|
2005
|
|
|
01 Kontinentearen erdigune lehorra leku aparta da
|
gure
planetan, eta biziz gainezka dago.
|
|
|
11
|
Guretzat
argazkia egiteko paraje polita da; eurentzat, denboratik kanpoko lekua. Munduaz duten ikuspegia azaltzen duen tokia.
|
|
|
Eta, ulertuaz batera, begirunea sortu zaigu naturarengana eta bertan bizi direnenengana. Altxor bizi dira orain
|
guretzat
, Australiako benetako izaeraren gordailu.
|
|
|
12
|
Gure
ibilbideko laugarren bisitagunea Romo da, Getxoko langile auzoa, Gobela ibaiaren ondoan. Oraintsura arte, Romo udalerriko herrigunerik xumeena izan da, baina bertako alde zaharra jende gaztez betetzen hasi zenetik hainbat etxe zaharberritu dituzte, eta gaur egun Romoko kale eta eraikinak ez dira gutxiago Getxoko beste herriguneetakoen aldean.
|
|
|
Baina safaria abiatuko den etxaldera heldu garenean bideoa jarri digute abentura hura zertan den azaltzeko. Eta orduantxe konturatu gara agian
|
guk
uste baino dibertigarriagoa izango zela. Batez ere esperientzia hartarako jantzi behar izango ditugun trajeak ikusita.
|
|
|
15 Izokin amuarrain mota bat da eta, berezitasunen bat aipatzearren, handiagoa dela esan genuke,
|
gure
lurraldean, han Asturiasen, ezagutzen ditugun amuarrainak baino askoz handiagoa. Zaporeari dagokionez, motel samarra da, eta nire asmoa zapore hori indartzea da.
|
|
|
Hiriko alde zaharrean dago, eta zurezko 173 etxetxok osatzen dute. Zatozte
|
gurekin
, zein dotorea den ikusteko.
|
|
|
25 Hementxe dago euskaldunon Arbola Santua,
|
gure
ohitura eta askatasunen ezaugarri. Aldamenean, juntetxea, Bizkaiko batzar nagusiak, ingurune ezin dotoreagoan, arbola zaharraren ondoan eta museo txiki batetik hurbil.
|
|
|
Arroketan,
|
gure
katagorria gogaiturik dagoâ? ¦ Eta halako bateanberriz sumatu du narrastien presentzia. Alarma jo du bere lurraldea defendatu behar duela jabetuta.
|
|
|
Oso amaiera txarra izan da bi borrokalarientzat eta
|
guretzako
ere zaila da irabazlea zein izan den bereiztea.
|
|
2006
|
|
|
Gogoan dut, aurretik, ezker abertzalearen eta, nolabait esateko, sistemaren arteko apurketa izan zela. EAJ estatutuaren bidetik joan zen, eta
|
gu
beste gauza batzuengatik borrokatzen ginen. Sasoi horretan pil pilean zegoen KAS alternatiba zeritzona.
|
|
|
Material bera erabiliz, tresna bat baino gehiago egiten dute primateek.
|
Gure
hurbilenekoa bonobo a da. Kongoko Errepublika Demokratikoan bizi da.
|
|
|
Baina joan etorriak alde batera utzita,
|
guk
hauxe ikertzen dihardugu: nola pasatzen den belaunaldi batetik bestera trebetasun eta ezagutza hori.
|
|
|
Bai txinpantze amak, bai gainerako helduek egonarri handia dute eta kumeak berez egiten duen edozein saiakera onartzen duteâ? ¦ Hauxe da nik irakasle/ ikaslehezkuntza deitzen diodan teoriaren funtsaâ? ¦ Nik irakasle/ ikaslehezkuntza deitzen diodan sistema, Japoniako eta beste hainbat herrialdetako hezkuntza sistema tradizionala da... Txinpantze basatiek ere
|
gure
heziketa mota bera erabiltzen dute.
|
|
|
Besteak beste, arrazoi honexegatik hasi nintzen txinpantzeak ikertzen. Nire asmoa
|
gure
asaben lanabesak eta jokabidea ezagutzea da.
|
|
|
Ozeano barean, Kaledoniako zuhaitz honetan zintzilik jarri diogu amua
|
gure
artisauari.
|
|
|
Belea da hain lanabes zorrotz eta fina egiteko gai den animalia bakarra,
|
gure
planetan.
|
|
|
|
Gure
arretari gogor heldu dio beleak, izan ere, tresnagintzan gizakion pareko trebezia duela erakutsi digu.
|
|
|
|
Guk
ere egin dugu halakorik, azken bi milioi t' erdi urteotan.
|
|
|
ANIMALIAK
|
GURE
ANTZEKO
|
|
|
Lehenengo lanabesak orain bi milioi eta erdi urte egin zituen gizakiak, eta gaurdaino uste izan dugu, animaliak ez zirela gaitresnak
|
guk
bezala egin eta erabiltzeko.
|
|
|
Intsektuen mundutik haratago, badira tresna bizidunak erabiltzen dituzten beste hainbat animalia ere. Euren ekintzek biziki mintzen dute
|
gure
gizatasuna.
|
|
|
Hegazti hau
|
gure
zaintzapean jaio zen Donjon des Aiges en orain zazpi urte inguru. Saiari, ostruka arrautza edo gezurrezko arrautza bat aurrean ipini eta honek senez nola jokatzen duen behatu duguâ? ¦ Hegaztiak zuzenean ekiten dio lanari.
|
|
|
Hartz zuriek berrehun bat mila urte eman dituzte erreinu honetan bizitzeko trebeziak garatzen. Eta hain nekezeskuratu dituzten egokitzapenetatik, larrua da
|
gu
engainatzeko asmatu duten hoberena.HOST VO: (01 05 38) Oi, larru zoragarri hori, hain zuria, hain fina.
|
|
|
ipar mendebaldera,
|
gure
planetari tenperatura hartzera.
|
|
|
gauzarik arriskutsuena da, ene ustez, errealitatea
|
guk
|
|
|
Horretaz gain,
|
guk
geure ibilaldi honetan ikusi dugun bezala,
|
|
|
harriturik dago
|
gu
ikusteaz...
|
|
|
gauzarik arriskutsuena da, ene ustez, errealitatea
|
guk
|
|
|
haserretzea. [01.24.06] Lasai ibiltzen uzten diegu,
|
gugatik
|
|
|
00:00:39: 21KONTALARIA [01.01.44] Eztabaida handia dago eguraldiaren nahasteazeta horren errudunez. Baina ukaezina da atmosfera taozeanoak berotzen ari direla, deltetako ura igotzen, izotzakurtzen, euriteak gogortzen, basamortuak aurreratzen etabasoak atzeratzen.KONTALARIA [01.02.06] Ushuaia Naturatik Nicolas Hulot etorri daAmerika ipar mendebaldera,
|
gure
planetari tenperaturahartzera. Garai batean, bi mila metroko izotzak estaltzenzuen haran hau.
|
|
|
[ON] Clauden espezialitatea, hieroglifoen hizkuntza da.
|
Gure
Champollion berezia da. (barre) NASSERAHori da! (barre) NICOLASGero arte, Nassera! NASSERAGero arte! OUT:
|
|
|
Ni, bigarrena izan naiz. Eta
|
gure aurretik
, estatubatuar arkeologo bat izan zen: Timothy Kendall.Berari bururatu zitzaion, hemen inskripzioak egon zitezkeela.Prismatikoekin begiratu eta hala zeudela iruditu zitzaion, baina ez zegoen ziur.
|
|
|
Harik eta, luzaroanEgiptotik aparte egonik, azkenean, ulertezin bihurtu zitzaizkienarte. Haientzat egiptoera,
|
guretzat
Erdi Aroan latina bezalazen: zera ofizialak latinez zihoazen idatziak, baina ez zenherriaren hizkuntza.
|
|
|
[01.20.46]
|
Gure
inguru guztian, Mut jainkosaren irudiak. Ea
|
|
|
gogorarazi eginbehar dira. Baina
|
gu
, kontu askoz ere zaharrago batek ekarrigaitu hona, [ON] Afrikako lehen zibilizazio handiak. Lehennazio handia:
|
|
|
Egipto apogeoan zegoenean, Nubia mendeanzegoen. Baina egun batean, boterea eskuz aldatu zen.NICOLAS [01.06.59] Ibaitik kilometro ta erdir, Jebel Barkal ensortu zen,
|
gure
aroa baino bederatziehun urte lehenago, Napata erreinu nubiarra. Hemengo faraoi beltzek agindukozuten Egiptoko inperioan, mila ta zazpiehun urtean lehenaldiz.OUT:
|
|
|
dira oraindik
|
gure
planeta zahar honetan. [OFF] Eta eragile
|
|
|
lehenengoa txipiroi erraldoiak filmatzen. Oraindik ere
|
gure
|
|
|
egiten dituzte... Esate baterako,
|
guk
beita bota eta txipiroi
|
|
|
Jope! Imajinatzen duzu
|
guk
ere hori galtzea! Zenbat leku
|
|
|
[01.07.31] Nolanahi ere, baso primarioek badute
|
gutaz
|
|
|
hauek ezin diote aurre egin
|
gure
kontsumitu behar aseezinari.
|
|
|
Bai, egia.
|
Gure
herrian belar direnak, hemen zuhaitzak
|
|
|
[01.16.27] Adibidez, nolakoak dira
|
gure
etxeko bioletak?
|
|
|
lilura moduko bat du animaliekiko:
|
gure
antzeko garuna
|
|
|
Pirañapolit bat da. Gaztea.NICOLASZenbat piraña mota daude. ALAINZenbat pirañaren mota dauden Amazonasko arroan. RAMIROBa,
|
guk
dakigula behintzat, bost bat edo.NICOLASZer, Amazonia osoan, alaâ? ¦. RAMIROBai. Amazonasko arroa osoan.
|
|
|
izan ere
|
gure
ta beste izaki bizidunen artean dagoen
|
|
|
desberdintasun bat da,
|
gure
etorkizuna ez dagoela zoriaren
|
|
|
Baina ez dakit zori horrek zuzendu ahal izango duen
|
guk
|
|
|
Ados.
|
Gure
gurbitza bezalakoa.
|
|
|
|
Gure
gurbitza bezalakoa.
|
|
|
hizkuntza erabili genuen: â?. Etzazue hori moztu, ez da
|
gurea
,
|
|
|
joateko ordua dela.
|
Guretzat
oso bide zaila da, baina
|
|
|
Eta semea, berriz, aitaren etxean. Zera,
|
guretzat
kontu
|
|
|
itsasoa lehen aborigenek. Timorko itsasoa da
|
gure aurreko
|
|
|
Gutxi bezalakoa.
|
Gure aldean
, oso bestela
|
|
|
[ON] Berezkoa dute ekologi sena.
|
Gu
gaur, aborigen eta
|
|
|
kontzeptu horretan, eta
|
guri
oso zail egiten zaigu bereizten
|
|
|
|
Guri
kontatu digutena azaleko istorioa da. Gaur egun, haurrek
|
|
|
baina
|
guk
lehen maila bakarrik daukagu entzuteko eskubidea.
|
|
|
bete behar diren istorio bat kontatzeko!
|
Gure artean
, eroso
|
|
|
01.22.47 Sua oso garrantzitsua da
|
guretzat
.
|
|
|
Bai,
|
gutako
batzuk animalietatik gatoz.
|
|
|
Bai.
|
Guk
ametsen lekuak zaintzen ditugu. Geure hizkuntzari
|
|
|
badira eta familiak elkarrekin jarraitzen badu, bai:
|
gure
|
|
|
01.41.23
|
Gure
bi urpekariek hainbat aldiz murgildu
|
|
|
forma eman ziotenei.
|
Gure
mundu materialistan eta
|
|
|
zela basamortu kiskalgarri ta soil batean. Eta
|
guk
gaur lehen
|
|
|
Hauen pozoia
|
gu
bezalako ornodunei erasotzeko garatu da.
|
|
|
Esku artean ibiltzeko, eskularruak janztea ezinbestekoa da. Bestela, pozoiak
|
gure
azala zeharkatu eta kopuru txikienarekin ere, hogei minutuan hil egingo gintuzke igeltxoak. Honako hau pozoi igel urrekara dugu, oso pozoi indartsua daukan anfibioa.
|
|
|
Espezie asko galtzeko zorian daude eta beste batzuk galdu dira jada. Noiz eta oraintxe, euren azaleko jarioan
|
gure
gaitzetarako sendabidea bilatzen hasi berri gaudela.
|
|
|
Beraz, laster animalia pozoitsuak
|
gure
aliatu izan litezke. Zer onura lor genezake itsas suge olibakararen pozoitik?
|
|
|
Ez al da zoragarria gizakiok zauritu edo hiltzeko gai diren animaliak
|
gure
gaixotasunak sendatzeko gauza ere izatea?
|
|
|
Baina janariari egiten diona,
|
gure
gorputzari ere egin diezaioke.
|
|
|
|
Guk
, ostera, beste zeregin batzuetarako erabili nahi dugu proteina hau.
|
|
|
Baina beste narrasti batzuk ere
|
gure
salbatzaile izan litezke.
|
|
|
Gila munstroek duten exenatida horrek antz handia duodoleko azukrea orekatzeko
|
guk
sortzen dugun hormonarekin. Zelulak estimulatzen ditu gehiegizko azukreari aurre egiteko.
|
|
2007
|
|
|
Bai, eta
|
guk
badakigu baten bat nor den. Herrian esan digute.
|
|
|
kumea egiteko leku segurua aurkitzea.
|
Guk
, berriz, ernari dagoen ustearekin aukeratu dugu (Claudia) lepokoa jartzeko. Baina ernari dago benetan?
|
|
|
|
Guk
geuk asmatu dugu jakiteko moduren bat. Old Crowra bagoaz behinik behin, karibuekin bat egiteko.
|
|
|
Nola aurkituko dugu? Bueno, bi indar dauzkagu
|
gurekin
: zaharra eta berria.
|
|
|
|
Gure
karibuak, Claudiak, hementxe egon behar du nonbait, beste ehunka bururen artean. Zortea izan dugu:
|
|
|
Dena bakean dago, tendoien klaskak baino ez ditugu entzuten. Albotik igarotzen dira,
|
gugatik
arduratu gabe. Oso atsegina da honela ikustea, migrazioan doazela.
|
|
|
Baina ikusi gabe ez dugu jakingo ernari dagoen ala ez. ... Oraintxe bertan igaro da
|
gure
albotik. Baina ez dugu ikusi.
|
|
|
Eguntxo bat ere ez
|
gure
karibu kumea jaio dela eta gizakiok baino askoz azkarrago ibiltzeko gai da.
|
|
|
Claudiarena ere bai? ...
|
Guk
Kaktovik en itxaron besterik ezin dugu egin, arnasari eutsita. Claudia helduko da?
|
|
|
... Jakiteko modu bat baino ez dago: azken elkarketa prestatuko dugu
|
gure
heroiarekin.
|
|
|
Artikoko Basabizitzaren Babesleku Nazionalean debekatuta dago helikopteroak ibiltzea. Dena den,
|
guk
airez joan behar dugu, migrazio honen nondik norakoak hobeto ulertzeko. ... Hegazkin txikitxo hau erabili dugu, beraz.
|
|
|
... Hegazkin txikitxo hau erabili dugu, beraz.
|
Gure
pilotua, Tom, ondo gertatuta dago ekintza zail eta arriskutsu hau egiteko; bera bezalako asko ez dago.
|
|
|
Hurbilago gaude. ...
|
Gure
karibua muino horren beste aldean dago. ... Claudia aurkitzerik izango ote dugu, kumea bizirik daukan jakiteko?
|
|
|
Itzel.
|
Guk
oraindik ez dugu ikusi, baina eskerrik asko. Gero arte.
|
|
|
Hauxe da benetan munduaren azkena.
|
Gu
goazen lekuan ez dago biderik, kilometroetan eta kilometroetan hauxe baino ez.
|
|
|
Hauxe da
|
gure
emeetako bat. ... Claudia jarri diogu izena.
|
|
|
Eta atzeratzea arriskutsua da beti. ... Dena den,
|
guk
gure bidaia ezin dugu hasi karibuak abiatzen ez badira. Itxaron egin dugu ba.
|
|
|
Eta atzeratzea arriskutsua da beti. ... Dena den, guk
|
gure
bidaia ezin dugu hasi karibuak abiatzen ez badira. Itxaron egin dugu ba.
|
|
|
80 km orduko abiadura hartzen dute. Euren mesederako, karibuen atzetik
|
gu
bakarrik ez gabiltza eta.
|
|
|
... Old Crown denak dira karibuetan adituak; baina benetako jakinduria zaharrek daukate.
|
Guk
ikusi nahi dugun gizona ez dago herrian. Bere enborrezko etxera joan da, karibuei itxaroteko.
|
|
|
Orain likaonak sakabanatuta daude. Batzuk
|
gure
atzean geratu dira eta honantz datoz. Bi edo hiru hor aurrean daude.
|
|
|
31 39 Ezer gertatzen bada, lehoiek ikusten bagaituzte eta
|
guganantz
badatoz, ez egin lasterka. Geratu geldi.
|