|
2000
|
|
|
Debagoieneko zazpi euskara elkartek (AED, Jardun, Pagedar, Laixan, Axtroki, Loramendi eta Idolaz) Goiena izeneko kooperatiba sortu dute, helburu garbi batez: euskara hutseko telebista, astekaria eta zerbitzu telematikoetarako sare bat sortzea,
|
horretarako
Euskaltelek laster jarriko duen zuntz optikoa baliatuz. Herri bakoitzak bere kabuz burutzea baino, nahiago izan dute egitasmoa eskualde mailara hedatzea.
|
|
|
Hasi dira erabiltzen tarte horretako adierazmodu asko besteak beste atentatuaren erantzukizuna egiten duenarena dela eta ez litzateke beldurrik izan behar beste asko erabiltzeko ere. EHk edo HBk egunerokotasunean ez dago diferentziarik oraindik gero eta garbiago erakutsi du ETArekiko bere autonomia eta
|
horretarako
behar besteko tresneria terminologikoa atera du kapela azpitik.
|
|
|
eta abarrekin. Euskalkietan egon daiteke forma asko jerga horretara eraman daitezkeenak, baina
|
horretarako
gazteak forma hauetara eraman behar dira. Ez da erraza baina hasi egin behar da.
|
|
|
Hori beste gauza bat da, eta hor bai, hor behar da eztabaida bat, baina ez euskaraz euskalkietan idatzi denean
|
horretarako
eredurik ez dagoelako. Beharbada, urte luzeetan beste bide batzuetatik ibili ondoren, ostera atzera begiratzerakoan ereduei begiratzen jakin ez delako edo.
|
|
|
Euskaltzaindian, Jagon sailaren egitasmoen artean, badago
|
horretarako
lantalde bat sortzeko asmoa. Hori idatzita dago, onartua eta hurrengo hilabeteetan hasiko gara bilerak egiten Euskaltzaindian gai hau nola eraman daitekeen aztertzeko.
|
|
|
Honela, batetik ipuin entretenigarriak egitea; eta bestetik, ikusita haurrak gero eta lehenago hasten direla hizkuntzak lantzen, euskara eta ingelesa uztartzeko bilduma sortzea otu zitzaigun. Asmoa ingelesa irakurtzen eta ikasten laguntzea zen,
|
horretarako
bide berri bat eskainiz.
|
|
|
Duela sei urte bete zituen zigorraren hiru laurdenak eta, beraz, aske luke aspaldi. Arrosadia auzoan bere egoera salatzeaz gain, Kiko askatzea eskatzen ari da
|
horretarako
sortutako plataforma.
|
|
|
Mugimendu horrek pobreziaren mundializazioa, pobrezia emakumeengan erortzea, gizarte bazterketa eta herrialde pobreen kanpo zor ordaintezina salatzen ditu, eta horren guztiaren eragile gisa merkatu librea eta kapitalen zirkulazio librea. Emigraziorako eskubidea aldarrikatzen du, gizarte bazterketa salatuz, eta, zentzu horretan, gobernuei herrialde pobreen kanpo zorra deuseztatzea eskatzen die,
|
horretarako
herrialde bakoitzean erreferendum bat egin dadila aldarrikatuz.
|
|
|
Uriarteri, futbolari onei legez, taldean moldatzeko denbora eman behar zaio, eta
|
horretarako
ehun bat egun ditu gutxienez. Ez dadin batzuek ez besteek estutua izan, alegia.
|
|
|
Bera umea zelarik, garaile ateratako frankismoaren aurrean jarrera tinkoa agertu zuen arlo guztietan, euskaltzale amorratua izan zen, garaiak
|
horretarako
ez zeudenean, politikan inplikatua, kartzela eta deportazioa jasandakoa...
|
|
|
Ez, andrea. Batek esango dit orain ez zela honako hau
|
horretarako
une egokia, oraingo honetan Madrilgo eserlekuak betetzeko izenak behar zirela, besterik gabe, han gure ahotsa entzun dadin. Eta egia da:
|
|
|
Ez da ordea, ohiko iritzi trukaketa, ezta bakarrizketa bat ere; narratzaile batek gertakarien kontaketa egiten digu. Protagonistak jazz munduko pertsonaia baten ezaugarriak dituenez, zer hobe
|
horretarako
Iñaki Salvador baino, istorioak bere neurrira egindakoa dirudi-eta. Hain zuzen, bera gabe, ezinezkoa izango zen lan hau fundamentuz taularatzea.
|
|
|
Irakasleen formakuntzari dagokionez honako puntuak dira lortu beharrekoak, didaktika taldeak osaturiko txostenaren arabera: ...rain arteko oinarrizko prestakuntza (Glotodidaktika I eta II ikastaroak) sistematizatu eta berritu; egungo diplomaturaren ordezkoa abian jarri; herrialdez herrialdeko 3 urteko planak osatu; lan talde nazionala sortu; jardunaldien eta bileren bidez formaziorako testuinguru egokiak sortu; espezializazioa bultzatu; eta didaktika foroetan parte hartu.AEK k bere kurrikulu propioa garatzeko asmoa du eta
|
horretarako
HABEk burututakoa ezagutaraziko dute lehenik, ondoren dokumentua aurkeztu, eztabaidatu eta diseinatzen joateko.
|
|
|
Eskari bereziei dagokienez, bulego tekniko bat sortu eta hor landuko dira plan desberdinak. Autoikaskuntza ere landu asmo dute AEK ko didaktikariek,
|
horretarako
lantalde berezia sortuz.
|
|
|
Funtzionamenduak ere bere bilakaera izango du eta alor desberdinetan plangintzak zehaztea bultzatuko da
|
horretarako
lan talde bereziak sortuz. Teknologia berriek ere euren tokia izango dute, informazioaren trukaketa hobetzeko sare bat antolatzeko asmoa baitago.
|
|
|
Orotara 270 bulego ditu zabalik Euskadiko Kutxak. Arduradunen esanetan, ez dute albo batera utzi beste entitate baten sare bat eskuratzea aukera izanez gero,
|
horretarako
nahikoa likidezia baitu Arrasateko entitateak. Aukera hau azken aldiko hedapen politikaren osagarri izango litzateke.
|
|
|
Mikel Zabala historialariak sorginkeriaren gaia landu du liburu honetan, Bizkaiko lurraldera mugatuz eta
|
horretarako
jarduera honek isla garrantzitsuena izan zuen garaia hautatuz: XVI eta XVII. mendeak.
|
|
|
Aurtengoak berezitasunak izango ditu. Batetik, aurtengo gai nagusia mundializazioaren aurkako protesta izango da eta
|
horretarako
antolatu da hainbat ekitaldi. Bestetik, orain hilabete batzuk Millauco Mac Donald' saren aurka laborariek eginiko ekintza dela-eta espetxeratutakoei sostengua emango zaie jaialditik.
|
|
|
Mungian Mungiko euskara, Durangon Durangokoa, Arrasaten Arrasatekoa eta Lekeition Lekeitiokoa, laburdura, fonetismo eta guzti? Esan bezala, hartu ere hartu izan den bidea da, baina askok uste du berbetarako eta idatzirako mailak bereizi behar direla, eta azken
|
horretarako
eredua bizkaiera batuak ematen duela.
|
|
|
Ba al dago zurrunbilo horretan aurrera egiterik? Bai, eta
|
horretarako
aurkeztu dugu gure trantsizio proposamena. Honetan dauden klabeak oso zehatzak dira.
|
|
|
Baina
|
horretarako
trantsizio txiki bat pasa behar izan dugu. Aipatutako egoeratik gaur eguneko gutxi gorabeherako orekara iristeko, urte arraroak, eskapistak, pasa behar izan ditugu.
|
|
|
" Naparraren" heriotzaren bertsioetara heldu gara eta, mingotsa izan arren, mahai gainean geratu da gaia. " Guk ez dugu zalantzarik, Batallon Vasco Español izan zen gure semea desagertarazi zuen taldea eta
|
horretarako
baliatu zuen Escaleras zator edo zelatari hura. Datu ugari ditugu hala izan zela sinesteko, Jose Miguel pertsona erreferentziala zen, interrogatorio zenbaitetan poliziak Naparrari buruz jakin beharrekoa bazekiela jakinarazi zien zenbait atxiloturi, Efe agentziaren muntaia poliziala (orduko Efeko norbaitek onartu zigun bezala)...".
|
|
|
Zuk, Amets, ez daukazu baserritarretik asko, eta nik oraindik gutxiago. Beraz, nahiz oraindik ez den nabari, jendea ohar dadin bertsolaritza ez dela bakarrik baserritarren gauza,
|
horretarako
lagunduko du...
|
|
|
Estatuen menpe gaude, Europako Kontseiluak izugarrizko ahalmena du. Batasun politikoa behar da eta
|
horretarako
oinarrizko eskubideen karta sartu. Euskal Herriak bere ordezkaritza izan dezan nahi dugu.
|
|
|
Horrekin gehienez ere 25.000 urtetara iristen zara, gehiago ez. Beste gai batzuk erabiltzen direnean (potasioa, argona, uranioa),
|
horretarako
beste aurkikuntzak behar dituzu. Esate baterako Afrikan sumendietatik ateratako errauts horiek.
|
|
|
Ainhoa Fernandez de Arroyabe eta Olatz Arregi irakasleen eskutik, ikuslea harrapatzen duten filmen estrategia nagusien garapena eta bilakaera aztertzea du xede ikastaldi honek. Eta nor hobe
|
horretarako
Alfred Hitchcock baino. Bere zinemaren izaeraren inguruan sortu eztabaida non pausatzen den ere finkatu nahi da.
|
|
|
Inkestetan, manifestazioetan eta hainbatetan presoen gaineko aldarrikapenarekin Legebiltzarrak esandakoa espreski entzun nahi dugu, eta
|
horretarako
erakunde kanpaina hau antolatu dugu, talde, elkarte eta erakundeei ea Legebiltzarrak egindako interpretazioekin bat datorren galdetuz
|
|
|
THC eta cannabidiol sustantziek estafilokokoak eta estreptokokoak hiltzeko ahalmena dute. Baina
|
horretarako
gizakiarentzat gehiegizkoak liratekeen dosiak erabili lirateke.
|
|
|
90eko hamarkadan ezagutza hedatu eta oinarririk gabeko efektu negatiboak desmitifikatzen hasi dira apurka apurka. Baina oraindik ikerketa ugari egin da eta
|
horretarako
traba ugari gainditu
|
|
|
LEHENIK ETA BEHIN, UAk jorratutako bideari jarraituz, euskal nazio eraikuntzaren egitasmoaren desatxikimendua garbiki planteatzen du eta
|
horretarako
euskal nortasunaren indar soziala ukatzen dute (Arabako gehiengo zabal batek bere burua euskal hiritartzat jotzen badu ere, eta irakaskuntzan, euskaldun ereduak aukeratuenak izan arren), abertzaletasunaren indarra gutxietsiz (arabar hautesleen %40k indar abertzaleen hautua egiten du) eta Arabako eskualdeen errealitate soziologikoa desitxuratuz (Arabako zortzi eskualdeetatik espainolismoa soilik G...
|
|
|
Bai, baina
|
horretarako
arraunlariok agindu behar genuke, gaur egun" arraun munduko esklabuak" baikara. Gu, arraun munduan, ur gainean egoteko gara, erabili eta botatzen diren horietakoak gara, gehiago ez.
|
|
|
ARALAR ildoko kideek aspaldian ahoz eta idatziz adierazten ari direna txosten batean agertu dute ezker abertzaleko korrenteko kideek. Gaur egun, ezker abertzaleak daraman bidearekiko desadostasunak agertu ondoren, bide politikoen hautu garbia egin behar dela diote,
|
horretarako
aukerak dauden bitartean. Besteak beste, ETAk jadanik herriaren legitimaziorik ez duela diote, bide instituzional guztiak erabili behar direla, hauteskunde guztiak barne.
|
|
|
Goierriko herri honetako Gazte Asanbladakoek orain dela dozena erdi urte zegoen irratia berriz ere martxan jarri nahi dute, eta
|
horretarako
200.000 pezeta behar dituzte.
|
|
|
Orain, Ordiziako Gazte Asanblada irratia birmuntatzeko asmotan dabil, eta
|
horretarako
dirua biltzeko kanpaina bati ekin dio, bere arduradunetako bat den Aitor Gartziak adierazi digun bezala: " Beste ekintza bat bezala planteatzen dugu; oso ongi funtzionatzen zuen eta berriz ere emititzen ikusi nahi dugu".
|
|
|
Akordio aber tzalea beharrezkoa da eszenatoki berri baterako prozesua zabaltzeko, Madril eta Parisetik jartzen dizkiguten blokeoei aurre egiteko, egungo konfrontazio parametroak gainditzeko eta bi Estatuetan prozesu demokratiko bat eratzeko. Horixe da apustua eta gehiengo abertzalearen nahia, baina
|
horretarako
adorea eta ausardia behar da.
|
|
|
Bigarrengoan, berriz, ikas estrategiak deskribatu eta sailkatu egiten dira. Beste gai oso garrantzitsu bati ere heltzen zaio liburuan, hots, ikas estrategiak erabiltzeko entrenamenduari,
|
horretarako
apropos diren ariketa batzuk eskainiz.
|
|
|
Ulertzekoa denez, lehenik, sindikatuei begiratzen zaie, nahiz eta
|
horretarako
beren jarrera burokratikoak baztertu eta militanteak indartu dituzten. Testuinguru horretan, txostenak, Gorinne Gobin aditu zorrotzaren kritika ezin gogorragoa biltzen du, eta, bertan dioenaren arabera, sindikalgintzak, Europan ageri denez, gaien kudeaketan begirunez eta duintasunez esku hartzeko irrikatan dagoen" bazkide" baten modura jokatzen du, eta" lobby" moderatu baten gisara ageri da, Jacques Delors eta haren moduko agintariei hain atsegin zaizkien" elkarrizketa" arauak zintzo betez.
|
|
|
EUSKAL medio desberdinetako hamairu kazetarik ez zuten izan Europako Batasuneko estatuburuen gailurra jarraitzeko aukerarik, Frantziako Barne Ministerioak
|
horretarako
baimena ukatu zielako. Indar euskaltzale eta zenbait kazetal erakunderen salaketa izan du jarrera honek, besteak beste Mugarik Gabeko Kazetariak elkartearena.
|
|
|
Ez ordea beisbol makila edo egur sendoekin eta aurpegia estalirik desfilatuz gero, Iruñean Madrildik etorrita lehorreratu ziren faxista asko moduan. Eta, jakina, hauek
|
horretarako
eskubidea badute, berdina dute kontramanifestazioa egin gura dutenek. Poliziaren lana bien arteko borroka saihestea litzateke baina ez lehenak babestuz eta bigarrenak egurtuz.
|
|
|
Zurrumurruek, hain zuzen ere, hemen kokatzen dute aipatzen ari garen albistea: Prisaren laguntzarekin EAE mailako telebista eta irrati sare konpetitiboak antolatu nahi omen ditu EAJk,
|
horretarako
Canal Bizkaia eta Canal Gasteiz baliatuz, baina baita bere inguruko enpresariek kontrolatzen dituzten zenbait FM ko frekuentzia ere, hauen bidez, trukean, Canal Dial emango litzatekeelarik.
|
|
|
Bestetik, diru hori sustapenera joango da, aisialdira. Eta
|
horretarako
hainbat produktu jarri dugu abian. Liburua produktu klasikoa da, baina haur eta gazteentzat filmak eta, batez ere, bideo jokoak, besteak beste, oso erakargarriak dira.
|
|
|
Gure departamenduan euskara, kirola, gazteria eta aisialdia biltzen dira. Guk garbi dugu datozen lau urteotan kirolean, gazterian eta aisialdian mugitu behar dugula eta
|
horretarako
elkarlana bultzatuko dugu.
|
|
|
Elorrioko Hiria Bizkaian izendatu zen (1964an) lehenengo Osotasun Monumental Historiko Artistikoa da, eta
|
horretarako
arrazoiak soberan ditu: Bizkaiko zaindari den San Balentinen sorterria, bi parrokia, Erdi Aroko hilerri bat, 20 bat jauregi eder, bederatzi gurutze artistiko, 69 armarri eta beste zenbait monumentu ditu.
|
|
|
Egia izan daitekeena da komunikabideek behar bezala ez lantzea baina leku emateak onurak ekarri behar dizkio berez. Formula egokiak bilatu egin behar dira eta
|
horretarako
formula desberdinak landu zer lortu nahi den jakinez.
|
|
|
Esan dudan bezala" Euskaraz Mintza" programa kontestualizatu egin behar da, eta
|
horretarako
nola sortu den kontatzea baino hoberik ez dago. Jakina denez gaur egun dena planifikatzen da eta dudarik ez dago dena planifikatu egin behar dela erakunde bakoitzak eta erakunde bakoitzaren barrenean pertsona bakoitzak ere, gure kasuan hizkuntzaren inguruan, zein betebehar eta zein helburuaren atzean egin behar duen lan barneratzeko.
|
|
|
Orduan, inguru zabal hauetan leku bakartia topatzea ia ezinezkoa da. Ibilbide honek urtegirik garrantzitsuenak inguratzen ditu (Albinakoa ere bai) eta
|
horretarako
Gipuzkoako hego mendebaldeko ertzean sartu irten ere egiten du, Deba Garaian, hain zuzen ere. Azkenik, lehenbiziko zatian eki iparrerantz abiatu ostean, euskara nagusi den arabar lurralde bakarretik itzuliko gara:
|
|
|
Aipamen honekin lotzen badugu epilogoaren amaieran dioena, garbi ikus genezake, Atxagaren ustez, Sarrionandiaren literaturak eta dudarik gabe adierazten duen joera etikoak nabigatzera badaramala, nahiz eta hartu lukeen portuaren ideiarik ez duen, eta nabigatu egiten duela" Baina nabigatzen ari da. Eta oraingoz, hori da funtsezkoena." (141) Beraz, nabigatzailearentzat egitea posible zaion eta ezinbestekoa duena egiten du, nabigatu,
|
horretarako
sortua balitz bezala.
|
|
|
Sarrionandiarengana ere heltzen da Verlainez geroztiko agindua: musikalitatea oroz gainetik, esatea merezi duen eta poesiari iradokior zaion horrek belarriari ere atsegin eman behar dio, eta
|
horretarako
hitzen hotsaren, perfilen eta adieren armoniak gidaturik osatzen du poetak bere mintzaira hain karakterisitiko hori.
|
|
|
Esan bezala,
|
horretarako
hirugarren pertsonako narratzaile estradiegetikoa darabil. Honek fokalizazioaren bidez hiru pertsonaia ezberdin hauen sentimendu eta egoeren berri emango digu.
|
|
|
batetik, Alvaroren izaera ezagutarazteko lekukotasunak eskaintzen dizkigute: " izan ere, protagonista eta bere koadrilaren artean bada horrelako inkomunikazioa galarazten duen murrurik, Alvaro hainbat alditan bakardadearen bila ihes egitera behartzen dutenak."; bestetik, belaunaldi jakin baten lekukotza eskaintzen digu,
|
horretarako
beste pertsonaia batzuk gehituz:
|
|
|
Antza denez, zenbait ipuinetan denboraren zatiketa bat egiten du, iraganak zoriona adieraziz, eta orainak, berriz, aurrerapena eta kaltea. Honela, denboraren iragaitearen garrantzia azpimarratzen da narrazio askotan
|
horretarako
iraganekoak kontatuz, batzuetan horiek orainaldiko egoerara ekarriz.
|
|
|
Edozein herrialdetako liburu salduenen zerrenda begiratzea aski da konturatzeko horien artean literatura ona salbuespena dela. Gil Berak esan duen bezala (Ostiela 9, 23 orr.)" edozein literaturan gehiena zaborra da", baina gure literatur mundu nimiñoan ez dugu literatura ona, ez hain ona eta kaskarra desberdintzeko ohiturarik, ez
|
horretarako
tresna ikonografikorik (bilduma ezberdinak, adibidez). Lagun batek esan zidan, behin, euskal literaturak abenturazko eleberrien eta best-sellerren beharrean zegoela, hots," bigarren mailako" literatura baten beharrean.
|
|
|
Zarauzko Lanbide Eskolako sortzaile eta zuzendari izan zen fraidea hartu du oinarri
|
horretarako
Andoni Egañak, haren bi argazki ikusi eta gero. Francoren aurrean ageri da bietan Egañak eleberrian Frai Kandido deitu duena.
|
|
|
Aitzitik, gure ustetan, ez da batere argia bigarren plano horrek eleberrian betetzen duen lekua. Antza denez, Dionisosen jokaera ulertzeko giltza azaldu nahian dabil, baina,
|
horretarako
beharrezkoa izango litzatekeen pertsonaiaren barne munduan sakontzeko ahaleginik ez du egiten. Bestalde, gainerako pertsonaien hainbat gogoetaren berri ematen badigu ere, ez da beraien barne munduan sakontzeko ahaleginik sumatzen, pertsonaia lauak aurkeztu nahi dizkigu eta.
|
|
|
Hain zuzen ere, XVI. mendeko ohituren berri ematen digu,
|
horretarako
Sebastian deituriko pertsonaia baten bizipenak gogora ekarriz. Gainera, ohituren deskribapenak eta gertakari guztien gorabeherak hilketa batek eragindako harilkatuko ditu.
|
|
|
pertsonaia talde baten barne mundua islatzen denean. c) Aldakorra: pertsonaia anitzen barne mundua islatu nahi denean,
|
horretarako
fokalizazioa pertsonaia batetik bestera mugituz.
|
|
|
Mundua aldiberekotasunean ulertzeko aldarrikapena egiten da. Literaturari bagagozkio, testuaren interpretazio anitzerako aldarrikapena da,
|
horretarako
beharrezkoa delarik ahots ezberdinen parte hartzea, polifoniaren erabilera aldarrikatuz. Hartara, ahots ezberdinen testuratzea egon ohi da sarri.
|
|
|
Baina, azken mendeotako politika ikusirik eta Konstituzioa aldatu ezik, arriskuak hor daude, makiavelokeriaz baliatzen badira. Dena dela,
|
horretarako
biderik aukerakoena, gurasoei aukera ematea dela deritzat, eskola libreetan jarraitu nahi dutenei horretan utziaz. Jarraian dio E. Lluch ek:
|
|
|
Egiazki, bakerik nahi baldin badugu, guztiok elkar errespetatu beharra dugu, naturalezak eman diguna bizirik iraunarazteko eskubidea emanaz eta laguntzak eskainiz. Eta
|
horretarako
legezkoena da epaitegietan bakoitzak bere burua ondoen defendatu ahal izateko egokien zaion hizkuntzaz baliatzea.
|
|
|
Munduko gerrate izugarri baten ondotik onartua baliagarri ez bazen, ea beste gudu baten zain egon beharra ote dugun. Demokrazia herriaren burujabetza da eta
|
horretarako
ez dago grekeraz asko jakin beharrik, demokraziak zer esan nahi duen jakiteko. Adibide soil bat jartzekotan, ni konforme nengokeela gure hizkuntza, Europan diren hizkuntzetarik zaharrena, legez bizirik jarraitzeko neurriak hartuko balira, gainera gogoan izanik Frantzia eta Espainiako hizkuntzarik zaharrena dela euskara.
|
|
|
Adibide soil bat jartzekotan, ni konforme nengokeela gure hizkuntza, Europan diren hizkuntzetarik zaharrena, legez bizirik jarraitzeko neurriak hartuko balira, gainera gogoan izanik Frantzia eta Espainiako hizkuntzarik zaharrena dela euskara. Baina
|
horretarako
Frantziak bere Konstituzioaren 2 artikulua aldatu beharra duela eta era beran Espainiakoak bere 3 artikulua, horrela izan ezik gure euskararen ukapena zelako eta aldi berean baita ONUren adierazpenarena ere.
|
|
|
Gurasoek hautatzen dutenaren arabera, maila guztietako ikasketak beraien hizkuntza jatorrean egiteko aukera emango zaie. Aldi berean, hizkuntzarekin batean bertako kultura jatorraren irakaskuntza ere bermatu nahi da,
|
horretarako
beharrezko diren irakasleak prestatuz.
|
|
|
Nire liburu honen aipamen soilak ez du ezertarako balio, bertan agertzen nuena ulertu ezik. Baina
|
horretarako
ere elebiduna izan behar.
|
|
|
Esan dezatela nor noren menpe egon behar duen, Europa Frantziarena ala Frantzia Europarena? Horregatik, Frantziak aintzat hartzen ez bagaitu, Estrasburgoko Parlamentura jo ezinik ez dugu, eta
|
horretarako
biderik egokiena Europako Ombudsmanaren bidez joatea litzaiguke.
|
|
|
zeritzan artikuluarekin (ikus Diario de Noticias, 1999ko urtarrilaren 15ekoan). Izan ere,
|
horretarako
zein egokiago Jimeno Jurío baino. Nafarroako euskarari buruz ezagutzen dudan libururik hoberena, historian zehar izandako gorabeherak hain bikain eta zehatz jasotzen dituena, dagoeneko aipatu dugun Navarra.
|
|
|
Astebete konposatua1999ko udaberrian zehar osatu zen. Behin egunkarietako ale guztiak eta ETB1 zeinETB2ko emanaldi guztien grabazioa eskuetan genituela, bakoitzaren eduki analisiariekin zitzaion,
|
horretarako
diseinatutako fitxa batean oinarrituz. Egunkarien kasuan, artikulu guzti guztiak hartu genituen kontuan (hamar milatik gora), eta bakoitzarenpisua ponderatu ondoren (Budd eskala baten bitartez), hauexek neurtu genituen:
|
|
|
Adibidez, Gasteizko Jaurlaritzak berak hartutakoerabaki baten berri ematen duenean, berri ematea (prentsaurrekoa esaterako) herrialdebatean gertatzen da, baina eragina Euskal Autonomi Erkidego osora heda daiteke.Ezberdintasun hori neurketak egiteko erabili dugun metodologiaren ondorioa da: izanere, gertaerak leku jakin batean gertatzen dira gehienetan (eta
|
horretarako
erabili dugunneurketa unitatea herrialdea izan da, Iparraldea bere osotasunean herrialdetzat hartudugularik). Oso gauza gutxi gertatzen dira, esaterako, Euskal Herri osoan aldi berean (eguraldia, euskararen aldeko kanpaina bat, e.a.). Toki jakinetan gertatu baina eraginaEuskal Herri osoan duten jazoerak, ordea, askoz gehiago dira.
|
|
|
Ondoko lerroetan, kanal bakoitzaren berezitasunei egingo diegu kasu,
|
horretarako
egun osoko programazioari erreparatuz. Aurrerago egingo dugu prime timedelakoan gertatzen denaren azterketa.
|
|
|
Azpiatal honen hasieran azaldu dugu albistegien aukeraketa egitean Iparraldearen Orena saioa kanpoan utzi dugula, bai eta
|
horretarako
arrazoiak eman ere. Honainoiritsita, hauxe argudia lezake norbaitek:
|
|
|
1977an sortu zen ElPais egunkaria argitaratzeko, eta denborarekin lotura estuak eratu dira bera eta Santillana argitaletxearen artean, zeina, azken batean, bere hedapen estrategiaren oinarriaizan den. Gaur egun kultur industria gehienetan dihardu, esan bezala, nagusitasun posizioetan guztietan ere, nahiz eta
|
horretarako
kanpoko hainbat enpresaren laguntzaere behar izan duen. Prentsan, El Pars egunkaria eta El Pais Semanal dira berarenproduktu nagusiak.
|
|
|
RTVErentzat Estatu mailako lau programa deskonexiorik gabeeta bi deskonexioak egiteko aukerarekin; Autonomia Erkidegoetako zerbitzupublikoentzat berriz, hedapen autonomikoko hiru programa deskonexioak egitekoaukerarik gabe eta bi zonaldekako deskonexio aukerarekin. Besteak, berriz, zeharkakogestioan emango direla zehaztu da,
|
horretarako
dagokion Aginteak zabaldu beharrekodeialdietan eta horien eskuragarritasunaren arabera. Emakidak hamar urtetarako izango dira, sistema analogiko guztietan bezala, iraupen bereko denbora tartetarako luzagarriak.
|
|
|
Alabaina, askoz egokituagoa da Estatuaren aniztasun politiko kultural territorialari dagokionean.Zentzu honetan, nahiz eta Autonomia Erkidegoen arloaren gaineko eskuduntzak mugatuak diren eta zenbait gaitan goitik behera Estatuaren araudi eta jarrerek baldintzatuta dauden, zentralista beti; oztopatzaile askotan komunikabide autonomikoekiko; zatikatzaile gehienetan?, aukera errealak dituzte hauek beren inguruetan egiturapropioak eta ezberdinak garatzeko. Hala erakusten du EITBren esperientziak berak, nahiz eta
|
horretarako
Estatuak ezarritako lege mugetatik harago joan behar izan duenzenbaitetan, edo horren zirrikituak baliatu, EITB bera sortu edo bigarren kanala zabaldu zenean bezala. Lurraldetasunaren arlotik ere ETB1en seinalea Iparraldera normaltasunez hedatzea lortu da; ordea, Nafarroako hedapena ez da osoa, ezta ofizialaere.73
|
|
|
...zio eta prozedura politikoak demokratizatzen lagunduko zuena etaekimen publiko europarrari ere lehen Estatuena bakarrik zen ikus entzunezkoa gizarte balio batzuk bideratzeko funtzioa atxikitzen dizkiona; eta azkenik, gero eta indar handiagoarekin, ikuspegi ekonomiko industriala ere, zeinetik lehiakortasunean irabaztea, garapen teknologikoa sustatzea eta enplegua sortzea diren lehentasun larrienak,
|
horretarako
Europar mailako ikus entzunezko enpresa taldeak eratu beharra ikusten delarik.
|
|
|
Aurrez merkatua zenbait arlotan
|
horretarako
aproposa ez dela kontsideratzen da, hala nola haurrakedota egile eskubideak babestean. Horietan, beraz, interes orokorra eta interbentzio publikoa merkatuarenaurretik eta gainetik jartzen dira.
|
|
|
Erakunde arauemaile honen araupetze funtzioa mugatua da, hortaz6, eta gaur egunCSAren zeregina gehiago da aholkularitzarena, arauketari dagokionean behintzat,
|
horretarako
sistemaren gertuko jarraipena eginez. Alabaina, horrek ez du esan nahiindar exekutiborik edo eragin ahalmenik ez duenik.
|
|
|
Sistemaren egiturari dagokiolarik, legeak atal edo sektore publiko oso batenzehaztapena egin du, sistema horren funtsezko ardatz gisa7 Azken eraldaketarenondoren, sektore hau France Television telebista korporazioak, gaur egun bere baitanFrance2, France3 eta La Cinquieme sozietateak hartzen dituena?, Reseau Outre mer, irrati telebistakoek, Radio France eta Radio France Internationale irratiek eta InstitutNationale de l. Audiovisuel (INA) eta ARTE France aparteko sozietate publikoekosatuko dute8 France Television eta Radio France korporazioak dira sistema publikohonen funtsa9 eta legeak Estatu mailako lurrazaleko zenbait kate hornitu eta gestionatzeko betebeharra ezarri die, betiere zerbitzu publikoaren betekizunen pean10.Legearen azken eraldaketarekin, betekizun horien artean, halaber, programa eskaintzaosatu edo aberastuko luketen zerbitzu eta programa berriak eta horiek ekoitzi etaemateko teknika berriak garatzeko agindua ere ezarri zaie. Alegia, teknologia digitalaerabiliz lurrazalez, kablez zein satelitez emitituko diren kanalak eta zerbitzu elektroniko berriak garatzeko betekizuna ere badu sistema publikoak, ez hortaz, bakarrik, lurrazaleko zerbitzu analogikoak?, eta
|
horretarako
filial berriak sortzeko baimenaeman zaio France Televisioni11 Horretarako, sistema publikoak betiere lehentasunaizango duela zehaztu da, hala behar izanez gero, frekuentzien edo baliabide irrati elektrikoaren esleipenean, modu analogiko zein digitalean. Are gehiago, programaziohorien banaketa zerbitzuaren horniketarako, seinalearen banaketarako, alegia, berariazsortutako elkarte publiko bat osatuko dela xedatu da12.
|
|
|
Zaila da jakitea, irrati/ telebista sisteman zerbitzu publikoko irizpideak zehaztu etahoriek bestelako irizpide komertzial eta teknologikoekin batera garatzeko, azaldutakoarau, instituzio, betebehar eta prozedurek etorkizunean izango duten eraginkortasuna.Hori bai,
|
horretarako
nekez aurkituko da Europako beste inongo lurraldetan, antzekoegitura juridiko konplexu eta, itxuraz behintzat, osatuagorik. Hala eta guztiz ere, sistemaren azken bi hamarkadetako bilakaerak erakusten du ezen, erregulazioa eragile ekonomiko, politiko, teknologiko eta sozialak ordenatzeko mekanismo gisa uler badaitekeere, horien menpe dagoen zerbait ere badela, indar harremanen arabera interes batzukedo besteak babesten dituena.
|
|
|
Telebista lokalaren40 legeak, udal mailan emititu eta hartuko diren lurrazalekotelebistak (gehienez bi udaleko, bat udalak berak gestionatu lukeena zuzenean, eta bestea, ekimen pribatuari eman liezaiokeena, bost urteko aldi baterako emakida baten bidez) arautzen ditu (nahiz eta udal bat baino gehiago hartzea ere posiblejotzen den, arrazoi demografiko eta teknikoek hori posible edo gomendagarri egitendutenean). Horren arabera, Autonomia Erkidegoei dagokie emakida prozedurak ezartzeko (emisio ordu eta programazioaren gaineko baldintzak barne) eta horiek erabakitzeko eskuduntza, nahiz eta, edozein kasutan,
|
horretarako
Estatuak emandako frekuentzia esleipena beharrezkoa izango duten, Telebista Lokalaren Plangintza Tekniko batenbidez41 Mugarik Gabeko Telebistaren direktibaren egokitzapenak ere berretsi egitendu programazioaren gaineko baldintzak ezartzeko eskuduntza hau, arrazoi kulturaletanoinarrituta. Autonomia Erkidegoek eskumena dute, halaber, nahiz eta salbuespenmoduan, telebista lokal ezberdinen arteko katean eginiko emisioa baimentzeko, betiereeragindako udalen baimen eta eskakizunarekin.
|
|
|
Batetik, erabiltzen den euskara apurra, euskarari eta euskal kulturari buruz erabiltzen da, batez ere; eta kasuren batzuetan
|
horretarako
bakar bakarrik. Ildohorretatik, egunkariek eskainitako euskarazko informazioen artean, ezin ahaztu bigarren maila batean gelditzen direla, oso atzeraturik gelditu ere, politikari, ekonomiarieta kirolari buruzko albisteak.
|
|
|
Hitzaldi bat idatziz ematea gainera, bi bider zaila da, hitzaldi txar asko, osteko mintzaldiaz konpondu baitira eta, kasu honetan, ez dago
|
horretarako
paradarik.Hala ere, eskertuko nuke testu hau klabe ireki horretan irakurtzea, artikulua irakurtzen duenak ez baititu galdera erantzunak aurkituko, kuestio proposamenak baizik. Izan ere, honako hauek ondorio biribilak baino gehiago burutazio itxigabeakdira, polemikarako gonbite eta eztabaidarako pizgarri izan nahi duten ideiak.
|
|
|
Liburu honekin Ezbaika elkarteak oinarrizko ekarpena egin nahi du, gureeskubide kolektiboak gauzatzeko bidean,
|
horretarako
alderdi abertzale desberdinenproposamen politikoekin batera ildo bereko adituen ikerketak argitaratuz. Liburua, era berean, dokumentua ere bada.
|
|
|
bizitzeko eta komunikatzeko hizkuntza, txikiek? balio ez dutelako(
|
horretarako
hizkuntza zabalduenek bakarrik balio dute, noski). Ikusiko dugunez, globalizazioaren proposamenek, mundu zoriontsu baten utopiaren azpian, inperialismo kulturala, teknologikoa eta politikoa ezkutatzen dute maiz.
|
|
|
Ekonomia mailan, Internet en inperialismoa merkataritza elektronikoarenbidez gauzatzen da. Horrela, metropoliak politika ultraliberala aplikatzen du kanpoko merkataritza erlazioekiko, eta protekzionismo itxia barrukoarekiko,
|
horretarako
ziber polizia erabili behar badu ere.
|
|
|
baibiak uztartzeko. Erabilerari erreparatzen badiogu, baina, eta
|
horretarako
Euskaldunon Egunkariaren hemeroteka hartuko dugu irizpide gisa, hiritartasuna eta nazionalitatea hitzekin alderatuz, herritartasuna gutxien erabilia dena dugu oraindik7.Duen esanahi sinboliko potentzial handiagatik(, herria, delako kontzeptuak berebaitan laburbiltzen dituen esanahi ugari eta adierazkorrak kontuan hartuz), ordea, ezlitzateke harritzekoa erabilera politiko eta herri mailakoan orain artekoa baino zabalera handiagoa izatea epe laburrean, jendearengan atxikipen sentimendua oso errazpizten baitu.
|
|
|
Naziotasuna onartuz gero, nazionalitate jakin bat esleituko zaio estatu horri, nazioarteanbermatua izatean onetsia izango dena. Prozesu hori oraindik ere bilakaera
|
horretarako
borrokan diharduten hainbat nazioren eredua da.
|
|
|
E) Eragiketa ekonomikoak sozial bihurtu behar dira, eta
|
horretarako
moneta eran ordaintzen dira. Produktu pribatuak dirutan sortzen dira merkatuetan; hau da, era sozialean.
|
|
|
Zentzu horretan, bigarren mailako urrats bat eman beharra aurreikusten du EHk, non herrialde ezberdinetako ordezkariak batu beharkogenituzkeen eta herrialde ezberdinen pentsamoldea, proposamenak, iritziak etaekarpenak jaso, eraiki nahi dugun Euskal Herria horri begira. Herrialdeen ahots propioa bermatu behar dugu, eta
|
horretarako
Herrialdeen Ganbera edo HerrialdeenBatzarra osatzea proposatzen dugu. Baina, edozein kasutan, guk planteatzen duguna, prozesu konstituziogile bat bururaino eramatea da.
|
|
|
Baina, edozein kasutan, guk planteatzen duguna, prozesu konstituziogile bat bururaino eramatea da. Eta
|
horretarako
EHk ikustenduen aukerarik logiko eta koherentearena, Batzar Eratzaile bat martxan jartzea da, Udalbiltzak eta Herrialdeen Ganberak hasitako prozesu hori bururaino eramateko.Batzar Eratzaile hori hauteskunde libre eta demokratikoen bitartez osatuko litzateke. Batzar horren helburuak hauexek izan lirateke:
|
|
|
Subjektu batek bertan joka ditzakeen antzeko rolen errepikapenen bidez, terapia taldeek egoera hauek argi ikustea ahalbidetzen dute. Adibidez, ikus daiteke (eta hau neurri handiagoan edo txikiagoan unibertsala dela esan genezake), esperientzia eta eraso latzen biktima moduan kexatu eta ager daitekeela pertsonabat, agerian eta bere ustez,
|
horretarako
arrazoi justifikagarririk egon ez arren. Halaere, ezin da konturatu besteekiko duen jarrerak, berarekiko portaera hotzak edoerasokorrak erakartzen dituela; beraz, azkenean egoera errepikatu egiten da, etaberriro ere ingurunearen, bidegabeko erasoaren?
|
|
|
Banakako terapia talde terapiara eraman zuten eta
|
horretarako
honako tresnahauek erabili zituzten interpretazioa nori zuzentzearen arazoa konpontzeko.Adibidez, taldearen homogeneotasuna: horrela interpretazioak interesatuzehatzarengan ezezik, besteengan ere bazuen eragina.
|
|
|
Erraz egin daiteke Txillardegiren hagiografia. Irakasleari bizitzea egokitu zaiongarai historikoak
|
horretarako
eta gehiagorako ematen du. BAT SoziolinguistikaAldizkariaren aurreneko alean Txillardegik honela idatzi zuen:
|
|
|
Zorionez, hurkoarenestura eta larridurekin batera ulermena eta errukia ere kausitzen ditugu. Pobreziareneraginez, gauza nahiko arrunta zen albokoari lapurtzea, eta sorginei, beste kalte larriagoez gain, ohointzan ibiltzea leporatzen zaie, eta
|
horretarako
baliatzea beren ahalmagikoak.
|
|
|
Orozkon, laminak ez du ezer eraman nahi. Gizakatuak bai ostu gura zuen gorpua, baina ez du ematen
|
horretarako
estali zuela sobrekamaz; eta pertsonaiaren famak eta ingurugiroak xede onik iragartzen ez duten arren, intxaur barruko sobrekamak esanahi baikorrari indarra ematen dio, dudarik gabe, horrelako oihal ederrak onerakoak izaten baitira Europako tradizioan: Mari Errauskinekprintzearen dantzaldira joateko jantzi zituen soineko miresgarriak intxaur oskol bateansartuta ekartzen zizkion amabitxi maitagarriak.
|
|
|
Baina hizkuntzaren normalkuntza ez da, apolitikoa? ez, autonomoa?, eta
|
horretarako
Mackey soziolinguista kanadarraren hitzak dakartza, bestelakorik pentsatzenduten hemengo batzuk gezurtatu nahian: –Gure arteko batzuren errazkeriak astinduz, Mackeyk gordinki esaten digu:
|
|
|
Sortzez ohituta daude nonbait, etadaukatenaren berri azalpenetan egiten ez dakite. Horretan bizi ez direnak, aldiz, ezindute kanpotik dastatu eta ez dute erraz
|
horretarako
bidea. Batzuek badakigu eta nahidugu goxotasun horretaz herri magalean bizi.
|
|
|
Laburbilduz, badirudi, komunikazioa? orokorki zein partikularki hartutako hizkuntzen azterketarako topagune zientifiko egokia dela, eta gerora begira ere hala izaten jarrai dezakeela,
|
horretarako
kontuan hartu behar diren alderdiak dagoeneko ondojasotzen dituelako.
|
|
|
da, nahiz eta espresio hau bera ere esanahi anitzekoa izan.Egungo zientziagintzan, ez bakarrik dimentsio asko kontuan hartu eta erlazionatu behardira, baizik dimentsio bakoitza ere nahiko modu anitzean edo konplexuan kontsideratubehar da. Omenaldi honetako kontesturako, dimentsio batzuk aukeratuko ditut, adibidemoduan,
|
horretarako
hizkuntzarekin oro har, eta euskararekin bereziki gure kasuan, ondoeta erraz lotzen direlako. Hau adierazteko, egokia iruditzen zait, komunikazio makroteorian?
|
|
|
Frankismo osoa zegoen ados, Espainia Berriak hizkuntza ofizial bakarra beharzuela, eta berori ezarri egin behar zela esatean (II. Errepublikak egindakoa ezabatuz); baina
|
horretarako
metodo, erritmo eta prozeduretan ez ziren guztiak irizpide berekoak.Irekitxoenak ez zeuden konforme lehendik, inolako gatazkarik gabe, indarrean zeudenerabilpen ohitura eta jokamoldeak beste gabe mozteko.
|
|
|
Marx-ek botere sozio-ekonomikoaren kritika zorrotza egin zuen bezala, ez dakitbotere politikoaren halako kritika zorrotzik egin duenik ba ote dagoen beste inor.Marx en teoria XIX. mendeko ustiaketa sozio-ekonomikoa aztertzeko tresna modurasortu zen, batez ere, eta
|
horretarako
balio du. Ez zen asmatua izan talde etnikoekikoEstatuaren zapalketa, ustiaketa, konkista eta etnozidioa aztertzeko.
|
|
|
beste guztien gainetik askapen nazionala helburutzat hartzea. Batetik ETAk1967an bi helburu hartzen zituela, hots, klase askapena eta euskal nazioaren askapena, eta
|
horretarako
marxismoan oinarritzen zela ikusirik, eta, bestetik, marxismoa Europangainbehera zetorrela oharturik, nahiz eta garai hartako Euskal Herrian modakopentsaera zen, ETA uztea erabaki zuen. Txillar ezkerrekoa izan da, baina ez marxista; eta asmatu egin zuen, nahiz eta 1967an ia bakarrik gelditu eta bazter tua izan zen.
|