|
2000
|
|
|
industrialek
|
beraiek
ere aitortzen dute oso egingarria dela seiehun enplegu lortzea; azkenean heldu baita hirurogei bat urtero, hamarkada bateko epean
|
|
|
Bost hilabete iraun zuen. Nolanahi ere, erakunde honek
|
berak
ere jasan behar izan ditu hainbat krisialdi, prezioen igoerak eta jaitsierak eraginez. Igoera eragin zutenen artean 1979koa (Iraneko iraultza) eta 1991koa (Kuwaiteko iraultza) aipa genitzake.
|
|
|
' Pertur',' Naparra' eta' Popo'". Hori bai, zehaztu nahi dute ezker abertzaleko jende askoren laguntza ere izan dutela eta
|
beraien
ere adierazten diete hauei guztiei.
|
|
|
Gaiari buruz zuzen zuzenean esan behar duzunaz gain, esaldi horiekin ia puntu oso bat jaten duzu, poetikoki ordurarte landu ez ziren bezalako formulazioak sartzeko. Gaiari erantzuteko, horrek
|
berak
ere ez al zizun ekartzen lau puntukoa baino gehixeago behar izatea?
|
|
|
Belaunaldi ezberdinen bizipenak harira ekarriz, eta historiaurreko gizakiei erreferentzia eginez, unibertsaltasuna aldarrikatzen saiatzen dela dirudi. Izan ere, istorio honetako pertsonaiek
|
berek
ere sexuaren arabera besterik ez dira bereiztuko: honela, emakumezkoak Mari deiturarekin izendatu ditu, eta gizonezkoak Txomin (edo honen aldakiak diren, Maria, Miren, Domingo...).
|
|
|
Begiekin adierazten zidan ez zuela intentzio txarrik, hain zuen espresio barea. Eta asko lasaitu ninduen beste zerbait ere egin zuen, ordurarte ez Rocíok, ez Jabik, ezta Txemak
|
berak
ere hain era benetakoan lortu ez zuten zerbait: nire izena aipatu zuen behin eta berriro, bost hizki horiek gozatuz bezala, Eider hitzaren txoko guztiak deskubrituz bezala, eta Eider, Eider esaten zuen bitartean egia bor borka jaurtitzen zuten bi begi horiekin egiten zidan so.
|
|
|
Baina egia da Txemak ez ziola kasu gehiegirik egin Eiderrek, beste ezer gabe," nik Irlandara joan nahi dut" esan zuenean. Aitzitik, airean altxatutako garagardo botila brindis baterako gonbita zela ulertu zuen Txemak eta,
|
berak
ere berea altxatuz, txin txinka hasi zen inguruko beste lagun guztiekin. " Eta zuri zer, berdin al zaizu Eider zu gabe joatea?" galdetu zion norbaitek geroago, komuneko lanetan zebiltzala.
|
|
|
Eta hala frogatu zian, studio batzuen ondorez, ezen planeten orbitak eliptikoak zirela eta ez zirkularrak. Eta orbita haiek, beren sinpletasunean eta beren xumetasunean, guztia esplikatzen zitean, epizikloetarat eta eszentriketarat jo gabe, nola jo behar izan baitzuten bai Ptolomeok eta bai Kopernikok
|
berak
ere...
|
|
|
Eta jakin zuenean noren partetik gindoazen eta zertarat, bere etxerat gonbidatu gintuen. ...ik haren etxerat, non kausitu baikenuen haren erranetarat zegoen emazteki bat, indiar horia zena eta adinean sartua; jarri ginen aulki luze baten gainean, atera zigun emazteki indiarrak guaiaba zukua, eta solasean hasi ginen; eta erran genionean don Anselmori ezen kaputxinoen misionerat joaiteko asmoa genuela eta aita Zacaríasen gomendiozko karta bat generamala, ihardetsi zigun ezen lagun zituela
|
berak
ere misioneko indiarrez arduratzen ziren kaputxinoak; baita bertze muturrean zeuden frantziskotarrak ere, zeinek fundatu berri baitzuten bertze misione bat. Eta, noiz eta hango eta hemengo indiarrez galdetu baikenion, erran zigun, Fernando Pachecok bezala, ezen bi indiar suerte zirela inguru haietan:
|
|
|
Izan ere, nola oroitarazten didaten mutilaren hitzek Tomas Mororen Utopia ko pasarte hura, noiz eta, Utopiako lurretarik eta hango parajeetarik ibili ondoren, Rafael Hitlodeok kontatzen baitzion Tomas Morori berari, gobernuak zuzenagoak izan zitezkeela, baldin gobernariek filosofoak aintzakotzat hartzen bazituzten, nola kontseilatzen baitzuen Platonek
|
berak
ere, baina, aldiz, gauza ezin seguragoa zela eta ezin klaragoa ezen Frantziako erregek eta haren Kontseiluak, konparazione, hutsaren hurrengotzat izanen zituztela filosofoen eta bertze jakintsuen erranak eta, halatan, Kontseiluko kontseilarien kontseiluei jarraikiz, azpilanaz eta azpijokoaz baliatuko zela Frantzia, finean, Milani eusteko, Napoli erakartzeko, veneziarren deuseztatzeko eta Italia o...
|
|
|
Izan ere, ene anarterainoko jokabidearen arrazoina izan zen ezen sinetsirik nengoela Jainkoak libre egin gintuela eta, hargatik, bizitzan libre nahi gintuela, eta amorioan ere libre. Ez al zuen, bada, san Agustinek
|
berak
ere erran: " Maita ezazu Jainkoa eta egizu nahi duzuna"?
|
|
|
Haren andre Josefina ez bazen, gutako inork inoiz erabiliko ez zuen deitura. Ezta Kristinak
|
berak
ere, lau hilabete lehenago.
|
|
|
Eskuak ere, aitzineko orduetan pausatu gabeak, hil hotz zeutzan orain, ahurrak mahai gainean eratxekirik. Ttipik
|
berak
ere sobera unatua iduri zuen, edo joegia, bere zorroztasunari bide emanen zion muturren baten xerka hasteko. Ni baizik ez bide nintzaion Ximurraren mintzoari erreparatzen ari.
|
|
|
Bidailagunek inkontzienteki zoruan utzi dituzte beren fardelak, telegramak zioena
|
beraientzat
ere balitz bezala, edo, begirunez, nire erreakzioaren esperoan egon behar balute bezala. Baina ni, doi bat bakartu, papera zabar askatu, eta gainetik ikusmiratu ondotik, nire aldarteak eta tonuak nabarmentzen ez zuten berria eman diet:
|
|
|
Futxo eta errefutxo! Tomek izan ezik, gainerakook barre zantzo ederrak egin genituen, baita Rakelek
|
berak
ere dena argitu zenean. Baina ederra, benetan ederra Monument Valley ko paisajea izan da.
|
|
|
Programaren emaitzak liburutegien zerbitzuak hobetzea eta egiten den lana ulergarriagoa egitea da, bai herritarrei, bai politikariei baita liburuzainei
|
beraiei
ere.
|
|
|
Bertsio fisikalista honen modura —Neurathek sutsuki defendatu zuen hasiera hasieratik eta Carnapek geroagotik— edo bertsio fenomenalistan —ikusiko dugunez, Aufbau ean Carnapek aukeratu zuena— izanda ere, gauza zera da: behaketazko terminoak edo termino esperientzialak dituzten enuntziatuetara murriztu daitezkeen enuntziatuek dute esanahia —jakina, behaketazko enuntziatuek
|
berek
ere bai—, eta horrelako murriztapenak logika deduktiboan kokatzen dira, Russell, Whitehead eta Wittgensteinek proposatu bezala. Horrela, murriztapenak lehen ordenako predikatuen logikaren eraketa eta eraldaketa erregelen zorroztasunaren zama eraman behar du.
|
|
|
Bele eta Lupo ere altxatu ziren: agian konbertsazio hartatik baztertuta sentitu, eta hala ere beren autonomia erakutsiz, ate aldera zihoazela, Belek Xani begi ñika bat egin ote zion; agian Henriren izena aditu,
|
berek
ere ezagutu zuten; agian baina, bi neskekin gelditzen zelako zen: zuntzunkeria bat.
|
|
|
" Atea irekita zegoen", esan zuen; Xanek, harrituta, ateari begiratu zion, bertan bi mutilak bere gelan sartu izanaren arrazoia atzematen ote zuen; gero Lupogana hurreratu zen, gaixorik ote zegoen, zerbait ote zuen;" lo gelditu da", esan zuen Belek. " Lo?", esan zuen Xanek,
|
berak
ere isilka: nahigabean ere, lo zegoenaren begirunez;" oraintxe sukaldean zineten-eta".
|
|
2001
|
|
|
Parlante hitza erabiltzean eta lurraldeari laguntzen, zentzu gutxiko edo zehaztasun txikiko esaera dela azpimarratu behar. Lurralde parlante edo vascoparlantea
|
berez
ere gogorra egiten bazaigu pentsatzea, noiz eta nola hasten da. Ehunetarik batekin; ehunetatik hamarrekin.
|
|
|
Bi jarrera kontrajarri hauek Nazio Batuetaraino iritsi ziren, eta mundu osoko moratoria baterako deialdia egin zuten. Europako Batasunak
|
berak
ere Arautegi bat ezarri zuen 1992an, eta" 2,5 kilometrotik gorako bolantak erabiltzea galarazi zuen". Gero, 1994an, Batzordeak erabaki zuen ezinbestekoa zela 2,5 kilometrotik beherako sareak ere ez ugaritzea eta, halabeharrezko egokitze aldi baten ondoren (4 urte), honelako sare guztiak ezaba daitezen prestatzea.
|
|
|
Xelebrea beti irten egiten da ezarritako ordenatik. Larrak beti zabarrarena egiten du, bere itxuragatik (eta
|
berez
ere pixka bat astoa badelako). Baina Kikek bere nortasunaren aurkako funtzioa betetzen du:
|
|
|
Sony eta LG laginek grabaturiko CD ak
|
berak
ere ezin dituzte irakurri.
|
|
|
DANIk eta LOREk buruaz baietz,
|
beraiek
ere hala jokatuko luketela.
|
|
|
Datuak ikusita, badirudi lortudugula ikasleek gutxieneko ulermen gaitasun bat eskuratzea, edo horretarakobidean jartzea behinik behin. Beraz, hemendik aurrera ikasleek
|
berek
ere badutezeresana lanketa horretan sakondu ala ez erabakitzerakoan.
|
|
|
Klotario I.ak sortutako Regnum Francorum zelakoa orduko Europako lurraldeindartsuena bihurtu zen. Akitania, ordea, frankoentzat betidanik izan zen buruhauste iturri; Karlomagnok
|
berak
ere ezin izan zuen taxuz konpondu arazo akitaniarra.
|
|
|
Azkenik bariantzaren %5.6a azaltzen duen 5 FAKTOREAn orientazio motaguztiei dagozkien itemak sailkatzen dira, eta mistoa deituko diogu (u= 0.62). Subjektu horiek euskara ikasten dute seme alabei beren ikasketetan laguntzeko, euskaldunekin komunikatu ahal izateko, euskaldunen artean erosoago sentitzekoeta seme alabek euskaraz egiteko
|
beraiek
ere euskaraz egitea beharrezkoa dela ustedutelako.
|
|
|
Besteak baino garratzagoa da azken hau izan ere, eta kosta egiten da edaten. Ez didak erantzun, aurpegiratu dio Anartzek, basoari helduz
|
berak
ere. Baina ez du ezer gehiago gaineratu.
|
|
|
Indioak
|
beraiek
ere eritu egiten dira maiz axolagabekeriagatik. Ahmedabaden, Unibertsitateko irakasle asko, indioak, hesteetakoarekin edo urdail minez ibiltzen zirela ikusi nuen aurreneko egunetik.
|
|
|
Indioek
|
beraiek
ere ikusten dute doteak ekartzen duen hondamena. Egunkarietan eta," This abhorrent social evil" deitzen dute," Gizarteko gaitz arbuiagarria".
|
|
|
Nire indiar lagunek,
|
beraiek
ere, irribarrez esaten zidaten: " Hemen filmetako protagonistak zuhaitzak dituzu".
|
|
|
‘Herria
|
berez
ere grisa eta tristea da. Berrehun metroko luzera izango duen kale nagusia, eliza bat koloretako beiradiekin, kotoi fabrika bat, eta fabrikako langileen etxeak.
|
|
|
Marroia, dena; gorbata, traje, txaleko eta zapaten kolore berdinekoa. Alkandora, aldiz, kremaxka, lepokoa almidoiez gogortua,
|
berez
ere tentea zen jabearen burua are tenteago agertzeko  edo, hala jarria. Azkenez, eskumuturretan, urrezko mahuka biki bana, eguzkiak joz gero, dirdira bakar batekin bat baino gehiago itsuaraziko lituzketenak.
|
|
|
Ikusi dugu Oihenartek ez zuela haren bertsogintza atsegin, hura hil ondoan ere. Hori aski ez balitz, Heguyk eta batez ere Hirigoytik, baita Etxeberrik
|
berak
ere, maizegi darabilte ahotan bekaiztien eztena, hori guztiori topos hutsetan geldi dadin.
|
|
|
korronte politiko jakin batzuei lotuak baziren ere). EITBko berriemaileek
|
berek
ere, egiazko autonomiaz jarduten zuten berrigintzan, oso urrun zeuden ondoko urteetako" alderdikeriatik", guztiz nabarmena telebistaren kasuan batez ere.
|
|
|
Albiste politikoen korpusean barneratu eta gero, berriak edo datuak eskaintzen dituztenak erdira ere ez direla iristen ikusten dugu (%45, 2), eta haien %64, 8 politikariek jakinarazitako iritziak dira. Baina, inprimatu edo emititurikoa albiste bihurtu eta gero, berrien eta datuen maila berbera dute eta
|
berek
ere maila berean osatzen dute hedabideek errealitatearen gainean eskaintzen duten aurkezpen sinbolikoa.
|
|
|
–Hedabideak ez dira gizarte presiotik kanpo bizi, ez dira iragaztezinak; hedabideek gizarte aldaketen presioa jasotzen dute eta, horrexegatik, borroka politikoak azaltzen diren guneak dira
|
berak
ere; gizarteak demokrazia espazio gehiago sortuko dituen neurrian hautatu dute hedabideek marjinazioaren eta gizarteratzearen artean.
|
|
|
Desprestigio kanpaina hori, azken buruan, hizkuntzak daukan integrazio indarraren konstatazio amorratua renisla besterik ez da. Ez genuke ahantzi behar, ordea, egiazko euskalduntzeak eta integrazio sozialak nahitaez behar duten bakezko bizikidetasunaren lekuan zentzurik gabeko kale borroka, indarkeria eta ekintza terroristak praktikatzen, bultzatzen, txalotzen edota begi onegiz ikusten dituztenen jarrera itsuak ere difamazio kanpaina horretarako aitzakia ez gutxi ematen diela
|
berez
ere euskalgintzari herra nabarmena dioten horiei.
|
|
|
3. Goian esandako guztiagatik, portaera zuhurra baino zuhurragoa izan genuke,
|
berez
ere maite ez gaituenari gu gogorrago kolpatzeko aitzakiarik txikiena ere ez emateko. Honek ez du esan nahi, noski, bidegabekerien aurrean geldi egon behar dugunik, baina beti ere moduak eta formak errespetatuz.
|
|
|
Erreforma garaian espainol proiektuak euskararen azaleratze indartsu bat espero zezakeen, instituzio berrien agintaritzatik etorriko zena, frankismoaren azken urteetan argi zegoelako herriarengan nahiko kontzientzia bazela horretarako. Euskal Herriko PSOEk
|
berak
ere hori nolabait onartu beharrean ikusten zuen bere burua euskararen aldeko sentimenduaren aurrean eta, beraz, berton eurenproiektu espainola kudeatzeari begira (Jauregi kasu, Kintanak duela gutxi kontatu digun legez) espainol kultura ez zabaltzeko euskara era guztietara indartzea onartu beharrean zeuden, hori euren proiektua manten zedin derrigorrezkoa ikusten zutelako, autodeterminazioa aldarr... Baina Madrilen bestelako erantzun bat ematean (Euskararen Legearen erreku rtsoa), Nafarroakokudeaketa euren eskuetan gelditzean eta Jaurlaritzaren bidea zehazten hasten denean, agerian gelditu zen ez zegoela erabateko hizkuntz apustu bat.
|
|
|
Argi ilun, kemen makaltasun horrek eragozten digu argi ikustea maitagogo garela, gure gogoaren sen bizi bakarra maitatzea dela. Borroka hori misterioa da, misterio sakona da, baina borroka horrek
|
berak
ere erakusten digu garbi, bestalde, gure kontzientzian, gure gogoko gogoetetan, maitasunaren aldeko garela, maitasunera barru barrutik emanak.
|
|
|
Karrika Nagusiaren bazterreko estrata batean Mari Moxorro zegoen, paretaren kontra, izitua, makila probatua duen zakurraren modura. Baina Jabiertxo Sadabak ez zion" Mari Moxorro, emaidan motza" erranez eraso, gazte lotsagabe guziek bezala, eta
|
berak
ere ez" Ipurtzulotik sartuko diat hiri nik zorrotza!" moduko sainga kontestarik eman. Andre xaharrak harritua begiratu zion okinaren semeari, burua zer animalia klasek jan ote zion pentsatzen zuela, eta bere moxkor kargarekin segitu zuen ttirriki ttarraka, ezpainetarako ttantta emanen zion bihotz onekoaren bila.
|
|
|
nahi dudanarekin eta nahi dudan moduan ibiliko naiz! Eta orain Terexarekin ibili nahi dut,
|
berak
ere nerekin ibili nahi duelakoz!
|
|
2002
|
|
|
Egiari egia zor, gutxitxo ezagutzen gintuela izan zen bere arrapostua. Bide horretan argigarri izan gurean, aitatu nion, nik barrutik begira ez nuela bertsogintzaren iceberg aren urgaineko zatian bederen, halako uniformetasunik ikusten, ezagutzen nituela nire kantulagunak amini bat behintzat, eta ez zitzaidala iruditzen horiek guztiak, kasurako, nire aukera ideologikoaren zaku berean sartzen zirenik, ezta ni
|
beraienean
ere.
|
|
|
Ez zuen emaitza positiborik lortu, eta ez da gutxi arkeologoek emandako ezetz hori kontuan hartuz gero jaten ematen dien erakundeari eman ziotela ezezkoa. Horrek
|
berak
ere adierazten du egiten ari diren astakeriaren tamaina.
|
|
|
Jesus Arambarrik hogeita hamar urte baino ez zituen orkestra zuzentzeari ekiterakoan, eta orduan bizi izan ziren garairik goxoenak, kontzertu berezietan Rubinstein estatubatuarrak eta Maurice Ravel lapurtarrak batuta hartu eta musikari bizkaitarrak zuzentzeraino. Baina joan den mendeko 30eko hamarkadako egoera sozio-politikoa gaiztotutakoan BOSek
|
berak
ere igarri egin zuen. Apirilaren laugarrenean, BOSek azken kontzertua eskaini zuen faxistak Bizkaiko hiriburuan sartu aurretik.
|
|
|
Lehen gehienbat soinu handia entzuten bazen ere, orain soinu txikia da nagusi. Trikitilarientzat
|
beraientzat
ere oso gustuko plaza da hura," jendea dantzara joaten delako".
|
|
|
Ziutateaz errepresio politikoa eta askatasunen ukazioa indarrean zegoen garai baten sinboloa da. Atxagak
|
berak
ere esan izan du behin baino gehiagotan eleberri hura soldadutzan zegoelarik idatzi zuela, eta bertan erakusten den unibertso etsipenezkoa autorea bizitzen ari zen egoeraren isla zela. Abangoardiek eta surrealismoak iradokitako mundu marjinalak errepikatuz, erregistro eta ahots desberdinak konbinatuz, edo irudi espresionistak erabiliz, eleberriko narratzaileak mundu hits izugarria marrazten digu.
|
|
|
Gertaerei begiran, berriz, nahiz aurrekoaren tonu pesimista eta ilun bera ostera erabili, zenbait berrikuntza formal agertzen dira, hala nola, narrazioa hirugarren pertsonan bideratzea eta estilo ia behavioristaren erabilera. Kritikak eta Zabalak
|
berak
ere azpimarratu egin zuten Wim Wendersen zinemaren edo Kafka edo
|
|
|
Modu epistolarra eta zehazgabetasun topologikoa erabiltzeak, estilo kafkiar peto petoan, munduarekin talka egiten duen gizon baten aurrean jartzen gaitu. Zabalak
|
berak
ere hainbat aldiz adierazi du: " munduarekin talka egitea da, eta idaztea hori islatzen saiatzea".
|
|
|
Simon Azkueri berdin zaio unibertsitate nahiz biltzarretan goraipatua dela jakitea, edo emakumeen artean lilura eragiten duela, baita modelo ospetsuenen artean ere (Louise Orthez= Isabella Rosselliniri egiten zaion aipuan ikus daitekeenez, kasu). Obsesio bihurtu zaion emakume txiki, beltzaran eta begi bizikoa maite du eta edozer egin lezake haren gogoa erabat bereganatzeko, Ulisesek Penelope bezala,
|
berak
ere Rita etengabe zain izango duela jakiteko. Eleberrian ironia handiz adierazten den modura," Egiazko Gizona" (194)," Gizon Berria" (193) bihurtzen da Simon kartzelan, guztion gainetik dagoen Ulises gaurkotua.
|
|
|
Par. Hunela ba, bata ezta ahantzeko ez ahantzegabe bertzekiko ez eta
|
berekiko
ere.
|
|
|
Par. Eta
|
berekiko
ere, bata ezin diteke oso izan, zati bezala oharturik; orduan, bada, berberari buruz zathi bait lizateke.
|
|
|
Eusebio Mariari ezilbehartasunaren garra ez eutsan arimarik erre. Horraitino, geroetan, Unamunok eta Lauaxetak
|
berak
ere, gar horren erreusaina erionean izan eben. Eta azkenik, gloriya hildakoen eguzkiya baldin bada eguzki horren distirak beioakoz lekeitiar olerkari txeratsu oni ere.
|
|
|
Pertseok
|
berak
ere, horretarako denbora apur bat hartu eta egin beharrekoan pentsatu zuenean, ondo ulertu zuen hori. Askoz errazagoa zen edozein bazterretan harrizko estatua bihurtuta geratzea ezen ez gorgonaren burua lortu eta, ohoretsu eta ospetsu, abentura hartatik hezurrak osorik zituela etxera itzultzea.
|
|
|
Hiru emakume horien bila joatea, esaterako, ezinbestekoa da. Eta aurkitzen ditugunean, zaude ziur gorgonak
|
berak
ere ez direla oso urruti ibiliko. Goazen, beraz, lehenbailehen.
|
|
|
Horiguztia bereziki zaila da ebaluaziorako irizpide bakan eta orokorrez gidatzengarenean; lan honetan, haatik, 75etik gora adierazle ditugu geure ikasleenlana segitzeko balio digutenak eta hutsuneak non egon litezkeen identifikatzeko lagungarri izan daitezkeenak. Kontuan hartuta, gainera, adierazleakikasleek
|
berek
ere uletzeko moduan idatzi direla, ekarpena are baliotsuagoada.
|
|
|
Gizakiak sortu du hizkuntza bere beharren arabera, eta hizkuntza horrek,
|
berak
ere, moldatzen du sortzailearen pentsamendua. Sinbiosi moduko zerbait da gizakiaren eta hizkuntzaren arteko harremana.
|
|
|
Desberdintasun horiek beharrezkotzat dauzkate euskarak eta euskal hiztunek; bestela zertarako sortu terminoak? Inguruko hizkuntzetan, ez dugu, ostera, horrelakorik aurkitzen, inguruko hizkuntzek ez dituzte beharrezkotzat jo desberdintasun horiek, eta ez dute horrelako kategorizaziorik egin behar izan; hiztunek
|
berek
ere ez diote horrelakorik eskatu kode komunari, hizkuntzari. Kuriosoa da ikustea, ildo horretan, gure arteko erdaldunek zelan erabiltzen duten, los aitas?
|
|
|
Zestio Galo agure lizun eta etxekalteari, doilorkeria salaketa egina zion aspaldi Augustok eta Tiberiok
|
berak
ere kargu hartua zion egun gutxi lehenago Senatuan; hala ere agindu zion bere etxean afaltzera joango zela baldintza birekin: bere ohituretatik bat bera ere ez aldatzea edo kentzea, eta afaria zerbitzatzen neska gazteek jardutea biluzik.
|
|
|
Baina Venusek mina apur bat eten egiten du maitaketan, eta bertan nahasturiko gozamen bigunak haginkadei eutsi egiten die. Itxaropena baitago sugarraren sorburu izan den hark
|
berak
ere bere gorputzeko garra itzungi ahal izango duela. Naturak, ostera, guztiz kontrakoa gertatzen dela protestatzen du; hauxe da gauza bakarra, edukiago eta bihotza sutzenago dena desioz.
|
|
|
Eta zor zitzaien soldata eskatzen zutenek hasieran ahapeka eta gero ozenki oihukatzen zutenez, hasieran gariaren salneurriaren arranguraz eta gero gosearen arranguraz, eta mertzenariek, hispaniarrek bereziki, itzurtzeko erabakia hartua zutelako zurrumurrua zabaldu zenez, Hanibalek
|
berak
ere noizbait pentsatu omen zuen Galiara ihes egitea, oinezko guztiak han utzi eta berak zaldieriarekin ihes egiteko moduan.
|
|
|
zentralak ez du arriskurik, baldin eta CSNk segurtasuna bermatzeko iradokitzen dituen kontrol aretoan aldaketak egiten badira, eta energia elektrikoaren ekoizpen maila megawatt eko potentzia du oso erabilgarria da elektrizitate eskaera handiko egoera puntualetan. Digestio hodiko minbiziak Greenpeaceren arabera, zentral horrek hainbat hamarkada daramatza kalte larriak eragiten; izan ere, hondakin erradioaktiboak sortzeaz gain, Almonacid de Zorita eskualdean digestio hodiko minbizien eragina estatuko batezbestekoa baino hiru aldiz handiagoa da, eta zentraleko langileek
|
berek
ere erradiazio dosi handiak jasateko arriskua dute. Zentral horrek ingurumenean eragiten dituen kalteei dagokienez, Greenpeacek Tajo ibaian amaitzen diren isurketa likidoak eta tximiniatik kanporatzen diren gas efluenteak nabarmentzen ditu.
|
|
|
Ez dakigu prentsa oharraren kontaketari buruz, baina eskola zuzendaritzako edo irakasleen norbaitek (adingabeari eragiten zion egoera ezagutzen duen ala ez) zehaztu behar izan zuen eskola menu jakin batzuk egin zirela, edo, bestela, janari enpresaren esku utzi zuen menuaren osaera. Agian, erakunde horrek
|
berak
ere ez zekien eragindako adingabearen alergia. Gaiaren lehen hurbilketa batean, eta aurreko premisak egiazkotzat onartuz (ez dute zertan errealitatera egokitu), badirudi adingabearen osasuna zaintzeko eta jasotzen zituen elikagaiak arrautzatik salbuetsita egongo zirela bermatzeko betebeharra, txangoan, irakasleei zegokiela (betiere, haurraren gurasoek edo ikastetxeko zuzendaritzak adingabearen egoera berezirako behar bezala informatu badituzte) eta Gure auzitegiek diotena Gure sistema juridiko modernoan, eta erantzukizun zibilari dagokionez, printzipio hau finkatu da:
|
|
|
Beharbada, haragi kantitate handiena ekoizteko filosofian datza arazo nagusia, kostu txikiagoarekin eta denbora laburragoan. Prozesu horretan, abeltzaina puzzlearen pieza bat besterik ez da, non azkenean ordaintzen duena kontsumitzailea baita, eta gobernuek
|
berek
ere interesa agertzen dute egoera modu berean mantentzeko. Haragia dietaren, erosketa saskiaren eta, ondorioz, herrialde desberdinetako KPIaren (Kontsumoko Prezioen Indizea) funtsezko zati bihurtu da.
|
|
|
Besteak beste, lokalei, higieneari eta kutsadura mailei buruzko arauak zehazten ditu. Definizioz, araudiaren aplikaziotik ondoriozta daiteke elikagaien ekoizleak eta elikagaien ikuskaritzaren ardura duen administrazioak ez ezik, kontsumitzaileek
|
berek
ere parte hartzen dutela. Baina errealitateak erakusten du, zerbitzatzen diren elikagaien aurrean, ikuskatzaileek, normalean autonomia erkidego edo udal ezberdinetakoak, nekez egiazta ditzaketela araudian adierazitako alderdi guztiak.
|
|
|
Baina zoritxarrez, momentu honetan, horretan diharduten hainbat pertsonek (Patxi Saez euskara teknikaria, Aitor Gorrotxategi kultura zinegotzia... k) ez dituzte ezaugarri horiek inondik inora betetzen". Mikel Olaizola jaunak ahaztu egin du
|
berak
ere, adostasunera iristekoaren aldekoa den aldetik(?), eta Azpeitiko Udalarekin adostasuna lortu nahian dabilen aldetik(?), lagun hurkoarentzat ezinbestekotzat jotzen dituen ezaugarri horiek, berak ere, bete egin behar dituela. Mikel Olaizola jaunak idatzitakoa idatzi eta gero, lagun hurkoari bereak eta asto beltzarenak esan eta gero, irakurleak ez du zalantza izpirik izango Mikel Olaizola jaunak harreman egokietarako duen gaitasuna hutsaren hurrengoa dela.
|
|
|
–Ez dakit. Imanolek
|
berak
ere ez dit gehiegi azaldu nahi izan. Elkartzean izango omen dugu elkarren berri.
|
|
|
Juleni Bronto esaten zioten lagunek, askotan, lepoa luzaturik eta zuzen zuzen ibiltzeko mania zuelako, eta Brontosauro bat ematen omen zuelako. Hasieran haserretu egiten zen goitizen hori adituz gero, baina denborarekin Julenek
|
berak
ere normaltzat hartzen zuen ja.
|
|
|
|
berak
ere apostoluetarik hiru izan zituen maiteenak, ebanjelioek dioskutenez.
|
|
|
Familiakoek ere begiratzen zidaten. " Aita, zer esaten dute horiek?", galdetzen zidan txikienak, nik bezala,
|
berak
ere ez baitzuen fitsik ulertzen. Egia esan, nik baino gutxiago ulertzen zuen.
|
|
|
Arrazoi beragatik, zergatik ez pentsa, Marta eta Maria ahizpak zirela dioenean (Luk, 10, 39), benetan elkarren artean lehengusinak zirela, edota Lazaro haien anaia ere (Joan, 11, 21) lehengusua? Bitxia litzateke, bestalde, Paulok
|
berak
ere Jakob hori Jaunaren anaia zela berriro esatea, eta ez lehengusu, hebrearrek eta grezi arrek kontzeptu hori adierazteko hitz bereziak dituztenean.
|
|
|
|
Berez
ere garrantzitsua den ekonomia araua, askozaz garrantzitsuagoa begitantzen zaigu betitik trabak jarri izan zaizkion espetxeen erreforma defendatzeko orduan. Izan ere, orain arte jarri izan den oztopo nagusiena izan da esatea delako erreforma horrek gastu handiegia ekartzen duela; guri dagokigu hemen erakustea aurkezten ari garen sistema berri honetan ekonomia goren batek dakartzan abantaila guztiak biltzen direla.
|
|
|
Londresen oro da euri fin zirimiri langarra rain. Galderrek
|
berak
ere ez zekien Espainiako ala Italiako euskalduna zen. Euskal Herriko prentsa ez zen haraino iristen eta garestia zen Madrilgoa.
|
|
|
Zentzubako ematen zuen testu bat prestatzea, baldin eta ez bazegoen oso gauza inportante bat inori esateko. Josek
|
berak
ere onartzen zuen hura. Larrinagako gertaerekin gomutatzen zen batez ere.
|
|
2003
|
|
|
Belaunaldi berria dator. Atxagak
|
berak
ere esan duela uste dut. Aro berri baten atarian gaude.
|
|
|
Manuel Larramendi andoaindar jesuita(), abertzaletasunaren jaiotzatik urrunegi geratzen zaigu, zuzenean horren sortzailetzat ikusteko. Baina horren aitasotzat har dezakegu, euskal Errepublika orokor baten ideia argi eta garbi formulatu zuena izan baitzen, eta xedea Sabinok
|
berak
ere zor dio agian. Hona zer dioskun Larramendik bere «Conferencias sobre los fueros de Guipuzcoa» delakoan, neuk gazteleratik itzulirik:
|
|
|
Aresti, Villasante eta Erkiaga izan daitezke joera horren erakusgarri. Eta Oskillasok
|
berak
ere, batzar horren aurreko lanetan elaberri, narrazio labur zein saioetan ageriago joko du ekialdeko tradizioaren gerizara.
|
|
|
Agian ondo letorkioke hurrengo orduak Karmeleri lotuago igarotzea, beste kontuarekin berez berez ahazteko. Bai, lagunak ondoan behar zuen, eta
|
berak
ere bai hura; Karmelek haurdun ez zegoela jakin zuen artean egon ziren bezala, guztiz bat eginda. Isiltzea ez zen betiko izango, beraz ez zuen zertaz arduratu...
|
|
|
Emaitza eztabaidaezina izan zen: lagin batek
|
berak
ere ez du osagai transgenikorik erabiltzen.
|
|
|
Gurasoek badakite psikologoak arazo bat ebatz diezaiekeela harenera joten dutenean, badakite beren seme alabei eta
|
berei
ere jokaera positiboa lortzen laguntzen diela.
|
|
|
Baina, gaur egun, de Gaulleren katixima urruntzen ari zaigu eta geroztik, sozialisten ondotik etorri zaizkigun Chi rac en, gaulista? berriek, denak irauli behar omen dituztenek, nehork ez daki, ez
|
berek
ere naski, nora zuzen garamatzaten. Dena den, Pariseko nagusi berriek jakinarazia digute argi eta garbi euskal departamendurik bederen ez dugula nehoiz izanen.
|
|
|
Jakina, gerta zitekeen, kanporako? ez ezik, euskaldun
|
beraientzat
ere, barne kontsumorako narratiba historiko propio bat izateko idaztea. Hori zen, hain zuzen, Etxeberri. Sarakoak?
|
|
|
Gazta, batean ageri da soilik (baina kontuan hartzekoa da abuztua zela). Ogia eta ardoa, Erdi Aroan funtsezko elikagaiak ziren, egunero eta kantitate handitan jaten zirela ikusten da (ardoak zerrendako gastu handiena osatzen zuen, ogiak erdia inguru, baina merkeagoa zen
|
berez
ere). Haragiak elementu garrantzitsua dira zerrenda horretan (bariatuak eta gastuen kopuru garrantzitsua hartzen zuten); janari gehienetan bi plater zituzten behikia eta aharia, idia eta oilarra zituztenak (oilaskoa eta arkume hanka, legatz freskoarekin, jaunen elikaduraren parte ziren, soilik); ehiza gutxi, oso garestia baitzen.
|
|
|
Horrela, abiadura handiko trenbide sarea milaka kilometroko hedadura lortuko luke XXI. mende honetako lehen hamarkadan. Aurreikuspen hori, hala ere, ezda oso sinesgarria ezta planifikatzaileentzat
|
beraientzat
ere, finantziazio ahalmennahikorik ez dagoelako, eta gaur egun hainbat egitasmotan dauden atzerapenek etainkognitek berrets dezaketenez.
|
|
|
Artikuluak polemika zabala sorrarazi zuen euskalgintzako sektoreen artean10, eta UEUko zenbait kidek, Jose Ramon Etxebarriak (Fisika hiztegiaren arduraduna) eta Jesus Mari Txurrukak, bakoitzak bere aldetik, euren iritziak eman zituzten11; Mitxelenaren salaketak ukatzeaz gain, beraien ustez «arlo bakoitzeko komunitate zientifikoak berak, erabaki behar du zeintzu hitz erabiliko dituen eta bakoitzarekin zer adierazi nahi duen». UEUk
|
berak
ere plazaratu zuen bere iritzia. UEUren idazkaritza taldearen aburuz, euskararen aldeko dinamikak sortutako premiak erantzuteko erakundea zen UZEI. Haren lanak, hiztegiak alegia, oso baliotsuak ziren, bai UEUn antolatzen ziren ikastaroetan eta mintegietan, bai eta edozein irakaskuntza zentrotan euskaraz lan egin nahi izanez gero ere; bestalde, egindakoaren behin behinekotasunaz jabetuta zeuden egileak, etengabe berritzen baitzituzten beraien proposamenak.
|
|
|
Esperantza badaukagu; lehen esaten nuen moduan, Enrikek
|
berak
ere esaten digu hau ezin dela denbora askorako izan. Enrikek ez luke kartzelan egon behar.
|
|
|
Pelikulak egiten hasita ere bazegoen, baina ez zen isiltzen; diruaren aurrean ere ez zen isiltzen eta, badakizu, aktoreen kontuak. Eta ez Matiasek ezta Romanek
|
berak
ere ez zekiten nolakoak diren aktoreen kontuak, baina baietz, bazekiela esan zuen Matiasek, eta poz pozik geratu ziren biak, italiarraren biografiako puntu beltz bat argitu izan balute bezala eta istorioak aurrera egiteko beste trabarik ez balego bezala.
|
|
|
Joxek eta Manuk bitartean segitu dute moto berriari zur eta lur begira. Eskutokia zabal zabala dauka, eta eserlekua oso behean, ia ia
|
beraiek
ere hankekin lurra ukitzeko moduan. Garbi garbia dago eta, atze aldean, beltzaren gainean âmoto osoa da beltz beltzaâ, pegatina bat ikusi dute:
|
|
|
Bizkitartean ETAk bere agirietan, eta euskal abertzaleen gehiengoak gatazkari aterabide baten emateko Frantzia eta Espainiaren esku hartzearen eskatzen segitzen du, gatazkaren lehen hobendunak bi estatu zapaltzaileak balira bezala. Hein handi batean erantzukizun erraldoia dute, baina euskaldunek
|
berek
ere bai funtsean. Karia horretara, biziki interesgarriak ziren treguak iraun zuen hamazazpi hilabeteetan plazaratu azalpenak:
|
|
|
Miranda y Argaiz Iruñeko apezpikuak 1750ean egindako ediktua Mendibururen eraginari zor zaio neurri handian (Larramendik
|
berak
ere aitortzen duenez); bien arteko harremana estua izan zen eta, besteak beste, Mendiburu ibili zen misioak ematen euskaraz, apezpikuak Gipuzkoan zegokion bisita pastorala egin zuenean. Ediktuak ez ditu, berez, dantzaldiak debekatzen," zeharo desterratzea" eskatzen badu ere.
|
|
|
Karmeldarrarengan izugarrizko eragina izan zuen Juan Antonio Mogel bere herrikideak. Dantzen auziak biziki kezkatu zuen Mogel, eta, bere kide guztiek bezala,
|
berak
ere ez zuen Larramendiren estiloko probabilismorik onartzen inondik ere: dantzak bekatu mortala ez izan arren, oso hurbil dabiltza, eta beti ere hobe da ez joatea; debekatuz gero eskandalu handiagoa etortzen dela ez da egia, eta hala balitz ere, San Paulori jarraitu behar diogu:
|
|
|
Udako hilabeteetan, berriz, misiogintzan aritu zen hogeita hamar urtean (1737 eta 1767 bitartean), batez ere Nafarroako mendi aldean eta Gipuzkoan. Kardaberazek bezala,
|
berak
ere Gogo jardunak eman eta Jesusen Bihotz Santuaren kultua suspertu zuen bereziki. Bizimodu  aszetikoan ere bat zetozen:
|
|
|
Krisialdi ekonomikoak ez dio, noski, batere lagunduko purgatorioko arimen aldeko eginbehar elizkoi horri. Madariaga Orbeak aztertu ditu (1987, 1998) garai hartako Euskal Herrian heriotzaren aurrean hartzen ziren jarrerak, eta
|
berak
ere predikariek salatzen dutena ondorioztatu du: " una progresiva desaparición de las mandas pÃas, misas y sufragios, en parte achacable a la mala situación económica del perÃodo" (1987: 199).
|
|
|
Batzuetan, ordea, beren igarpenetan asmatzen dutenean, gauza bat baino ez dago garbi: ezin izan dutela Jainkoaren bitartez ezagutu ezkutuko gauza hori (elizgizonei
|
beraiei
ere ez die-eta Jaunak halakorik agertzen), eta, ondorioz, deabruaren bitartez izan dela. Halako aztien berri ematen den sermoi guztietan herriko alkateari dei egiten zaio, itzultzen bada, kartzelan sar edo herritik bidal dezan; batzuetan gehiago ere bai:
|
|
|
Arazoak sektorializatu egin ohi ditugu, baina sektorea bera ahula da, trinkotasun eskasekoa eta ez da gauza sentitzen erantzun globala emateko. Bien bitartean gainerako sektoreak lasai, beste aldera begira, arazoa
|
beraiena
ere ez bailitzan. Solidaritate falta nagusi dugun fase arriskutsu batean gaudelakoan nago.
|
|
|
Astronomia modernoa Filolaoren ideia zaharra aurresate astronomikoaren premietara egokitzeko Kopernikoren saiakerarekin hasi zen. Filolao ez zen zientzialari zorrotza, pitagoriko nahaspilatu bat zen, eta bere doktrinaren ondorioak ‘erabat kaskarrak’ iruditu zitzaizkion Ptolomeo bezalako astronomo profesional bati (Handbuch der Astronomie, Manitiusek argitaratua, I. bol., Leipzig 1963, 18 or.). Galileok
|
berak
ere, Filolaoren kopernikar aldaera oso hobetua aurrean zuela, modu honetan deskribatzen du egoera:
|
|
|
Robertek aurreko jesarlekuan joan nahi izan zuen, betiko moduan. Baina Jay Allenek ezetz esan zuen,
|
berak
ere noiz edo noiz aurrean joateko eskubidea zuela eta aurrean joango zela. Eta hantxe hasi zen dena.
|
|
2004
|
|
|
Gaztetatik ezagutzen nituen iraultzaile gehienek nahiago dute hauteskundeetan kosta ahala kosta parte hartzea.
|
Beraientzat
ere terrorea errore bat besterik ez da, besteen errorea, noski. Ez zaie ardurarik nabaritzen, iraultza, autodeterminazioa eta sozialismoa eskura bezala jarri zizkiguten artikulu eta idatzien harira.
|
|
|
Baina ez dago baikortasunerako arrazoi handirik. Idazleek, nahita ere, ez dute biderik erakusten ahal,
|
berentzat
ere ez dutelako ikusten. Hortik zehar dabiltza, noraezean, eta asko eta asko ibilbide ez oso loriatsuaren marka garbiarekin:
|