|
2000
|
|
|
Txillardegiri irakurriz argi ulertugenuen elebitasunaren tranpa, gure egunotan ere oraindik Euskal Herrian argi ezdagoena, eta egunero entzuten ditugun diskurtso moduetan gehiegi argitu gabedagoena. Elebitasun edo eleaniztasun pertsonala eta elebakartasun soziala elkarrekinbateragarriak direla ikusten dudan modu berean, eleaniztasun kolektiboan oinarriturikoproiektuaren gezurra sumatzen dut argiro, eta hori benetan kezkatzen nauen arazoa da.Jakin
|
baitakit
gure herriaren (berr) eraikunta nazionaleko proiektuan argi ez dagoenpuntua dela, lurraldetasunaren eztabaida gero eta argiago dagoen arren. Lurraldetasunaren arazoa eta bertako hizkuntzaren arazoa txanpon beraren bi aurpegiak baitira, hizkuntzak bere lurraldea behar baitu.
|
|
|
Aukeraturiko gaian sartu baino lehen, bi ohartxo beharrezko ditudala iruditzen zait.Lehenengo eta behin, ene artikulu hau Jose Luis Alvarezi eskainiriko ahalegintxoa da; jakin
|
baitakit
hau bezalako aukera ez dudala beste behin ere izango, eta euskaltzalemoduan Txillardegirekin dudan zorra pixka bat arintzeko asmoz, hona hemen nireesker oneko idazkia.
|
|
|
Bigarren oharra irakurle sufrituari zor diot. Izan ere, ez
|
baitakit
ene gogo ona askiizango ote den itxurazko zerbait bururatzeko, kontuan izanik ez naizela ongi oroitzenazken artikulua noiz idatzi nuen.
|
|
|
egun batzuk lehenago IRAk atentatu bat egin omen du Errepublikan, Clare konderrian, eta egileen bila omen dabiltza. Uste dut Clare konderria Lahinch eta inguru hori dela, ez
|
baitakit
seguru. Hainbeste konderri dago Irlandan...
|
|
|
" Eta ba al duzu bertzerik?" Eta osabak ihardetsi zion: " Bai, badut bertzerik, baina ez dakit erran ote niokeen ala ez, zeren eta ez
|
baitakit
erakusteko modukoa den". Eta dukeak erran zion:
|
|
|
" Nik ez diat itzurbiderik, zeren eta hegaldatu egin nahi bainuke, bai, baina ez zekiat norat. Eta, nola ez
|
baitakit
, aitaren manua diat obligantza eta eginbide, zeren eta, arrazoin garbirik ezean, nola entseiatuko naiz, bada, haren iritziaren aldatzerat. Hik, aldiz, pintura daukak.
|
|
|
Izan ere, zentzuak eta ebidentziak erraiten didate ezen ez dagoela meza itemisaest etik hasterik, zeren nihaur ere izana bainaiz nehoiz, mezazale ez ezik, mezajale ere, eta zeren
|
baitakit
, halatan, zertaz ari natzaizun: bada baldinba, nola liburuaren anitz orritan jauregiko jendeaz ariko bainatzaizu, eta nola batzuk eta bertzeak hemendik harat eta handik honat ikusteko parada izanen baitugu, jauregia eta jauregi ingurua zer nolakoa zen adieraziko dizut berant baino lehen.
|
|
|
Gezurra erranen nizuke, jaun André, baldin erranen banizu ezen ez nuela ikuskizun hartaz gozatu, zeren gozatu egin bainuen, eta gogoz gozatu gainerat. Izan ere, gutitan ikusten nuen nik anaia beldur, eta orduan, zinez, beldur zen, ez dakit zeinen beldurrago, aitaren edo zigorraren, zeren ez
|
baitakit
zeini behatzenago zion, aitari edo zigorrari. Fortunak, eta neure azpikeriak batez ere, anaiaren gainetik jarri ninduten behingoz, eta arrano bat bezala sentitu nintzen txepetxaren aitzinean, nehoiz baino gogarago, lorios eta biktorios.
|
|
|
Gero, argibideak eman nahi balizkit bezala, erran zidan: ‘Ez zara iduri batez amorosten den lehen pertsona, zeren hor berean baitugu Narzisoren historia, nahiz eta Narziso bere buruaz amorostu zen eta haren iduria ez zen olioz egina, baina urak islatua... zure aitak noizbait kontatuko zizun bezala, zeren
|
baitakit
ezen zure aitak literatura atsegin zuela eta etxean poema batzuk leitzen zizkizuela ozentki, edo autore handien hainbat obra. Eta ez zaude, bertzalde, ero, zeren sasoinez baitzabiltza... eta zureak badu erremediorik, eta berehala emanen dizut horren frogantza.
|
|
|
—Zalantza bat daukat, Joanes, zeren ez
|
baitakit
bertze bizitzan lehen senarraren edo bigarrenaren etxean piztuko naizen, zeren hura maite izan bainuen, baina baita zu ere, hura bezainbat... Halarik ere, zure zalantza handiagoa izanen da, agian, zeren bertze mila emazteki ezagutu zenituen ni ezagutu aitzin... eta oraino ezagutuko duzu bertze norbait, beharbada...
|
|
|
Edo aitzakia eta itzurpide hutsa ote da guztia eta hala skribatzen dizut zeren ez
|
baitakit
bertze molde batean, jaun André?
|
|
|
—Zer signifikatzen du honek? Zeren
|
baitakit
ezen nik ez ditudala bi pare...
|
|
|
—Oi, nola liteke hori? Zeren ez
|
baitakit
zer den malenkonia...
|
|
|
Mila aldiz irakurri izan dudan arren, ez naiz Sandovalen gutunerat guztiz ohitu, eta ezin ekidin izaiten dut irakurraldi bakoitzean, oraino ere, halako hotzikara bat, bizkarrezurra goiti beheiti hartzen didana, zeren
|
baitakit
ezen haren hitzak egiazkoak direla, nik ere neure larrutik eta neure baitarik ikasi bainuen zer zen gartzela han Indietan, bertze batzuk izan ziren arren ene gartzelaldiaren kausak eta arrazoinak... eta zeren osaba Joanikot ere antzeko infernutik iragana izan baitzitekeen Inkisizioneak Iruñan zituèn gartzela sekeretuetan, non baitzeuden, ziegak ez ezik, auzitegiko gela eta torturatzekoa ere, be...
|
|
|
Gibela beha paratzen nauk, eta Inkisizionearen gartzela sekeretuetan egin nuen egonaldia oroitzen diat: hango harri hotzak, hango burdinak eta hango ezina... baita nola, bakardadearen negu gordin hartan, zoratzeko beldur ere izan nintzen hainbat mementutan, halako moldez, non oraino ere ez
|
baitakit
nola jalgi nintzen handik neure buruaren jabe. Erraiten ditek ezen Jainkoak hersten gaituela, ez itotzen, eta nagok ezen egia izan daitekeela, ene kasuan bai bederen.
|
|
|
Zeren, zer sentitzen dut nik, eta norat eta noraino zabaltzen da ene mundua, Maddalenek amoriozko koplak kantatzen dizkidanean, eta zer dute haren hitzek, lurrean egonik izarretaraino bainaramate? Eta ez, ez uste ezen burua galdurik dudala eta neure buru galdutik ari natzaiala, zeren
|
baitakit
zer ari naizen erraiten eta nola, eta zeren, buru bihotzek ez baitute, benturaz, elkarren etsai izan behar, erremediorik gabe, nola uste izan baita komunzki... eta zeren, nagoen estatuan nagoela, buruak baitiotso bihotzari: " Izan zaitez ene gogoeten galbahe", eta bihotzak buruari, berdintsu eta orobatsu:
|
|
|
—Joanikot, hasteko, ez zuan beti horrelakoa izan, zeren eta hura aspaldidanik ezagutu izan bainuen... eta zeren
|
baitakit
, halatan, ezen ez zela Pazkoarekin edo Mendekostearekin konplitzeko bakarrik ateratzen, baina bertze obligazino batzuekin ere, noiz eta jauregitik iltkitzen baitzen, Iruñarat, Donibane Lohizunerat edo Baionarat —eta, burua gora eta behera higitzen zuela behin eta berriro, erantsi zuen—: Ai, kontatuko banik nik hiri zer gertatu zitzaigun hire osabari eta bioi behin batean Baionan...!
|
|
|
—Papuasiako emakumeek eri hezurra mozten dute, doluz, senarra hiltzen zaienean, eta berdin egiten omen zuten Brasilgo herri batzuetakoek. Ez galdetu, ordea, zein hatzetakoa, ez
|
baitakit
.
|
|
|
" Berrikuntza ez da existitzen, gizakion esperientzia guztiak analogoak dira". Honek guztiak buruhauste galantak sortzen dizkit, ez
|
baitakit
atzo niri gertatu zitzaidana noizbait beste inori gertatu ote zaion. Zorigaitzak norberari soilik gertatzen zaizkiola pentsatzeko joera du gizakiak.
|
|
|
Ohitzea izango da kontua, akaso. Ni, bederen, ez naiz sartuko irudi korporatiboen auzi honetan, ez
|
baitakit
ezer irudigintzari buruz. Berrikuntzari buruz lagun batek esan zidan komentario kritikoa aipatuko dut, hala ere:
|
|
|
ez
|
baitakit
ulertzen ez ditudan gauzei
|
|
2001
|
|
|
Emozio gehiago eman behar nion trikimailuari, neronek jarri behar nuen lehendabizi harrituaren aurpegia metxeroa desagertu dela ikusitakoan, publikoa gehiago txunditzeko. Hor dago aktore lana, nik ongi
|
baitakit
metxeroa desagertu dela.
|
|
|
Eta, hitzak hizpidea ekarririk, aipa dezadan bidenabar inoiz goregi jaso ez baldin badut, ez dudala isilpean utzi ere, Onaindiak, Euskal literatura II, 70, besterik esan arren. Eta hori Plauto Bascongadorekikoa4 gordean utzi nuelarik, ez
|
baitakit
oraindik estalgile ala saltsa sortzaile izan zen. Prai Bartolomek, nolanahi ere, ez zuen akuilatzailerik behar, egia esan.
|
|
|
Hasiera eman zaigunean, Piarres eta kontatzailea, garaia, lekua eta gainerakoak, kontaketa luza daiteke nahi adina kontakizuna poliki poliki, bideak eskaini ahala, taxutuaz. Horrelakoak dira, adibidez, Don Quijote, Pickwick Papers eta Manuscrito encontrado en Zaragoza (izena gaztelaniaz ematen diot ez
|
baitakit
zein hizkuntzatan, fran  tsesez?, izan zen idatzia) eta beste ezin konta ahala, Tormesko itsumutila, Gil Blas eta beste hainbeste. Tarteka, lerro nagusiaz saihesturik, bestelako ipuinak ere sar daitezke.
|
|
|
Bada, niri orobat gertatu zitzaidan delako ertainekin, Bizkaian nonbait erabiltzen omen den eta Erkiagak behin bederen idatzi zuen hitz ezezagun horrekin. Hobe nukeen mediano edo esan balidate, erdaraz ere bai
|
baitakit
ezinbestean eta horrela esanik adituko bainuen esanahia. Adituko nukeen, gainera, Agirreren modutsuan  (2, 330) adierazi balidate:
|
|
|
Bere hitzez esateko" Bururik ez ta txapela nai, ari omen naiz urliaren iritzian, eta bururik eztuenak txapel bearrik ez omen". Horrexegatik lasaitu nahi nuke, neure burua zuritzeko gogoz bidenabar, ez
|
baitakit
neroni ere ez ote naizen arteko, urlia, sandia nahiz berendiaren itxurapean.
|
|
|
Esanak esan baditut, ez da xuberotarraren oroitzapena belzteko asmotan izan, ongi
|
baitakit
bide berri ugari ireki eta zabaldu zituela, asmakizunak nahaste, euskal kulturan. Besterik erakutsi nahi nuke, ezer erakustekotan.
|
|
|
Inoiz ez zitzaidan burutik pasatu bertsoarekiko nire li lura horren nondik norakoak aztertzea. Gero, ordea, afizio nuena ofizio bilakatu zitzaidan, edo nuen, ez
|
baitakit
halabeha rrez ala hala beharrez gertatu ote zen hori. Aurrenairratian, telebistan gero, bertsoari lotua joan da beti nire ibilbide profesionala, eta, normala ere badenez, hasierako lilura hura errutina bihurtu ere bai zenbait unetan.
|
|
2002
|
|
|
Neuk ere ez
|
baitakit
|
|
|
Halakoetan beti esan izan nuen ezetz printzipioz. Gonbit guztiek izaten baitute beren ordaina, eta bai
|
baitakit
, esperientziaz, zer nolakoak diren enpresa farmakologikoak, medikuok errezetatzen ditugun produktuak beren marketara bideratzeko orduan. Egun hartan, ordea, baietz esan nuen.
|
|
|
Hilketaz ari zaidalakoan, irribarre errukarri batez begiratzen diot, baina ez diot eran  tzuten, ez
|
baitakit
zer esan. Izan ere, institutura joan naizenetik, bera iruditzen zait nirekin  arretatsu portatu den ia bakarra.
|
|
|
Ez
|
baitakit
nik, bada, gauzak bai orduan eta bai orain hain zalantza gabeak diren. Ez dakit nik bada, baina badut uste hizkuntza hau ez den harrizkoa, eta lanabesak ere ez diren harri garaikoak, Mitxelenak eta beste batzuek aski argi erakutsi duten gisa.
|
|
|
Eta tribulatua, zeren, ingelesa euskara baino hobea baldin badu, ez
|
baitakit
nik ez ote nukeen iruzkin hau hementxe berean amaitu behar eta liburua betiko itxi: ingelesez zerbait dakiena berehala ohartuko da hizkuntza horretan" Syntax" esan behar dela, eta ez" Syntaxis"; eta" Basque" idatzi behar dela, letra larriarekin hasieran; eta izenburuak, bestela ere, beti letra larriekin idazten direla; eta autoreak jakin luke euskara baino hobeki ezagutzen duen ingeles horretan (edo ez da ingelesa?), izatekotan ere, On Basque Syntax Literature esan litzatekeela.
|
|
|
Hori da erabiltzen den argumentazioa, nahiz, egia aitortu behar baldin badizut, nik ez dudan argi ikusten argumentazioaren funtsa, niretzat karniboro ere haragia jaten duen zerbait baita, berez, talde horretan zientzialariek hala esanik panda hartzen sartzeko inolako eragozpenik ez badut ere. Hori, eta etxean urteetan zehar ikusi izan ditudan behi guztiak ere, ez
|
baitakit
ongi aski ematen zitzaien pentsuan bazen haragi puskarik, beste herrialde batzuetan gertatu den gisa. Hori datorkit behintzat gogora.
|
|
|
Baina kontatzen hasten naizela, burura etorri zait lehenbiziko zalantza, ez
|
baitakit
ongi zer hizkuntza mota erabili eta gauzak, berez ilun diren gauzak, argi ikusi nahi ditudalako hasiera hasieratik: forma kontua baldin bada ere, ez dakit hika edo zuka egin behar dudan, gazte bati hika egitea eskatzen baitu hizkuntzak, edo guri bederen hala eskatzen zigun lehenago, baina hika hasiz gero ere ez dakit nik ez ote litzatekeen testu hau pixka bat ulergaitz gertatuko.
|
|
|
Edo sinpatikoek ez ote dute ikusiko hau? Diot nik, adiskide gazte, honekin bat etorriko zarela, bai
|
baitakit
zuregan ere oraindik akademiak baduela itzala, hala erakutsi dizute-eta eskolan, eman dituzun urteetan. Edo ez?
|
|
|
Osagarri gisa azken orduko sukaldaritxoren bati otutako" gartzela" erabiltzen duena, gauzak leundu nahian edo, edo sukaldariek maiteago duten" kartzela" nahiago duena? Eta nork erosten ditu osagarri horiek lehenik prezioa bera ere kontuan izan gabe, zeren ez
|
baitakit
nik oraingoz nork debekatu duen" sonbreirua" erabiltzea. Badakit, ordea, nork ez dituen Euskaltzaindiak argitara ematen dituen liburuen hitzaurreak irakurtzen.
|
|
|
Eta egarri horrek ekarri zuen behin baino gehiagotan modu akritiko batean onartzea dozena erdi lagun horiek egindako eredua bere azkeneko puntuetaraino. Jakina, eredu hori idazle sutsuenek (sutsuenak, gehien idazten zutelako garai hartan) erabiltzen bazuten, ez gaitezen orain harritu gertatutakoaz, ez
|
baitakit
gainera beste irtenbiderik ere bazen, hori ez egitea, praktikan, batasunaren kontra jartzea baitzen. Ez dut inolako dudarik idazle hoberenak ez direla horretan erori, eta hasieratik beren eredua segitu bazuten, horrek ez zien inolako kontraesanik sortu:
|
|
|
Horra hor Jakin ek proposatzen digun lehenengo galdera. Zilegi bekit aditzaren pertsona aldatzea," gu" hori nor den ez
|
baitakit
. Egingarritasunaren auzi hutsari lotuko natzaio.
|
|
2003
|
|
|
Ohetik jaiki eta bere ibilera nagiekin biluzik apaingelara zihoanean ere desberdina iruditu zitzaidan, helduagoa, eginagoa. Pitin bat hazi egingo zela pentsatu nuen hasieran, ez
|
baitakit
emakumeek noiz arte jarraitzen duten luzatzen, edo milimetro erdiren bat lodituko zitzaizkiola, erabaki nuen, hain meharra zuen gerria edo hain lerdenak zituen bularrak. Ipurmasailetan malgutasun puntu erorberago bat sumatu niola uste izan nuen gero, eta ibiltzeko moduan halako eramankizun nekatuago bat ere bai azkenik.
|
|
|
Emakumeak une batzuk lehenago eman zizkidan zirriborroak izenik gabeko idazle horrenak izan zitezkeela pentsatze hutsak aztoratu egin ninduen eta bulegoan batetik bestera nenbilen, ibilian irakurriz, ez
|
baitakit
egonean pentsatzen, eta, telefonoak jo zuelarik, jaramonik ez egitea erabaki nuen.
|
|
|
Eta hi ere, horrelaxe. Nik bai
|
baitakit
hi bizirik hagoela, eta artizarretik inoiz baino gehiago maitatzen gaituala Miren eta biok, baita Azpilgo herria ere, Jesusen Bihotz horrek bezalaxe, Jesusen Bihotz handi horrek bezalaxe, Txomin...
|
|
|
Eta noiz arte jakin gabe, hori baita okerrena. Ez
|
baitakit
noiz itzuliko den, ezta itzuliko den ere. Eta itzultzen bada...
|
|
|
Gauzak horrela, Teresari olerki bat errezita  zezala eskatu nion, bai
|
baitakit
poesiak dohain taumaturgiko eta indarberritzaileak dituela. Irribarre bat piztu zitzaion nerabe aurpegian.
|
|
|
Arandar gizajoak, nik keinu nabarmenen bidez telefonoa eskatzen niola ikusirik, ezulertuarena egin zuen. Haren ezezkoa ulergarria egin zitzaidan, bai
|
baitakit
jubilatuek nekez uzten  dituztela horrenbeste nekeren ondoren erositako euren goi fidelitateko tresnak; baina  larrialdia halakoa zenez, ez nion men egin.
|
|
|
Ez dakit noiz hasiko ote diren metropoliari begira, han modernitatea dagoe  lakoan eta gure txapela astunegia delakoan. Ez ditut nahi West Point eko ofizialak nire tropak gidatzen, ez
|
baitakit
noiz aterako didaten Fruit Company ren iturria paparretik.
|
|
|
Beste hitzaldi batzuk, batez ere zuenak, aberats eta negozio gizonenak, entzuten ditudanean, ordea, ni neu atsekabetzen naiz eta zuetaz eta zuen lagunez errukitzen naiz, ezer egin gabe zerbait egiten duzuela uste baituzue. Eta agian zuek, aldiz, ni naizela zorritxarrekoa uste izango duzue, eta egiazko d ustea duzuela uste dut nik, baina nik zuetaz ez dut usterik, jakin
|
baitakit
ederki asko.
|
|
|
Ni honen aurrean bakarrik lotsatzen naiz bada. Neure baitan jakin
|
baitakit
ezin diodala ukatu berak agintzen duena egin behar denik, baina alde egin ondoren jendetzarengandiko ohoreak menperatzen nau. Ihesi alde egiten diot bada eta ikusten dudanean adostutako guztiagatik lotsatzen naiz.
|
|
2004
|
|
|
Eta, nire itxura barregarri harekin nire gain sentitzen zela –Napoleonen obeliskoa edo Taj Mahaleko kupula ote zekarkion begi bistan zuèn fardeltxoak? Horixe ez
|
baitakit
historia honetatik! –, amatasunetik zetorkiòn erruki sentimendua nagusitu zitzaion Montseri jarraian. Eta orduan, ezin irribarretsuago esan zidan:
|
|
|
Edo Ponpeia erraustu berrian zutik geratutako mural haietako baten aurrean ote nengoen? Horixe ere ez
|
baitakit
...!
|
|
|
Beno, egia esan, ez dakit halakorik adierazi zion zehatz mehatz, nik ez
|
baitakit
frantsesez, baina, erantzunaren lehen zatiari dagokionez, nor zen eta zer zen behintzat esan zizkion, ohiko aurkezpenetan halakoak esaten direnez gero; bigarren zatiari dagokionez, berriz, zalantzarik ez dut" antomolog" entzun niola, eta hortaz...
|
|
|
Ez
|
baitakit
nola hartuko duten nire presentzia.
|
|
|
" Berdin, esan zuen Joxek. Etorri duk, kableak bertan utzi eta ziztu batean joan duk, ez
|
baitakit
nora. Noiz etorri behar duzue?"
|
|
2005
|
|
|
Nik zorroztasun hori bilatu dut denbora guztian, istorioa ez dadila kamuts gelditu, zehatza izan dadila. Oso gustura idatzitako nobela edo ipuina da, ez
|
baitakit
zer den zehazki. Istorioaren erdiraino iritsitakoan aurrera segitzea zaila zela sentitu nuen.
|
|
|
Eta bakoitza bere lekuan! Bai
|
baitakit
zure berri: nolakoa zura, halakoa ezpala!
|
|
|
ez al dakizu, bada, berak Francoren politika egiten zuen bitartean espetxeratu nindutela ni bi urtez, langileen eskubideen alde aritzeagatik? Halakoa baita zuen edukazioa, baina ni ez nauzue engainatzen, bai
|
baitakit
maskara horren azpian zer gordetzen duzuen: edukazio onenarekin hiltzen dituzue Afrikako haurrak gosez, edukazio onenarekin bidaltzen tankeak Irakera, eta edukazio onenarekin hondatzen mundua!
|
|
|
Karmelo Etxegaraik euskaraz ere sortu zuen historiografia. Sarritan euskaraz idazten dudanean ikerkuntza historikoren bat, zalantzak barneratzen zaizkit, ez
|
baitakit
irakurlerik ha ote dudan. Eremu urria bai, baina diskurritzeko aukera zabalagoa agian.
|
|
|
Eta Mutuaren hitzak jarri diot azalean. Neronek ere ez
|
baitakit
segur zer egin nahi dudan lerro hauen bitartez. Ziurrenera, aurre egin nahiko diot erietxeko egoera makur honetan agintzen duen denbora geldoari.
|
|
2006
|
|
|
Aurten ez dute datua ezagutarazi. Eta aztoraturik nabil, ez
|
baitakit
nafarron gustuak aldatu ote diren, orain nahiago ote ditugun bermuta eta kroketa, esate baterako.
|
|
|
Gidari eta ideologo sozialek esaten dute kartzelak ez duela ezertarako balio. Ni nago nola konpondu lapurreten gaia, delinkuentziarena, ongi
|
baitakit
hemen ez dagoela delinkuenterik berak hala nahi duelako, delinkuentziara erortzen da lana falta duena, horixe da arazo horren jatorria. Beraz, delinkuentziaren arazoa konpondu nahi bada lan iturriak sortzeko apustua egin behar da.
|
|
|
Hitz horiekin ere aukera bat egin behar izan dut, grabatutako ia denak liburura ekarriz eta grabatu gabekoetatik gutxiago. Ez zegoen beste biderik, jakin ere ez
|
baitakit
zehatz zenbat poema edo abestitz izan diren kantatuak.
|
|
|
Bestedeusenlokarririkgabe, MigelAntonio Zugarramurdi1810eanElamanjaioazelabadakigulako? Ezgeundenaskoren beharrean, alajainkoa,, etxekopatenteberria, plazaratzeko, ezgeundenez askorenbeharrean! DonBixentekberakesana
|
baitakit
, pasartehorrenberri jakitean:
|
|
|
Neuri ote dagokit kiratsarena aipatzea? Ez noa ezer esaten, badaezpada ere, ez
|
baitakit
nola asmatu.
|
|
|
Euskarari leporatzen zaion" akats" hori, beraz, aditz sistema konplikatu eta bihurria edukitzea alegia, beste zerbaitekin konpentsatu omen dugu. Ez galdetu niri zerekin, ez
|
baitakit
. Argudio hari horrek ematen digun ondorioa besterik ez dut jaso.
|
|
|
Normala den moduan, ez ditut kezka larriegiak maite; eta ezinean eta munduarekin haserre sentitzen naiz kezkak pilatzen zaizkidanean. Baina inoiz kezkarik gabe geratuz gero berehala bilatzen dut bat, kezkarik gabe ez
|
baitakit
bizitzen, kezkarik gabe nekez baitu benetako funtsik nire bizipozak.
|
|
|
(Nolanahi ere, ez iezadazue galdetu zer esan nahi dudan barne gogoak esaterakoan, edota adimena, mintzamena, oroimena, eta ezta, jakina, gorputza ere, neuk ere oso ondo ez
|
baitakit
).
|
|
|
Horrexetan abiatzea eta bihar itzultzeko arriskua hartzea erabaki dut. Arriskua, ez
|
baitakit
ni hara iristean Bill etxera itzulia izango ote den. Eta ez daukat bestela non lo egin aginduta.
|
|
2007
|
|
|
Ez
|
baitakit
nik zein diren gure biologiaren bideak! Eta uste dut predisposizio biologikoei botatzen diegun begirada bera ere kulturala dela, beraz oso zaila da galdera horri erantzutea.
|
|
|
Erantzungailuko mezua automatikoa zen, eta ez Asierrek bere ahotsez grabaturikoa, dezepzioz antzeman nuenez. Mezu tonto bat utzi nion, ez
|
baitakit
tontoak ez diren mezuak uzten erantzungailuetan. Berriro deituko niola agindu nion makina aluari, ahots dardaratiaz.
|
|
|
Maiatzean udal hauteskundeak izango ditugula eta, botoak biltzeko modu bat ez ote den, garbi esanda. Jendearen esana edo nire irudipen soila izan daiteke eta utz dezagun horretan, zeren ondo
|
baitakit
noiznahi ere, hauteskundeen aurretik edo atzetik, beharrezko dela berritze lanak egitea. Hari honi jarraiki, beste zertxobait ezarri nahi nioke gaiari.
|
|
|
Geroztik, oihana lilitu duk, baita ere ostotu seietan, uda ere negu, negua ere uda gertatu duk hainbertzetan. Nik hi haut beti gogoan,
|
baitakit
behar bada nehoiz ez hautala ikusiko, bihar Zandandango errege krudelak brokardoz, damaz figuratuz, urrezko oihalez eta zibelinaz apaindua duen bere ganbaran bainau bortxatuko. Eta gero, oihanaren zoko ilunenera eramanen, han otso, hartz eta herensugeek ene gorputza puska dezaten.
|
|
2008
|
|
|
Francok sortu zuen kupoia, Francok sortu zuen ONCE, eta aurrerapen handiak egin dituzte aparailuetan, teknologian… baina ez dute aukerarik ematen, ez dute biderik zabaltzen. Niri euskararekin loturiko lanen bat egitea gustatuko litzaidake, berdin zait zer… Berdin zait, ez
|
baitakit
nora jo.
|
|
|
ez
|
baitakit
nik parking
|
|
|
Hire fabrika eta hire fabrikaondoak hortik pasatzen zaizkidak, hire handinahia bezala, ulertzen didak, ezta?, ni eroriko naizen bezala eroriko baitira haiek, baita hi heu ere noizbait!, etxeko lotsa nauk, bai, baina hi heu utziko haut oraingoan lotsagarri, sekulorun sekulotan!, izan ere, hi alua bahaiz, ni aluago, Nazario! Ni hilko nauk, bai, baina hik ere ez duk zama txikia jasan bizitza osoan, bai
|
baitakit
bizitzako ordu guztietako minutu bakoitzeko segundo orotan ni madarikatzen ibiliko haizela, eta ez diat beste pozik behar beste munduan, enteratu al haiz?, ai!, eta bukatzeko apustu bat egingo diat: baietz ni ere soldadutzatik libratu!, hi alua bahaiz, ni aluago, Nazario!
|
|
|
Kristok pobretasuna predikatu zuen, eta gurutze pobreago edo biluziago batek (zurezko gurutze xume batek, esate baterako) gurutzea gurutzeago bihurtuko bailuke eta zentroa zentroago. Ez naiz ikonoklasta, bai
|
baitakit
elizak Nizean eta Konstantinoplan erabakitakoaren berri, baina gutxiago naiz idolo gurtzaile, eta jakizue santuen edo Ama Birjinaren irudiak idolo ere bihur daitezkeela, baldin eta bazterra zentro bihurtzen badugu, san Mamertoren itxura ustezkoan uzten gaituen san Mamertoren irudia idolo bihurtzen baita automatikoki. Eta gaur idolo bihurtu duguna bihurtzen dugu bihar komedia bateko mirarigile merke, eta etzi ez hankarik ez bururik duen eszena bateko amorante barregarri.
|
|
|
ez
|
baitakit
.
|
|
|
Poza eman dit herri kristaua dela entzuteak. Bai
|
baitakit
kristautasunaren berniza islamarena baino askoz azalekoagoa dela, misiolariek egindako lanaren ordain eta gehienetan konbertsio interesatuak baino ez. Ohitura animisten indarraren adierazgarri dira aletegietako fetitxeak.
|
|
|
deiadar egingo banu, edo, besterik gabe, sabaira tiroak jaurtikiz sartuko banintz ere, ez ninduketela ondoren identifikatuko eta ertzainen aurrean batak, bai, gizon mozkote bizardo bat zen? esango zuela eta besteak kontrakoa,, flakosta ihar bat iruditu zitzaidan?, neuk ere ez
|
baitakit
zergatik dudan horrenbesteko indefinizioa.
|
|
|
NARRATZ: Lehen begiratuan ez nago txundituta, errepidetik badirudi laua eta apaingarririk gabea dela eta gainera pixka bat kezkatuta ere banago ez
|
baitakit
ate nagusi estu horretatik sartuko ote den nire oparia.
|
|
|
Ez galdetu niri ira kaskuntzan zer nolako mailaketa egin behar den, zer adinetan, zer lekutan, non bai eta non ez den sartu behar bizkaiera, gipuzkera, nafarrera edo dena delakoa. Ez galdetu niri... nik ez
|
baitakit
. Ez galdetu niri komunikabideetan, herrian herriko aldizkarietan, irrati txikietan eta abarretan, zer, nola, noiz, non edota zenbat sartu behar den berta ko euskara, herrian herrikoa edo eskualdekoa; nik ez baitakit.
|
|
|
Ez galdetu niri... nik ez baitakit. Ez galdetu niri komunikabideetan, herrian herriko aldizkarietan, irrati txikietan eta abarretan, zer, nola, noiz, non edota zenbat sartu behar den berta ko euskara, herrian herrikoa edo eskualdekoa; nik ez
|
baitakit
.
|
|
|
Piarres Xarriton ez da Iratzederren literatur lanaz epaia ematera ausartzen, «nik ez
|
baitakit
euskal literaturaz», baina idazten hasi zenean, bera izan zen kritikari zorrotzenetako bat. «Erran nion berak idazten zuen hori ez zela euskara naturala.
|
|
|
Nik errazago kantatzen dut handi horiekin. Beldurra ttipitzen zait,
|
baitakit
besteak hobeak direla». Txoperenak aitortu du «urduritasun pixka bat» baduela.
|
|
|
Informazio eskas bera, galdegiterakoan ea badakien Pauera joan duten gasolioaren bila ala ez: Horretaz ere ezin dizut ezer esan mementoko, ez
|
baitakit
. Eta Pauen badugu beteko, ez dakigu Pauera joateko eginen dugun bidaia hori publikoari irekia izanen den ala ez.
|
|
|
Kristok pobretasuna predikatu zuen, eta gurutze pobreago edo biluziago batek (zurezko gurutze xume batek, esate baterako) gurutzea gurutzeago bihurtuko bailuke eta zentroa zentroago. Ez naiz ikonoklasta, bai
|
baitakit
elizak Nizean eta Konstantinoplan erabakitakoaren berri, baina gutxiago naiz idolo gurtzaile, eta jakizue santuen edo Ama Birjinaren irudiak idolo ere bihur daitezkeela, baldin eta bazterra zentro bihurtzen badugu, san Mamertoren itxura ustezkoan uzten gaituen san Mamertoren irudia idolo bihurtzen baita automatikoki. Eta gaur idolo bihurtu duguna bihurtzen dugu bihar komedia bateko mirarigile merke, eta etzi ez hankarik ez bururik duen eszena bateko amorante barregarri.
|
|
|
Hire fabrika eta hire fabrikaondoak hortik pasatzen zaizkidak, hire handinahia bezala, ulertzen didak, ezta?, ni eroriko naizen bezala eroriko baitira haiek, baita hi heu ere noizbait!, etxeko lotsa nauk, bai, baina hi heu utziko haut oraingoan lotsagarri, sekulorun sekulotan!, izan ere, hi alua bahaiz, ni aluago, Nazario! Ni hilko nauk, bai, baina hik ere ez duk zama txikia jasan bizitza osoan, bai
|
baitakit
bizitzako ordu guztietako minutu bakoitzeko segundo orotan ni madarikatzen ibiliko haizela, eta ez diat beste pozik behar beste munduan, enteratu al haiz?, ai!, eta bukatzeko apustu bat egingo diat: baietz ni ere soldadutzatik libratu!, hi alua bahaiz, ni aluago, Nazario!
|
|
|
Erantzun baten zain nintzen, etsairik gogorrenak ere merezi duelako zerbait erantzunetan; eta ez natzaizu eskerrak emateko eskatzen ari, ezta nik entzun nahi nukeen zerbait esateko ere. Are gehiago, une honetantxe nik ere ez
|
baitakit
zer entzun nahi nukeen. Edozer gauza entzuteko prest nago, baina esan zerbait.
|
|
|
Ezetz erantzun diot, ergatiboaren inguruan ikertu dudala, nagusiki, beldur pixka batez aipatu diot azken hori, ez
|
baitakit
mezuaren bueltan nork nori norraren inguruko itaun biziki interesatuak etorriko ote zaizkidan: ez daukat azalpen ergeletan hasteko gogo berezirik?.
|
|
|
" Jakin ez, bizi, bizi, bizi baizik ez". Barrutiarekin harremanetan hasi naizenetik gezurra esateko irrika nabaritu dut, beno... gezurra esateko irrika... egia bakarra ez delako adakera dut, egia eta gezurra jolasaren parte direlako ustea, baina aitari ezin esanen nioke, bai
|
baitakit
aitarendako egia inportantea dela. Ama, hala ere, mindurik erretiratu dela iruditu zait.
|
|
|
Literatoentzat bai (haientzat hitz ederrek zernahi dute zuritzen). Neri hitz ederretatik libre ibiltzea dagokit, eta hori oso errez egiten dut, zeren, filologotxoa naizen partetik, bai
|
baitakit
hizkuntza naturalean ez dagoela hitz ederrik (eta ezta itsusirik ere).
|
|
|
holatsu bukatu izan dituzte beren esplikazioak giza-aldi guztietako aditzaile ez adituek. Holakorik batere gabe bukatu izan dituzte beren esplikazioak aldi guztietako azti, sorgin, apez, jakintsu, tekniko eta gainerako aditu ez aditzaileek, eta guk geuk ere bai, gizaki orogaraikideok, eta ni neu aurrena naizela gainera, zeren bai
|
baitakit
hori hola dela, inori deus aditu gabe.
|
|
|
ai, heldutasunaren idorra! " Kontaidazu ipuina berriro (hitzez hitz, hasi eta buka, hutsik egin gabe, buruz
|
baitakit
nik, eta horrexegatik)": oi, haurtasunaren hezea!
|
|
|
Eta ni, tonto mutur eder bat jarrita, ixil ixilik. Ez
|
baitakit
; ez baitut ezagutu besterik; ez baitut probatu bizitza edo bizirik egotea ez den gauzarik. Dakitenei utzi behar zaie hizketan.
|
|
2009
|
|
|
Galdera, bistan da, erretorikoa da, ondotxo
|
baitakit
non zeuden: txiringitoan, majo asko.
|
|
|
bekak haiek kontrolatzen dituzte, erakustokiak ere bai. Ni politika egiten saiatuko banintz desastre bat litzateke, ez
|
baitakit
politikaz. Baina beraiek ere ez dakite ezer kulturaz, ez dakite ezer arteaz, eta uste dute gai direla hori zuzentzeko, eta horrela gertatzen dira gertatzen direnak.
|
|
|
Ordurako liburua txukun argitaratua zegoen eta, bestalde, Donostiako Londres Hotelera gonbidatu zintuzten, leihoa itsasora begira duen gela batera gonbidatu ere. Alabaina, editore bakar batek ere ez zintuen zoriondu ez naiz antzezlana ohiko bilduma batean argitaratzeaz ari, bai
|
baitakit
antzerki liburuak are gutxiago saltzen direla; interesa erakusteaz baino ez naiz ari; zuzendari edo aktore bakar baten mendreena ere ez zenuen jaso eta, futxo!, barnealdeko zure hirian ez zenuen bakar batean ere liburua ikusi.
|
|
|
Hara hemen batzuk, Azkueren bildumatik aterata: " Zer dala eta zer dala, beti handitzen joan eta halata ere lekutik higitzen ez dana?"," Pipitaki papataki, nik
|
baitakit
gauza bat, kenduaz hazi eta gehituten dena" (zuloa)," Ezetz igarri..."," Ez duzula igartzen, urtearen hasieran gizen gizen jaio eta guenean argal argal hilten dana" (egutegia)," Puntan punta bi, atzean zulo bi, artaziak dira ta ezetz igarri". " Gelatxu ta gelatxu, gelarik adina damatxu" (lainoa);" Iturriratekoan etxera so eta etxeratekoan iturrira" (ipurdia);" Beti lehorretan eta beti bustirik" (mihia).
|
|
|
–Eta orain arduratuta nago, ez
|
baitakit
banpiro batekin afaltzen duzunean, zeuk deitu behar ote diozun hurrengo egunean edo berak deitzen dizun. Zain nago baina ez dakit deituko ote duen.
|
|
|
–Aizu, duda bat geratu zait, ez
|
baitakit
Adarekin hitz egina zaren ala ez?
|
|
|
–eta, emazteari irri lurtar bat eskaintzen ziola, gehitu zuen?: Baina zaude lasai, Kristok argi eta garbi esan baitzigun Zesarri zor zaiona Zesarri eman behar zaiola, eta Jainkoari zor zaiona Jainkoari, eta nik ere bai
|
baitakit
zer den fabrika bat eta zer katedral bat?
|