|
2000
|
|
|
Barruetan daukat
|
beren
zuku urri latza.
|
|
|
|
beren
buruak tximistorratzetan iltzatzen,
|
|
|
|
beren
azken liburuari buruzko esplikazioetan;
|
|
|
|
Beren
barre negarrak entzun ohi ditut,
|
|
|
|
beren
alegiazko zainetatik nire zainetaraino.
|
|
|
Parisen ere ez nuen ikusi nik Caracasen adina Rolls Royce. Venezuelak 10 milioi biztanle zuen orduan, eta proportzioan Ingalaterrak
|
berak
baino Rolls Royce gehiago zeukan; proportzioan, Bavieran baino garagardo gehiago edaten zen, eta Eskozian baino whisky gehiago. 70etan hori.
|
|
|
Emakumeak, beti emakumeak... Inork ez ditu egiten horrelako lanak
|
beraiek
bezala.
|
|
|
Indarkeria etengabea zen, goizetik gauera, pairaezina.
|
Beraien
kalkulua eta xedea zen, zalantzarik gabe, kolektiboa suntsitzea, birrintzea. Atsedenik gabe setiatzen gintuzten, sosegurako tartetxorik utzi gabe; txaboloan bezala galerian eta galerian bezala patioan edo jangelan.
|
|
|
Ohetik euren aginduz ez jaikitzea ekintza xumea dirudien arren, euren eskema guztiak apurtu genituen horrekin.
|
Beraien
aginte guztia, ahalmen eta botere osoa erori zen ekintza xume batekin. Aginte makila hautsi genien.
|
|
|
Ostikoka, komuneko ateaz, ahal zenuenaz jotzen zenuen txaboloko atea, eman ahal guztian ematen. Lau moduluetako lagunak, denok ordu
|
beretan
eta batera ateak modu hartan kolpatuz, egundoko durundia eta zarata ateratzen genuen. Ziega barruan egonik eta atea jotzen ari zinela hain izugarria iruditzen ez bazitzaizun ere, kanpoan egonda, galerian edo behean, jasanezina bihurtzen zen, edozein erotzekoa.
|
|
|
Beheko eta bigarrengo estaietan etxekoak, gu hirugarrenean, sei iheslariak.
|
Beraien
bizilekutik igaro behar izaten genuen geurera iristeko. Aurrerago eskailera ere egin ziguten harmaila kaxatik gora!, zuzenean hirugarrenera igo gintezen.
|
|
|
Ez naiz ausartzen urratu horietan arakatzen, oinaze horiek profanatzen. Badira minak eta urratuak bere horretan,
|
beren
osoan gorde nahi izaten ditugunak, zatitu eta astindu gabe, arakatzen ibili gabe; kuttunak ditugulako, geure izaeraren eta izatearen osakin ditugulako, osakinik behinenak beharbada, beste sakontasun baten osakin adierazgarri ditugulako min eta urradurak. Ezin dut besterik pentsatu Antxoni aurrez aurre so egitean.
|
|
|
Esango nuke, sakabanaketa plangintza honetan, nahiz eta agindu orokorrak Madrildik bideratu, kartzela bakoitzeko zuzendaria edo zuzendaritza taldea izan dela leku bakoitzean bere arau propioak ezarri dituena. Zuzendaritza talde horiek izan dira lekuan lekuko tirania propioa ezarri dutenak presoongan eta senide eta lagunengan,
|
beren
aburuen araberako jazarpena eta jarraipena eginez, deserosotasuna sortuz, Madrilekiko helburuetan beren apurtxoa aportatuz. Kartzela bakoitzak bere berezitasun propioak ditu horrela, eta kartzela batean denboraldi luzeagoa edo laburragoa egin izanak ez dauka beti horren araberako eragin zuzena.
|
|
|
Esango nuke, sakabanaketa plangintza honetan, nahiz eta agindu orokorrak Madrildik bideratu, kartzela bakoitzeko zuzendaria edo zuzendaritza taldea izan dela leku bakoitzean bere arau propioak ezarri dituena. Zuzendaritza talde horiek izan dira lekuan lekuko tirania propioa ezarri dutenak presoongan eta senide eta lagunengan, beren aburuen araberako jazarpena eta jarraipena eginez, deserosotasuna sortuz, Madrilekiko helburuetan
|
beren
apurtxoa aportatuz. Kartzela bakoitzak bere berezitasun propioak ditu horrela, eta kartzela batean denboraldi luzeagoa edo laburragoa egin izanak ez dauka beti horren araberako eragin zuzena.
|
|
|
Zekena zen Castellongo zuzendaritza, erabat. Kartzela ere,
|
berez
, egituraz eta baldintzez, oso eskasa da. Eta jasangaitza hezetasuna.
|
|
|
Fusilatu egin zituzten, barren! Ez zegoen maisurik, ez gurerik ez
|
beraienik
. Beraz, etxera itzuli ondoren ere ni oporretan.
|
|
|
|
beren
txokoa laga
|
|
|
– Oroituko ez dot ba! –esan zuen Lauaxetak, irriz,
|
berak
aspaldi idatzitako ipuina ezagutzen nuelako sentitzen zuen poza agerian zuela– Gorbeiapean egoan ha be, Zeanuri legez. –Konplizitate keinu bihurtu zuen irria–:
|
|
|
|
Berez
ez genuen Altzoko herrigune nagusiraino joan beharrik baina, denbora nahikoa genuenez, hango taberna batean lukainka mutur bana jan eta baxoerdi bana hartzea erabaki genuen. Irratia zuten jarria tabernan, eta halako batean PiLT taldearen" Hil da Jainkoa" kantua hasi ziren ematen.
|
|
|
Ez nuen dudarik egiten irabazi egingo niola, baina harritu egin ninduen Lauaxetaren sasoiak eta trebetasunak. 14 tanto baino ezin egin izan nizkion nik
|
berak
niri 22 egiteko behar izan zuen tartean.
|
|
|
Harriduraz begiratu zioten neska mutikoek, eta ezer esan gabe
|
beren
bidean aurrera jarraitu zuten.
|
|
|
Nazka nazka eginda nengoen teletipoen, telefotoen eta Interneten erraztasun beldurgarri eta tiraniko hartaz, eta nazka nazka eginda iritzi emaile eta intelektualen jardunaz ere, albisteen interpretazio eta iritzi emailetza automatiko eta sistematikoaz. Nazka nazka eginda nengoen hedabideek
|
beren
buruak munduaren laburpen orohartzaile gisa aurkezteko zuten handinahi ustelaz. Nazka nazka eginda nengoen pertsona informatua izateaz.
|
|
|
Noiztik ote, eta zein kondiziotan? Zena zela ere, agian horrek Henriren bilatzea erraztu egingo zion; izan ere, bazitekeen burkideek, egoera berrian, oraintxe ez bazen laster batean, emeki emeki
|
beren
gordelekuak utzi, argitara irtetea. Xanek gazta zati bat eraman zuen ahora.
|
|
|
Segitzen zuen, ikus zezakeen Xanek bere txokotik, aitatxik salan espatula jardunean.
|
Berez
, lan arina zirudien. Hura berriz nekez, hasgeldika, baldarxka ari zen; ez izaki, seguru aski, ofizio horretakoa.
|
|
|
Bere zain ote zegoen; bijilatzen ari al zen? Eta, hala ari bazen,
|
berenez
edo norbaiten aginduz ari zen. Zuhurki jokatu behar zuen.
|
|
|
" Henrik", esan zuen aitatxik; beraz Lazarok haren bila etorri zela kontatu zien; ez zen komeni, agian, berria hala hala heda zedin; hotsa behar ez ziren belarrietara heldu zitekeen; alta, bazitekeen zaharrak datu berriren bat ematea; bazirudien zerbait esatekoa zuela; izan ere, antiojoak jarri eta, eskuaz apurtxo bat hurbiltzekoa eginez: " ixilpeko obra batzuk egin zituen", esan zuen; sekretuka, hurrean zen etsairen batek adi balezake lez; ordea
|
beraiekin
Ivan txikia besterik ez zen; esan zituen hitz haiek Xanengan sortzen zuten efektua ikustearren pixka batean isilik egon eta gero: " ixilpekoak ziren", esan zuen," baina nik banekien ari zirela"; gero, bekainak jasota, apalkixeago:
|
|
|
Joan zen behintzat Xan Ivan zuntzunduaren ondora. Geroxeago aitatxi ere jaiki, hurreratu zen urraska urraska
|
beraien aldera
. Hain poliki zihoan, minutu pasea egin baitzuen besaulkiraino.
|
|
|
" nahi duzu beste kafe xorta bat?", galdetu zion Xani. " Ez ez", esan zuen Xanek, eta kafeontzia
|
berak
hartuta: " zuk nahi duzu?".
|
|
|
Xanek aurrean ezaguna zuen bide bat, ezagunak zituen etxe batzuk ikusi zituen. Hala ere, etxe haiek
|
beren
tokian ez zirela, lekuz aldatu zituztela zirudien. Haien atzean autobia bat zegoen.
|
|
|
Haiek berriz, xalo antzean, zain bide zeuden, Xanek begira ziezaien, egiteko kasu; begiratzean burua lañoki makurtu zuten, irribarre sinpatikoak eginez. Berehala
|
beren
kuadernora bildu, siuska miuska mintzatzen hasi zirenez, Xanek egokitzat jo zuen haiengandik ez urruti zegoen aulki batean jartzea. Bista sutan pausatu zuen.
|
|
|
Xan pixka bat harritu zen, bi mutilek euskaraz egin zutelako: lehen, ikusi batera, atzerrikoak zirela begitandu zitzaion; ez zielako ondo aditzen, alde batetik, eta baita,
|
beren
izaera nolabait diferente, lotsakoiagatik, eta beren ile oso rubioak ikusirik ere. Mutilak enbarazatuta zeuden:
|
|
|
Xan pixka bat harritu zen, bi mutilek euskaraz egin zutelako: lehen, ikusi batera, atzerrikoak zirela begitandu zitzaion; ez zielako ondo aditzen, alde batetik, eta baita, beren izaera nolabait diferente, lotsakoiagatik, eta
|
beren
ile oso rubioak ikusirik ere. Mutilak enbarazatuta zeuden:
|
|
|
Ama alabak
|
beren
mahai izkinan, hitz eten eta iheskorrak erabiliz, solasean ari zirela, mutilek berriz, isil antza jaten zuten, eta elkarri esaten zizkioten hitz bakanak, beragandik gertu izan arren, ahoa ertitxian eta erdibetean esaten zituztenez, Xanek ez zituen ulertzen. Azentuagatik hala ere, baina bai zuten jateko era basa samarragatik ere, mendiko mutilak zirela atera zuen; segurrenik, eguzkiaren aldeko erreka haietako batekoak.
|
|
|
Bazirudien bi mutilek June halako begirunez, edo lotsaz, behinik behin halako distantziaz zerabilkitela; bazirudien Junek, apika bere gaixoberaz, bere melankolikotasunaz, bi mutilak apaldu, apur bat kuxkurtu egiten zituela. Detaile hark pentsarazi zion Xani ez zirela etxekoak izango; baita, inoiz bizkarrak zelan tentetu, begiak zelan alboratzen zituzten, halaber eta guztiz gain, elkarri ahapeka zeukaten hitz egiteko moduak, horrek guzti horrek behintzat erakusten zuen
|
beren
eremu propioa, beren interes partikularrak zituztela, emakume saldotik aparte. Gaineratikoan, familiakoak zirela pentsa zitekeen:
|
|
|
Bazirudien bi mutilek June halako begirunez, edo lotsaz, behinik behin halako distantziaz zerabilkitela; bazirudien Junek, apika bere gaixoberaz, bere melankolikotasunaz, bi mutilak apaldu, apur bat kuxkurtu egiten zituela. Detaile hark pentsarazi zion Xani ez zirela etxekoak izango; baita, inoiz bizkarrak zelan tentetu, begiak zelan alboratzen zituzten, halaber eta guztiz gain, elkarri ahapeka zeukaten hitz egiteko moduak, horrek guzti horrek behintzat erakusten zuen beren eremu propioa,
|
beren
interes partikularrak zituztela, emakume saldotik aparte. Gaineratikoan, familiakoak zirela pentsa zitekeen:
|
|
|
Belek, Xanek lehenago ikusi ahal izan zuenez, bragetako botoiak aske, Lupo berriz, etxeko zapatillekin; dudagabe bazeramaten pentsioan denbora puxka bat, nahiz egonaldi luzeak ez zituen arraski zabartu. Bestenaz, etxekoandreak naturalki, halako samurtasunez ere erabiltzen zituen; bigarren plateretik, sukaldetik berak ekarri baitzuen,
|
beraiei
eskaini zizkien xingar puxkarik onenak. Gero, afal ostean berriz, Xani yogur bat eskaintzean, gainerakoek ez baitzuten halakorik nahi, etxekoandreak nork zer gura zuen:
|
|
|
Pasiloan zaharra kantu kantari zetorrela adituz, Xanek mugimendu txiki bat egin zuen Raissagandik bereizteko; Raissak ordea, bere alabatxoari buruan laztan eginez, naturaltasunez, apur bat gehixeago hurreratu zitzaion. Zaharra, dagoeneko atean, betiere kantari,
|
beraiei
begira, harrituta zegoen; ez sobera ere, kantatzeari pixkanaka utziz irribarre amultsu, eta hala ere oker samar bat egiten zienez. " Hau ez da igual bazkaltzera etorriko", esan zuen, azkenean; Raissak ez zuen berehalaxe erantzun; alabatxoari kasu egiten zion, bidenabar, beharbada, Xani; zaharrak, egonarriz:
|
|
|
" Badago denbora", esan zuen Raissak, axolagabe. Zaharra
|
beraiei
begira, Xan larritxo zegoen; pixka bat titubeatu eta gero: " Ze kanta zen?", galdetu zion.
|
|
|
Emakumeak ikusi egin zuen; ez zen, izan ere, oraingoan haserretu, baina ezta harritu ere, Xan han zelako. Zeren, nahiz eta egiten ari zen lanerako Xan, eta beste bi tipo haiek, oztopo ez baziren, ernegagarriak bederen izan, bazuten, onartzen zuen isilik,
|
beren
eskubidea edo arrazoia ere, bertan ibili, bertan egoteko. Eta gainera:
|
|
|
" Behera...". Garik ordea, keinu batez isilarazi, izan ere lepo zuri bat
|
beren
aldamenetik igaro zen, gero: " Behera?
|
|
|
Han ziren behintzat biak, estai beretik zein goikotik beherantza zihoazenei begira, haiek ere eurak ikus zitzaketela. Guztiaz ere,
|
beren
egotemodu hura ez zitzaion Xani egokia iruditzen: zer esan behar zuten besteek, eurak hantxe geldirik, ari zirela ikusita?
|
|
|
" Nola duk izena?", galdetu zion; buru soil hanpatu eta misformea, bibote mehea, begirada ankerra zuen. " Ez", esan zuen Xanek," ni ez naiz...
|
berez
ni... ez naiz lanean ari". " Baina hik lehenago ez al duk izena eman...?".
|
|
|
Xan,, gelditu egin zen. Bertan lagun haiek zerbaitek, segurrenik ideia, edo kausa batek batu zituela zirudien; antza
|
beren
isilaz zerbaitegatik protesta egin, zerbaiten alde edo kontra zeudela adierazi nahi zuten. Inoiz ez elkarri begira, inoiz ez elkarri mintzo, bazitekeen aldez aurretiko erabakiz, baina bazitekeen lotsaz, bazitekeen elkarrenganako estimarik ezaz.
|
|
|
Batzuk zamarraz eta kirol zapatillez jantzita, beste batzuk beroki luzeez eta oinetako sendoez, elkarrengandik aski diferenteak izan eta, ez pankartarik ez beste erakusgarririk zutela, bista batera, elkartzen zituen zer bakarra hain zuzen ere isiltasun hautsigaitz hura zen. Bestalde, Xani ere, aurrena
|
beraien aurretik
igaro zenean, eta gero, zuhaitz baten atzean gelditu zenean ere, ez zioten begiratu, edo egin bazuten, oso begi erdiz, ez ikusi irudia eginez egin zuten; agian hotzak lepo zurrunduta zeuden. Zierto, bera parketik kanpora zegoen, haiengandik urruntxo; zierto, bera ere kuxkubilduta zegoen, zuhaitz azal zimur baten atzean, ez oso gordean, baina apenas aurpegiaren perfila, agian zapaten muturrak agertzen zituela.
|
|
|
Lerrokoak une batez elkarrengana inguratu ziren, geroxeago, egonean egon ziren bezain isilik, emeki emeki, inguruko karriketara barreiatu ziren. Gazteek, batzuk aurpegiak estalian, beste batzuk ez, parke bazterrak
|
beren mende
hartu eta, espantu handiak eginez, gora begiratzen zuten. Hantxe zegoen kafetegi batetik emakume batzuek, soinean larruzko berokiak zituztela, kaleratu eta, antxintxika txikian kalean behera jo zuten.
|
|
|
Poliziek, gazteak uxatu eta kalea despejatu eta gero, kantoi bitatik, behetik harriak eta su-ziriak jaurtitzen zizkieten gazteei disparatzen segitu zieten. Parke parean establezitu zen kalma relatiboa aprobetxatuz, oinezko batzuk, nondik handik,
|
beren
ezkutalekuetatik irten, nora hara abiatu ziren. Une egokia zelakoan, Xanek ere, jeepetik aldenduz, poliki poliki, hanka herrenka, burua makur, su biren artean harrapaturiko hiritar arrunt bat legez, kalea kruzatu zuen.
|
|
|
Lepoa okertuz, kale muturrean gazte batzuk agertu zirela ikusi zuen. Haiek ordea, harantza begira eta gainera,
|
beraiengandik
urrutitxo zeuden. Hala ere Xanek, laguntza eske, eskua jaso zuen; esan ere, esan nahi izan zuen:
|
|
|
Berak esan zigun"; pentsakor gelditu ziren; handik pixka batera: " denbora nahasiak izan dira", segitu zuen Belek;"
|
berak
aldegin eta gero borroka handiak izan ziren: alde batean eta bestean hildakoak, egunero eztandak... gu geure larruan kabitzen ez ginela geunden.
|
|
|
Pasa, pasa... hotza sartu gabe"; atzean atea itxi eta;" abisua pasatuko diot; nola zara zu?". " Ez", esan zuen Xanek,"
|
berak
ez nau ezagutzen". Atezainak telefonoz hitz egin zuen; gero:
|
|
|
Ez zen Henri bakarrik.
|
Beren
historia ere bazen. Historia bat, hain segur, isildu behar zena.
|
|
|
Azken hori berriz, orduari atxiki zion. Eta, gizon bat ez ote zen
|
beraiei
begira gelditu. Pititak baina, hartan erreparatu bazuen, ez zuen erakutsi, ez zion behintzat garrantzirik eman, brasta brasta segitu zuen.
|
|
|
Makurtu zelarik berriz, irrist egin zuen, sasietara erori; eta, handik ateratzearren egin zuen ahaleginean, sasitan barrenago joan zen. Madarikazio bat bota zuen, esfortzu handi bat eginez atera, elurraz ipurdia garbitzen ari zelarik, Pitita une batez ikustea iruditu zitzaion; haren figura baina, berehalaxe elur lainotan ezkutatu zen; uste ote zuen bada hark
|
berak
bazekiela bidea. Eta, Xanek bideari berrekin eta handik pixka batera berriz, bidea bitan bereizten baitzen, zalantza egin zuen.
|
|
|
Diruak ez zian batere balio harentzat. Barra izkinan jarri eta, sosak ahitu arte
|
berak
pagatzen zitian erronda guztiak. Eta, bazekian edaten".
|
|
|
Eta, existitzen bazen, guztiarekin sinetsi behar zuena, maite ote zuen Elik? Orain, hatz artean ile adatsaren puntak erabiliz,
|
beraiei
begira distraituta zegoen. Bestalde, haren belaunak Xanena ia ia ukitu egiten zuen.
|
|
|
Xanek harantza begiratu zuen. Kortina pixka bat zabaldu eta lepo luxeko tipo bat, betaurreko biribil, lodiak zituena,
|
beraiei
begira zegoen. Eli jaiki zelarik ezkutatu zen hura.
|
|
|
Gero Lazarok, eskua tinki zarraturik Xan
|
beraiengana
hurbilarazi zuen; hurrean zituen bi lagun haiek nola hala presentatu, zerbait galdetu zion. " Orain heldu haiz, ezta?", izan zitekeen galdera hura; hargatixe Xanek:
|
|
|
" Hirian?", esan zuen Lazarok; harridurazko espresioa ipini zuen;" balitekek hirian egotea", erantsi zuen," hiria handia baita; balitekek beste auzo batean izatea"; ustez, horiek izan ziren Lazaroren hitzak; bazirudien mihia pixka bat trabatu egiten zitzaiola;" nik behintzat ez diat aspaldian ikusi", esan zuen; azken hori, Xanek Lazaroren ahora begira igarri zuen; izan ere, handiak ziren inguruko abarrotsak; bestalde, Lazaro hain altua zen: zuhaitz bat zirudien, tente jarriz gero; alabaina, Xanek ez zion ohartarazi, ez zitzaion gisakoa iruditu, hain zuzen ere zeukan altueragatik bere hitzak espazioan galdu egiten zirela; alta bada, Lazarok
|
berak
konprenitu ote zuen, hurrengo hitzak Xanen gainera areago makurtuz esan zituen-eta;" lehengoan", esan zuen," egundoko mozkorra harrapatu genian". Zertaz ari zen?
|
|
|
elkarrengana bilduta, zigarroak erretzen.
|
Beraiei
galdetzeko asmoz hurbildu zen Xan. Altuak ziren oso, morenoak, ile adats beltz ederrekoak, eta gerrirainoko zamarrak eta galtza estuak zituzten.
|
|
|
Emakume hark, hain inprebisiblea zirudien. Eta,
|
beraiengandik
oso gertu zegoela, beste emakume batek, apur bat itzuli, lurrera ttu egin zuen, estilo bikainez. Eta, begi handiko neskak berriz, ez ote zuen bada, beti berari begira, irribarre bat azaldu?
|
|
|
" Vete con la abuela", esan zion neskatilari; izan ere, adineko emakume haietako bat: mottoduna, ezpain gorri gorriekin,
|
beraiei
begira zegoen, Xani begira orduantxe, irribarre errukarrizko batekin; behar ere Elik bista apartarazi zion;" kaferik?", eskaini zion. " Mmm...", duda egin zuen Xanek.
|
|
|
" Motan", esan zuen Xanek apalki. Ez zioten galde gehiagorik egin; onartu zuten, konplizitatez ez bada, bai diskretuki bederen, imintzio sotilez gonbidatu zuten
|
beraiengana
hurbiltzen. " Beraz Henriren bila habil", esan zion sudurmakoak.
|
|
|
Noski, tentuz ibili behar zuen: gizon haiek, Henri, beraz, ezagutzen zutenak, menturaz haren lagunak ere bazirenak, agian ez ziren hala ere berarekin erabat fidatzen; bera ere baina, fida ote zitekeen
|
beraiekin
–Osterantzean, jende leiala zirudien.
|
|
|
figura maitekorra, figura atxikigaitza.
|
Beren
txokotik begibeltzak, lepamotzak eta sudurmakoak, eskuak altuera ezberdinetaraino jasota diosala egiten zioten.
|
|
|
Azkenerako, lokartu ote zen. Izan zitekeen geroxeago, izan zitekeen handik ordu batzuetara, atzera esnatu, Lazaro eta Luzi
|
beren
ohean zirela ohartu baitzen. Ilunean iuramentu bat, geroago hasperen batzuk aditu zituen.
|
|
|
June lepotik eskegita zeukan zilarrezko gurutzetxoa ferekatzen ari zen; Kristo txiki txiki bat zegoen bertan iltzatua. " Gogoratzen naiz behin", esan zuen Junek," nik Henri orduan ezagutu bainuen,
|
berak
eta beste mutil hark aitarekin mahai honetan bazkaldu zutela"; orain lasai, sekretu gabe ari zen, hartara bere hitzak, osabak ez noski baina, Lupok eta Belek hain segur adi zitzaketela; ez ote zeuden hain zuzen ere adiketan orduantxe; eta, Xanek begiratu zielarik, ez adituarena egin ote zuten. Lupok zerbait esan zion Beleri; edo, mintzatzen ariko bailitzango aho keinu batzuk egin zituen, haren bozaren hotsa ez baitzen bederen Xanengana heldu.
|
|
|
Lupok zerbait esan zion Beleri; edo, mintzatzen ariko bailitzango aho keinu batzuk egin zituen, haren bozaren hotsa ez baitzen bederen Xanengana heldu. Beharbada harrituta zeuden Xan, etorri berritan,
|
beraientzat
apika hain heltzen gaitza zen Junerekin hala hala ari zela ikusiz. " Mutil hura", esan zuen Xanek," hitz egidazu beste mutil hartaz".
|
|
|
Bele eta Lupo ere altxatu ziren: agian konbertsazio hartatik baztertuta sentitu, eta hala ere
|
beren
autonomia erakutsiz, ate aldera zihoazela, Belek Xani begi ñika bat egin ote zion; agian Henriren izena aditu, berek ere ezagutu zuten; agian baina, bi neskekin gelditzen zelako zen: zuntzunkeria bat.
|
|
|
Bele eta Lupo ere altxatu ziren: agian konbertsazio hartatik baztertuta sentitu, eta hala ere beren autonomia erakutsiz, ate aldera zihoazela, Belek Xani begi ñika bat egin ote zion; agian Henriren izena aditu,
|
berek
ere ezagutu zuten; agian baina, bi neskekin gelditzen zelako zen: zuntzunkeria bat.
|
|
|
Ahizpa, burua eskuan apoiatuta zeukala,
|
beraiei
begira zegoen: erdi dibertiturik, erdi zapuztuta, bolalumarekin paper batean garabatoak eginez.
|
|
|
" Atea irekita zegoen", esan zuen; Xanek, harrituta, ateari begiratu zion, bertan bi mutilak bere gelan sartu izanaren arrazoia atzematen ote zuen; gero Lupogana hurreratu zen, gaixorik ote zegoen, zerbait ote zuen;" lo gelditu da", esan zuen Belek. " Lo?", esan zuen Xanek,
|
berak
ere isilka: nahigabean ere, lo zegoenaren begirunez;" oraintxe sukaldean zineten-eta".
|
|
2001
|
|
|
Bilkuratik etxerakoan behin, uda minean, eguna jadanik ekialdetik altxatzen ari zela, artizarra ilargi betearen bizkartzain erraldoi ageri zen orduan, Donapaleuko merkatuaren paretik pasatu nintzen. Barazki eta poalla saltzaileak
|
beren
autoak deskargatzen segitu nituen: kofreak espaloira husten zituzten, piperrak, tomate hirotuak, arrautza sailak, xitxak, ahate ondoak, piunak eta zangoetarik estekatu oilaskoak.
|
|
|
Hirugarrenekoz aitzinetik lerratzen zitzaizkigunean, jadanik saltzeko esperantzaz etsiak ziren laborariei pisua eta ahalik preziorik merkeena idatzia zeramaten papertxoak barreiatzen zizkieten. Bildotsen jabeak, zilinki
|
beren
kamioien atzera gonbidatzen zituzten, eta han bukatzen zen, kasik goiz guztia iraun zuen erosiko dut/ ez dut erosiko izeneko antzerkia.
|
|
|
|
Beren
debaldeko binakotasunean zer diren jakin
|
|
|
Bat batean, pobreen eta aberatsen arteko leizea, giroaren epeltzeko baliatzen ziren tekniken ezberdintasunak finkatzen zuela iruditu zitzaidan: gure gau hormatu eta ke urrineko bideen aldean, boteredunek
|
beren
gelak, erle kofoin gerizatuen antzera, aire tepo artifizialez hanpatzen zituzten. Sua sobera lanjerosa zen.
|
|
|
Apocalypse Now filmaren minean kausitu ginen ote? Gero, abilkiago aritzearren, Clausewitzen gerla taktikak aztertu genituen, esperantzaz murritz, gauzak
|
berenaz
alda zitezkeela konturatzen hasi ginen arte. Oroitzen?
|
|
|
|
beren
izaera propioan segituko dute; esentzian deus
|
|
|
Gorpuzkeran belaunaldi baten garaitu ezintasuna oraino irakurri nuen eta bezperako hotz ikara hezeak soina daldararazi zidan berriro: gure aitzinekoak horrelakoak ziren, zapalduezinak
|
beren
zozo airearekin, apailakuntzarik gabe pairatu ehun mila hersturetarik bizirik atereak, ausarki jatea eta edatea saritzat zeukatenak. Izariz kanpoko fedea ezarri zuten gauzen eta egituren progrean, fedea halaber handiki eta eskolatuengan:
|
|
|
–Ba, beti bezala, espainolen errua da. Orain arte axurikia hara saltzen genuen trumilka, kamioiak beteka, baina mutur zuritu dira irudiz eta
|
berek
hazi bildotsen zitzi arinagoa nahiago dute. Ondorioz, Europako eskaintza merketik brauki hartzen dute, guretik baino.
|
|
|
obratu gabe, dago; eroa aldiz
|
berez
kateatzen da.
|
|
|
Biek bost haur altxatu zituzten, enfin biek, Balantsun, arrakasta handia zeukalako ez zen usu etxean, lana Germaineren gomendioan egon zela erratea egokiago litzateke naski. Osaba apezak igandeetan, arratsaldeko bezperak emanik, sortetxera etortzen ziren, haurrei Biblia Sainduko istorio harrigarriak kontatzera,
|
beren
apez esku xuri potoloak txirikordan eta ezpainak makur, bekatorosen magma ahalkegarria hoztearren miserikordia deituz. Sanson eta Dalilaren pasartea mahairatzen zenean, gasna irensten zuten apezek, behatz gotorrak gerezi konfitura ontzian deblauki sartuz.
|
|
|
Marraka ozenez barreiatzen ziren Galilea edo Judeako bideetan, Atenastik, Alexandriatik nahiz Erromatik hurbildu marmolezko jainkoen adoratzen, diskriminaziorik gabe. Gaur egun bezala funtsean, pitonisa pulpos eta ausarten bestaburuetarik kanpo zeuden palestinarrak,
|
beren
ahuntz mehakoilekin, Zisjordania eta Gazako ordoki okupatuetan barna. Ekialdeko gaietan naizeno, aitortzekoa dut, nehon eta nehoiz ez zela hitz eman gure salbatzera etorriko zen Clinton izenekorik, are gutxiago Roswellgo estralurtarraren jaukitzerik!
|
|
|
Joanes Katsun, Joanes Mentasun, Joanes Beitzun eta azkena, Joanes Kapatxun.
|
Beren
bortuetan libreki eta botereetarik urrun kreatzen duten Iparralde barnealdeko lau poeta onenak! Kultura Ministerioak, Euskal Kultur Erakundeak, Hizkuntza Kontseiluak, Eskualdeko eta Departamenduko kultura zerbitzuek denek batera arrats berezi honen antolatzen lagundu gaituzte:
|
|
|
Porruen antzera herrokan, denak hausten, pastilla urdin zuri gorriz edo konbikzioen arabera, berde zuri gorriz, gangarra kilikatzeraino asetzen, begitartetik hantzen eta
|
beren
depresioaz etengabe mintzatzen jarraitzen nituen, zenbait herioaren tentaziotik nahikoa hurbil murgiltzen zirela anartean. Etxeko, bikoteko, haurrekiko eta laneko arazoak zirela medio plomuak jauzten zitzaizkien.
|
|
|
Apalaldien erroak ziotenez, aita, senarra eta semearekiko lotura nahasiak ziren: senarrek demagun,
|
beren
emazteak neska lirainagoentzat abandonatzen zituzten, edo amodioaren xantaia egiten zieten higaduraren mugetaraino, desira sekula egiaztatu gabe, edo oraino desira zen bere herio naturalaz hiltzen. Harremanetan zalantza bortitzaren landerrak bazterrak estaltzen zituenean, agerpenez zeken ez ziren emazte haien nortasuna zein integritate psikologikoa kolpatua suertatzen zen, funtsean.
|
|
|
Lehen aldikoz, nioen, baina egiaz egunerokoa zen, gizartearekiko herra piztu zitzaidan eta errabiaz hanturik heldu nintzen bilkurara. Joanesen trakako jendeak gure sentimendu euskaldunez baliatzen zirela erran nuen neurekiko bidean zehar, haize farfailen antzera erabiltzen gintuzten, batean borroka armatua eta bestean, argumentu
|
berez
justifikatua, Euskal Herri departamenduaren itsuki sostengatzea eskatuz. Metropolian pasatu nuen denboran kontrolatzen ez nituen gauza franko gertatu bide ziren.
|
|
|
Herabeki jadanik frogatua izan da, kasu horretan, herriko bake etnikoa dela lehena, gero bi sos eta aditza orgaren azken errota. Ondorioz, gure sendiko zenduen elea,
|
beren
alderdien arteko borroken zedarritzeko erabiltzen zuten Andere eta Jaunek: ezkerrak diruztatzea proposatzen baldin bazuen, eskuina heiagora ozenez aurka agertuko zen, erdikoa ahotsez eskas, zetazko atorra horailaren papoko sakelatik Visa txartela atereaz eta euskaldunak puntuak, pilota partidetan nola, kontatzen ageri ziren.
|
|
|
Begia lotan ez baldin badago, ametsak
|
berez
|
|
|
Gauzen misterioa
|
beren
nortasun bakarrean biltzen
|
|
|
|
beren
jatorrizko funtsera itzultzen dira.
|
|
|
Mezaren emateko, apezpikuaren inguruan hogeita hamazazpi apez juntatu ziren, handizki, dena girgila eta urre kolore. Euria ari zen egun triste hartan, ardien merkatura eramateko erabiltzen zuen kamionetarekin auzapeza izan zen aireportuan, estatuko kultura ordezkari eta arduradunen xerka, prefeta, suprefeta eta alderdi politiko guztietako hautetsiak
|
beren
auto propioetan herrira hurbildu zirelarik. Ministroak sinistroki agurtu zuen apezpikua, ezkerreko diputatuak hipaka eskuineko kontseilari nagusia kontsolatu zuen, euskal kulturaren egunen kudeatzaileak penatuenak agertzen zirela, bat batean lan gabe aurkitzen baitziren.
|
|
|
ikusmolde horiek
|
berez
desagertzen dira.
|
|
|
Jakintsua, miresgarritzat jotzen zituen bere eskuei faszinaturik begira, eleka ari zela, egoera ulertzen nuela iruditu zitzaidan: endelegatzen nuen adibidez zergatik gasna puska baten amoreagatik, gutariko askok
|
beren
aita eta amak eho zitzaketen edo haien mahaietako gasna entrebalekoa baino ez zelako auzoak erdeinuka apalets, fedeari bortizki uko egiten zaion manera berdinean. Behatzaileetan ziren erdaldun batzuk ezpainak harriduraz erdi zabalik zeuden.
|
|
|
Artzainek, bi film errodatu eta etxolaren ondoko mugarri zibernetikoa eguneratu artean, kaiolarretan, bortüko oletan eta borda erdi erorietan gasnak, haurren antza gerizatzen zituzten,
|
beren
izerdi eta isuri ezberdin gorpuztuak bailiran. Gasna ninia kultura autentikoa zen, esportatzea merezi zuen bakarra.
|
|
|
Egoera horretan, hiria zeharkatu nuenean, karrikak jendez mukuru zeudela ohartu nintzen: ikusiz besten arrakasta, ostaleren eta hauen sustatzaile sutsu zebiltzan herriko kontseilariak behingoz kontent izaten ahal ziren, Sud Ouest en irakurriko zutela gero" Un succés remarquable!"
|
beren
urteko negar auhen sailak halatan isilaraziz. Autoko leihotik, pixa idor urrina zeriela karrikei, bide erdira pantzoila jori malguen irudira luzatu tabernako kontuarrari eta goitikin narras hatsa aldiz hiriko izkina ilun eta gordeei zeriela usnatu nuen disgustuz.
|
|
|
apuñatik isuri endomorphina ttanttak premiazkoak zitzaizkidala sinetsiz, ahurrak sabelpera bideratu nituen, onanismoak apainkeria egokiaren prokreazio helburu saindutik saihesten ninduela ustez. Alabaina, guztiz gehienek, Axularretik haste –hauxe gizon bekaiztia! –
|
beren
prediku txukun eta hitzetan abusu gai bakartia apalesten zuten. Apez eta notable herrokek, Betty Dodson amerikar ikerlariaren pare, euskara bizitzen lagunduko zuten arraiki Ontsa Hilçeco bidea liburuxken ordez Egociro masturbatçeco soroac epaitu baldin bazituzten, eiki.
|
|
|
Begien bazka hanpurusa zen, ederragoa oraino, denek Balantsun deitzen genuena kantan entzuteko aukera paregabea, edukitzen zenean. Dagoeneko bazterretan badira gizonaren ahots argiaz eta honek
|
berak
ondu abestien uhargiaz oroitzen direnak!
|
|
|
Gehiago dena, ohartu gabetarik kasik, ardiak mila bider eta hamar mila moldez jartzen ditut potretetan, familiako argazkiak hartzen ditudanean; borobilean daudela euri bezpera sapa eta gohatsuetan, nahiz lurraren azalean desordenatuki ereinak, zenbait bakarka
|
beren
bildots sortu berri bustiaz segituak, ardiak zoom baliosaz gatibatzen ditut. Ni baino Izpiritu jakintsuago batek hor" sakrifiziorako tirria hilgarriaren" ikurra aurki lezake, beharbada beste arazorik ere.
|
|
|
Bigarren bilkuraren oskorrian, akidura metatuagatik, airean nenbilen, edozein aitzakia nahikoa neukala debaldeko zozokeria lerroen ahoskatzeko: lankideek
|
beren
ohizko bakea apurtua zekusaten, harrituak. Amodio eremu suntsitua nintzen, hautsezko pentoka, zerutik isuri euri nitrikoa, belarrak berak ukatzen zuen lurra, eta egoera honek ezer onik ez zidan ekarriko:
|
|
|
Iratzartzea, edo esnatzea –esne ematen hastea ote? – Jainkoen zereginetan denez galdezka nabil goiz hits honetan, laneko kideek
|
beren
gau latzak deblauki eta espantuz aipatzen dizkidatela: bat, bilkuratik etxeratzen nintzen unean preseski, hiruretan tanpez iratzarri da, lotara ezin bihurtuz sehaskan ihalozka; bestea aldiz, hiruretarik seietara laburki eten da, azkenak lexomil pastilla bi irentsirik satorren hordia dastatu duelarik, Claire Chazalen berriak huts eginik.
|
|
|
|
Berez
dena argi eta dirdira dago, dena hutsa da:
|