugarren kontakizunean, gaztetako adiskide baten
|
lehen
nobela eman dio gizon batek bere emazteari begira dezan, berau argitaratzailea delako, eta honek gauetan ohean suspirio eta intziri txikiak eginez irakurtzen du, erabat hunkiturik, eta tarteka negar zotinen batzuk egiten sumatzen du maindirearekin malkoak lehortuz.
|
|
|
Oraingo honetan, nik idatzitako
|
lehen
nobelaren berrargitalpena eskaini nahi dizut: Oilarraren promesarena, alegia.
|
|
|
Izan ere, behin baino gehiagotan esan izan dut, hango edo hemengo elkarrizketetan, nik ez nuela neure
|
lehen
nobela hau, ezta bigarrena ere –Poliedroaren hostoak– publikatuko, baldin eta nazionalitate edo kultura normal bateko kidea izan banintz. Testuak atzera botako zizkidatelako susmoa bainuen, besterik gabe, gutxieneko kalitaterik ezean.
|
|
2004
|
|
|
Zer diozu «Ahots bilduma» zure
|
lehen
nobela honetan?
|
|
|
Xabier Etxaniz Rojok" Donostia Opera Prima" saria irabazi zuen iaz Koadro isila
|
lehen
nobelarekin. Laurogeiko hamarkadaren erdialdetik hurrengo hamarkadaren hasieraraino gure inguruan suertatu ziren gertakizun politikoak institutuko ikasle batzuen amets eta ikuspegitik nola bizi izan ziren islatzen duen narrazio honetako protagonista institutu garaian Jarraiko militante izandako hogeita hamar urteko marrazkilari etsitu samar bat da.
|
|
|
Horretaz guztiaz hitz egiten du orain artean poesia, antzerkia eta bidaia kronika jorratu duen Juanjo Olasagarrek ondoko elkarrizketan. Zer islatu nahi izan duzu zure
|
lehen
nobela honetan?
|
|
|
Garai hartako euskal egoera larria islatu nahi zuen, baina, era berean, sasoiko zentsura gainditzeko ihesbide bat zen alegoriarena. Ahalegin horretan jartzen ditu Haurgintza minetan (1973) eta Anjel Lertxundiren
|
lehen
nobela, Ajea du Urturik (1971). Esku arteko Haurgintza minetan honetan Lezamako semeak isuri zigun munduaren ikuspuntu alegoriko hura hurreratu nahi lioke berrargitalpen honek egungo irakurleari.
|
|
2005
|
|
|
Baina Herranen lan nagusia Bilbon ezartzean hasi zen. Han 1896tik Biblioteca Vascongada izeneko obra argitaratzeari ekin zion, sei urtean euskal gaien gaineko 62 bolumen inguru atereaz (bertan argitaratu ziren, besteak beste, Labayruren Historia de Bizcaya, Pío Barojaren
|
lehen
nobela, Poza lizentziatuaren berredizioa, etab). Horretan eta beste zenbait proiektutan bere hondasuna xahuturik, Bilbao Contemporáneo burgesiari eskainitako aldizkari dotore eskuartean zuela, Herran Bizkaiko hiriburuan hil zen 1908 urtean.30
|
|
|
Milan Kundera bete betean dago mugimendu horretan sartuta. Areago, 1967an argitaratzen du bere
|
lehen
nobela, Txan txetan (frantsesez La plaisanterie eta gaztelaniaz La broma bezala argitaratu direnak). Nobela politiko tipikoa, askorentzat 68ko Pragako udaberriaren erakusgarri osoena.
|
|
2008
|
|
|
«Au, se da euskeraz egin dan lenengo irakurgaia.» Baieztapena justifikatzeko zioen lehenagokoak ez zirela osorik agertu edo «irakurgai baiño irakurgait, suaren izena egokiagoa» zetorkiela. Luzera eta formatu arrazoiengatik bada, Azkueri Txomin Agirreren obra iruditu zitzaion egiazko
|
lehen
nobela (eta ez bere Bein da betiko edo besteren bat), eta egun ere euskal literaturaren historian hala hartzen da187.
|
|
|
Martinez de Lezeak haurrentzako bere
|
lehen
nobela kaleratu du
|
|
|
Euskarazko eta gaztelaniazko bertsioetan kaleratu du Toti Martinez de Lezeak (Gasteiz, 1949) haur literaturako bere
|
lehen
nobela, Nur eta irlandar gnomoa (Erein). Gaztelaniaz idatzi du nobela Martinez de Lezeak, eta Rosetta testu zerbitzuetako enpresa arduratu da nobelaren euskarazko itzulpenaz.
|
|
|
Tokia Arantzazu izan behar zela esan zuten: artaldea bagenuelako nahiko eredugarria, Oñati oso artzain tokia delako (artzain txakurren lehiaketa, Garoa artzain kutsuko
|
lehen
nobela)... Halako arrazoiak jarri zituzten, eta ni zoratzen!
|
|
|
poesiazkoak bakarrik zazpi ditu azkenaren aurretik, narratibakoak sei (hiru eleberri eta hiru ipuin bilduma), bai eta saiakera lan bat ere. Bariloche izeneko
|
lehen
nobela, adibidez, Herralde sariko finalista izan zen 1999an. Jaume Vallcorba editoreak esan zuenez, orain sei urte ezagutu zuen Neumanen poesia, Madrilgo liburu azokan, El tobogán (Txirrista) poema bilduma eskuratu eta irakurri zuenean:
|
|
|
Azken nobela hau izan bada, beraz, aurreko bi aroetan erroturiko proposamen estetiko berria.
|
Lehen
nobelan, Abuztuaren 15eko bazkalondoa n (1979), identitate gatazkan komunitatearen diskurtsoek (aitarenak, historiarenak...) duten garrantzia adierazi zen, betiere memoriaren zirrikituetatik tira eginez. Bigarren nobelan, Manu militari n (1987), metaliteraturak eta metanarrazioak hartu zuten nobelaren espaziorik handiena, idazketaren inguruan eginiko hausnarketak.
|
|
2009
|
|
|
Txillardegiren
|
lehen
nobela, egunkari moduan idatziak, zirrara handia piztu zuen euskal irakurleen artean, eta kontrako iritziak ere piztu zituen, bereziki elizgizonengan. L. Mitxelenak liburuaren sarreran abisua emana zuen:
|
|
|
Txillardegiren
|
lehen
nobela, egunkari moduan idatziak, zirrara handia piztu zuen euskal irakurleen artean, eta kontrako iritziak ere piztu zituen, bereziki elizgizonengan. ditzera datorrela Gandiaga kritika gogorregi, zurrunegi eta erabatekoetatik, horiek eragindako pitzatu eta guzti, zutik eta aurrera jarrai dezan idazten idazle berriak.
|
|
|
liburuak kalera aterako dituzte, 17 postuz osatutako azoka berezian. Gipuzkoa Plazan eginen duten ospakizunean Uxue Alberdi eta Pablo Muñoz idazleek euren azken liburuak sinatuko dituzte, Alberdik Aulki jokoa liburua eta Muñozek Puertas Coloradas bere
|
lehen
nobela.
|
|
|
Lourdes, trilogiako
|
lehen
nobela, Erromak berehalaxe liburu debekatuen Indexean sartu du. Erroma, bigarren nobela, autoritarismo eta Inkisizio erromatarraren salaketa izango da hain zuzen:
|
|
|
Bitartean heldu eskutik ibilbide luzeko poema liburua argitaratu zuenetik zazpi urtera iritsi da Bilbao New York Bilbao, ikusmin bizia sortuta. Gaztelaniazko edizioaren bezperan,
|
lehen
nobela ere bidea egiten hasi da.
|
|
|
Inoiz lan bat argitaratu gabekoei eskainitako Donostiako Opera Prima saria, berriz, Xabier Altubek eskuratu du, Ihes lerroak izeneko
|
lehen
nobelari esker. Altube izan zen sari banaketa ekitaldian.
|
|
|
Gabriel Aresti ipuin sariketa irabazi zuen Xabier Altubek (Aretxabaleta, Gipuzkoa, 1971) 2007an eta Donostiako Opera prima irabazi du aurten. Ihes lerroak
|
lehen
nobela bilaketa baten emaitza da, egilearen hitzetan: Ez nuen nobela bat idatzi nahi.
|
|
|
Sanchez Piñol idazle eta antropologo katalanaren
|
lehen
nobela da La pell freda (La Campana, 2002). Argitaratu eta gutxira, ahoz aho ospea zabaltzen hasi zen, eta ordutik milaka ale saldu ditu.
|
|
|
Medikuntza ikasteari ekin zion, baina berehala utzi zituen ikasketak, eta pilotu hasi zen Royal Air Forcen. 1962an kaleratu zuen
|
lehen
nobela, The Drowned World. Zientzialari talde baten gainbehera psikologikoa kontatu zuen lan horretan, eta aldaketa klimatikoari buruzko lehen zertzeladak aurreratu zituen.
|
|
|
Nik xehetasunei, istorio txikiei erreparatzen diet. Bide horretan idatzi zuen lehen liburua ere, Aulki bat elurretan ipuin bilduma (2007, Elkar). Horregatik, istorio asko ageri diren eleberria dela uste du Alberdik bere
|
lehen
nobelari buruz. Iñigo Aranbarri idazleak eta bere aitak emandako laguntza eskertu ditu idazleak.
|
|
|
Idazten 1973an hasi zen, baina hamar urte itxaron behar izan zuen argitaratzeko. Bere
|
lehen
nobeletan bere izenez sinatzen zuen. Gero, ezagun egingo zuen Khadra izenarekin.
|
|
2010
|
|
|
Edonola, eztabaida kritikoez gain Wu Ming kolektiboak lanean jarraitu du eta 2009aren amaieran Qren sekuela argitaratu dute, Altai. Terapia modura idatzi dute,
|
lehen
nobela argitaratu eta hamar urtera taldekide batek proiektua uztea erabaki ostean. Espero dezagun, jarraipen horrek merezi badu, argitaletxeren batek apustua lehentxeago egin eta euskarara itzultzea.
|
|
|
Unibertsitatean uharte berdeko literatura zaharra ikasi ondoan, Myles Na gCopaleen izengoiti gaelikoa hautatu zuen Dublingo egunkari handietan artikuluak argitaratzen hastean. Bere
|
lehen
nobela ingelesez eman zuen. Berriz, etxean ikasitako mintzairara lerratu zen Aho pobrea idazteko.
|
|
|
Bere
|
lehen
nobelaz oroitzen denean amorrua da sentitzen duen lehen gauza, eta beharbada bakarra, ez baitago harro idatzitakoaren kalitateaz. Oraingo hau borobilagoa da, askoz.
|
|
|
Lander Garro (Errenteria, Gipuzkoa, 1975) bere
|
lehen
nobelarekin itzuliko da datorren astean literaturaren plazara: Kontrarioa (Susa).
|
|
2011
|
|
|
Pragan girotutako hilketa misteriotsu batzuek osatzen dute Joseba Lozanoren
|
lehen
nobela: Argiaren erreinua
|
|
|
Abenturaz eta misterioz betetako istorioa topatuko dute irakurleek. Hain zuzen ere, irakurleak harrapatzeko idatzi dut nobela hau».Euskal literaturan hutsune bat dago, Lozanoren iritziz, eta gabezia hori betetzeko saioa egin du bere
|
lehen
nobelarekin. «Azkenaldian ideia bat izan dut buruan etengabe bueltaka.
|
|
|
Soldaduskako azken sei hilabeteak egiten ari zen Ferrolen, Francisco Franco Espainiako caudilloaren jaioterrian. Eta han idatzi zuen, duela 50 urte, Leturiaren egunkari ezkutua, euskal literaturaren historian
|
lehen
nobela modernotzat jotzen dena.
|
|
|
Filosofia existentzialistaren eraginak markatu du Txillardegiren ibilbide literarioa,
|
lehen
nobelatik bertatik. Estreinako eleberria dugu Leturiaren egunkari ezkutua (Euskaltzaindia, 1957; Elkar, 1983), ezezagun batek transkribaturiko egunkariaren berri ematen diguna.
|
|
|
Duela 50 urte amaitu zuen Txillardegik Leturiaren egunkari ezkutua nobelaren idazketa lana. Euskarazko narratibaren historian, euskarazko
|
lehen
nobela modernotzat jotzen da, ordura arteko euskal nobelek ez bezala pertsonaiaren barne gatazkari erreparatzen diolako, gertakari batzuen kontaketa soiletik harago. Ferrolen (Galizia) idatzi zuen Txillardegik, soldaduska egiten ari zela.
|
|
2012
|
|
|
Internetek oso eragin handia izan du nire lanean. Nire
|
lehen
nobelak idatzi nituenean, eszena bat Berlinen girotu nahi banuen, asmatu behar nuen guztiz; agian, zerbait begiratuko nuen entziklopediatan, liburuetan. Orain, berriz, Goggle Maps edo Goggle Streetview ra jo, eta informazio asko jaso dezaket hortik.
|
|
|
Aguerraldek 34 urte ditu, Madrilen jaio zen eta txikitatik Kanarietan bizi da. 2009an argitaratu zuen" Claro de Luna" bere
|
lehen
nobela beltza. 2010ean, bi nobela idatzi zituen:
|
|
|
" Akats handia litzateke Bordaren
|
lehen
nobela izan zen hau testu irrigarriaren etiketara mugatzea. Barrearen atzean ezkutatzen da kritika zorrotza, gazte batek egina? 25 urteren bueltan zebilen idazlea liburua publikatu zenean?
|
|
|
modernotzea, beraz, euskara gaietan eta hizkeran, horretarako egokitzearekin batera. Bide horixe urratu nahi izan omen zuen bere
|
lehen
nobela haietan: " kaleko" mintzaera eta mintzagaia, ez" baserrikoak".
|
|
|
Eta hortxe azal daitekeela idazlearen ideologia nobelan erakutsitako tesiaren azpitik ezkutuan. Har dezagun euskal literaturaren historian idatzitako
|
lehen
nobela historikoa: Txomin Agirrek idatzi zuen 1898an, Auñamendiko lorea.
|
|
2013
|
|
|
Horiekin biekin batera, bere neba Henryk egilearen gaineko ohar biografikoa atera zuen, autorearen izena ostendutik ateraz). Data horien argitan batek pentsa lezake Austenen azken Juvenilia tik (16 urterekin idatzia)
|
lehen
nobela argitaratu artean (autoreak orduan 35 urte zituela) hogei urte inguruko tarte hutsa dagoela. Alabaina, ez da halakorik.
|
|
|
Antologiako 500 testutik gorako egileen hizkuntz eredu garbizaleak ez bide zuen egokitasunik literatura hizkera eredugarri gisa, euskara batuaren ereduaren aurkako norabidean zihoan argiro eta hamarkada hartako tentsio gunearen erdi erdian kokatzen zen, euskararen patrimonializazioaren tirabiran. Hizkuntz eredu funtzionalagoa zuen gogoan Mitxelenak, esate baterako, urte gutxi barru Txillardegiren
|
lehen
nobelan edota Arestiren poemetan mamitu zena (1957 eta 1963). Aldiz, Onaindiaren antologiak gerraurreko kanona berresten zuen eta aurrekoen ondarea gaurkotzeko ahalegina egin zuen.
|
|
|
Desiraren eremuetara eramaten da begirada lesbiarra.
|
Lehen
nobela hauetan begirada lesbiarra han eta hemen topatzen da, baina ez dago identitate lesbiarrari buruzko hausnarketarik. Azken bi eleberrietan (Jalgi hadi plazara eta Boga Bogan), ordea, Amaia Ezpeldoik bere lesbiana identitatea plazaratzen du.
|
|
|
Garaile izan ostean, urte bat du" Ez tiro egin anbulantziei" eleberria idazteko. Hau izango da bere
|
lehen
nobela, 2005ean argitaratutako liburua," Gerezi gorrien garaia" entsegua izan baitzen.
|
|
|
Garaile izan ostean, urte bat du" Ez tiro egin anbulantziei" eleberria idazteko. Hau izango da bere
|
lehen
nobela, 2005ean argitaratutako liburua," Gerezi gorrien garaia" entsegua izan baitzen.
|
|
|
Horregatik, Akademiari ez diot koiperik eman nahi, baina esango dut bereziki estimatzen dudala horren irakurlego zabal eta konprometitu batek saria eman izana. Eskerrik asko”.‘Egunero hasten delako’tik ‘Martutene’raSaizarbitoriak saria jaso aurretik, Mikel Hernandez Abaituak idazle donostiarraren
|
lehen
nobelaren eta azken honen arteko lotura azpimarratu zuen. “Ia berrogei urte geroago Saizarbitoriaren azken eleberria esku artean hartu nuenean burura etorri zitzaidan aurreneko gauza aspaldiko liburu hura izan zen, zirkulua itxi balu bezala.
|
|
|
Bietan agertzen da neska gazte eder bat protagonista paperean eta bata zein bestea pasatzen dira ebakuntza gelatik. Ginekologoak ere agertzen dira bietan, baina diferentzia esanguratsu batekin,
|
lehen
nobelan ginekologi operazio garrantzitsuena abortatzea den bitartean, azkenekoan jaiotza da ordea. Omega Alfa bihurtzen da.
|
|
|
Oraingoz, gazte horietako batek emango du laster batean pausoa bakarkako liburu bat plazaratzeko: Danele Sarriugartek (Elgoibar, 1989) 2014 hasieran kaleratuko du bere
|
lehen
nobela: Erraiak, Igartza sariduna eta, nire ustetan, zeresana emango duena.
|
|
2014
|
|
|
" Euskal idazlea eta argazkilaria da", dio bere curriculumak. Gaztaroko Pontika auzoan girotu zuen Kontrarioa
|
lehen
nobela. Oraingoan, atzera egin du denboran.
|
|
|
Hemeretzigarren mendeko azken urtean idatzia, Heart of Darkness (Ilunpeen bihotzean) hogeigarren mendeko
|
lehen
nobelatzat har daiteke, duen zalantzazko eta anbiguotasunezko giroagatik, konfiantza moralaren galtzeagatik, moral aldeko basatasunaren erdian «federako» dagoen beharragatik, subkontzientearen esplorazioagatik eta gizabanakoaren askatasuna berresteagatik.
|
|
|
Gazteentzako liburuetatik urrunduz, bi detektiberen istorioarekin datorkigu oraingoan John Andueza. Arrasatearrak bere
|
lehen
nobela beltza aurkeztu eta kaleratu du aste honetan: Prime time.
|
|
|
Hala da, nire
|
lehen
nobela beltza da, orain arte egindako lanetik oso bestelakoa. Orain arte oso zentratuta egon izan naiz gazteentzako idazten, eta hori abentura bat da.
|
|
|
Agian eguzkitan,
|
lehen
nobelarekin amets egiten.
|
|
2015
|
|
|
Baina ariketa literario horren emaitzarik nabarmenena Mary Shelleyren Frankenstein izan zen. Etxera itzultzean, udaldi hotz eta ilun hartan asmatutako istorioa lantzen jarraitzea erabaki zuen eta 1818an argitaratu zuen zientzia fikziozko
|
lehen
nobelatzat jotzen dena.
|
|
|
Obra horietan, jakina, euskal errealitatean sakonduko litzateke. Ildo horretako garaiko bi hartzen dira adibide gisa 100 metro eta Joan Mari Irigoienen
|
lehen
nobela, Oilarraren promesa.
|
|
|
Nobelagintzako ekarpenak, bada, urriagoak dira. Aurreko hamarkadan argitaratu ziren Txillardegi eta Saizarbitoriaren estreinako nobelak, eta 75 aurreko aldi horretan, Luis Haranburu Altunaren
|
lehen
nobelak, Itsasoak ez du esperantzarik (1973), esaterako, dira aipagarri, aurretik aipatutako Anjel Lertxundiren lehen narrazioekin batera.
|
|
|
Intemperiesdela eta, batzuen eta besteen ahotan erabili da estilo jasoaren aipamena. Nire iritziz, Oñederrak bere ahotsa aurkitu zuen
|
lehen
nobela hartan eta eraginkor zaionez, ez du hura aldatzeko beharrik sumatzen. Olaziregi izan zen liburuaren estilo durasianoa azpimarratzen lehena, haren estiloan esaldi laburrek, lokailu ezak, elipsiek, erritmo azkarrak eta abarrek sortzen duten musikaltasuna deskribatzeko.
|
|
|
Bere gaietan ere, Marijok esan bezala, Marguerite Durasen itzala edota Doris Lessingena ikus genezake:
|
lehen
nobela hartan gizon emakumeen arteko harremanen inkomunikazioez ziharduen; oraingoan, aldiz, emakumearen kontzientziari denboraren joana zaio kezkagarri, berezikidenboraren lausotzea; horregatik, bere gorputzareninguruko hausnarketak sexua bizitzeko era ezberdinazedota ama izateko edo ez izateko aukeraz pentsatzeradarama.
|
|
|
Bigarren kontutxoa, Oñederraren Eta emakumeari sugeak esan zioneleberria gogoan, aurreiritzien inguruko pasadizo bat da. Auskalo
|
lehen
nobela harkizandako harrera beroak? «gizarte mailako gertakizuna, guztiok ukitzen gaituen jasokera», eraginik izan otezuen nobelak eragin zidan inpresio hotz samarrean.Eta auskalo bigarren nobela hau irakurri aurretik nituen espektatiba ez oso altuek eraginik izan ote dutennobelak eragin didan inpresio jasoagoan.
|
|
2016
|
|
|
Tristram Shandy, Laurence Sterneren
|
lehen
nobela den arren, beste idazle askok jadanik hogeigarrena idatzi dutenean idatzi zuen, hau da, berrogeita bost urte zituenean. Alabaina, heldutasuna iritsi duen lan baten seinale guztiak ageri ditu.
|
|
|
ergelki fabulatzen duten nobelen ugaltze oportunista dela eta, gero eta pertsona gehiago aurkitu dut, batik bat gazteak, esaten dutenak irakurtzen dituztela, horrela, gainera, ikasten dudalako?, eta fikziozko lan horiek kontatzen(...) dietena goitik behera sinesten dutenak(...). Hau harrigarria da, mendeak direlako gauza biak (fikzioa eta errealitatea) bereizi zituela gizateriak; eta
|
lehen
nobela historikoak irakurtzen ziren, esan dezagun,, parentesi artean?. (...) Gaixo horien nahasmena orokorra da egun, eta egunez egun haien kopurua handituz doala dakusat.
|
|
|
Aurten, bere
|
lehen
nobela: Lagun izoztua._
|
|
|
Hori dela eta, ez da ahaztu behar nobela oso irakurria izan zela. Lehenengo argitalpena laster agortu zen, eta hainbat idazlek aitortu dute Loidiren nobela izan zela euskaraz irakurri zuten
|
lehen
nobela.
|
|
|
1892an jaioa, Hammett baino bi urte zaharragoa zen eta Chandler baino lau gazteagoa. Bere
|
lehen
nobela, ausaz ezagunena, Postariak beti deitzen du bi aldiz da, 1934koa. Double Indemnity 1936koa da.
|
|
|
Lehen aldiz Imabelleren amodioz nobelan agertu ziren, 1957an. Himesen
|
lehen
nobela 1945ekoa zen, eta hau, Imabelleren amodioz, alegia, egilea jada Parisen bizitzen jarri zenean argitaratu omen zen. Thompsonen kasuan bezala, esaten dute Marcel Duhamelek bultzatuta idatzi zuela lehen nobela beltz hori.
|
|
|
Himesen lehen nobela 1945ekoa zen, eta hau, Imabelleren amodioz, alegia, egilea jada Parisen bizitzen jarri zenean argitaratu omen zen. Thompsonen kasuan bezala, esaten dute Marcel Duhamelek bultzatuta idatzi zuela
|
lehen
nobela beltz hori.
|
|
|
Manchette 42an jaio zen, 71n argitaratu zuen bere
|
lehen
nobela, eta 95ean hil zen. Argitaratu zituen hamaika nobeletatik, bederatzi Gallimarden Série noire bilduman agertu ziren.
|
|
|
Chandler, izatez, zaharrena da idazle hauen guztien artean, 1888an jaio zelako; alabaina, 1939 urtera arte ez zuen argitaratu bere
|
lehen
nobela, Betiko loa, non Marlowe agertu baitzen lehen aldiz.
|
|
2017
|
|
|
Pierre Loti ren
|
lehen
nobelaren izenburua eta protagonista. 1879an eman zen argitara.
|
|
|
urtero idazten digu norberak bere eskutitz partikular bihurtzen duen liburu bat. Aurten, bere
|
lehen
nobela: Lagun izoztua.
|
|
2018
|
|
|
Londres, 1592 Thomas Nashe() Errenazimentuko idazle satirikoak Pierce Penilesse his Supplication to the Divell (Pierce gizagaixoa deabruari erreguka) panfletoa argitaratu zuen. Bi urte geroago The Unfortunate Traveller (Zorigaiztoko bidaiaria) ingelesezko
|
lehen
nobela pikareskoa idatziko zuen, baina arrakasta 1592ko panfleto satiriko harekin lortuko zuen, polemikaren eskutik.
|
|
|
Horiez gain, Ugaitz Agirrek ere bere lehen eleberria argitaratu du, ahulguneak ahulgune asmo handikoa eta ausarta den Tximeletak bizkarrean (Susa, 2018). Maite Darcelesek ere
|
lehen
nobela du Bihotza daramagun mundua (Alberdania, 2018), etorkizun hurbilean kokatutako zientzia fikziozko kontakizun distopikoa, gurean gutxi ikusten direnetakoa.
|
|
|
|
Lehen
nobela horiei guztiei beste bat gehitu nahiko nieke, nabarmentze aldera: Oier Guillanen Zauri Bolodia (Txalaparta, 2018), zeina ez baita nobela gisa sailkatzen erraza.
|
|
|
11 Saizarbitoria zehazki Egunero hasten delako bere
|
lehen
nobelaz ari da, 1969 urtean argitaratu zuenaz.
|
|
2019
|
|
|
Hexalogiako nobela guztiek auzi sozial batean sakontzen badute ere, kezka sozial eta politiko askotarikoek zeharkatzen dute Ezpeldoi detektibearen gogoa, une oro. Ekologismoa, beraz, izan da gogoeta ildo horietariko bat,
|
lehen
nobelatik, Ezpeldoiren mundu ikuskeran etengabeak izan direlako lurrarekiko atxikimendua, paisaiekiko zein naturarekiko sentikortasuna, lekuan lekukoarekiko jaidura... Are gehiago, auzi edo ikergaiek ere jorratu dute kezka ekologikorik.
|
|
|
Are gehiago, auzi edo ikergaiek ere jorratu dute kezka ekologikorik. Bakean ützi arte (Susa, 1994)
|
lehen
nobelan, esaterako, Zuberoako kolonizazio ekonomikoari kritika egiteko, gas hodi baten eraikuntza ekartzen du lehen lerrora, eta auzi horren bitartez lurraren txikizioa ere salatzen du detektibe ruralak:
|
|
|
|
Lehen
nobeletan, hortaz, kezka ekologistak azpiegitura handien eraikuntzari loturik doaz, gehientsuenetan. Zaborretan azkenak nobela, berriz, auzi ekologiko honek zeharkatzen du alderdik alde:
|
|
|
Kontzientzia txarrarekin bizi izan nuen. Neuk ere ez bainuen iritzi izugarri ona nire
|
lehen
nobelari buruz?.
|
|
|
Hemen, 45 urteetatik aurrera emakumeak beltzez janzten ziren, izan ere, eta han... Horregatik, atzerrian bakarrik koka zitekeen nire
|
lehen
nobela. Idatzi ahal izan nuen han nengoelako.
|
|
|
Eta, bitartean, Ismael bere idazketan murgilduta. Ordurako eskatua zuen eszedentzia lanean, bere
|
lehen
nobelak izandako arrakastaren ondoren. Isilik, aita idazten ari da eta, goazen parkera lasai idatz dezan.
|