|
2001
|
|
|
Hizkuntzari dagokion aldetik, berriz, ez zen  berrizale âorduko zenbaitek nahi zuketen adina ez, behinik behinâ, zaharzale baizik: ahoz eta izkribuz jaso zuen ondarearen zaintzaile leial, zaintzaile leial izate
|
horrek
garai hartako errepidetik baztertuko bazuen ere.
|
|
2003
|
|
|
Gaur egun, XIV. mendean burdina lantzen zen modua zuzenean jarraitzeko aukera eskaintzen da burdinola honetan,
|
horretarako
garai hartako olagizonek artisau lan hutsean egin ohi zuten moduan prestatutako erakustaldiaren bidez.
|
|
2004
|
|
|
Oinez, bi ordutik asko gehiago gabe sartzen ginen.
|
Horretaz
garai hartan oso urruti ikusten nuen handik kanpokoa eta gainera beldurgarri. Haizea mendi aldera ateraz gero barkuen edo fabriken hotsa entzuten zen, eta behin baino gehiagotan ihesi joan izan nintzen menditik etxera zarata haiek entzunda.
|
|
2005
|
|
|
Pottekoek literatura euskaraz naturaltasunez egin nahi zuten. Jarrera
|
horrek
garai hartan kontrakultural bihurtu zituen. Ekarpen handitzat, Pottekoek modernitatearen eta postmodernitatearen arteko eztabaida ekarri zutela esan daiteke.
|
|
2007
|
|
|
Hala ere, 1837ko Konstituzioa, kasu batzuetan, ez zen bete (adibidez, hori garatu behar zuten legeek garatu ez zutelako) eta, beste batzuetan, ageri agerian hautsi zen. Konstituzioa askotan eta modu larrian hautsi zenez, testuaren ospe ona ahuldu egin zen; eta
|
horri
garai hartako ezegonkortasun politikoa gehitu behar zaio: koroa ez zen izan erakunde moderatzailea, alderdi politikoek beren mesederako erabili zuten, etengabeko pronuntziamenduak eta altxamenduak egon ziren, Gobernuak ahulak eta ezegonkorrak ziren, parlamentu sistemetako botere legegilearen eta betearazlearen arteko ohiko loturak ez zuen funtzionatu eta, amaitzeko, hauteskunde azpijokoak gainerako guztia egin zuen.
|
|
2008
|
|
|
alegia, adinekoen azentukera konplexua[+ 2] eta[+ 1], baina baita[+ 3] eta[+ 4] ere, gazteagoek[+ 2] eta[+ 1] era soildu egin dutela eta beraz, azentukera horren ezaugarri batzuk[+ 3] eta[+ 4] galdu egin dituztela; ondorioz, soiltzea eta erregelaren bat galdu izana bera dirudi dela berrikuntza, ez adinekoen jarrera. Izan ere, aintzat hartu beharrekoa da zail dela adinekoek berrikuntza bat egitea eta 50 urte inguruko helduek ez jarraitzea, zeren berrikuntza
|
hori
garai hartan zahar ez ziren egungo adinekoek egina balitz, ziurrenik egungo helduek ere erabiliko zuten. Hor naturalena da, orain heldu diren horiek gazte denboran edo, berrikuntza bat abiaraz tea, egun gazteek jarraitzen dutena.
|
|
2009
|
|
|
Espainiar Errepublikako Gobernuak, bestalde, Radio Emisora Bilbaína bahitu zuen. Aipagarria da, horri gagozkiola, 1937ko apirilaren 26an Alemaniako Condor Legioak Gernika bonbardatu ostean irrati
|
horrek
garai hartako lehendakari Jose Antonio Agirreren ohar bat irakurri izana. Era berean, bonbardaketa igaro eta zenbait egunetara, maiatzaren 4an, zehazki?, Gernikako sarraskiari buruzko irratsaio berezia egin zuen Radio Emisora Bilbaína k, Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailak antolatuta.
|
|
|
batetik, 1929ko Euzkerea kultur hilabetekari elebidun bilbotarra (bi hilero kaleratuko zen gerora), 1919an sortutako Euskaltzaindiaren Euskera aldizkariari aurre egin gura ziona, ez baitzetorren haren hizkuntza irizpideekin bat (Euzkerea sabindarra zen, goitik behera; Euskaltzaindiaren agerkarian, aldiz, Azkueren irizpideak ziren nagusi). Bilbotar kazeta
|
horretan
garai hartan euskal kulturan nor ziren gehienek idatzi zuten, hala nola Kirikiñok, Kepa Enbeitak, Sebero Altubek, Lizardik, Lauaxetak?
|
|
2011
|
|
|
Orain arte aurkitutako izaki eukarioto zelulanitz zaharrenak baino 27 milioi urte zaharragoak dira. Nature aldizkarian eman dute egindako aurkikuntzaren berri, eta, esan dutenez, nahiko biota aberatsa zegoen eremu
|
horretan
garai hartan, bai taxonomikoki, bai morfologikoki: 15 bat espezie bereizi dituzte fosiletan, eta desberdintze maila handia zutela ondorioztatu dute.
|
|
|
zonalde horretan euskara galtzea eta beste hizkera mota bat garatzea, beste edozein bezain gurea, eta ez dago zertan hori ukatu. Ez da inposatu behar, herritar horiek egin beharreko bidea delako, eta hain justu gaur egun zonalde
|
horretan
garai hartan baino askoz jende gehiagok hitz egiten du euskaraz, borondate propioz, nahi dutelako eta galdu den beren historiako zati delako, berreskuratu nahi dutena?.
|
|
|
Ezin uka, hori bai, gerora beste potentzial batzuk azaleratu direla [34]. Garbi ikusi nuen
|
hori
garai hartan Eibarko Markeskoan izaniko software libreari buruzko jardunaldi batzuetan. Zinez interesgarria da mugimendu horren azpian dagoen filosofia, jakintza unibertsalizatzeko, auzolana bizkortzeko eta egiturak horizontalago bihurtzeko saio laudagarria.
|
|
|
Hor gizonaren bizitza zama izugarri bat bezala agertzen da, Sisiforen harria bezalakoa, eta, gainera, Jainkoaren interbentziorik gabe, baizik eta destino beltzaren interbentzio bat bezala. Nik uste dut kanta
|
hori
garai hartako nireetan adierazgarriena dela.
|
|
2012
|
|
|
Eta ez hori bakarrik. Izendatuki esan gabe, aipu
|
horrek
garai hartan Mitxelenak Umandirekin izandako eztabaida iradokiko ziola. Ez zukeen, ziur aski, ondorengo hartzaileok ez bezala, honelako oharrean beharrik identifikatzeko:
|
|
|
XII. mendearen amaiera aldera, hainbat aldaketa gertatu ziren teknologian, filosofia eta erlijioan, politikan eta gizartean, eta aldaketa horien guztien ondorioz sortu zen garai hartan estilo gotikoa, eta, zenbait herrialdetan, XVI. mendearen hasierara arte ere jorratu zuten. Hiriak garatu ahala, bestelako bizimoduak sortu ziren pixkanaka, eta
|
horrek
garai hartako jendearen pentsamoldea ere aldatu zuen. Gizarte maila berriak sortu ziren, burgesia, esaterako?, eta unibertsitateetan natura eta zientziak lantzeari ekin zioten; giro horretan, bada, kultura eta artea sekularizatzeko prozesu bati ekin zitzaion.
|
|
2013
|
|
|
Zuzenbide pribatu erromatarraren alde garrantzitsu bati helduta, legeak ez zuen bereizketa handirik egin behar gizaki askeen artean, status desberdinak aipatzeko. Lege
|
hori
garai hartako sistema juridikoekin alderatuz gero, ikus zitekeen mailaketa gutxiago zituela. Hortaz, zuzenbide erromatarrari ezezkoa eman zitzaion, baina horren eskema batzuk berriro erabili ziren, zuzenbide naturalaren formarekin.
|
|
2014
|
|
|
Argiaren mezulari antzeko zerbait, behe mailako apostolu antzeko zerbait. Horrelako zabor piloa idatzi eta esan zen
|
horri buruz
garai hartan, eta andere zoragarriak, berritsukeria haren guztiaren zalapartan bertan bizi zenez, bere burua eramaten utzi zuen. Mintzo zen «Milioika ezjakin horiek beren ohitura ikaragarrietatik erauzi» beharraz, harik eta, zinez diotsuet, nahikoa gogaitu ninduen arte.
|
|
|
Urteetan bertsolaritzan murgilduta egon den emakume batek komentatu zidan gogoan zuelanerabea zenean espresuki eskatzen ziola bere amari bertso saioetara takoiekin eta makilatuta ez joateko.Asko azpimarratzen zuen ideia
|
horrek
garai hartan (80 eta 90eko hamarkadak) bertsolaritzak zuenkutsu maskulinoa. Gizonezkoentzat eta gizonen neurrira osatutako giroa izaten omen zen.
|
|
|
e) 1525ean, Germaniako Erromatar Inperio Santua nekazariak matxinatu egin ziren egoera feudalak okerrera egin zuelako.
|
Horri
garai hartako planteamendu erlijiosoak gehitu zitzaizkion, Lutherren protestantismoa zabaldu nahi zutelako. Berehala zabaldu zen matxinada inguruko lurraldeetara.
|
|
|
azkenean proposatu zidaten Belterreko zuzendari artistikoa izatea. Badakizu zer botere zen
|
hori
garai hartan. Ikusten zuten artistak ezagutzen nituela, afaltzera ateratzen nuela Lola Flores edo Manolo Escobar...
|
|
2015
|
|
|
Prentsa elebidunaren eta prentsa elebakarraren arteko orduko bidegurutze hura aztertuko dugu segidan,
|
horretarako
garai hartan Hego Euskal Herriko euskalprentsan ziren hiru kazeta nagusietako (Zeruko Argia, Anaitasuna eta Goiz Argiko) kide banaren lekukotzak jasota lagungarri modura.35
|
|
|
batetik, bietan zaharrena, Radio Adour(, edo euskarazko izena, Ipar Aldeko Herri Irratia?); bestetik, irrati sortu berria, Gure Irratia. Radio Adour Navarreri buruz berbetan hasteko, Alexandre de la Cerda irrati
|
horretako
garai hartako buruaren aipu bat baliatuko dugu; Enbataren Aburu gehigarriaren laugarren zenbakian (1982ko urtarrila) agerturiko aipua, hain justu: –Le 10 mai 1981, la victoire de la gauche aux élections françaises permettait bien des espoirs aux Radios libres, et moins d, un mois plus tard, le Pays Basque disposait d, une voix enfin libre?.
|
|
|
Euskara politiko hori aztertzen jarraitu behar dugu guk, eta
|
horretarako
garai hartan sortutako aldizkari batzuen hainbat zenbaki aztertu ditugu, sasoi hartan zertan ziren jakin guran. Hona zeintzuk diren ateratako ondorioak.
|
|
|
Ziur asko Osunaren Tercer Abecedarion irakurriko zuen, baina beste idazkiren batean ere irakur zezakeen, mito
|
hori
garai hartan oso zabaldua baitzegoen.
|
|
2016
|
|
|
300 langile inguruk 565 etxebizitza eraiki zituzten, bakoitza bere estilokoa. Aniztasun
|
hori
garai hartako hirigintza eta arkitektura korronteen eta bizilagun edo jabeen ekonomien isla zen. Kasu batzuetan, etxadi trinkoak ziren, eta, besteetan, txalet bakanak, arruntak, dobleak...
|
|
|
Sutondoa Erdi Aroko etxebizitza baten aztarna da. Gaur egun ezagutzen dugun Kapitain Etxe
|
horretan
garai hartan norbait bizi zela erakusten du horrek.
|
|
|
Atxagari lehenagotik bazetorkion ere munduko literaturaren eta euskal literaturaren arteko harremanen inguruko kezka, Pott izan zen kezka
|
horri
garai hartan emandako erantzun argiena. Proiektuak hasieratik bi helburu nagusi izan zituen:
|
|
2017
|
|
|
Aitzindari haiek ikaragarrizko lana egin zuten, ez baitzuten oraingo baliabiderik. Ez da erraza gaurko egunetik imajinatzea zein zaila izan zitekeen
|
hori
garai hartan, euskara estandarrik ez zegoenean, Internetik ez zegoenean, ez gaur egun ditugun hiztegi digitalak, ezta idazle zaharren obrak ere hain eskura... Itzultzaile haiena bai izan zela benetan bakarlana.
|
|
|
Rodriguezek, horretarako, 354 apaizen lagina erabili zuen, jardunean ari zirenak, aitortu zutenak harreman sexualak izan zituztela. Lagin
|
hori
garai hartako Espainiako apaizen %1 inguru zen, ikerketa soziologikoetan erabili ohi den portzentajetik oso gora. Datu horiek, gero, Espainiako Gizarte Gaietarako Ministerioak garai bertsuan 2.100 lagunen artean abusuen inguruan egin zuen ikerketako datuekin gurutzatu ziren.
|
|
|
Erretratugilea James Harrison izan zen eta Mina jeneralak Ingalaterra utzi baino aste gutxi batzuk lehenago (1816) egindako margolan original batetik kopiatu zuen. Margolan
|
hori
garai hartan Thomas Broadwooden esku zegoen, baina gaur egun desagertutzat jotzen da. Irudi honetan oinarritu dira Minaren gainerako erretratuak.
|
|
2018
|
|
|
lehenbiziko aldiz pertsonaia judutar bat agertzen zen nobelan ofizial nazi baten menpe. Urrunegi joatea zen
|
hori
garai hartan eta generoa lurperatu zuen estatuak.
|
|
|
Lehertu aurretik aparra jaistea erabaki zen orduan. 20 urte igaro ondoren garai hari begiratu eta irakurketa orokorrak egitea beti da arriskutsua, salbuespenak ere izango zirelako, baina badirudi jaialdi erraldoien garaia zela, eta jendearen eman
|
horretan
garai hartan halako oihartzuna zeukan telebista programa bat edukitzeak sekulako pisua zeukala.
|
|
|
Vicente Huici Urmenetak, Ricardo Ciervidek, Lopez Antonek eta, azkenik, Emilio Majuelok azpimarratzen duten bezala, Campion izan zen euskarari Euskal Herriaren ezaugarri nagusiaren maila aitortu zion lehena. Baztertu egin zuen, horretarako, arrazaren aipamena ezaugarri antropologiko bezala, eta
|
hori
garai hartan ausardia zen. Hortaz, zergatik ez zuen euskaraz gehiago idatzi eta, batez ere, zergatik utzi zion euskaraz idazteari 30 urtetik aurrera?
|
|
|
“Arerio ondraduena... etengabe errepikatzen zenuen esaldi
|
hori
garai hartan, Paco... Zuri ikasi nizun nik”.
|
|
2019
|
|
|
Si mi padre no me casa, yo le quemaré la casa. Halere, deigarria egiten zaigu errefrau
|
hori
garai hartako bilduma paremiologiko handietan (Correas, Núñez, Mal Lara, Vallés, Espinosa?) ez agertzea. Izan ere, errefrau horren erreferentziak badu arazorik.
|
|
2020
|
|
|
Datu
|
hori
garai hartako langabezia tasari buruzkoarekin lotu zuen Duranek, ikerketa egin zuenean, eta agerian utzi zuen administrazioek eta ekonomiaren esparruko agintariek esku artean zituzten kopuruak ez zirela, inondik ere, errealak: " 1980ko hamarkadaren hasiera hartan, Espainian 800.000 pertsona ziren langabezian; baina ordaindu gabeko lana egiten ari ziren, eta, eskainiz gero soldatapean aritzeko prest ziren %55 horiek kontuan hartuz gero, hiru milioi pertsona baino gehiago baziren langabezian", azaldu du.
|
|
|
Vittoria Testi kontraltoa Marco Antonioren rolean, eta Farinelli castratoa Cleopatrari ahotsa jarriz. Gaur egun arrotza litzatekeen gurutzaketa
|
hori
garai hartan antzezlanaren izaera artifiziala indartzeko ohiko baliabidea zen.
|
|
|
Gaur egun, bilduma horren zati bat, behintzat, erakusteko moduan dago. “Historia luze
|
horrek
garai hartako lekuko asko laga dizkigu. Oso historia polita laga du, erakusten duena nola Ilustrazio garaitik aurrera hezkuntza eta zientzia erabiltzen saiatu garen berritzeko eta aurrera egiteko.
|
|
|
Hor gizonaren bizitza zama izugarri bat bezala agertzen da, Sisiforen harria bezalakoa, eta, gainera, Jainkoaren interbentziorik gabe, baizik eta destino beltzaren interbentzio bat bezala. Nik uste dut kanta
|
hori
garai hartako nireetan adierazgarriena dela, eta egunen batean berriz ere kantatzeko asmoa daukat.
|
|
|
Horrez gain, San Martinek erraztasuna aipatzen zuen gisa berean, Arkotxak zioen hiz  kuntza soila zela, lâallusion directe. Alusio modu
|
hori
garai hartako poesiaren eta kantagintzaren ezaugarri markatuenetako bat da. Arkotxaren hitzetan," tout basque des  années reconnaît, en effet dans lâindéfini même du pronom on, la garde civile ou la police franquiste, la torture derrière le verbe fouetter et, derrière cet homme emprisonné et torturé pour ses idées, ses semblables qui croupissent dans les geôles franquistes".
|
|
|
Berlinek pluralismo deitzen duenari, ordea, Azurmendik erlatibismo deitzen dio. Nire ustez, hautu terminologiko
|
horretan
garai hartako eztabaida politiko moralek eragina izan zuten. Kontzeptuei buruzko ulermen desberdinak ere egon daitezke hautu terminologiko horren atzean, jakina.
|
|
|
Joxemiel zerbait izan bazen, ikertzaile izan zen. 36ko gerraren aurretik, XX. mendeko lehen hamarkadetan Iruñean euskal idazleak izan zirela, euskaraz idazten zuen jendea bazela agertu nahi izan zuen, eta
|
horretarako
garai hartako kazetak begiratu zituen. Inork gutxik ezagutzen zituen idazleen berri eman zigun.
|
|
2021
|
|
|
445). Eta
|
horretarako
garai hartako euskaltzale garrantzitsuenen laguntza izan zuen: " Antoine d’Abbadie eta Achille Fouquier ek beren agiritegi eta liburutegiak erabiltzeko ateak idekiz aukera guziak eskaini zizkioten.
|
|
|
145). Eta garaiko bertsolaritza formalki oso garatua zegoenaren zantzua ere ematen du, Fernandoren pasadizoan bederatzi puntukoa jaso eta neurri
|
hori
garai hartan oso ohikoa zela gaineratuz.
|
|
|
heriotza zer den, maitasuna... Hala ere, nik hobby bezala nuen kontu
|
hori
garai hartan, zeren eta, berez, kirolaria izan nahi bainuen, txirrindularia lehenengo eta saskibaloi jokalaria gero. Konturatu nintzenean, hala ere, ezin nintzela kirolaz bizi, neure buruari eta ingurukoei zinegilea izan nahi nuela esaten hasi nintzen.
|
|
|
Indarkeria mota hau klase sozial guztietan ematen zen, baita langile klasean eta etxola auzoetan ere. Honekin ez dut esan nahi gizarte talde honetan besteetan baino kasu gehiago zeudenik,
|
hori
garai hartan kuantifikatzea, salaketarik gabe, ezinezkoa baitzen. Baina indarkeria fisikoa egon bazegoen etxola auzoetan, etxolaren horma estuen artean.
|
|
2022
|
|
|
Hari, ordea, KGBri jazartzen zitzaion, eta Diagilebak ihesaldi askotan lagundu zion. Perezen ustez, bizitza gogor xamarra izan zuen Diagilebak, baina
|
hori
garai hartako rock artista askoren bizimodua izan zen. Eta, hori gutxi balitz bezala, Siberiako rock eta punk musikarien artean emakume bakarretakoa izan zen.
|
|
2023
|
|
|
Eta bigarren talde horretan dago Jacques ere, zeinaren izenak liluramendu sakona eragingo baitit urteetan. Begiak beltz, hortzak zuri, irribarrea dizdizari, ez,
|
hori
garai hartako maitasunezko abesti batetik hartua da, baina tira, tankera horretakoa zen Jacques, bere galtza motz zuri eta izter beltzaranekin. Arratsalde oso bat pasatu genuen elkarrekin patinetan, eta bera ez zen behin ere erori.
|