|
2000
|
|
|
Ez ordea beisbol makila edo egur sendoekin eta aurpegia estalirik desfilatuz gero, Iruñean Madrildik etorrita lehorreratu ziren faxista asko moduan. Eta, jakina, hauek
|
horretarako
eskubidea badute, berdina dute kontramanifestazioa egin gura dutenek. Poliziaren lana bien arteko borroka saihestea litzateke baina ez lehenak babestuz eta bigarrenak egurtuz.
|
|
|
batzuk oso aforistikoak dira, beste batzuk poetikoak, beste batzuk pasadizo kontaerak borroka handiak izan nituen editorearekin gehienetan narratiboenak edo pasadizokoak direnak kentze aldera, eta nik esaten nion ezetz, erreibindikazio hori zegoela justu hor. Orduan, bertsolari artean nabilela tipo batek zerbait kontatu eta niri kontaera horrek bereziki hunkitu baninduen bere garaian, nik uste dut
|
horrek
eskubidea daukala sakontasun usteko beste batzuekin batera egoteko liburu berean.
|
|
|
2 Zientzia, literatura edo arte mailan egindako lanen egile diren pertsona guztiek dute
|
horregatik
eskubidea dagozkien interes moralak eta materialak babes dakizkien.
|
|
|
Baina euskal herritar sentitzen garenon eskubide politikoakaitortzeko eskubidea ukaezina da. Inori ez zaio euskaraz aritzeko eskubidea ukatzen, nahiz eta Erriberakoa izan eta gaur egun eskubide hori han legez ukatuta egon.Edonori ea pertsona
|
horrek
eskubide linguistiko batzuk dituen eta, beraz, euskarazaritzeko eskubidea daukan galdetzen badiogu, inork ez luke hori ukatuko. Bada, guk ulertzen ez duguna hauxe da:
|
|
|
Bada, guk ulertzen ez duguna hauxe da: pertsona
|
horrek
eskubide linguistiko batzukdituen bezala, zergatik ez dituen izan behar eskubide politikoak. Egia da, guk planteatzen dugun proiektuan, Nafarroan, laurogei mila lagunek parte har dezaketela.Baina pertsona horiek beren eskubideak dituzte, Gipuzkoan, Bizkaian edo IparEuskal Herrian beste batzuk dituzten bezala, eta eskubide politiko horiek era praktikoan jarri behar ditugu martxan.
|
|
2001
|
|
|
Ideia sinplea zera da: autodeterminazio eskubidea baldin badago eta eskubide hori herriei badagokie, guk
|
horretarako
eskubidea dugu. Hori galarazteko lege bat jartzen bada, lege hori beteko da baldin eta guk betetzen badugu; beraz, gure esku dago horri aurre egitea, eta guk erabaki behar dugu eskubide hori aurrera eramatea, ez dugu Estatuaren baimena itxaron beharrik.
|
|
|
Beldurrik gabe aitortu eta onartu dugu euskal gizartea ez dela guztiz elebiduna izatera iritsiko hurrengo 10 edo 20 urtetan. Beldurrik gabe aitortu eta onartu dugu kontua ez dela gazteleraz edo frantsesez egiten den guztia euskaraz ere egitea"
|
horretarako
eskubidea" dugulako. Beldurrik gabe aitortu eta onartu dugu litekeena dela hizkuntza bakoitzak bere erabilera esparruak izatea, desberdinak ziur asko pertsona, lurralde edo egoera bakoitzean.
|
|
|
Baita infekzio larria ere bere barruan. Alferrik ahalegindu nintzen ospitale batera eramaten; ospitaleak urriak dira eta emakumeek ez dute
|
horretarako
eskubiderik. Are gutxiago, noski, emakume hura bekataria baldin bada.
|
|
2002
|
|
|
Bestetik, tokiz aldatzeko aukera ere ematen du, are norberak daukan aldi
|
horretarako
eskubidea beste norbaiti alokatzekoa ere.
|
|
|
Zalantza ugari itaun horren aurrean. Mattelarttarrek aurreko mendean argitaratu dutenez, «askatasun politikoa ez da norberak bere borondatea betetzearen ariketa hutsa; askatasun politiko deitzen den
|
horren
eskubide bat bermatu behar du: borondate soziala ekoiztearen prozesua kontrolatzearena».
|
|
|
Bestela, seinale gisa emandako zenbatekoa enpresaren esku geldituko da. Deuseztapen
|
horrek
eskubidea ematen dio turismo enpresari, kalte ordain gisa, honako ehuneko hau atxikitzeko: %5, deuseztapena hogeita hamar egun baino lehenago egiten bada; %50, hogeita hamar egun edo gutxiagorekin eta zazpi egun baino gehiagorekin egiten bada; eta %100, zazpi egun baino gutxiagorekin egiten bada.
|
|
2003
|
|
|
Ministroen Kontseiluak gaur onartu du Telekomunikazioen Lege Orokorraren Proiektua Gorte Nagusietara bidaltzea. Proiektu
|
horrek
eskubide berriak jasotzen ditu erabiltzaileentzat, hala nola, deia identifikatzea eta dei automatikoen, fax mezuen edo posta elektronikoaren bidez publizitaterik ez jasotzeko eskubidea eragoztea, prozedura erraz eta doakoaren bidez, berariazko adostasuna adierazten ez badute. Era berean, “zerbitzu unibertsalaren” kontzeptuari eusten dio, herritar guztiek telefono sarbidea prezio egokian jasotzeko duten eskubidea den aldetik, haien kokapen geografikoa edozein dela ere.
|
|
|
|
horretarako
eskubidea.
|
|
2004
|
|
|
Legearen arabera, bi pertsona helduen arteko kontratua da, sexu ezberdin edo berdinekoak, elkarbizitza antolatzeko. Kontratu
|
horrek
eskubide eta betebeharrak ekarriko dizkio bikoteari, elkarrekiko laguntza materiala bereziki.
|
|
|
Nire alabetako batek berria ezagutzean" ama!, kolektibo
|
horren
eskubideen alde borrokatutakoa zara zu" esan zidan. «Jakina» esan nion.
|
|
|
Artaldea ikusi dugu urrutitik, eta hura zaintzen artzaina. Erronkariko artzainek trashumantzia egin zuten baina Santos Garcia Salvatierrakoa da eta hangoek ez dute
|
horretarako
eskubiderik. " Herri ondoan dudan etxolara eramango ditut, laster umatzen hasiko dira eta".
|
|
|
Gainera, hondatutakoaren ordez erabiltzeko beste auto bat uzteko eskatu nien, baina ez didate utzi, esanez ordaindu nuen garantiaren luzapenak ez didala
|
horretarako
eskubiderik ematen, garantia ofizialaren lehen urtean besterik ez dela hori gertatzen.
|
|
|
Ba ote dute
|
horretarako
eskubiderik edo arauren batek galarazten die jokamolde hori?
|
|
|
Lege honetara ez da bildu nahi formula utopikorik. Aitzitik, lege honetara arauen multzoa bildu da, eta, arau horiekin, batetik, hobeto babestu nahi da hartzekoduna,
|
horren
eskubideak behar besteko agerpen juridikoa badu; eta, bestetik, arauok xedatzen dituzte orain arte kontuan hartu ez diren edo legeak alde batera utzi dituen egoera eta arazoak.
|
|
|
Hirugarren deialdirako epea igaro bada inor aurkeztu gabe, edo adierazten bada jarauntsia erreklamatzera joan direnek
|
horretarako
eskubiderik ez dutela, jarauntsia betegabe gisa hartuko da, eta, Fiskaltzak hala eskatuta, legeen araberako destinoa emango zaio.
|
|
|
Ez da etengo mugaketa, ezta mugarriak jartzea ere, baldin eta hori eskatu bada, ugazaba mugakideren bat ez agertzearen ondorioz;
|
horri
eskubidea gordeko zaio, kasuan kasuko epaiketa adierazlean demanda jar dezan, bere aburuz mugaketaren ondorioz jabetza edo edukitza kendu zaiola uste badu.
|
|
|
1.tearazlea, alderdi exekutatua edo gordailututako ondasun higigarria duen hiruga Gordailuzaina ez bada alderdi berrena, gordailuzain
|
horrek
eskubidea du, ondasunak garraiatu, artatu, zaindu, erakutsi eta administratzearen ondorioz gastatutakoa berreskuratzeko. Gainera, auzitegiak probidentzia bitartez agin dezake alderdi betearazleak kopuru batzuk aurreratzea, alderdi horrek kostuak direla bide eta kopuru horiek berreskuratzeko izan dezakeen eskubideari kalterik egin gabe.
|
|
|
Labur zurrean: euskaldun bizi nahi eta
|
horretarako
eskubiderik eta aukerarik ez dutenak, eta bidegabekeria horrek bere onetik ateratzen dituenak. Ikusi dugunez, onak ez ziren borroka armatuaren aurka zeudenak, eta gaiztoak aldekoak.
|
|
2005
|
|
|
Edozein kasutan,
|
horrek
eskubide historikoen potentziala azpimarratzen du, euren berezko izaera areagotzeaz gain. Bide batez, eskubideon titularitateaz eztabaidatzeko parada ematen du ere.
|
|
|
3 Ziurtagiria zein finkari buruzkoa izan eta
|
horren gaineko
eskubideen titularrek, horien ezkontideek zein legezko ordezkariek bakarrik eska dezakete informazio jarraitudun ziurtagiria.
|
|
|
Erregistroaren zuzenketak ez die sekula ere kalterik egiten hirugarren onustedunak kostu bidez eskuratu izan dituen eskubideei, hirugarren
|
horrek
eskubideok eskuratu izan baditu idazkun akastunak indarrean zirauen artean.
|
|
|
Errefakziopeko finka ez bada inskribatu zordunaren izenean eta inskripzioa egiteko aurkeztu den tituluak eratortzen badu finka
|
horren gain
eskubide errealen bat dagoela, erregistratzaileak inskripzioa egingo du, hori bidezkoa denetan, idatzoharrari ezezkoa emanez, harik eta legearen 61 artikuluko espedientean epaileak ebazpena eman arte, edo hitzarmen egokia egin arte.
|
|
|
4 Modu berean, jaraunsle fiduziarioek eta, gozamena eratzeko titulua edozein izanda ere, gozamendunek ezerezteak egin ditzakete, baldin eta kasuan kasuko fideikomisodunak edo jabe soilak ezezagunak badira, eta azkendutako eskubide errealen zenbatekoa estatuaren baloreetan inbertitzen bada, baloreok banketxe edo Kutxa ofizial batean gordailutuz, zenbateko
|
horren gaineko
eskubidea izan dezaketen pertsonen izenean.
|
|
|
2 Jatorrizko finkaren titularra ezezaguna denean, emaitza finka Administrazio jardulearen izenean inskribatuko da, betiere, fiduzia moduan eta
|
horren gaineko
eskubide hobea egiaztatzen duenari ematekotan. Inork ez badaki non dagoen jatorrizko finkaren titularra, Fiskaltzari dagokio horren interesak babestea prozeduraren izapideak gauzatzen diren bitartean, salbu eta absenteak ordezkaria izendatu duenean, behar besteko ahalmenarekin.
|
|
|
Inskripzioaren ondoreetarako, inskripzio hori noren izenean egin eta pertsona
|
horren
eskubidearen oinarri den agiri publikoa edo agiri publikoak titulutzat hartzen dira, baldin eta inskribatzen denaren fede ematen badute berez, beste agiri osagarri batzuekin batera, edota formalitate batzuen bidez, formalitateok bete direla egiaztatzen denean.
|
|
|
Esanbidezko uko egite idatzohar dezake jarauntsi eskubidea, baldin eta horretarako lege eragozpenik ez badago. Aldez aurretik, legatuhartzaile guztiek uko egin behar diote idatzoharra lortzeko eskubideari eskririk egon ezean, legatu hartzaileoi hogeita hamar egun lehenago jakinarazi behar zaie jaraunsleak egin duen eskaera, epe-muga
|
horretan
eskubide hura erabiltzeko aukera izan dezaten.
|
|
|
Beraz, Estatuak edo bere burua, jainkotu? duen botereak momenturen batean bere estruktura kolokan ikusiko balu bere barne dagoen lurralde edo herri batek independentzia osoa lortu nahi duelako edo kolektibo batek
|
horretarako
eskubidea duela aldarrikatzen duelako, orduan esandako estatuak bere baliabide juridikoak erabiliko lituzke, eta hauek amaitzerakoan, biolentzia.
|
|
|
Sektore bateko enpresen artean prezioak edo tarifak finkatzeko akordioak egitea legez kanpoko praktika bat da, lehia askearen aurka doana, merkatuaren oinarrizko oinarria. FACUAk dio enpresak erakundeak motel daudela eta lehia babesteko zerbitzuak motel daudela tasa horiek ezartzeko,
|
horretarako
eskubiderik izan gabe.
|
|
|
eguraldi txarra edo helmugako lekuetako ezegonkortasun politikoa, osasun pertsonal, familiar edo laboraleko arazoak, etab. Egoera horretan, bidaia konbinatu bat kontratatu duten turistek, uko egin behar badiote, beren diru guztia berreskuratzen saia daitezke edo beste lekuren bat aukeratu. Andaluziako Kontsumitzaileen eta Etxekoandreen Federazioak, Al Andalusek, bidaia bati uko egin behar dioten erabiltzaileei jakinarazi nahi die
|
horretarako
eskubidea dutela, arrazoia edozein dela ere. “Inguruabarrak ezinbesteko kasuak badira, ordaindutako prezio osoa itzultzeko eskubidea izango dugu.
|
|
|
Herriek duten autodeterminaziorako eskubidea gogoratuz,
|
horren arabera
eskubidea baitute bere izate politikoa libreki erabakitzeko eta bere garapen ekonomiko, sozial eta kulturala lortzeko lanean jarduteko.
|
|
|
Bestenaz ere, jakintsuak ez du bere burua beheratzen, ezta bere ontasun propioa uzten ere; egiatan, inork ez du hori egiten zuzentasun handiagoarekin. Hari beretik ere, beregandik jaurtiko du kalte oro,
|
horretarako
eskubidea izan eta legezko zaion arren. Urrun, beraz, gizon zintzoarengandik handikeria, eta horrenbestekoa izan dezan hark bere buruari zor dion maitasuna.
|
|
2006
|
|
|
Aurrenekoari helduta, subjektu horrek defendatzailea izendatzeko eskubidea izango du, tza eman diezaion, auzipetze autoa ema defendatzaile horrek, bere aholkuekin eta zuzendaritza azkarrarekin, hari lagunten den unetik. Hurrenari eutsiz, subjektu
|
horrek
eskubidea izango du, bere kabuz edo behar bezala ordezkatuta, zenbait egintzatara agertzeko; halako egintzak dira, besteak beste, azterketa judizialak, begi ikuskapenak, autopsiak, analisi kimikoak, eta, oro har, dekretaturiko aditu eginbide guztiak, baldin eta eginbide horiek eragina izan ahal badute delituaren izaera eta larritasunaren gain, edo ustezko erruduntasunaren zantzuen gain....
|
|
|
Lurralde baten gaineko jaurgoa zutenak. Lurralde
|
horretako
eskubideak banatuta egon zitezkeen hainbat nobleren artean, noble horiek dibiseroak lirateke. Horrela, adibidez, noble batek jaurgo bateko errota eskubidea izan zezakeen eta beste herrixka batean ere bestelako pribilegio bat gozatu.291
|
|
|
Hortaz, sorkuntza kontratua ez da berez obraren ustiaketa eskubideak lagatzeko kontratu bat, obraren sorrerari zor zaion emaitza kontratua baizik, eta, azkenean, mandatua egiten duen
|
horren
eskubidea izango da. JILTBk, ordea, kontratu bidez eskualdaturiko eskubideen erregimena ezartzen duenean, dagoeneko existitzen diren obrez dihardu, horiengandik sortu baitzen egilearen jabego intelektuala, eta obraren ustiaketaren bitartez lortzen baita etekina.
|
|
|
Horrenbestez, berezko funtzio bereizlearekin jaio den marka bat publizitateko instrumentu bilaka daiteke, eta, sarritan, hala gertatzen da. Beraz, Marken Zuzenbideak babesturiko publizitate sorkuntza izango da zeinua, eta ekonomia trafikoan zeinu jakin
|
horrek
eskubide esklusiboaz erabiltzeko aukera emango dio bere jabeari. Horrek ez dio produktu eta zerbitzuak identifikatzeko eskubidea soilik ematen, zeinu hori publizitate xedeekin erabiltzeko eskubidea ere ematen baitio.
|
|
|
Mercury News ek dioenez, ARSko lehendakariak dio bilatzailea Miróren lanen copyright a urratzen ari zela “Google” izeneko letrekin arte-lan txiki bat sortzean, eta erreprodukzio eskubiderik gabe ari zela. “Badago Miroren lanen azpiko copyright a, ” esan zuen Theodore Feder ek, artisten eskubideen gizarteko presidenteak, eta hark uste du Googlek aipatutako logoa argitaratu zuela
|
horretarako
eskubiderik izan gabe. Irailean, egile elkarteak demanda jarri zuen Google liburutegi proiektuan copyrightaren babespean zeuden lanen erreprodukzio lanak galarazteko, baita 2002ko maiatzean ere, konpainiak Salvador Daliren lana bere goiburuan sartu zuenean.
|
|
|
Adituen arabera, bat bateko jaitsiera hori bi arrazoirengatik gerta liteke: Protokoloa betetzen ari da, eta
|
horrek
eskubide gutxiago eskatzen ditu. Analista batzuen ustez, Espainiak hasieran kalkulatutakoa baino eskubide gutxiago eska ditzake, nahiz eta Espainiako Sare Elektrikoaren datuen arabera urteko energia gastua %5 eta %10 bitartean handitu, zaila egiten den.
|
|
|
Ezetz, noski, agertu gabe ere nahi nuen nota jarriko zenidala. Nik ez nuela nota ona nahi, klaseetara joan nahi nuela eta
|
horretarako
eskubidea nuela bota nizun, eta horren aurrean isildu egin zinen, desenkusa totelen bat ezpain artean.
|
|
|
Eta juduekin egiten ari zaretena? Ez dago
|
horretarako
eskubiderik!
|
|
2007
|
|
|
betebehar berriak baliatu ahal izango ditu.Espainiako estatuan hiru milioi baino gehiago dira langile autonomoak, Hego Euskal Herrian dozenaka mila pertsona, eta horiek laster izango dute duela hiru hilabete Espainiako Diputatuen Kongresuan itundutako Langile Autonomoaren Estatutu berria baliatzeko aukera. Estatutuak kolektibo
|
horren
eskubideen hobekuntza ekarriko du, bai eta zenbait betebehar ere. Lan arriskuen prebentzioa arautzea, langilearentzako berme ekonomikoa, menpeko autonomoaren lanbide erregimena, 30 urtetik beherako seme alabak kontratatzeko aukera, edota Lan Autonomoaren Kontseiluaren sorrera dira, besteak beste, Langile Autonomoaren Estatutuaren Lege berriaren edukiak.
|
|
|
Eskatzailea hirugarren estatu batean errefuxiatu gisa aitortuta egon eta eskatzaile
|
horrek
eskubidea duenean hirugarren estatu horretan bizitzeko edo asiloa lortzeko, edo eskatzaileak aukera izan duenean bera zein estatutatik etorri eta estatu horretan babesa eskatzeko. Bi kasu horietan, hirugarren estatu horretan ez da izan behar arriskurik, eskatzailearen bizitzari edo askatasunari begira, katzaileak babes eragingarria izan behar du herrialde pertsegitzailera itzularazte eta eskatzaileak ez du izan behar arriskurik, tortura edo tratu apalesgarria nahiz gizabidezkoa ez dena izateko.
|
|
|
Edu horretan, 1969ko Konstituzio aurrerakoiak zuzenean iusnaturalismo arrazionalistan oinarrituta ulertu zituen eskubideak. Konstituzio
|
horrek
eskubide ugari arautu zuen eta, gainera, 29 artikuluan ezarritakoaren arabera, konstituzioan zehatz mehatz egindako zerrendan esanbidez aitortu gabeko beste edozein eskubide ere bil zitekeen zerrenda horretara. Orobat, 22 artikuluan ezarritakoaren arabera, ulertu behar zen legeak ezin zituela eskubideak murriztu, eta eskubide horien egikaritza oztopatzeko moduko aurreneurrizko xedapenak ere ezin zirela ezarri.
|
|
|
Kontratuan itundutako denboran eretean jabeak parte hartu badu. iraun dezakete errentamenduek, denbora
|
hori
eskubideon iraupena baino luzeagoa denean, errentamendua egi
|
|
|
Jorratu beharreko lehenengo gaia eskubidearen titulartasunari buruzkoa da. GEEAren doktrinari jarraituz (1981eko maiatzaren 6ko epaia. Buchholz kasua?), Konstituzio Auzitegiak esandakoaren arabera, Konstituzioan pertsona guztiek benetako babes judiziala lortzeko eskubidea dutela ezartzean, pertsona fisiko eta juridikoak, naziokoak eta atzerrikoak barruan daudela ulertu behar da, eta eskubide
|
hori
eskubide eta interes legitimoak ukitzen dituzten prozesu guztietara hedatzen dela, baita beste pertsona batzuek hasitako prozesuetan alderdi izateko eskubidera ere, prozesu horietan eskubide eta interes legitimoak ukitzen badira (apirilaren 12ko 64/ 1988 KAE; urriaren 17ko 287/ 1994 KAE). Baina harago joanda, salbuespen moduan onartu du pertsona juridiko publikoak ere eskubide horren titularrak direla antolamendu juridikoak prozesuan alderdi izateko gaitasuna aitortzen badie horien jarduera ez administratibotik edo publikotik eratorritako eskubide eta interes legitimoak defenditzen dituztenean; izan ere, kasu horretan hirugarrenen egintzen aurrean erreakzionatzen dute (partikularrak edo beste administrazio publiko batzuk) eta horiei ezin diete euren borondatea ezarri horien aurrean ez dutelako gehiegizko botererik, auzi horietan pertsona publikoek ez baitute pribilegio edo onurabide prozesalik eta edozein partikularren moduan justizia eskatzen baitute, prozesura heltzeari eta horretan babesgabezia ez jasateko eskubideari dagokienez (KAE hauek:
|
|
|
Ekonomia, gizarte eta kultura eskubideen esparruan, partikularrek ezin dute zuzenean eskatu babes horiek zaintzea. Hori dela eta, ikusi berri dugunez, babes
|
horrek
eskubide zibil eta politikoei emandako babesak baino eragingarritasun txikiagoa du.
|
|
|
modu horretan, printzipioz, «alarma egoeraren» kasuan hartu beharreko neurriek ez dakarte eskubideak etetea, horiek egikaritzeko muga batzuk baino, eta, oro har, hondamendi naturalei, istripuei, epidemiei, eta abarri aurre egiteko pentsatuta daude. Murrizketei dagokienez, hurrengo maila «salbuespen egoerak» izango luke, ordena publikoaren eraldatze larrien kasuan aldarrikatzen den horrek; egoera
|
horretan
eskubide eta askatasun batzuen murrizketa argiak daude. Eskubide murrizketaren gorengo maila «setio egoeran» gertatzen da, eta hori estatuaren aurkako zuzeneko erasoen aurrean soilik aldarrikatzen da.
|
|
|
Adibidez, nazioaren lurraldean askatasunez ibiltzeko eskubidea ezin da alegatu beste ibilgailu batekin nahita talka egitea justifikatzeko, askatasunez zirkulatzeko eskubideak ez baitu zerikusirik jokabide horrekin. Xede
|
horrekin
eskubide horretara jotzea eskubide abusua izango litzateke argi eta garbi, eta hori Kode Zibilaren 7.2 artikuluan debekatuta dago.
|
|
|
Beste horrenbeste gertatzen da giza eskubideen nazioarteko testuetan, esaterako GEEHren 10.2 artikuluan.
|
Horretan
eskubide mota hauetarako mugak ezarri dira, besteak beste, segurtasun nazionala, lurralde osotasuna, segurtasun publikoa, ordenaren defentsa eta delituaren prebentzioa, osasunaren edo moralaren babesa, inoren izen ona edo eskubideak babestea, informazio konfidentzialen zabalkundea eragoztea edo botere judizialaren agintea eta inpartzialtasuna bermatzea. Bestalde, EKren 20.4 artikuluan esanbidez ezarri dira 20 artikuluko askatasunen mugak, hain zuzen ere, I. tituluan eta titulu hori garatzen duten legeen manuetan aitortutako eskubideen errespetua; eskubide hauek esanbidez aipatu dira:
|
|
|
EKren 12 artikuluan adin nagusitasuna aipatu da, Espainian hamazortzi urte betetzean erdiesten dena. Adin nagusitasun
|
hori
eskubideak egikaritzeko, hau da, jarduteko gaitasun osoa eskuratzeko baldintzetako bat da, baina gure antolamendu juridikoan, salbuespen moduan, eskubide batzuk adin horren aurretik egikaritu daitezke (adingabe bat hamazortzi urte bete aurretik ezkondu daiteke edo testamentua egin baldintza jakin batzuetan, hezkuntza zentroetan organoak hautatzen parte har dezake, etab.); era berean, adin horren ...
|
|
|
EKren 53.1 artikuluak EKren I. tituluko II. kapituluko eskubide eta askatasun guztientzat ezarri dituen bermeez gain (15 art.), EKren 53.2 artikuluan II. kapitulu
|
horretako
eskubide eta askatasun batzuentzat berme gehigarri eta zehatz batzuk jaso dira, lehenengo atalera bilduta daudenak (15 art.). EKren 14 artikuluko berdintasun printzipiora ere hedatzen ditu, eta artikulu hori II. kapitulukoa izan arren, lehenengo ataletik kanpo geratzen da. Berme horiek II. kapitulura bildutako eskubide eta askatasun guztiei, ikasi berri ditugunak?
|
|
|
Administrazioarekiko auzietako jurisdikzio ordenan, AAJLren 114 artikuluetan mota
|
horretako
eskubideak babesteko prozedura berezia ezarri da. Prozeduraren izapidetzak lehentasuna du, eta administrazioarekiko auzietako epaile edo auzitegien aurrean kasuan kasuko errekurtsoa jartzeko epea hamar egunekoa da.
|
|
|
Une horretatik aurrera, erregimenaren laugarren eta azken fasea hasi zen, erregimenaren azken hamarkada hartzen duena, Franco 1975ko azaroaren 20an hil arte. Fase horretan, erregimenak abian jarritako modernizazio prozesuak, industrializazioak, garapen ekonomikoak, hirietako biztanleen gorakadak (jendea landa inguruetatik industria inguruetara aldatu zen), eta abarrek langile klasea sortzea ekarri zuten, eta klase
|
horrek
eskubideen gaineko kontzientzia argia zuen. Indar handia hartu zuten sindikatu eta alderdi politiko klandestinoek, lurralde antolaketari lotutako arazoek konpondu gabe jarraitu zuten eta irekitze ekonomikoaren eta egitura politiko itxiaren arteko desorekak tenkadura garrantzitsuak eragin zituen.
|
|
|
Hori erabat estrategiko eta politikoa da. Aspektu hau kontuan izanbehar da,
|
horretarako
eskubidea baitute. Hortaz, komunikazioaren alorrean erehautaketa hori egiteko eskubidea dute.
|
|
|
Eta ibilbide luze batean egin bada, zaila da gogoratzea arau hauste hori egin zen ala ez, eta zehazki non gertatu zen. Oro har, ez da erraza trafikoko isun baten errekurtsoari aurre egitea, nahiz eta defentsa
|
horretarako
eskubidea Konstituzioan dagoen. Prozedurak aldatu egiten dira, eta ezagutzea funtsezkoa da arrakasta lortzeko.
|
|
|
Bi erri izango dira gakio bedeinkatu au esaten dutenak; baiña Orixe’ren belarriari goxoago zaio gakio, ta, jakiña, gakio erabilli bear da, euskal literaturan oraiñartean erabilligabea izanarren. Orixeri etzaio dejenerazio bat ere izan ditekenik bururatuko; bai zera!, pollita baita, emeagoa, ta, gaiñera, Orixe euskal idazleak ez ote du, ba,
|
ortarako
eskubiderik...?
|
|
|
• Gutxietsitako gizatalde nazionalen kideen babesari dagokionez, giza eskubideen nazioarteko babesak eskubideen bi aldeak jasotzen ditu: batetik, gizabanako gisa dituzten eskubide indibidualak; baina baita ere gizarte baten kide gisa gizarte edo gizatalde horretan bere nortasuna garatzeko duten eskubidea, orain arte babes sistema
|
horrek
eskubide indibidualei gehiago erreparatu dien arren.
|
|
2008
|
|
|
2 irudian adierazten den moduan, hurbiltasun soziala sendoa bada, taldearen erakunde kultural eta sozialetan komunitateak parte hartze handiagoa izango du. Esaterako, nahiz eta Eskubideen eta Askatasunen Gutun Kanadarreko 23 atalak bermatu egiten dien Quebeceko ingeles hiztunei eta Quebec kanpoko frantses hiztunei gutxiengoaren hizkuntzan irakasten duten ikastetxeak izateko eskubidea, etxean gutxiengoaren hizkuntza hitz egiten ez duten familietan hazitako haurrak (nahiz eta gurasoek
|
horretarako
eskubidea eduki) askotan ez dira taldearen hezkuntza erakundeetara joaten. Statistics Canada estatistikazentroak berriki egindako ikerketa baten arabera (Corbeil eta beste batzuk, 2007), eskubidea duten frantses hiztunen haurren %49 bakarrik joaten da gutxiengoaren ikastetxeetara.
|
|
|
Izan, izango dugu
|
horretarako
eskubidea. Nola ez ba!
|
|
|
Beren kontura eta besteren kontura lan egiten dutenek daukate
|
horretarako
eskubidea eta amatasun baimena hartzekoa, eta prestakuntza aldirako kontratatuta daudenek eta aldi baterako kontratua dutenek ere bai, nahiz eta azken horiek baldintza hau bete behar duten: baimena hasten den eguna baino lehenago, 180 egun kotizatuta eduki dituzte Gizarte Segurantzan azken zazpi urteetan, edo, bestela, lan bizitza osoan 360 egun.
|
|
|
Bi gurasoek dute
|
horretarako
eskubidea, eta batak zein besteak har dezake baimena (soldatan ez dute izango inolako murrizketarik), baina ama langile autonomoa bada, aitak du baimen hori eskatu, haren lan hitzarmenak kontrakorik esaten ez badu, behintzat.
|
|
|
Horrela gerta daiteke tributuaren ordainketaren geroratzea eskatu(
|
horretarako
eskubiderik izan gabe) eta Administrazioak eskaera horri ezetza ematean errekurtsoa edo erreklamazioa jartzen denean, likidazio egintzaren betearazpena eteteko berme egokia eskainiz. Modu horretara, hasieratik ordaindu beharreko zorra ez da ordaintzen errekurtsoaren ebazpena jaso arte.
|
|
|
Carmen Amaya Dantza Kontserbatorio Profesionaleko Yasmina Sancayok jaso zuen 1.000 euroko lehen saria eta, gainera, ekainean izango den Euskaldunak eta dantza 4 galan parte hartu ahal izango du; La Esmeralda obraren bariazio batek eman dio
|
horretarako
eskubidea. 600 euroko diru saria duen bigarren postua, berriz, kontserbatorio berean aritzen den Aaron Sanchezi eman zioten epaileek; Giselle interpretatu zuen.
|
|
|
–Euskarazko hizketaldi batean hogei baldin gaude ere, eta azkenekoa erdal hiztun elebakarra baldin bada, hizkuntzaren aldaketa demokratikoa egiteko hori aski izango da, euskal herritar horrek
|
horretarako
eskubide osoa balu bezala?.
|
|
|
Herritartasunaren lelo politikoak eta zibilak estaltzen du herri euskaldunaren patu beltza, maiz nahi gabe bada ere. Eskubide politikoen eta zibilen aldeko aldarriak ez du besarkatzen justizia etnonazionalaren helburua; herri euskaldunari ezin dio justiziarik egin maila
|
horretako
eskubide mota murrizgarriak.
|
|
|
Tasa garestiak ordaindu behar zituzten, irakurtzen eta idazten jakin, konstituzioari buruzko iruzkinak egin, eta ezinezko galderei erantzun, xaboi pastilak zenbat burbuila dituen, esaterako. Zapalkuntza
|
horrek
eskubide zibilen alde borrokatzera bultzatu zituen Hamer eta beste hainbat ekintzaile.
|
|
|
Pisua irabazi zutenen artean jatorriz Eibartik kanpokoak aurkitzen baditugu ere (Alberdi, Baskaran, Bergara, Ibarzabal?), ordura arte agertu gabeko Eibarko abizen batzuen gorakada ez zen txikiagoa izan (Agirre, Argiano eta batez ere Gisasola). Beste datu batzuek argitzen digutenez, XIX. mendearen hasieran lur jabetza oraindik ezinbesteko baldintza zen Eibarko Udalean parte hartzeko, eta zentzu horretan soilik lur jabe bihurtzea lortu zuten armaginek irabazi zuten
|
horretarako
eskubidea.
|
|
|
Eibarko armagintzaren bilakaera ezagutzeko, ezinbesteko datuak eskaintzen dizkigun txosten bat aurkitu dugu GAOn, zeren 1835 urtean gremio bakoitza osatzen zuten maisu eta ofizialen nortasunak eskaintzen baitizkigu759 Zerrenda hori karlistek egin zuten, eta nahiko zehatza dela esango nuke, gerra sasoian gozatzen zuten eskubideari jarraiki, soldaten laurdena emanda arma zerbitzutik salbuetsita gelditzeko aukera zuten maisu eta ofizialek osatu baitzuten. Ikasleek ez zeukaten
|
horretarako
eskubiderik, eta ondorioz ez dira agertzen. Zerrenda 1762koarekin konparatzen badugu, emaitza interesgarriak atera ditzakegu, batez ere 73 urteko tarte horretan gremioen arteko indarren harremanak jasan zuen aldaketa neurtzeko orduan760 Zeregin horretarako taula hau eratu dugu:
|
|
|
EiUA, A, 1,1, 14, Akta Liburuak() derecho de capa, 1870eko irailaren 20an egindako bileran?? deitutakoaren bidez udalak herritar izendatu zituen
|
horretarako
eskubidea lortu zuten guztiak. Beharbada, herritar bihurtze honek eliz eskubideekin dauka zerikusia.
|
|
|
Gaur ospatzen da Datuak Babesteko Europako Eguna, eta haren helburua da arlo
|
horretako
eskubideak eta erantzukizunak ezagutaraztea.
|
|
|
Gutun hori errege dekretu baten bidez onetsiko da, eta erabiltzaileen eskubideen katalogo bat du. Katalogo
|
horrek
eskubideak babesteko mekanismo eraginkorrak ditu. Internet kontratatu aurretik, operadoreak bere lineak izango duen abiadura teoriko maximoaren berri eman dio erabiltzaileari.
|
|
|
Eskaintza erakargarria Inork ez du zalantzan jartzen oporretarako formula erakargarri bat, diru kopuru handiak ordaindu gabe atseden hartzeko leku finko bat erreserbatzea bermatzen duena. Eskubide
|
horrek
eskubidea ematen dio titularrari, urtean aldi jakin batean, ostatu bat, altzariz hornitua eta zerbitzu osagarriak esklusiboki erabiltzeko. Inbertsio txikiagoa egin behar da oporretako etxebizitza erosteko, higiezina osorik ordaintzen ez delako, eta leku egonkorra eta segurua lortzen da urteko oporretarako.
|
|
|
Espainiako Gobernuak Kontsultarako Legearen kontra helegitea jarri zuenean auzian parte izateko asmoz alegazioak aurkeztu zituzten lau alderdiek. Madrilera joan ziren alderdien ordezkariak horretara, baina Konstituzionalak ez die auzian parte izaten utzi,
|
horretarako
eskubiderik ez dutela argudiatuta.
|
|
|
Inkestak egingo direla adieraziz Udalak gutunak bidaliko ditu etxeetara eta, horietan adierazi bezala, norbaitek inkesta erantzuterik nahiko ez balu,
|
horretarako
eskubidea izango du. Dena den, galdeketan jasotako datuak eta iritziak anonimotasunean gordeko ditu Aztikerrek.
|
|
|
Horixe da nazionalisten koartada... historiak protagonistarik ez duenez, gu ere protagonista izanen gara. Berriz diot, horrek ez du esan nahi jende
|
horren
eskubideen kontra nagoela, baina beti ere herritar gisa, eta inoiz ez rol markatu gisa.
|
|
|
Nahitaezkoa da beren elkarteak osatzea eta bat egitea auzo edo herri bakoitzeko borrokarekin, beren egoera, eskaerak eta beharrak hobetzeko eskatzeko, horiek adierazteko eta antolatzeko; eta beharrezkoa da, halaber, arrazismoaren eta bazterketaren aurkako borroka lana garatzea. Horrenbestez, ezinbestekoa eta presazkoa da immigranteek beren sareak, elkarteak eta buruzagiak antolatu ahal izateko baliabideak ematea eta
|
horretarako
eskubidea aitortzea, nork bere kolektiboaren eskaerak bideratzeko erreferenteak izan ditzaten; baina horrezaz gain, jarduerak eta elkarteak garatu behar dira gure gizarteko zenbait sektoretan, haiek bizi duten bazterketa sozialaren aurka borroka dezaten eta kultura aniztasuneko bizikidetzarako jarrerak eta espazioak sor ditzaten.
|
|
|
esate baterako, mintzagai dugun estatu lurraldera etorri berri diren immigranteak. ...nazionalitatea, biak dituzten pertsonak40 Eta, azkenik, badira zenbait pertsona, diasporakoak kasu, komunitate politikoa kudeatzen duen nazio lurraldean bizi ez direnak, eta hiritar eskubide gutxi batzuez baino gozatu ezin dutenak (pentsioak, esate baterako), baina haien jatorria dela-eta," nazionaltzat" har daitezke eta hartu lirateke pertsona horiek, eta, ondorioz, komunitate politiko
|
horretako
eskubideez gozatu eta komunitateari buruzko erabakiak hartu lituzkete.
|
|
2009
|
|
|
urtekoa da) esaten zuen Espainian bizi diren atzerritar guztiek dutela
|
horretarako
eskubidea baliabiderik ez badute, eta espainiarrentzat ezartzen diren baldintza berberak ezarriko zaizkiela.
|
|
|
Zamatzaile bakarrak egin duenean pleitamendu kontratua, eta ontziaren edukiera zehaztean okerra edo engainua gertatu arren pleitariak ez duenean hutsaldu kontratua
|
horretarako
eskubidea izanik, pleita urrituko da, ontzian jaso ez den zama zatiaren arabera; horrez gain pleit emaileak eragin diren kalteak ordainduko dizkio pleitariari.
|
|
|
Aurreko artikuluetan ezarritakoaren arabera pignoratu diren baloreak ezin izango dira erreibindikatu mailegu emaileari ordaindu arte; hala ere, titularrari berme gisa emandako balore horiek kentzen zaizkionean, titular
|
horrek
eskubide eta akzioak izango ditu legearen arabera egintza horien gaineko erantzukizuna duten pertsonen aurka.
|
|
|
18 urte baino gorakoentzat bozkatzea derrigorrezkoa da Grezian,
|
horretarako
eskubidea kentzen ez badizute.
|
|
|
–Bai, baina orain esaguzu nork utzi dizun liburua, zure hezitzaileok
|
horretarako
eskubidea badugu-eta?
|
|
|
1998an, Valentziako parroko baten eskabidea eta errekurtsoa zela medio, 1867/ 1998 Errege Dekretuak salbuespen hori baliogabetu zuen inkonstituzionaltzat hartuz (musulmanek beren meskitak immatrikulatzeko eskubidea badute, eta protestanteek haien otoitz-lekuak, zer dela-eta ez Eliza Katolikoak bere tenpluak?).
|
Horrek
eskubidea eman dio Elizari bere tenpluak ere nahi izanez gero immatrikulatzeko. Zenbait elizbarrutitan immatrikulatu dira, besteak beste gure Iruñeko elizbarruti honetan.
|
|
|
Fundatzailearen finka partikularretan egiten ziren. Jabetza
|
horrek
eskubide patrimonial batzuk zituen: izendapena (ius praestandi), elizgizon eta bestelako zerbitzariei ordaindu, elizak jasotzen zituen zergak jaso, eta abar.
|
|
|
Epe horretan idazpena frogaldian geratzen da eta benetako jabea, bere jabetza eskubidea defendatuz, egindako immatrikulazioaren kontra joan daiteke. Aldi berean, horrela immatrikulatutako finka
|
horren gaineko
eskubiderik eskuratu nahi duenak badaki ez daukala erregistroaren babesik, bi urteko epe hori iragan bitartean behintzat. Noski, behin epe hori amaitu eta benetako jabe dela uste duenak ez badu erregistroko itxura erasotzeko erreklamaziorik egin erregistroan titular moduan agertzen direnen aurka, Hipoteka Legeko 34 artikuluaren arabera eskuratu duen fede oneko hirugarrenari bere eskurapena erabat babesten zaio eta bere egoera juridikoa sendotu egingo da.
|
|
|
Nahi duten erkidegoek, Ministerioarekin batera, bekak finantzatzen dituzte, beren errentak gutxieneko atalasea gainditzen badu ere, aurrez ezarritako urkila baten barruan badaude. Ikasketak egiteko bizilekua eta autonomia erkidegoa aldatzen dituen ikasle batentzat (mugikortasun beka, bizitegiarekin), 3.303 eurokoa da laguntzaren zenbatekoa, eta lau kideko familia batentzat gehienez 36.421 euroko errenta duten guztiek dute
|
horretarako
eskubidea. Errenta 13.577 eurotik beherakoa bada, laguntza 5.828 eurokoa izanen da, matrikulaz gain.
|
|
|
Tratatuak talde
|
hori
eskubide osoko herritar gisa onartzea du helburu
|
|
|
Batasunak zerrendak aurkeztu zituen boz horietan,
|
horretarako
eskubidea zuela iritzita eta ezkutatzeko inolako asmorik gabe. Legez kanpoko alderdia izanik, hauteskunde batzordeak ez zituen zerrendak onartu.
|
|
|
Duela hilabete batzuk euren seme alabak ama hizkuntzan eskolatuak izateko eskubidea, gazteleraz hain zuzen, aldarrikatzeko plataforma baten berri izan genuen. Anitzak ek jakin nahiko luke plataforma
|
horrek
eskubide bera aitortzen digun Euskal Herrian bizi eta, ondorioz, hemengo herritar sentitzen garen guztioi, gure jatorrizko hizkuntza gaztelera ez izan arren.
|
|
|
Salaketa horiek larriak dira, eta serioski ikertzea eskatzen dute behingoz.
|
Horretarako
eskubidea dute nerabe erasanek, eta gizarteak jakin egin behar du zer nola dabiltzan zerbitzu publikoak.
|
|
|
SOS Arrazakeriako kide Agustin Unzurrunzagak azaldu duenez, aurten atzerritartasun eta immigrazio gaietan bereziki baztertzaile eta zapaltzaileak diren zuzentarauak eta Europa osoko itunak indarrean jarri dira. Unzurrunzagak gogorarazi du, joan den abenduan ministro kontseiluak Atzerritarren Legearen Erreforma Legearen aurreproiektua onartu zuela, eta
|
hori
eskubideen alorrean atzerapauso bat gehiago dela salatu du. Horrez gain, atzerritarrentzako zentroetan ezarritako atxiloketa epea luzatzea ere atzerapausotzat jo du:
|
|
|
Herri akusazioarekin bat egin zuen orduan Fiskaltzak, zortzi lagunentzat 184 urteko espetxe zigorra eskatuz. Herenegun, Velascok Torrealdairi, Uriari eta Auzmendiri deklarazioa hartu zienean, Miguel Angel Carballo fiskala ez zen han egon,
|
horretarako
eskubidea izan arren.
|
|
|
Emakume baten portaera desegoki baten aurrean, desegokitzat hartzen bada, adibidez, sexy eta deigarri jantzita joatea, sexualitatea sudurraren puntan jartzen zaion moduan bizitzea, eta abar, zenbat aldiz entzun ote dugu emakumeon epaiak, inork
|
horretarako
eskubidea izango balu bezala, direla zorrotzenak, hau da, emakumeak benetan maltzurrak eta gupidagabeak garela gure artean.
|
|
|
Egileei dagokionez," gizartean elkar bizitzearen zentzurik oinarrizkoena" ere ezagutzen ez dutela, adierazi du Arruebarrenak. Alkatearen hitzetan,"
|
horretarako
eskubide osoa izanda, ezberdin izan, sentitu eta pentsatzen duen hori errespetatzea, alegia". Bihartik aurrera kaltetuen erregistroa osatuko du Leioako Udalak.
|
|
|
Elkartasuna agertu die bi akusatuei. Aintzane Ezenarro legebiltzarkidearen esanetan,, erabaki
|
horrek
eskubide zibil eta politikoak urratzen ditu?. –Politika egiteagatik ez du inork kartzelan egon behar?, arrazoitu du.
|
|
|
Sindikatuen beste aldarrikapen historiko bat bideratuko dute atzo sinatu zuten itunarekin. Hain zuzen ere, Funtzionario Publikoaren Estatutuak norbere kontuetan erabili ahal izateko eskaintzen dituen sei lan eguneko baimena hartu dute orain arte
|
horretarako
eskubiderik ez zuten administrazioko langileek. Alegia, Ertzaintzako eta Lakuako funtzio publikoko beharginek.
|