|
2002
|
|
|
Batzuek unibertsitate elebakarra aldarrikatzen dute, bere jarduera euskara hutsean egingo lukeena. Badira beste batzuek ele anizko unibertsitatea nahi dutena, baina praktikan aniztasun
|
hori
hizkuntza batera mugatzen da: unibertsitatea gaztelaniaz.
|
|
2004
|
|
|
Hizkuntza erabileraren arau soziolinguistikoak hizkuntza bat (erdara) legitimatzen badu, euskara erabiltzea arbuiagarri bihur liteke zenbait gune eta unetan. Arau sozial
|
horrek
hizkuntza bat erabiltzea normaltzat jotzen badu, bestea erabiltzea ezin da izan oso normala. Hizkuntza bat ezin baita izan normala bere erabilera arauak gizartearen balio eta jarraibideetan halakotzat hartuak ez badira.
|
|
2007
|
|
|
Baina egia da, ere, ulertze proiektu
|
hori
hizkuntza batean edo bestean adostu beharrekoa dela, ze hizkuntza komunik gabe ezin da elkarrekin hitz egin, eta are gutxiago elkar ulertu. Horren haritik edo, zera irakurtzen dugu Unescoren Linguapax proiektuan:
|
|
2009
|
|
|
Hortaz, komeni da subjektutzat" gu" hartzen dugunean," ni" a nahitaez" gu" ez bihurtzea," gu" ren izenean inoren" ni" a ez baztertzea edo gutxiestea, hemen eta hemengoak ditugun bi hizkuntzen artean bereizketarik ez egitea, subjektu
|
horren arabera
hizkuntza bat nagusi eta, ondorioz, bestea bigarren mailako ez egitea, edozein delarik lehen edo bigarren mailako. Ezer onik ez dakar inori esateak berea ez beste bat dela hizkuntza nagusia.
|
|
2010
|
|
|
4 diSKurTSo SoziolinguiSTiKoa alde batera utziko dut iñaki larrañagak soziolinguistika aplikatuari egin dion ekarpena. ez garrantzirik ez duelako, sakontasun gehiago eskatzen duelako baizik; lan eskerga burutu baitu eta nik baino hobeto egin dezaketenak ere izan badirelako. iradokizuna egina da. azpimarratu nahi dut, ordea, esparru ideologikoan eta ideien lehian, iñakik teoria orokorraren baitan zabaldu dituen diskurtso soziolinguistikoak eta argudio sorta. etengabeko kezka eta ardura berezia izan ditu oinarrizko kontzeptu soziolinguistikoen definizioak zedarritzeko: ...abiltzea ezinbestekotzat jotzen ditu hizkuntz komunitate euskalduna berregiteko. euskararen kasuan, sarritan, huts eragiteko edo modu anbiguoan bederen erabiltzen baitira. iñakirentzat euskararen egoera ez da estatikoa eta ezin itzulizkoa, etengabeko eraldaketa prozesuan dagoena baizik, hizkuntz ukipenaren neurri berean. eta ‘elebitasun sozial egonkorra’ lortu ezinezko helburua da, asmo
|
hori
hizkuntza baten galeran interesatuta dauden ideologiek mantentzen dute, azkenean, hizkuntza batek bestea baztertzen duelako. denboran zehar, iñakik egindako esanetan eta idatzietan nabarmen agertzen da bere diskurtsoaren koherentzia eta mendetasunezko eredu soziolinguistikoa gainditzeko alternatiba. a) 1970eko diskurtsoa tolosako haurtzaindegia euskaraz izan zedin eta ez elebidun iñakiren infor...
|
|
|
Batetik, garapen formala lortzen duen bitartekoa: aldi
|
horretan
hizkuntza bat isolatzaile, aglutinatzaile eta flexiboen klaseetatik igarotzen da maila gorenera iritsi arte. Maila horixe izango zen, adibidez, hizkuntza indoeuroparrak erdietsi zuena.
|
|
2011
|
|
|
Hizkuntzen arteko lehiara garamatza Coyosen aipuko azken enuntziatuak, edo bestela esanda, ukipenean dauden hizkuntzek elkarrekin lehiatzen dute erabilera esparruak eta hiztunak bereganatzeko. Eta lehia
|
horretan
hizkuntza batek bestea menderatu egingo du, hizkuntza botere handiagoa daukalako.
|
|
2012
|
|
|
D k dudak zituen. Ezin omen zen erraztasun
|
horrekin
hizkuntza bat debekatu. Dudak baldin bazeuden, jar zitzala administrazioak itzultzaileak, eta horrela edonor egongo zen epaitzeko moduan.
|
|
|
Ikusi dugu, halaber, zer nolako garrantzia ematen zaien normalean jatorrizko testuari eta autoreari (bereziki Bibliaren kasuan): jatorrizko zentzu transzendental horretan gordetzen den egia absolutua da, eta itzultzaileak inolako manipulaziorik gabe transferitu behar du eduki
|
hori
hizkuntza batetik bestera. Itzultzailea, beraz, bigarren mailako subjektu gisa ikusten da, jatorrizko testuaren eta itzulpeneko hizkuntzaren menpeko morroi gisa, eta ahalik eta gutxien esku hartu behar du itzulpenean, lan originalaren eta itzulpeneko hizkuntzaren handitasuna nabarmentzeko.
|
|
2013
|
|
|
Denborak erakutsi digu, ordea, esparru horietan aritzea ez dela nahikoa euskarak osasuntsu biziraungo badu. Alegia, hezkuntzan eginiko ahalegin
|
horri esker
hizkuntza baten funtzio guztiak euskaraz betetzeko sekula izan dugun hiztun multzorik eta, bereziki, gazteriarik prestatuena daukagun arren, eskolak ezin duela berak bakarrik hizkuntza indarberritu eta, are gutxiago, belaunaldi berrien aldetik euskararen erabilera soziala bermatu. Beraz, XXI. mendearen hastapenetan, kezka berriek garamatzate berriro euskalgintzaren arreta gazteengan ardaztera.
|
|
2015
|
|
|
Egon ere, hortxe dago auzi honen gakoa: ...ibilbide oso hori osatzera jo ezean, hizkuntza gutxituaren kanpo funtzioetatik sartzen hasiko litzateke hizkuntza inbaditzailea, harik eta barne funtzioak ordezkatu arte, elebitasuna, jada esana dugun moduan, ez baita egoera finkoa, hizkuntza biren arteko ordezkatze prozesuaren fase jakina baizik (eta, onenean ere, ordezkatze prozesua eskema diglosiko batekin apur bat galgatzea lortuz gero, eskema
|
horretan
hizkuntza bat beti izango da ezinbesteko hizkuntza, bestea hizkuntza baztergarria izatera kondenaturik egongo den bitartean). 184
|
|
2017
|
|
|
...ea Euskal Herrian euskal gizartean identitate kontua korapilotsua da, berezko talde etnokulturala eta estatuen artean dagoen identitate gatazkagatik, batik bat (zapata, 2007). identitate etnokulturalak pertsona edo giza talde batek komunean dituzten ezaugarri kulturaletan jartzen du fokua. identitate etnolinguistikoaz ari garenean, ordea, hizkuntza lehenetsi nahi dugu, izan ere, talde edo pertsona
|
horrek
hizkuntza batekin (edo gehiagorekin) lortzen duelako bere identitate etnikoa eta kulturala. gai honen inguruan euskal gizartearen berezitasunak argitzeko, ondorengo ataletan azken hamarkadetan estatu nazioari, hizkuntza nortasunari, hizkuntza komunitateari eta euskararen inguruko diskurtsoei buruz egindako erreferentziak jaso dira.
|
|
2018
|
|
|
globalizazioak bultzatzen duen lingua franca funtzioari erantzuten dioten hizkuntzena. Azken multzo
|
horretako
hizkuntzei batez ere ingeLehiatzeko balio erantsia litzateke gure enpresentzat lekuan lekuko hizkuntzak eta kulturak menperatzea. biziberritzea, eleaniztasunaren garaiko erronka – Iñaki Mart� nez de Luna lesari, nazioarteko komunikaziorako duten balio pragmatikoa ez ezik, cool izaera ere atxikitzen die gure gizarteak, horrek gazteengan berezikipizten dituen lilura zein eta erakargarrit...
|
|
|
Bermeoko bizilagunen kasuan, bi hizkuntzak berdin menderatzen dituzte, eta
|
horrek
hizkuntza batetik bestera salto egiteko erraztasuna ematen die; euskaraz egitea norbere esku geratzen da, beraz.
|
|
|
Bide naturalean, Txepetxen arabera, erabilera da abiapuntua, Amezagak gogoratu zuenez: «Pertsona testuinguru batean jaiotzen da, testuinguru
|
horretan
hizkuntza bat erabiltzen da, hizkuntza hori ezagutzen du, eta ezagutzaren ostean hizkuntzarekiko kontzientzia, motibazioa, dator». Bide kulturalean, berriz, abiapuntua motibazioa litzateke, nortasunari lotua gehienbat, eta horrek leramake pertsona hizkuntzaz jabetzera eta, azkenik, erabiltzera.
|
|
|
Hor ikasi dugu ere gure euskaltasuna, garai haietan eskolan debekatzen ziguten euskaraz hitz egitea, zigortuak ere ginen. Miñabaitan, han zegoen gure aitatxi Koxe gogorarazteko etxe
|
horretan
hizkuntza bat zegoela: euskara!
|
|
2019
|
|
|
Garaiko alor guzietara hedatzeko gaitasun hori funtsezkoa zaio Bidoni mintzairek iraun dezaten: " Aldaketa ekonomiko eta kulturalei egokitzeko gaitasun
|
horrek
hizkuntza bati nagusitasun egoera batzuetara heltzea ahalbidetzen die gizartean".
|
|
|
Gizarte elebidun edo eleaniztunetan hizkuntzarekiko atxikimendua, identifikazioa eta jarrera gatazkatsuagoa izango baita (Zarraga et al. 2010, 212). Beraz, tentsio
|
horrek
hizkuntza batekiko jarrera bideratu dezake, batzuetan aldekoagoa eta besteetan kontrakoagoa izanik. kasu horietan, gainera, identifikazio elementu garrantzitsua bihurtu daiteke hizkuntza, hiztunak bere identitatearen zutarrietako bat bezala jo dezakeelako ‘berezkotzat’ jotzen duen hizkuntza hori. Jarrera hau ulerLander Muñagorri Garmendia – Zergatik kantatu euskaraz?
|
|
|
azken kotara heldurik (kota izan da azkena), erabaki dugu bazterketa gehiago ez egitea, hortik beheiti ederki ikusten baita zer hizkuntza egoera daukagun, eta erraz ikusten baita haien arbasoak nola ibili ziren aginduak ematen eta izenak jartzen... Labur erranda, euskararen beheko maila
|
horretatik
hizkuntza baten hasiera, hizkuntza baten genesia, da ikusten dena.
|
|
2021
|
|
|
Badago marko bat, neurri handi batean elebakarra, hizkuntza batek besterik ez duelako ezagutzak transmititzeko ahalmen osoa, eta bestea, elebiduna edo hirueleduna, non ikasten diren hizkuntzetan irakasten baita. Marko eleaniztun
|
horretan
hizkuntza batekiko edo bestearekiko esposizioa ez dator ikasleak hizkuntzez jabetzeko helburuaren arabera, baizik eta ikasleek arlo guztietan dituzten premien arabera. Beraz, ikaslearen egoera da irakaskuntzaren abiapuntua eta ikaslea irakaskuntzaren ardatza.
|
|
2022
|
|
|
Hirigintza garapen berri batek Zumaian sortuko lukeen egoera soziolinguistikoaren aldaketa kontuan hartu litzateke, eragina aurreikusiz, identifikatuz eta ebaluatuz. Eragin linguistiko
|
hori
hizkuntza batentzat positiboa, negatiboa edo neutroa izan daiteke. Eta plangintza horrek euskararen hizkuntza komunitateari kalterik eragin diezaiokeela aurreikusiz gero, kalte hori murrizteko edo aurre hartzeko neurri zuzentzaileak zehaztea eta abian jartzea aurreikusi litzateke.
|
|
|
«Aurkikuntzak euskararekin duen lotura baieztatzen bada» mugarri bat izango dela azaldu du, euskara lurralde horretan aspalditik dagoela frogatuko bailuke: «Euskarak dagokion estatusa izan dezan, sozialki proiektatu behar dugu lurralde
|
horretako
hizkuntza bat dela».
|
|
2023
|
|
|
Azaldu duenez, Euskaldunon Egunkaria sortu zenean garbi zuten Euskal Herriak egunkari bat behar zuela. Izan ere, leku bat behar zen Euskal Herriko lurralde guztietan gertatzen zenaren berri emateko, eta baita
|
horretarako
hizkuntza bat garatzeko ere: «Guri gertatzen zitzaigunaz hitz egin behar zen; gure auziez, ezbeharrez, politikaz eta ekonomiaz.
|