|
2005
|
|
|
Haurtxoek ere morbilitate eta heriotza arazo larriak izaten dituzte amak neskak direnean. 18 urtetik beherako nesken haurtxoek
|
beren
bizitzako lehen urteetan hiltzeko aukera gehiago dute 19 urtetik gorako amek baino.
|
|
2006
|
|
|
Paseatzera bakarrik ateratzen den hartz txikia, erronka egiten ari zaio heriotzari.
|
Beren
bizitzako lehen udaberrian, irtenaldi laburrak baino ez dituzte egingo gordeleku bero eta erosotik kanpora; ondo goxoak, halere.
|
|
|
Hiesak, elgorria eta errakitismoa bezalako gaixotasunek milioika emakume hiltzen dituzte, eta erabateko prekarietate egoeran uzten dituzte seme alabak. Hala, Save The Children GKEak argitaratutako txosten honek, “El Estado de las Madre en 2006–, garatzen ari diren herrialdeetan
|
beren
bizitzako lehen hilabetean urtero hiltzen diren lau milioi haur baino gehiago aztertzen ditu. Lau milioi haur hiltzen dira urtero garapen bidean dauden herrialdeetan lehen hilabetean Europako Batasunean urtebetean jaiotzen diren haur guztien kopuru baliokidea (Erresuma Batuan izan ezik), eta etxean erditzen diren 60 milioi ama, gutxieneko kualifikazioa duten pertsonen laguntzarik gabe.
|
|
2008
|
|
|
Hala, Indiak munduko genero alderik handiena du bizirik irauteko. Neska hinduek mutilek baino %61 probabilitate handiagoa dute
|
beren
bizitzako lehen eta bosgarren urteen artean hiltzeko. Txinari dagokionez, neskek mutilek baino %30 probabilitate handiagoa dute beren bizitzako lehen eta bosgarren urteen artean hiltzeko.
|
|
|
Neska hinduek mutilek baino %61 probabilitate handiagoa dute beren bizitzako lehen eta bosgarren urteen artean hiltzeko. Txinari dagokionez, neskek mutilek baino %30 probabilitate handiagoa dute
|
beren
bizitzako lehen eta bosgarren urteen artean hiltzeko. Funtsezko arrazoia zainketa medikoetarako sarbidean dagoen desberdintasuna da, gizonaren semearen aldeko lehentasuna oso errotuta baitago herrialde horietan.
|
|
2009
|
|
|
Orain Gaza da arreta-gunea, baina irudia gatazkan dauden beste herrialde batzuetara eraman daiteke. “Mundu osoko haurrek hiltzeko arrisku handiena dute
|
beren
bizitzako lehen hilabetean” Batzuetan, haurrak ez dituzte ospitalera eramaten kaleetan arriskua dagoelako edo gurasoek ez dutelako garraiobiderik. Gaixotasunak edo zauriak etxean sendatzen saiatzen dira, eta bertan ere erditu egiten dituzte emakumeak, senideek edo bizilagunek lagunduta.
|
|
|
Erditzeko arazoak ondorio latzak izan ditzake. “Mundu osoko haurrek hiltzeko arrisku handiena dute
|
beren
bizitzako lehen hilabetean”, ohartarazi du Annie Fosterrek Save the Children etik. Fundazio horren arabera, jaioberrien heriotza gehienak saihestu egin daitezke, baldin eta emakume batek oinarrizko osasun neurriak baditu, hala nola, balizko konplikazioak identifikatu eta tratatu ahal izango dituen emagin kualifikatua izatea, edo jaioberria lehen orduetan eta hazten denean zaintzeko aholkua ematea.
|
|
2010
|
|
|
Era berean, gaur egungo ebidentzien arabera, lotura estua dago dietaren, hesteetako gaixotasun infekziosoen eta elikadura alergien artean. Hala ere, ez dakigu oso ondo zer mekanismok eragiten dituzten osasun arazo horiek,
|
beren
bizitzako lehen urteetan haur asko izaten baitira.
|
|
|
Markatu lehenaldia eta geroaldia. Kaltetuetako batzuk gai dira
|
beren
bizitza lehen bezala gainditzeko, birgaitu eta berriro hartzeko, baina beste batzuk beldur dira, batez ere bizitzako arlo jakin batzuetan, hala nola harreman intimoetan. Kardiopatia iskemikoak jotako gaixoen sexu nahasteak, batez ere miokardioko infartu akutua izan dutenenak, ugariak dira, eta “behar bezala dokumentatuta” daude, José María Maroto Montero Ramón y Cajal ospitaleko Errehabilitazio Kardiakoko Unitateko buruak eta Madrilgo ECOPLAReko Errehabilitazio Kardiakoko Unitateko buruak adierazi duenez.
|
|
|
Errazagoa da ordea testu osoa hautatu eta edozein tekla zanpatuz dena ezabatzea. Zuri dago berriro pantaila, sorkuntzaren magiaren zain, idatziko dudan lehen hitzaren, lehen hizkiaren esperoan, dardarka,
|
beren
bizitzako lehen musua ematear dauden nerabeen antzera.
|
|
2011
|
|
|
Aldakako displasia Haur batzuk, oso gutxi, aldakako luxazio batekin jaiotzen dira, hau da, izterraren goiko muturra pelbisaren barrunbetik kanpo, non kateatuta egon lukeen. Aitzitik, askoz ugariagoak dira barrunbe hori beren lekuan femurrari eusteko bezain ondo eratuta ez dutenak, eta
|
beren
bizitzako lehen hilabeteetan ateratzeko arriskua dute. Hori detektatuz gero, kojera konponezina eragin diezaiekete.
|
|
|
Kirolari batek hidratazio eta elikadura jarraibide egokiak betetzen ez baditu, eragin negatiboa izan dezake errendimenduan. Denboraldiko hasiera bakoitzean saiatzen gara CARen
|
beren
bizitza lehen aldiz hasten duten kirolari guztiak gure departamentutik igaro daitezen kontsulta dietetiko oso bat egiteko. Kirolari “beteranoak” aholkularitza behar dutenean etortzen dira.
|
|
2012
|
|
|
Damak, ginbaila buruan, hiriko erara jantzirik zeuden, urrezko erloju kateak, puntak gerrian gurutzaturiko besanak, edo kolorezko lepozapiak gibelean orratz batez atxikirik eta atzealdetik lepoa erakusten zutela. Mutikoek, beren aitak bezala jantzirik, beren jantzi berriengatik deseroso ziruditen (askok estreinatu ere egun horretan egin baitzuten
|
beren
bizitzako lehen bota parea), eta haien ondoan ikusten zen, txintik esan gabe, beren lehen jaunartzeko jantzia abagune honetarako luzatua soinean, hamalau edo hamasei urteko zenbait neskato handi, haien lehengusina edo arreba zaharrenak segur aski, musugorri, kikildurik, arrosa ukenduz ileak gantzuturik eta beren eskuxorroak zikintzeko beldurraren beldurrez. Kotxe guztiak askatzeko nahiko korta morroirik ez zegoenez, jaunek besoak garbailtzen zituzten eta beraiek ekiten zioten lanari.
|
|
|
2011n 25 txakurkume jaio ziren, eta horietatik 16 Andaluziako natur ingurunean askatzeko entrenatu zituzten
|
beren
bizitzako lehen urtean.
|
|
|
Animaliekin bizi diren urtebetetik beherako haurtxoek gutxiago irauten dute neguan Ikertzaileek arnas gaixotasunek eta bestelako gaitz infekziosoek haurrei nola eragiten dieten aztertu zuten. Haurtxoek haurdunalditik
|
beren
bizitzako lehen urtera arte jarraitu zieten. Animaliekin txakurrekin edo katuekin etxeetan bizi ziren haurrek hotzeria gutxiago izaten zuten neguan.
|
|
|
Seme zaharrago batek uler dezake haurrak arreta berezia behar duela, baina erditze anizkoitzen seme alabek ez. Eta jelosia sortzen da. Jeloskortasuna eta borrokak biziagoak dira bikien artean Garrantzitsua da gertaera hori ezagutzea bikiak ulertzeko, batez ere
|
beren
bizitzako lehen urteetan, orduan izaten baitira jeloskortasun gehien. Bikien gurasoen testigantzak ezagunak dira, seme alabetako bati mimoak edo laztanak egiteko ia ezintasuna ez du bestean haserretzerik sortuko.
|
|
2013
|
|
|
Espainiako talde batek osatzen du, eta bertako kapital guztia estatuko inbertsiogileengandik dator.
|
Beren
bizitzako lehen urtean 600.000 euroko inbertsioak jaso dituztela eta dagoeneko 5.000 bezero dituztela diote. Orria, gorabehera bat izanez gero, erabiltzaileek identifikatu eta dagokien kalte ordaina azkar kalkula dezaten pentsatuta dago.
|
|
2014
|
|
|
Bestalde,
|
beren
bizitzako lehen egunetatik hitz egiten diete helduek haurrei. Horretarako, haur hizkera forma berezi bat erabiltzen da (baby talk), mamaés (motherese) hizkuntza izenez ezagutzen dena.
|
|
|
Normala zen, Xabik ahulekin elkartzeko joera baitzeukan. Eta
|
beren
bizitzan lehen aldiz, anaia nagusia ataka estu batetik pasatzen ikusten zuen. Baina han zegoen bera, super-heroi kaparekin anaia laguntzeko.
|
|
2016
|
|
|
Duela gutxi egindako azterlan batek ondorioak atera ditu baieztapen hori berresten duten ondorioetara:
|
beren
bizitzako lehen urteetan beren amarekin harreman hurbilagoa garatu zuten seme alabek garun garapena izan zuten, amarekin harremana hain bizia ez izan zen haurrena baino. Lan zientifikoa, Washingtongo Unibertsitateko Medikuntza Eskolako ikertzaileek St.
|
|
2018
|
|
|
Argizari guruinak:
|
Beren
bizitzako lehen egunetan, eta erlauntzean aberaska beharrik izanez gero, argizari xafla milimetrikoak jariatzen dituzte guruin hauetatik, xafla hauek mastekatuz gelak (abaraskak) egiteko ondoren.
|
|
|
esan dezakete badakitela.
|
Beren
bizitzako lehen balentria proletarioa izan da eta beren bizitzako azkena.
|