|
2000
|
|
|
Haragi
|
horren
atomoek elkar maite dute
|
|
|
Haragi
|
horretako
zeluletara ez da sekula iritsi
|
|
|
Haragi
|
horrek
onetsi egiten ditu bere pitzadurak,
|
|
|
ilun
|
horrek
,
|
|
|
ezarian zirtzilaturiko bilbe
|
hori
hartzekorik.
|
|
|
Paisaje kiskali
|
horretan
|
|
|
eremu antzu
|
hori
mugatzen duen
|
|
|
|
Horregatik
desegin dira gure kontu haiek guztiak.
|
|
|
Munstro
|
horrek
ba ei daki gure helbidea.
|
|
|
Izaki malapartatu
|
horrek
etorkizun du izena.
|
|
|
Eguraldiari buruz egin dezakegu berba, hala nahi baduzu, umearen eskola txostenaz eta pediatraren gomendioez, erosketez, bankuko agiriez, bizimoduaren mekanika aldarazi digun telebista hondatu berriaz, auzokoen hurrengo bileraz, tabakoaren prezioaren gainean, irakurtzen ari zaren artikuluaz, udako oporrei buruz, zure lankide apo
|
horretaz
eta gainerako lankide ondraduez ere, zure depresio antzeko infekzioaz. Eta berba egin ahala, ikusi nola doakidan askatzen ariman nekarren kremailera.
|
|
|
Eta zirrara hutsal
|
horretan
ediren
|
|
|
|
Horretara
izkiriatzen dugu, biok,
|
|
|
kateatuta baitaukat berba
|
hori
orkatiletan,
|
|
|
Arreba, koinatua eta iloba bere senarrarekin etortzen zaizkio Antxoni. Iloba
|
horren
haurrak ere ekartzen dituzte. Beste iloba, Txemi, kartzelan dago, eta hura bisitatzera ere joan behar izaten dute.
|
|
|
68ko gertaera horien ondoren aldaketaren bat izango zela ziur nengoen; alegia, EAJtik erauzi, eten eta bere bidetik abiatuko zela, itsasontzia portutik irtenda abiatzen den bezala. Mugimendu abertzalea eta soziala gidatuko zituen erakunde baten sorrera ikusi nuen hor, eta luzaroan itxarondako gauza zen
|
hori
niretzat.
|
|
|
Horregatik, bada, Venezuelan nengoela, ETArekin harremanetan jarri eta militante egin nintzen. Kontaktu
|
horren
ondoren, 1969ko udaberrian itzuli nintzen Amerikatik Donostiara. Euskal Herri berri bat aurkitu nuen.
|
|
|
Burgosko Prozesuaren bitartez Euskal Herriak lehenago inoiz ez bezalako sona eta erantzuna lortu zuen Europan. Prozesu
|
horretatik
aurrera jada ezberdina izango zen dena. Amesgaizto baten ondoren gertatzen den antzera, beraz, gerraoste luzearen tabua, autozentsura eta mututasun beldurtia puskatu egin zen behin betiko, eta errealitate ezberdin baten bidea ireki.
|
|
|
Parque Central Simon Bolivarren kontratua zeukan kroaziarrak, eta subkontratista moduan hasi nintzen pisuak papereztatzen. Subkontrata
|
horretan
45 pisuko 8 eraikuntza neuzkan, eta pisu bakoitzak 15 apartamentu bikoitz zituen. Sei urte iraun zuen nire lanak.
|
|
|
Aski zenuen Caracas gaineko muinoetara begirada jasotzea gizarteko ezberdintasunak eta injustizia latza ikusteko. Nire ustea da, 30etako petrolioaren eta beste gai batzuen aurkikuntzak eskulan eskari handia sortu zuela bat batean, eta laborariak eskulan premia
|
horretara
bideratu zituztela trumilean, nekazaritza lurrak hustuta. Lehen urte haietan langile ugari behar zituzten, baina gero petrolioa ateratzeko ez da ia eskulanik behar.
|
|
|
Venezuelak 10 milioi biztanle zuen orduan, eta proportzioan Ingalaterrak berak baino Rolls Royce gehiago zeukan; proportzioan, Bavieran baino garagardo gehiago edaten zen, eta Eskozian baino whisky gehiago. 70etan
|
hori
.
|
|
|
– Jeremias, kutixia
|
horren
gozoak dastatu nahi ditiat –eskatu nion behin batean.
|
|
|
Kemena eta indarra sumatzen zen nonahi.
|
Hori
banekien Venezuelan nengoen bitartean ere, baina gauza bat zen han egonik jakitea, eta bestea, arras ezberdina, Euskal Herrian bertan bizi izanik dastatzea. Franco hilik, hauteskunde eta gisakoen leihoa irekitzen ari zen.
|
|
|
Eta oportunismoaren garaia. Zintzo zebilen askok ere pentsatuko zuen, une
|
horretan
amaitzen zela aurreko erregimenaren zama, eta bide demokratikoetatik, hauteskunde formal batzuen bitartez, aldaketa orokorra etorriko zela, demokrazia eta nahi beste iritsiko zirela. Eta horrela, konpintxeo lotsagarrian, ezkerra eskuinarekin tratuetan hasi zen, mahai inguru lotsamangarrietan konponketak egiten.
|
|
|
Eta horrela, konpintxeo lotsagarrian, ezkerra eskuinarekin tratuetan hasi zen, mahai inguru lotsamangarrietan konponketak egiten. EAJ bide posibilista
|
horretan
abiatu zen, eta Euskadiko Ezkerra ere bai. Posibilismotik ilusionismora, ilusionismotik formalismora, formalismotik itxurakeriara.
|
|
|
Ikastaroa egin nuen beste batzuekin batera, hainbatek egina izango duten moduan Erakundearen historian. ETArekiko harremanaz eta jarduera pertsonalaz ez naiz ariko, hau ez delako
|
horretarako
lekua, eta beti daudelako isilik gorde beharrekoak.
|
|
|
Hemen ere, Euskal Herrian, autoritateak eta autoritatearen indarrak gainezkatzen ari zen gizartea. Modu
|
horretan
jaikitzen eta kaleratzen denean, indar izugarria da gizartea, geldiezina. Txakurrak eta indar publikoak inpotente ikusten dituzu, ezgauza; batez ere, autoritaterik gabe.
|
|
|
Gogoan dut, bi zutaberen artean ipinita zegoela barra. Bazen txakur bat, nonbait
|
horretan
espezialista izan behar zuena, edo maniatikoa, eta zintzilik nindukaten bakoitzean barrabiletatik heldu eta bihurritu egiten zizkidana. Prakak dena bustita neuzkanez, praken tintak bere eskuak tindatzeraino bihurritzen eta estutzen zidan.
|
|
|
Emakumea zen forentsea edo zena zelako hura. Txakur mordoa eta forentse
|
horren aurrean
biluzarazi ninduten gela batean... Komedia bat!
|
|
|
Duela gutxi jakin dut arreba hil zaiola. Garai hartan, Carabanchelen ginenean, hamazazpiren bat urte izango zituen Soteroren arreba
|
horrek
. Gaztetxo izanik ere, azkar ikasi zuen zer zen presoak bisitatzen ibiltzea eta laguntza ematea.
|
|
|
Orduan ere bake une handirik gabea zen gure kolektiboaren bizitza. Berrogeita hamar urte nituen kartzelara sartu nindutenean; adinaren zama sentitzen hasten den sasoi
|
hori
, beraz, eta komisaldegiko tortura egunak igaro ondoren are gehiago. Baina kartzelak ez dizu bakean bizitzen uzten, nahiz eta zaharra izan eta jubilatzeko garai hobean egon.
|
|
|
Komisaldegiko egonalditik suspertu ezinik nengoen artean, eta gose grebak erasan gogorra egin zidan. Hogeita seigarren egun
|
horretarako
ez nintzen ezertarako gauza. Trapu zaharra nintzen.
|
|
|
Baina gorputzak gaizki erantzuten badu, gose greba laburrak gehiago izorra zaitzake luzeak baino. Esperientziak erakutsi dit
|
hori
.
|
|
|
Urru ere nire antzera zegoen; hari bizarrean ibiltzen zitzaizkion saguak, habia egin nahian edo. Egoera
|
horretan
, hain ahulduta, mugitzeko ez ezik hitz egiteko ere ez duzu gogorik eta aldarterik izaten.
|
|
|
Ito behar genuela zirudien. Galeria eta ziegak kez bete ziren, ke beltz kutsagarri
|
horrekin
. Itoko ginela etsi nuen, halakoxea zen hango kea!
|
|
|
Noizbait ireki zuten atea soplete
|
horrekin
, libratu zuten bidea, eta sartu ziren polizia nacionalak. Ziegetara etorri zitzaizkigun fusilekin apuntatuz.
|
|
|
Preso arrunten ingurunetik landa, gure kolektiboan ere badira frankismoan kartzelan egondakoak. Antxon 1981etik dago kartzelan, eta
|
horren
aspaldiko kontuak frankismoaren lausokoak iruditzen zaizkit; oso antzinakoak nolanahi ere.
|
|
|
Antxon gaztea zenean, urruti baino urrutiago ikusten omen zuen 2000 urtea, eta milurte hasiera
|
horretan
non eta nola egongo ote zen galdetzen omen zion bere buruari, etorkizun asmaezinari begira galdetzen den moduan, ia fantasia denari begira aritzen garen bezala. Duela hemezortzi urte ere, atxilotu zutenean, artean urrun eta ia harrapaezin ikusiko zuen seguru asko 2000.aren muga hori; baina iritsi zaigu, eta hemen gaude, muga horren atarian, muga askoren atarian beharbada.
|
|
|
Antxon gaztea zenean, urruti baino urrutiago ikusten omen zuen 2000 urtea, eta milurte hasiera horretan non eta nola egongo ote zen galdetzen omen zion bere buruari, etorkizun asmaezinari begira galdetzen den moduan, ia fantasia denari begira aritzen garen bezala. Duela hemezortzi urte ere, atxilotu zutenean, artean urrun eta ia harrapaezin ikusiko zuen seguru asko 2000.aren muga
|
hori
; baina iritsi zaigu, eta hemen gaude, muga horren atarian, muga askoren atarian beharbada. Eta zutik gaude, eusten.
|
|
|
Antxon gaztea zenean, urruti baino urrutiago ikusten omen zuen 2000 urtea, eta milurte hasiera horretan non eta nola egongo ote zen galdetzen omen zion bere buruari, etorkizun asmaezinari begira galdetzen den moduan, ia fantasia denari begira aritzen garen bezala. Duela hemezortzi urte ere, atxilotu zutenean, artean urrun eta ia harrapaezin ikusiko zuen seguru asko 2000.aren muga hori; baina iritsi zaigu, eta hemen gaude, muga
|
horren
atarian, muga askoren atarian beharbada. Eta zutik gaude, eusten.
|
|
|
Patioan ez dago aterperik. Eta pasillo moduko barrunbe
|
horretan
pilatuta egon duzu hainbeste jenderen artean, ezer egiteko lekurik gabe; guztiz itogarria eta deserosoa da, eserita irakurri, idatzi edo antzeko zerbait egiteko inolako modurik ez dago.
|
|
|
Egundo ez diot entzun gazteekiko destainazko hitzik, inoiz ez" gazte txoro horiek"," oraingo gazte ergelak" eta hain arruntak diren esaldi horietarik. Alderantziz, gaztetasunak bere baitan esperientzia eza eta
|
horren
ondorioak izan arren, esango nuke miretsi egiten dituela gazteak, errespetuz begiratzen diela euren ausardiari eta kemenari. Gure gazteen egitateak adorea ematen diola dirudi.
|
|
|
Ez da kapritxo edo folklore moduan darabildan zerbait, gaur egun zenbait jaitako jendartera azaltzeko batzuek jantzi ohi duten moduan. Beharrezkoa nuen, eta instantzia
|
hori
bidali nion zuzendariari, nire txapelaren eske. Biharamunean ziegan geratu nintzen, neure temosoan.
|
|
|
1984ko otsailean hasi genuen txapeoa, zenbat iraun zezakeen jakin gabe;
|
hori
ez zegoen asmatzerik. Txapeoari ekin genion goizean, egunero bezala, errekuentoa egiten hasi ziren kartzeleroak.
|
|
|
Ohetik euren aginduz ez jaikitzea ekintza xumea dirudien arren, euren eskema guztiak apurtu genituen
|
horrekin
. Beraien aginte guztia, ahalmen eta botere osoa erori zen ekintza xume batekin.
|
|
|
Nonbait ezin zuen ulertu nola ausartzen ginen bere manu sakratuei kasurik ez egiten, bere agintea aintzakotzat ez hartzen.
|
Horretan
oinarritua izango zuen nortasun guztia, eta hori erortzen ari zitzaiola ohartu zenean, gaixo jarri zen. Hiru hilabetera desagertu zen Herreratik.
|
|
|
Nonbait ezin zuen ulertu nola ausartzen ginen bere manu sakratuei kasurik ez egiten, bere agintea aintzakotzat ez hartzen. Horretan oinarritua izango zuen nortasun guztia, eta
|
hori
erortzen ari zitzaiola ohartu zenean, gaixo jarri zen. Hiru hilabetera desagertu zen Herreratik.
|
|
|
Tuberkulosia ez da gainditua dagoen gaixotasuna, ezta gutxiago ere. Nik zortea izan dut alde
|
horretatik
. Gaztetan gaixotasun hori pasa izanak nolabait indartu egin zituen nire defentsak.
|
|
|
Nik zortea izan dut alde horretatik. Gaztetan gaixotasun
|
hori
pasa izanak nolabait indartu egin zituen nire defentsak.
|
|
|
Ez dugu ahaztu behar, kartzeleroengandiko jipoiak sakabanaketaren ondoren hasi zirela batik bat; talde txikitan edo bakarka geundela ikusirik,
|
horretaz
baliatu ziren basakeriak eta gehiegikeriak egiteko, eta berdin jarraitzen dute gaur egun ere. Ez soilik presook suntsitzeko, baita senide eta lagunak umiliatzeko ere.
|
|
|
Ez soilik presook suntsitzeko, baita senide eta lagunak umiliatzeko ere. Kartzela aldaketak, sakabanaketak, txakurren zafraldiak kundetan... bakean ez uzte
|
horren
barruan ulertu behar ditugu. Begi bistakoa da egonezina lortu nahi dutela presoarengan, antolatu ezina, ezertara jarri ezina.
|
|
|
Ez nintzen erredentzioen itxaropenez aritzen eskulanetan, probetxuzko zerbait egitearren baizik. Ez dit
|
horrek
ematen. Kartzelan ezin zaitezke bizi erredentzioei begira, erredentzioengatik erreguka; are gutxiago zergatik gauden kontuan hartuta.
|
|
|
Kartzelan ezin zaitezke bizi erredentzioei begira, erredentzioengatik erreguka; are gutxiago zergatik gauden kontuan hartuta. Ahal den guztia kendu behar zaio kartzelari; eta erredentzioak kenduz lehenago kaleratu ahal bazara, ederki, oso ondo; baina ezin zaitezke
|
horri
lotuta bizi, negarraren letanian eta labirintoan erori nahi ez baduzu.
|
|
|
Umez eta zaharrez eta emakumez beteta dakusat ontzi haren irudia, jende asko eta asko, denak piloan eta trumilean, kubiertan, kareletik begira, oka egiten, tripak irauli beharrean. Oraintxe neure aurrean ikusiko banu bezala gogoratzen dut
|
hori
, garbi garbi. Euria egin zuen ontzian ginen bitartean.
|
|
|
Euria egin zuen ontzian ginen bitartean. Pelikuletan eta agertzen diren irudiekin parekotasuna badu
|
horrek
: irudi grisa.
|
|
|
Jangelako mahaian eserita gaude, egunkariak hau dakarrela edo irratiak
|
hori
esan duela, su etenarekin zer gertatuko ote den, dena geldi eta bare dagoela ematen duela, geldi dauden urak usteldu egiten direla denborarekin... Halako kabalak egiteaz aparte, eginasmo faltarik ez du Antxonek.
|
|
|
– Badirudi eskulanak egin ahal izateko traba ugari ipiniko dizkidatela hemen ere.
|
Horretaz
arduratzen den hezitzaileak zerbait konpontzen lagunduko omen dit, maketak lortzen edo.
|
|
|
– Dena zirriborro dirudi idazten ari zaren
|
horrek
–esan dit– Nola demontre asmatuko duzu gero hori dena garbira pasatzen.
|
|
|
– Dena zirriborro dirudi idazten ari zaren horrek –esan dit– Nola demontre asmatuko duzu gero
|
hori
dena garbira pasatzen.
|
|
|
– Asmatuko nuke, zerekin egina baneuka –erantzun diot– Idazmakina Bonxen utzi nion Joxeri. Hemen ordenadorea sartzeko baimena eskatu dut, baina auskalo noizko izango den
|
hori
. Gainera, nik ez duk egundo ordenadorerik ukitu, eta traste malapartatua omen da oso.
|
|
|
Janaria ematen ziguten: txokolatea eta gazta biribila, bolazko gazta gorri
|
hori
, Holandakoa edo omen dena. Trena utzita, oinez egin genuen pasoa Cerveratik Port Boura, uste dut.
|
|
|
Tripetako minez, botaka, beherakoarekin... Hain larria izan zen, gaixoaldi
|
horretan
hil zela Bilbotik gurekin etorritako beste neska koskorra ere, aitonarekin zegoena.
|
|
|
Bentzutuak ginen, garaituak. Kamioi batera igo ginen Tortellaten; hangar handian nik ikusitako hegazkinetako bat zeraman kamioi
|
horrek
, hegoak tolestuta, eta gu ere hantxe, ahal genuen moduan egokituta. Gironara heldu ginen kamioian, plaza batera.
|
|
|
Ordiziako jauntxo batek bazuen denda bat... Asturiasko CNTko haiek heldu ziren herrira, eta jauntxo
|
horren
etxeari lehergailuak ipini eta dena leherrarazi nahi izan zuten, familia osoa barruan zela. Gure aita aurrean plantatu omen zitzaien, eztabaidan aritu ziren, eta azkenean konbentzitu egin zituen halakorik egin ez zezaten.
|
|
|
– Neuk ere irudipen
|
hori
izan dut, baina geu ere zahartu garelako izango da. Batzuk burusoildu egin gara, beste batzuei zimurrak ageri zaizkie aurpegian, edo ileak eta bizarrak urdindu zaizkie...
|
|
|
Historiaren irribarrea dela begitandu zait, patxadaren irribarrea beharbada, kutxa ireki ondoren harribitxia erakusten duenarena. Eta igarri diot, orain erakutsi digun
|
horren
moduko harribitxi asko eduki behar duela kutxan gordeta. Eta otu zait:
|
|
|
– Memorian duzun gordailua zabaldu eta idatzi egin behar zenuke –esatera ausartu naiz– Presarik gabe, baina memoria
|
horren
kontaduria egin genuke –proposatu diot.
|
|
|
Iruditzen zait edozein umeren lehen urteak zoriontsuak izaten direla, edo zorioneko bezala gogoratzen direla. Ume izateak berak, beharbada, ematen dizu irudipen
|
hori
, oso lazeria gorrian eta zoritxar latzean igaro ez badituzu urte txiki horiek. Niretzat ere zoragarriak izan ziren lehen urte haiek, edo horrela iruditzen zait, behintzat.
|
|
|
Zurriolako hotel batera eraman gintuzten, jende zibilaren babeserako antolatutako hotelera. Telesforo Monzon zen orduan Euskal Gobernuko Barne ministro eta berak ziharduen, besteak beste, modu
|
horretako
lekuak apailarazten. Zurriolako hotel horretatik, Kontxa pareko etxe batera pasako ginen, eta hantxe geratuko harik eta, frankistak sartzear zeudela, Donostiatik alde egin genuen arte.
|
|
|
Telesforo Monzon zen orduan Euskal Gobernuko Barne ministro eta berak ziharduen, besteak beste, modu horretako lekuak apailarazten. Zurriolako hotel
|
horretatik
, Kontxa pareko etxe batera pasako ginen, eta hantxe geratuko harik eta, frankistak sartzear zeudela, Donostiatik alde egin genuen arte.
|
|
|
Hotel handia zen oso, baina jende asko ginen. Donostian ez zen
|
hori
hainbeste nabaritzen, hiria bera handia zelako beharbada. Baina Zumaian ikusten zen iheslari asko ginela.
|
|
|
Maria Cristina hoteleko matraketan eta ibilia izango zen. Hotel
|
horrek
oraindik baditu orduko zaurien arrastoak. Guk, hala ere, ez genuen aitaren aztarnarik, eta gerra amaitu eta gerora arte ez genuen ikusiko.
|
|
|
Neure izena ikusi nuen haien artean, Palenciara hurbilduko nindutela. Eta Itziar (Bonxen zegoen hau ere) Avilara, bere lagun Errota lehengo lekuan utzita eta, era
|
horretan
, elkarrengandik bananduta. Gure lekuak betetzeko, Galiziara, Bonxera alegia, beste bi hurbilduko zituzten, Valenciatik bata eta Herreratik bestea.
|
|
|
Besteren bat Valenciatik Ourensera, Jaendik La Lamara hurrengo bat, edo Puertotik Jaenera. Eta tankera
|
horretan
asko asko.
|
|
|
Barre egiten duen gizona, Victor Hugorena. Urteak geroago, Parisen nengoela, berriro irakurri nuen liburu
|
hori
, eta Hugoren gainerako guztiak. Irakurri zenuke Barre egiten duen gizona.
|
|
|
Madrilen bazuen seme bat, gure osaba Jesus, hango CAFeko tailerren zuzendari zena. Baina
|
horrez gain
bazuen bere tailertxoa ere, forja tailerra, metalikakoa. Tailer horren kargu egitera joan zen gure aitona Madrilera.
|
|
|
Baina horrez gain bazuen bere tailertxoa ere, forja tailerra, metalikakoa. Tailer
|
horren
kargu egitera joan zen gure aitona Madrilera. Hari horri jarraituz bide batez, urte mordoa geroago, ni Carabanchelen preso nengoela, osaba Jesusen semea, neure lehengusua alegia, bisita egitera etorri zitzaidan bere alaba txikiarekin.
|
|
|
Tailer horren kargu egitera joan zen gure aitona Madrilera. Hari
|
horri
jarraituz bide batez, urte mordoa geroago, ni Carabanchelen preso nengoela, osaba Jesusen semea, neure lehengusua alegia, bisita egitera etorri zitzaidan bere alaba txikiarekin. Halaxe esan zidan:
|
|
|
Julian Goenaga zen ugazaba, eta Barandiaran emaztea. Adiskidantza
|
hori
bitarteko hasi nintzen kutxillerian, bazterrak garbitzen, enkarguak egiten eta horrelakoetan. Baita hango langileei euren zereginean laguntzen ere.
|
|
|
Norbaitek nitaz galdegin eta falta banintzen, laster pentsatzen zuten, nonbait, bizikletarekin joana izango nintzela zerbaitera. Oraindik ere izan behar du Ordizian
|
horretaz
oroitzen denik; Anza abizeneko emakume bat bai, behintzat;" Non eta nola ote dabil Antxon?" edo antzeko galderaren bat norbaitek egiten duenean," Orain ere bere bizikletarekin nonbaitera joana izango da" erantzuten omen du.
|
|
|
Ortiz y Abellan tailerrean hasi nintzen Donostian. Leku
|
horretan
lanean hastean, ordea, medikuarengana bidali ninduten, Don Emiliano Eizagirrerengana. Aztertu ninduen, eta tuberkulosia neukala esan zidan.
|
|
|
Fabrikako nire bajarekin eta osabaren etxeko gorabeherekin zer gertatzen zen ohartutakoan hasi zen zuzenean fabrikara joan eta baja kobratzen.
|
Horri esker
eramaten zizkidan jakiak. Neuk ez ezik, inguruan nituenek ere jaten zuten hartatik.
|
|
|
Jateko zerbait ematen genionez, geurekin ohituta zegoen, neurekin batez ere. Egun batez, Asteasuko Korta
|
hori
aitzurrarekin ari zela, hurbildu egin zitzaion gure zakurra. Kortak aitzurkada eman zion buruan, eta akabo gure txakurra!
|
|
|
Erreketea izana baitzen Korta
|
hori
, eta erreketeek gurutzea eraman ohi zuten paparrean, edo Jesusen Bihotza. Horrek erakusten du zelakoa zen gerraosteko giroa, irabazleen harropuzkeria, gerra amaitu eta oso gerora ere.
|
|
|
Erreketea izana baitzen Korta hori, eta erreketeek gurutzea eraman ohi zuten paparrean, edo Jesusen Bihotza.
|
Horrek
erakusten du zelakoa zen gerraosteko giroa, irabazleen harropuzkeria, gerra amaitu eta oso gerora ere. Edozein kakalardo izan arren, harro eta boteretsu agertzen zen irabazleen bandokoa zenean.
|
|
|
Sei hilabete egin nituen Andazarraten. Denbora gutxi zen
|
hori
orduko egoeran. Tuberkulosia ez baitzen, onenera jota ere, hain bizkor eta aise gainditzen.
|
|
|
Tuberkulosia ugaria zen orduan. Etxeetan perretxiko antzeko bat eduki ohi zuten kristalezko ontzietan uretan ipinita; ur
|
hori
edan ohi zuten tuberkulosiaren aurkako txerto moduan. Emiliano Eizagirre doktoreak estreptomizina hartzeko aholkatu zidan.
|
|
|
ostera sanatoriora joan behar nuela! Lehendik animoso ez banenbilen, lur joa geratu nintzen
|
hori
entzutean, eta pikutara bidali nituen sendagile guztiak. Denbora luzean ez nintzela biziko etsita nengoen, baina Don Emilianok agindutako estreptomizinarekin neure kontura saiatu nintzen.
|
|
|
Nahikoa. Zezenketara ere beste behin, eta
|
horrekin
ere aski. Maiteago nuen kantu gregorianoa, esate baterako.
|
|
|
Hiriko jaietako Salbean Udaletxetik Santa Mariaraino paliopean eramaten zuten Franco. Donostiako egonaldian Aieten izaten zenez, denboraldi
|
horretan
Aieteko etxera eramaten zituzten Gipuzkoa Plazako ahateak ere, eta beste batzuk Ondarretako kartzelara.
|
|
|
Pelikula hasi aurretik Francoren irudia azaltzen zen, eta kristo guztiak zutik jarri behar izaten zuen, besoa jasota, Cara al sol abesteko.
|
Horretarako
egoten zen zineman, eskolako maisua egoten zen moduan, txapel oker bikotea, gazteak esertzen ziren inguruan. Behin, Ordiziako zinemara sartuta –Raza filma eman zutela esango nuke; Alfredo Mayo, Jose Nieto eta aktore horiek zirela uste dut–, iskanbila itzela piztu genuen.
|
|
|
Oso maitea du musika ere. Baina nahiago lukeela erabat galduko balu dena berehala!, sindrome
|
horren
larritasunik gehiago ez izatearen alde.
|
|
|
Orduan jabugoaren esklusiba eduki bide zuen Alcalde tabernak. Geroago La Cepa tabernak eta Valles bodegoiak kenduko zioten esklusiba
|
hori
.
|
|
|
Langileen arazoez, arazo sozialez, eta horrelakoez zerbait aipatzen banuen, berehalaxe erantzuten zidaten lagunek ohiko arrunkeriaren bat: " zu beti politikaz"," orain ere politika alu
|
horrekin
". Bazirudien, futboleko auziak konponduz gero, konponduta zegokeela munduko injustizia.
|
|
|
Eta zehaztasunik txikieneraino egongo zitzaidan patua halaxe prestatuta, nire izango zenaren ondoan esertzea egokitu baitzitzaidan, berarekin hasi bainintzen berriketan. Han eta modu zehatz
|
horretan
elkartu ginen lau bikoteetatik hiruk aldarerainoko bidea egingo genuen gerora.
|
|
|
Bere gaixotasunaren lehen zantzuak besterik ez ziren izan. Larritasun
|
horren
ondorioz oheratuta egon behar izan zuen hilabete batzuetan.
|
|
|
Aukera oso onak zeuden Venezuelan, 1958an hango diktadore zen Perez Gimenez erori arte; orduan inmigrazio guztia itxita edo etenda laga zuen gobernu berriak.
|
Horren
ondorioz aldatu behar izan genuen gure xedea.
|
|
|
Otoitzak bazenekizkiela eta abar erakutsi behar zen, baina nik otoitzik ez nekien bat bera ere. Ezkonduko gintuen abadeak bazekien
|
horretan
ez nenbilela sobrante. Ikasi egin behar nituela esaten zidan berak, nik ezetz.
|
|
|
Ordiziara informeak eskatuta edo, bazekien nonbait lehen jaunartzerik ez nuela egin, konfirmaziorik ere ez, beraz.
|
Horregatik
zebilkidan hain temoso. Ezkondu bezperan Maria Victoria eta bi koinatugaien aurrean esan zidan:
|
|
|
Ezer asko gabe joaten zen hara jendea. Eusebio
|
horrek
, esate baterako, aldatzeko arroparik ere ez zeukan; neuk eman nizkion; oinetakorik ere ez, etxean egoteko zapatila pare bat besterik ez; baina labana handi bat bai ordea, bandoleroen tankerakoa, beti aldean erabiltzen zuena. Egun batez, lanera bidean, autobusera igo eta, ez dakit nola, nahi gabe inondik ere, oina zapaldu nion han zihoan arabiar bati.
|